Ποιοι επιτρέπεται να εισέρχονται στο Άγιο Βήμα…
Παρατηρεῖται τὸ ἐντελῶς ἄτοπο φαινόμενο νὰ εἰσέρχονται στὸ Ἅγιο Βῆμα τῶν Ἱερῶν Ναῶν καὶ μάλιστα κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θείας Λατρείας, διάφορα λαϊκὰ πρόσωπα, ἀνήλικα ἤ ἐνήλικα, δίχως κἄν τὴν ἀπαιτούμενη εὐλάβεια καὶ συστολή.
Ὅμως, σύμφωνα μὲ τὴν Κανονικὴ Παράδοση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Κληρικούς, ἀνωτέρους καὶ κατωτέρους, δὲν εἶναι ἐπιτρεπτὴ ἡ εἴσοδος σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο πρόσωπο ἐντὸς τοῦ Ἱεροῦ Βήματος.
Ἀλλὰ καὶ οἱ ἱερουργοῦντες Κληρικοὶ ἤ ὅσοι βοηθοῦν στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑπηρεσία, πρέπει νὰ παρίστανται μὲ φόβο Θεοῦ, κατάνυξη καὶ δέος, διότι εἰσέρχονται σὲ τόπο φοβερό, σὲ Θρόνο Δόξης Κυρίου, ἀλλὰ καὶ στὸν Τάφο τοῦ Χριστοῦ, ὅπου προσφέρονται οἱ ἀναίμακτες Θυσίες εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, μόνον ἐν εὐλαβείᾳ δύνανται νὰ παραμένουν ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ Βήματος ὅσοι ἔλαβαν τὴν ἄδεια καὶ εὐλογία πρὸς τοῦτο, ἔχοντας βαθειὰ ἐπίγνωση τῆς θείας δωρεᾶς, ἀλλὰ καὶ τῶν εὐθυνῶν ποὺ αὐτὴ συνεπάγεται.
Ὁ ΞΘ΄ (69ος) Ἱερὸς Κανόνας τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου προβλέπει πλήρη ἀπαγόρευση γιὰ κάθε λαϊκό: «Μὴ ἐξέστω καὶ τῶν ἁπάντων ἐν λαϊκοῖς τελοῦντα, ἔνδον τοῦ ἱεροῦ εἰσιέναι Θυσιαστηρίου», ἐκτὸς τοῦ Βασιλέως, ὁ ὁποῖος κατὰ παράδοσιν ὡς «Χριστὸς Κυρίου» (λάμβανε ἅγιο Χρῖσμα) μποροῦσε νὰ εἰσέλθει γιὰ νὰ προσφέρει τὰ δῶρα του καὶ νὰ κοινωνήσει (βλ. Ἱερὸν Πηδάλιον , σελ. 280-281).
Ὁ Σχολιαστὴς τῶν Ἱερῶν Κανόνων Ματθαῖος Βλάσταρης, ἀναφερόμενος στὸν ΜΔ΄ (44ο) Ἱερὸ Κανόνα τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Τοπικῆς Συνόδου («Ὅτι οὐ δεῖ γυναῖκας ἐν τῷ Θυσιαστηρίῳ εἰσέρχεσθαι»), τονίζει ὅτι ἄν γιὰ τοὺς λαϊκοὺς ἄνδρες εἶναι ἐμποδισμένο νὰ εἰσέρχονται στὸ Ἱερὸ Βῆμα, πόσῳ μᾶλλον γιὰ τὶς γυναῖκες (βλ. Ράλλη-Ποτλῆ, Σύνταγμα Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων, Σύνταγμα κατὰ στοιχεῖον: Γ, Κεφ. ΚΒ΄, τόμος ἕκτος, σελ. 197 [Ἀθήνησιν 1859, φωτοτυπικὴ ἀνατύπωσις ἐκδ. «Γρηγόρη», 1966]).
Τὸ αὐτὸ βεβαιώνει καὶ ὁ Κανονολόγος Ἀλέξιος ὁ Ἀριστηνός, ὅτι δηλαδὴ ὄχι μόνον γιὰ τὶς γυναῖκες τὸ ἱερὸ Βῆμα εἶναι ἄβατο, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς λαϊκοὺς ἄνδρες (βλ. Σύνταγμα Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων, τόμος τρίτος, σελ. 212).
Ὅσο γιὰ τοὺς Μοναχούς, αὐτοὶ ποὺ ἔχουν Μοναχικὴ Κουρὰ δύνανται νὰ εἰσέλθουν στὸ Ἅγιο Θυσιαστήριο, προκειμένου ὄχι νὰ παραμείνουν ἐντὸς αὐτοῦ ἤ νὰ κοινωνήσουν, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπιτελέσουν ἐκκλησιαστικὴ ὑπηρεσία, ὅπως γιὰ νὰ ἁνάψουν κεριὰ καὶ κανδῆλες, γιὰ νὰ εὐπρεπίσουν τὸν χῶρο κλπ..
Δὲν δύνανται ὅμως νὰ εἰσέλθουν οἱ Δόκιμοι Μοναχοί, διότι δὲν ἔχουν ἀκόμη συνταχθεῖ μὲ τοὺς Μοναχοὺς (βλ. Βαλσαμῶνος, Ἑρμηνεία στὸν Κανόνα Α΄ Νικολάου Κων/λεως, στὸ Σύνταγμα Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων, τόμος τέταρτος, σελ. 418).
Οἱ Μοναχὲς συγχωροῦνται ἐπίσης νὰ εἰσέλθουν, οἱ ἔχουσες βεβαίως Εὐχὴ πρὸς τοῦτο, γιὰ τὴν προαναφερθεῖσα ὑπηρεσία, ἀλλά, ὅπως σημειώνει ὀρθῶς ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὄχι σὲ ὅλες τὶς Ἐκκλησίες, ὅπου βρίσκονται καὶ ἄνδρες, διότι τοῦτο εἶναι ἀπρεπές, παρὰ μόνον στὸν Ναὸ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τους.
Στοὺς ἐνοριακοὺς Ναοὺς ὁ Ἐφημέριος δύναται νὰ ἐξυπηρετεῖται στὴν ὑπηρεσία τοῦ Ἱ. Βήματος ἀπὸ κάποιο πρόσωπο τῆς ἐμπιστοσύνης του, διακρινόμενο γιὰ τὴν καθαρότητα, εὐλάβεια καὶ συναίσθησή του.
Εἶναι δὲ ἀνάγκη νὰ ἀποφεύγεται ἡ εἴσοδος ἀσχέτων προσώπων, μικρῶν ἤ μεγάλων, τὰ ὁποῖα εἰσέρχονται στὸ Ἱ. Βῆμα σὲ διάφορες στιγμὲς γιὰ διάφορες αἰτίες, δῆθεν γιὰ νὰ ἐρωτήσουν κάτι ἀναγκαῖο ἤ γιὰ νὰ βοηθήσουν, ἀλλὰ ἐκτρέπονται καὶ συνομιλοῦν, θορυβοῦν, εἴτε ἀκόμη καὶ χαριεντίζονται ἤ ἀτακτοῦν (ἰδίως τὰ παιδιὰ) μὲ διαπληκτισμούς, παίγνια κλπ., πρὸς καταφρόνησιν τῶν θείων προσταγῶν τῶν Ἱ. Κανόνων, ὅπως καὶ τῆς ἱερότητος τοῦ χώρου.
Εἶναι μεγάλη ἡ εὐθύνη τῶν Κληρικῶν γιὰ τὴν τήρηση τῆς τάξεως στὸν Ναὸ καὶ μάλιστα στὸ Ἅγιο Βῆμα, ὥστε ὁ Ἅγιος Νικόδημος νὰ τοὺς παρακινεῖ νὰ ἀποκόψουν τὴν παράνομη συνήθεια, ποὺ ἐπικρατεῖ σὲ πολλοὺς τόπους, νὰ εἰσέρχονται λαϊκοὶ ἐντὸς τοῦ Ἱεροῦ Βήματος (βλ. Ἱερὸν Πηδάλιον, σελ. 281).
Μὲ τὴν εὐλαβῆ στάση μας καὶ τὴν ἀκριβῆ τήρηση τῶν θείων παραγγελμάτων ἐφελκύουμε τὴν Χάρη καὶ τὸ Ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἀντίθετα μὲ τὴν ἀνευλάβεια, ἀπροσεξία καὶ ἀνεπίτρεπτη συμπεριφορὰ καὶ ἀδιαφορία μας, ἡ ὁποία ἐπέρχεται ἀπὸ τὴν βλαπτικὴ ἐξοικείωση μὲ τὰ Θεῖα, ἀποδιώκουμε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ὡς παραβάτες τῆς ἐκκλησιαστικῆς εὐπρεπείας καὶ τάξεως.
Λοιπόν, ἄς προσέξουμε καὶ ἄς πράξουμε ἀναλόγως, ὡς «καλοὶ Οἰκονόμοι» τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ!
ΑΓΙΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ
῾Ιερὰ Μονὴ ῾Αγίων Κυπριανοῦ καὶ ᾿Ιουστίνης Φυλῆς ᾿Αττικῆς
ἔτος μστʹ – τόμος ΙΖʹ – Καλοκαίρι – Φθινόπωρο 2018 – τεῦχος 379
