Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2015

Όσο κανείς ασκείται, τόσο αναγνωρίζει την αδυναμία του


Όσο κανείς ασκείται, τόσο αναγνωρίζει την αδυναμία του. Και όσο αναγνωρίζει την αδυναμία του, τόσο πλουτίζει σε ταπείνωσι και κατάνυξι. Και όσο αποκτά ταπείνωσι και κατάνυξι, τόσο φωτίζεται η διάνοιά του και διαπιστώνει ότι χωρίς τον Κύριο δεν είναι τίποτα και δεν έχει τίποτα.


Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ

Πολιτικός ή θρησκευτικός γάμος;


Συζητοῦσα μέ μιά ὁμάδα νέων γιά τό θέμα τοῦ γάμου, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ προγραμματισμένου γάμου μιᾶς ἀπό τίς κοπέλες τῆς παρέας. Ἡ κουβέντα ξεκίνησε ὅταν ἡ κοπέλα ἀνακοίνωσε ὅτι παντρεύεται τόν ἄλλο μήνα, μέ πολιτικό ὅμως γάμο. Ἕνας νεαρός ἐπεσήμανε ὅτι οἱ πολιτικοί γάμοι ἔχουν πολλαπλασιαστεῖ ἐνῶ οἱ θρησκευτικοί γάμοι ἀποφεύγονται. 

«Πολλοί φίλοι καί γνωστοί μου παντρεύονται μέ πολιτικό γάμο, γιατί ἄραγε;» σχολίασε. Ἡ κοπέλα ἀπάντησε ἀμέσως ὅτι ὁ θρησκευτικός γάμος κοστίζει πάρα πολλά χρήματα ἐνῶ ὁ πολιτικός κοστίζει ἐλάχιστα. «Τόσα πολλά χρήματά σου ζήτησε ἡ Ἐκκλησία;» ρώτησα κι ἐγώ. «Ὄχι», ἔσπευσε νά διορθώσει ἡ κοπέλα. «Τό τραπέζι πού ἀκολουθεῖ κοστίζει τά χρήματα!» 

Ἔχει ἐπικρατήσει λοιπόν, ἕνα κοινωνικό συμβόλαιο σύμφωνα μέ τό ὁποῖο οἱ νέοι μποροῦν νά παντρεύονται στό Δημαρχεῖο χωρίς νά τούς κοστίζει τίποτε, ἐνῶ ἄν παντρευτοῦν στήν Ἐκκλησία θά πρέπει νά ἔχουν πολλά χρήματα νά διαθέσουν, διότι βγαίνοντας ἀπό τήν Ἐκκλησία πρέπει νά τραπεζώσουν ὅλους τους συγγενεῖς! 

Δέν μπορεῖ νά μήν ἀναρωτηθεῖ κανείς, μέ πόση εὐκολία ἀποδέχθηκε ἡ σημερινή κοινωνία αὐτήν τήν παραδοχή, ἡ ὁποία εἶναι παντελῶς παράλογη; Καί εἶναι παράλογη διότι δέ νομίζω νά στέκει στή λογική ἑνός νοήμονος ἀνθρώπου ἡ ἄποψη ὅτι ἄν παντρευτεῖς στήν Ἐκκλησία πρέπει νά κάνεις μεγάλα τραπέζια, ἐνῶ ἄν παντρευτεῖς στό Δημαρχεῖο θά καλέσεις λίγους καί καλούς, χωρίς μεγάλο κόστος! 

Γιατί δηλαδή, νά μήν καλέσεις λίγους καί καλούς στήν Ἐκκλησία; Σέ στέλνει κανένας ἱερέας σέ τραπέζια; Τό τραπέζι τί σχέση ἔχει μέ τό Μυστήριο τοῦ Γάμου; Ἀποτελεῖ προϋπόθεση γιά νά παντρευτοῦν οἱ ἄνθρωποι; Τό ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία; Ὄχι! Ἄν τό ὅριζε ἡ Ἐκκλησία δέν θά τό ἀκολουθοῦσε κανείς! Ἐδῶ εἶναι τό πρόβλημα τῆς ἐποχῆς μας! 

Ὅ,τι ὁρίζει ὁ Ἱερός Νόμος, τό ὁποῖο εἶναι πρός οἰκοδομήν τοῦ ἀνθρώπου, ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος τό ἀπορρίπτει καί τό θεωρεῖ ὀπισθοδρομικό. Αὐτά ὅμως πού ὁρίζουν οἱ ἄγραφοι κοινωνικοί νόμοι, ὅσο παράλογα κι ἄν εἶναι, τά τηροῦν οἱ ἄνθρωποι μέ εὐλάβεια!! 

Θεωρεῖται πιό σημαντικό στή σημερινή μας κοινωνία νά κάνουν οἱ νεόνυμφοι μεγάλα τραπέζια καί γλέντια, νά ξοδεύουν περιουσίες καί νά καλοῦν ὅλους τούς συγγενεῖς, τούς ὁποίους στήν πλειοψηφία τους δέν θά τούς ξανασυναντήσουν στή ζωή τους, παρά νά ἀκολουθήσουν τόν ἀσφαλῆ καί ἐγγυημένο λόγο τῆς Ἐκκλησίας πού εὔχεται μέ ἀληθινή ἀγάπη γιά τούς ἀνθρώπους: 

«…Διαφύλαξον αὐτούς, Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, ὡς διεφύλαξας τούς ἁγίους τρεῖς Παίδας ἐκ τοῦ πυρός, καταπέμψας αὐτοῖς δρόσον οὐρανόθεν· καί ἔλθοι ἐπ’ αὐτούς ἡ χαρά ἐκείνη, ἥν ἔσχεν ἡ μακαρία Ἑλένη, ὅτε εὗρε τόν Τίμιον Σταυρόν..» 

Τό κοινωνικό συμβόλαιο, ὅσο κι ἄν δυσκολεύει τή ζωή τῶν ἀνθρώπων, γίνεται ἀποδεκτό ἀπό ὅλους, χωρίς δεύτερη σκέψη, ἐνῶ ὁ Ἱερός Νόμος τῆς Ἐκκλησίας πού ἐξασφαλίζει καί εὐλογεῖ τή ζωή τῶν ἀνθρώπων θεωρεῖται ὀπισθοδρομικός καί ξεπερασμένος! 

Πῶς διαμορφώνονται ἄραγε αὐτές οἱ κοινωνικές ἀντιλήψεις; Καί μέ πόση εὐκολία τίς ἀποδέχεται ὁ δῆθεν σκεπτόμενος σύγχρονος ἄνθρωπος; Πόση εὐθύνη ἔχουμε ἐμεῖς οἱ γονεῖς, πού ἀνατρέφουμε τά παιδιά μας μέ αὐτά τά στερεότυπα, ὑποχρεώνοντάς τα νά τά ἀποδέχονται χωρίς δεύτερη σκέψη; Ἐπιβάλλουμε στά παιδιά τήν ἄποψη ὅτι οἱ συγγενεῖς κατά σάρκα εἶναι πολύ σημαντικοί στή ζωή τους, ἄσχετα ἐάν δέν ἔχουν καμμία σχέση μεταξύ τους, ἄσχετα μέ τό ἄν ἔχουν ἄλλες νοοτροπίες, ἄλλα πιστεύματα, ἄλλη θεώρηση γιά τή ζωή. Ἐπειδή καί μόνο εἶναι συγγενεῖς ὀφείλουν τά παιδιά νά τούς συγκεντρώσουν ὅλους γύρω ἀπό ἕνα τραπέζι καί μετά… ἄς μήν τούς ξαναδοῦν ποτέ! Αὐτό, βέβαια, θά πρέπει νά τό ἐπαναλάβουν καί στή βάπτιση τῶν παιδιῶν τους καί γι’ αὐτό θά προσανατολιστεῖ ἡ σύγχρονη κοινωνία σέ λίγο νά καταργήσει τό Μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος καί νά τό ἀντικαταστήσει μέ τήν τελετή ὀνοματοδοσίας στό Δημαρχεῖο! 

Μέ πόσο ὕπουλο καί δόλιο τρόπο καθιερώνεται στήν Πατρίδα μας ἡ ἀποστασία ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τήν ἀληθινή Ζωή καί ἐμεῖς, οἱ ὑποτιθέμενοι Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες, μέ πόση ἀφέλεια καί χωρίς καθόλου ἀντιστάσεις ἔχουμε παραδοθεῖ στόν παραλογισμό τῆς ἐποχῆς μας!! Οἱ ἀντιστάσεις μας καί ἡ ἀντίδρασή μας ἐξαντλοῦνται μόνο πρός τόν λόγο τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία θέλουμε νά ἐξαφανίσουμε ἀπό τήν Πατρίδα μας. Αὐτή θεωροῦμε ὅτι εἶναι ὀπισθοδρομική καί ξεπερασμένη! 

Οἱ σύγχρονες πεποιθήσεις μας, ὅμως, ὅσο παράλογες καί ἄν εἶναι, εἶναι κατά τήν κρίση μᾶς γνήσιες καί ἀληθινές! Πόσος ἀκόμη παραλογισμός χωράει στήν ἐποχή μας; 

Περιοδικό "Ενοριακή Ευλογία" (orthognosia.blogspot.gr) (pentapostagma.gr)

Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2015

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν


Κυριακάτικο Κήρυγμα


Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά
«Ὁ δέ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γάρ πλούσιος σφόδρα».

Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της ΙΓ΄ Κυριακής Λουκά, όπως αυτή ονομάζεται από την Εκκλησία μας, είδαμε ένα νέο να ζητάει ένα εισιτήριο. Ένα εισιτήριο για πού; Για την αιώνιο ζωή. Κι από ποιον το ζητούσε; Από το πρόσωπο εκείνο, που μόνο αυτό μπορεί να δώσει τέτοια εισιτήρια. Και το πρόσωπο αυτό είναι ο Ιησούς Χριστός. Σ’ αυτόν προσήλθε ο νέος και του είπε: «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωήν αἰώνιον κληρονομήσω;».

Τελικά τι έγινε; Απέκτησε το πολυπόθητο εισιτήριο; Αν και είχε πολλά χρήματα «ἦν γάρ πλούσιος σφόδρα», δεν κατόρθωσε να το αποκτήσει. Ο πλούσιος αυτός νέος βρισκόταν μεταξύ των επιγείων και των ουρανίων θησαυρών· μεταξύ των υλικών αγαθών της γης και των πνευματικών αγαθών του παραδείσου· μεταξύ του Θεού και του μαμωνά.

Ήθελε την βασιλεία των ουρανών στην οποία πίστευε, ποθούσε όμως και τα πλούτη της γης, τα οποία είχε. Προσπαθούσε να συμβιβάσει και τα δύο, τις ανέσεις και την εφήμερη δόξα του πλούτου με την λαμπρότητα και την μακαριότητα του ουρανού. Δεν μπόρεσε να κατανοήσει ότι δεν μπορεί κανείς να είναι δούλος του πλούτου και παράλληλα ελεύθερος πολίτης της βασιλείας του Θεού. Γι’ αυτό όταν ο καρδιογνώστης Κύριος του συνέστησε να ελευθερώσει τον εαυτό του από τα δεσμά και την τυραννία του πλούτου και να γίνει απόστολος, εκείνος «περίλυπος ἐγένετο· ἦν γάρ πλούσιος σφόδρα».

Ο πλούτος και σ’ αυτήν την περίπτωση δημιούργησε μεγάλη λύπη στον άρχοντα, όπως ίσως και άλλες φορές στην ζωή του. Έγινε, όπως μάς λέει ο ευαγγελιστής Λουκάς «περίλυπος», λυπήθηκε και πικράθηκε πάρα πολύ. Κι η λύπη του αυτή θα ήταν μεγαλύτερη, καθώς θα περνούσαν οι ημέρες, ίσως και ισόβια εάν δεν σκεφτόταν να μετανοήσει και να ελευθερώσει την καρδιά του από την τυραννική κυριαρχία του πλούτου. 

Ο πόνος θα γινόταν αθεράπευτος. Η απερίγραπτη οδύνη ότι θα καταδικαζόταν αιώνια, θα ήταν χειρότερη. Αυτές κατά κανόνα είναι οι ολέθριες συνέπειες του πλούτου στην ψυχή του ανθρώπου, ακόμη και στο σώμα, σε εκείνον που έχει δώσει την καρδιά του στους επίγειους θησαυρούς και για χάρη τους καταφρονεί την αιώνια μακαριότητα της βασιλείας του Θεού. 

Ο πλούτος, παρά την επιφανειακή του λάμψη, είναι στην πραγματικότητα σκοτάδι, και πηγή πόνων και οδύνης. Υπόσχεται την ευτυχία, αλλά φέρνει την δυστυχία. Τόσο εκείνοι που δεν έχουν πλούτη, ποθούν και αγωνίζονται για να τα αποκτήσουν, όσο και εκείνοι οι οποίοι τα έχουν αποκτήσει, αν θελήσουν να μιλήσουν με ειλικρίνεια για τον πλούτο, θα πουν πολλά για τις θλίψεις και τις πικρίες που προκαλεί.

Ο Απόστολος Παύλος γράφει· «οἱ βουλόμενοι πλουτεῖν ἐμπίμπτουσιν εἰς πειρασμόν καί παγίδα καί ἐπιθυμίας πολλάς ἀνοήτους καί βλαβεράς, αἳτινες βυθίζουσι τούς ἀνθρώπους εἰς ὂλεθρον καί ἀπώλειαν». Δεν λέει «οἱ πλούσιοι» αλλά «οἱ βουλόμενοι πλουτεῖν», εκείνοι δηλαδή που δεν είναι πλούσιοι, αλλά ποθούν και θέλουν και αγωνίζονται να αποκτήσουν με κάθε τρόπο πλούτη. Όλοι αυτοί, λοιπόν, πέφτουν και μπλέκονται σε πολλούς πειρασμούς. 

Καταστρώνουν διάφορα σχέδια, κάνουν άδικους υπολογισμούς, πονηρούς συνδυασμούς, οι περισσότεροι από τους οποίους αποτυγχάνουν με αποτέλεσμα να γεμίζουν από λύπη και στεναχώρια. Και αν κάποια φορά πετύχουν «οἱ βουλόμενοι πλουτεῖν», έρχονται αντιμέτωποι με άλλου είδους πειρασμούς και πικρίες. Φοβούνται, μήπως ανακαλυφθούν οι παράνομοι τρόποι, τους οποίους μεταχειρίστηκαν για να πλουτίσουν. Τρέμουν από φόβο μήπως πέσουν στα χέρια της δικαιοσύνης. Δυσφορούν από την δίκαιη κατακραυγή των άλλων. Έχουν τύψεις συνειδήσεως. Δημιουργούν προβλήματα μέσα στην οικογένεια, αντεγκλήσεις με εκείνους με τους οποίους συναλλάσσονται. Δεν μπορούν να ησυχάσουν, ούτε μέρα ούτε νύκτα.

Έχουν πέσει στην παγίδα που τους έστησε ο διάβολος και γίνονται δούλοι του για την διάπραξη του κακού. Είναι κυριευμένοι, από πολλές μωρές και επιβλαβείς επιθυμίες, οι οποίες βυθίζουν τους ανθρώπους στον όλεθρο του σώματος και στην απώλεια της ψυχής. Όσοι επιθύμησαν, προσθέτει ο Απόστολος Παύλος, τον αμαρτωλό πλούτο «ἀπεπλανήθησαν ἀπό τῆς πίστεως καί ἑαυτούς περιέπειραν ὀδύναις πολλαῖς».

Ξέπεσαν από την πίστη και την σωτηρία και σαν με μυτερά καρφιά, διαπέρασαν την καρδιά τους, με πολλούς πόνους και αγωνίες. Αυτός που αγαπά τα χρήματα είναι δυνατόν να παρασυρθεί σε όλα τα κακά, σε κάθε παρανομία, για να απολαμβάνει έτσι την ταραχή, την πικρία και την οδύνη.
Αλλά και εκείνος που είτε έχει κληρονομήσει είτε έχει αποκτήσει χρήματα, δεν βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση. Βλέπει ότι δεν ικανοποιείται, όπως υπολόγιζε, όπως ήλπιζε, από τα πλούτη. Αντίθετα τον καταλαμβάνει μελαγχολία και θλίψη. Κυριεύεται από αηδία και απογοήτευση.

Την ματαιότητα του πλούτου και των απολαύσεων την περιγράφει με πολύ παραστατικό τρόπο ο Σολομώντας. «Εγώ, λέει, έκτισα μεγαλοπρεπείς οικοδομές για τον εαυτό μου. Φύτευσα αμπέλια. Περιέφραξα κήπους και δεντρόκηπους. Φύτευσα σ’ αυτούς κάθε είδος καρποφόρου δέντρου. Διέταξα και κτίσθηκαν δεξαμενές νερού, για να ποτίζονται απ’ αυτές οι κήποι μου. Αγόρασα δούλους και δούλες. Συγκέντρωσα για τον εαυτό μου ασήμι και χρυσάφι, θησαυρούς από βασιλιάδες, περιουσίες ολόκληρων περιοχών. Για να διασκεδάζω είχα τραγουδιστές και τραγουδίστριες, οινοχόους για να με κερνούν κρασί. Έκανα δικές μου και γνώρισα κάθε είδους διασκέδαση και απόλαυση των ανθρώπων. Κάθε τι τερπνό που είδαν τα μάτια μου δεν το στερήθηκα. Κάθε διασκέδαση και απόλαυση που πόθησε η καρδιά μου την απόλαυσα…».

Και ενώ από πολλούς ίσως να θεωρούνταν ο Σολομώντας ως ο ευτυχέστερος άνθρωπος του κόσμου, γεμάτος απογοήτευση και πικρία, ομολογεί· «έπειτα από όλες αυτές τις τέρψεις και τις απολαύσεις έριξα μια ματιά σε όλα όσα έκανα, σε όλα όσα κατασκεύασαν τα χέρια μου, σε όλα όσα με κόπο και ταλαιπωρία αγωνίστηκα να αποκτήσω και έβγαλα το συμπέρασμα ότι όλα αυτά είναι ματαιότητα. Κούφια ορμή ανέμου, η οποία παρέρχεται».

Αξίζει, λοιπόν, χάρη του πλούτου να χάσει κανείς τους θησαυρούς του ουρανού; Για χάρη των απολαύσεων που υπόσχεται ο πλούτος και οι οποίες στην πραγματικότητα είναι ταραχή, πικρία και όλεθρος να χάσει την ανεκλάλητη αιώνια χαρά που προσφέρει ο Κύριος και Θεός μας;

Τι κέρδισε ο πλούσιος νέος, του σημερινού ευαγγελικού αναγνώσματος, ο οποίος εξαιτίας του πλούτου καταφρόνησε την πρόσκληση του Χριστού; Την θλίψη, την απογοήτευση, την καταδίκη.

Τι θα κέρδιζε αν ακολουθούσε τον Χριστό; Τα πάντα. Θα γινόταν ένδοξος Απόστολος. Το όνομά του θα δοξαζόταν και οι άνθρωποι θα τον τιμούσαν. Και το σπουδαιότερο, θα καθόταν και αυτός σε ένδοξο θρόνο στα δεξιά του Χριστού. 
Ποτέ ας μη μάς πλανήσει ο πλούτος. Ακόμη και η σκέψη για την απόκτηση του πλούτου είναι μεγάλη αμαρτία. Ποτέ ας μη καταφρονήσουμε τα ουράνια αντί των επιγειών. Αμήν.


Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη
Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2015

Φωτογραφίες από τις προετοιμασίες των παιδιών του Κατηχητικού




† Κυριακῇ 29 Νοεμβρίου 2015 (ΙΓ΄ Λουκᾶν)

Εὐαγγελική Περικοπή,

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν 
Κεφ. ιη΄: 18-27

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἄνθρωπος τις προσῆλθε τῷ ᾿Ιησοῦ, πειράζων αὐτὸν, καὶ λέγων· Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· Τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς, ὁ Θεός. Τὰς ἐντολὰς οἶδας· Μὴ μοιχεύσῃς· μὴ φονεύσῃς· μὴ κλέψῃς· μὴ ψευδομαρτυρήσῃς· τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου. Ὁ δὲ εἶπε· Ταῦτα πάντα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου. Ἀκούσας δὲ ταῦτα ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτῷ· Ἔτι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. Ὁ δὲ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα. Ἰδὼν δὲ αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς περίλυπον γενόμενον εἶπε· πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ! Εὐκοπώτερον γάρ ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν. Εἶπον δὲ οἱ ἀκούσαντες· Καὶ τίς δύναται σωθῆναι; Ὁ δὲ εἶπε· Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις, δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν.



Ἀπόστολος,

Πρὸς Ἐφεσίους Ἐπιστολῆς Παύλου τὸ Ἀνάγνωσμα
Κεφ. ε΄:  8-19

δελφοί, ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε· ― ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνη καὶ ἀληθείᾳ· ― δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. Καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε· τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ᾿ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι. Διὸ λέγει· Ἔγειρε ὁ καθεύδων καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός. Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ᾿ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι. Διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ.



Εἰς τόν Ὄρθρον 
Τὸ Δ΄ Ἑωθινόν Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν 
Κεφ. κδ΄: 1-12

Τῇ μιᾷ τῶν Σαββάτων, ὄρθρου βαθέος, ἦλθον γυναῖκες ἐπὶ τὸ μνῆμα φέρουσαι ἃ ἡτοίμασαν ἀρώματα, καί τινες σὺν αὐταῖς. Εὗρον δὲ τὸν λίθον ἀποκεκυλισμένον ἀπὸ τοῦ μνημείου· καὶ εἰσελθοῦσαι οὐχ εὗρον τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ. Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ διαπορεῖσθαι αὐτὰς περὶ τούτου, καὶ ἰδοὺ δύο ἄνδρες ἐπέστησαν αὐταῖς ἐν ἐσθήσεσιν ἀστραπτούσαις. Ἐμφόβων δὲ γενομένων αὐτῶν, καὶ κλινουσῶν τὸ πρόσωπον εἰς τὴν γῆν, εἶπον πρὸς αὐτάς· Τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν; οὐκ ἔστιν ὧδε, ἀλλ᾿ ἠγέρθη· μνήσθητε ὡς ἐλάλησεν ὑμῖν ἔτι ὦν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ, λέγων· Ὅτι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου παραδοθῆναι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων ἁμαρτωλῶν, καὶ σταυρωθῆναι, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστῆναι. Καὶ ἐμνήσθησαν τῶν ῥημάτων αὐτοῦ· καὶ ὑποστρέψασαι ἀπὸ τοῦ μνημείου, ἀπήγγειλαν ταῦτα πάντα τοῖς ἕνδεκα καὶ πᾶσι τοῖς λοιποῖς. Ἦσαν δὲ ἡ Μαγδαληνὴ Μαρία καὶ ᾿Ιωάννα καὶ Μαρία ᾿Ιακώβου, καὶ αἱ λοιπαὶ σὺν αὐταῖς, αἳ ἔλεγον πρὸς τοὺς Ἀποστόλους ταῦτα. Καὶ ἐφάνησαν ἐνώπιον αὐτῶν ὡσεὶ λῆρος τὰ ῥήματα αὐτῶν, καὶ ἠπίστουν αὐταῖς. Ὁ δὲ Πέτρος, ἀναστὰς ἔδραμεν ἐπὶ τὸ μνημεῖον· καὶ παρακύψας βλέπει τὰ ὀθόνια κείμενα μόνα· καὶ ἀπῆλθε, πρὸς ἑαυτόν θαυμάζων τὸ γεγονός.

Περί εσωστρεφείας


Πολύ τόνιζε ο μακάριος Γέροντας Ιωσήφ την ευταξία στη σωματική εργασία, ως καθήκον για την πνευματική πρόοδο επειδή, κατά τον πατερικό όρο, «πράξις θεωρίας επίβασις». 

Το προοίμιο της εσωστρέφειας κατά τον οσιότατο Γέροντα αρχίζει με τη λεγόμενη φυσική θεωρία, με τη μελέτη της αρχής του ανθρώπου, της εναλλαγής των φυσικών νόμων και της υποταγής του στη φθορά. 

«Ξέρετε, βέβαια, πως η κτίση υποτάχθηκε κι αυτή στη φθορά, όχι γιατί έφταιγε αλλά γιατί έτσι θέλησε αυτός που την υπέταξε. Έχει όμως πάντοτε την ελπίδα, κι αυτή ακόμα η κτίση, πως θα απελευθερωθεί από την υποδούλωσή της στη φθορά, και θα μετάσχει στην ελευθερία που θα απολαμβάνουν τα δοξασμένα παιδιά του Θεού. Ξέρουμε καλά ότι ως τώρα όλη η κτίση στενάζει και κραυγάζει από πόνο. Και όχι μόνο η κτίση. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς: έχουμε ως αρραβώνα του νέου κόσμου το Άγιο Πνεύμα, εσωτερικά όμως κι εμείς στενάζουμε, γιατί λαχταρούμε να γίνουμε για πάντα παιδιά του Θεού και να γλιτώσει το σώμα μας από τη φθορά»(Ρωμ. 8, 20-23). 

Εάν αυτός που επιθυμεί πολύ την εσωστρέφεια στρέφει το νου του και προς την κοσμοσωτήριο οικονομία, με την οποία όλα έγιναν καινούργια, τον γυμνάζει να μαζεύεται από τον μετεωρισμό και να μαθαίνει τον αυτοέλεγχο, που είναι η αρχή της εισόδου στη θεωρία, όταν η θεία χάρις παρουσιασθεί. 

Ο Γέροντας θυμίζοντας την πατερική σοφία έλεγε ότι «η φύσις διδάσκει γνώσιν», εννοώντας ως «φύσιν» τις φυσικές, όπως είπαμε, θεωρίες. Από το εγκόλπιό του, το οποίον ήταν το βιβλίο του αββά Ισαάκ του Σύρου, εδανείζετο ο μακάριος Γέροντας συνεχώς εφόδια, προς πιστοποίηση των υποδείξεων με τις οποίες μας συμβούλευε. Ειδικώς όμως τόνιζε τη σπουδαιότητα της ευγνωμοσύνης. Ο ίδιος ο άγιος Ισαάκ λέγει επί λέξει: «Ουδέν χάρισμα μένει άνευ προσθήκης, ει μη το στερούμενον ευγνωμοσύνης». 

Η εκκίνηση στις φυσικές αυτές θεωρίες πρέπει να έχει ευχαριστιακή βάση, δηλαδή ο άνθρωπος να ευχαριστεί εν πρώτοις τον Θεό για την ως τη στιγμή εκείνη προνοητική σκέπη και συμπαράστασή του. Είναι πάμπολλα τα στοιχεία τα οποία συνάγει ο ευγνώμων άνθρωπος για την προνοητική επέμβαση της πατρικής κηδεμονίας του Κυρίου μας, από τη γέννησή του έως τη στιγμή κατά την οποίαν σκέφθηκε να σταθεί ενώπιόν του και να προσευχηθεί. Και το σπουδαιότερο, ότι είναι και παραμένει πιστός. 

Σε ποιόν άλλον ανήκει, παρά σ’ αυτόν που είπε «κανένας δεν μπορεί να έλθει κοντά μου, αν δεν τον ελκύσει ο Πατέρας που με έστειλε;» (Ιω. 6, 44). Τί να σκεφθούμε για την μακροθυμία του, η οποία τόσες φορές νίκησε την δικαιοσύνη του; «Κατακαυχάται έλεος κρίσεως» (Ιακ. 2, 13) και δεν μας ανταπέδωσε αντάξια των αμαρτωλών μας πράξεων, όσες φορές γίναμε παραβάτες, αλλά κάλυπτε με τη μακροθυμία του τα λάθη, μέχρι να δει τη δική μας μετάνοια. 

Οι ευγνώμονες και ευχαριστήριες αυτές διαθέσεις, όταν διακατέχουν τον νου, προκαλούν την μαχητικότητά του και αυξάνουν την διόρασή του, ώστε να επισημαίνει τα πάθη και γενικώς την «παρά φύσιν» ζωή. Παραμένοντας σ’ αυτή την προσπάθεια, αμύνεται προς τους εχθρούς και τα πάθη – «τους μισούσα με τέλειον μίσος και αυτοί έγιναν εχθροί μου» (Ψαλμ. 138, 22) – και ατενίζει με ζήλο και προσπάθεια προς τις θείες εντολές, γνωρίζοντας ότι μέσω αυτών θεραπεύει τα παλαιά του τραύματα και επιτυγχάνει την υγεία. Ο φόβος ότι η αμαρτωλότητα είναι το πανωλέθριο κακό τον τρομάζει.

Έτσι παραμένει «από φυλακής πρωΐας μέχρι νυκτός» (Ψαλμ. 129, 6) σε μνήμη και επίκληση του σωτηρίου ονόματος του Χριστού μας. Ακολούθως μένει η συστολή των αισθήσεων και η κάθαρση, την οποίαν ακολουθεί η πνευματική θεωρία με την ενέργεια της θείας χάριτος. Ήδη εκεί, όπου το «βδέλυγμα της ερημώσεως ίστατο εν τόπω αγίω» (Βλ. Ματ. 24, 15), ο εγωκεντρισμός και η φιλαυτία, παραμερίζονται με τη χάρη του Χριστού και ίσταται η νέα κιβωτός, όπου θα συναχθούν αυτά που αρμόζουν στη λατρεία του ζώντος Θεού.

Ο θείος φόβος, ως αδέκαστος πλέον φρουρός και φύλακας, δίνει εντολή για τα νέα καθήκοντα ερεθίζοντας με ζήλο την φιλοπονία. Ο θείος ζήλος συνεχώς περιστρεφόμενος εκριζώνει τα πάθη, παραμερίζει τις αιτίες που τα προκαλούν και τοποθετεί ως «λύχνον τοις ποσί» του αγωνιστή τον θείο νόμο. Τότε όχι μόνον δεν θεωρεί βαριά την τήρηση των εντολών, αλλά και εάν φυλάξει τα διατεταγμένα, λέγει με πεποίθηση «ότι είναι αχρείος δούλος και έκανε αυτό που όφειλε να κάνει» (Λουκ. 17, 1ο).

Επαναλαμβάνουμε σαν επίλογο τον καρπό, τον οποίον παράγει η ευταξία και ο προγραμματισμός. Πρώτος απ’ όλους είναι ο θείος φόβος και η καλή συνήθεια, η οποία αφαιρεί τον κόπο της προσπάθειας, ο οποίος χρειάζεται για να επικρατήσουν τα καλά έναντι της πρώτης συνήθειας. 

Ακολουθεί η προέκταση στον πνευματικόν τομέα και το πρώτον το οποίον καρποφορεί είναι το ταπεινό φρόνημα αντί της φιλαυτίας, της μητέρας των κακών. Ο θείος ζήλος, πραγματοποιούμενος ως περιεκτική φιλοπονία, παρέχει σύμφωνα με τη Γραφή στον άνθρωπο «το εργάζεσθαι». Το ταπεινό πάλιν φρόνημα, γέννημα και αυτό της φιλοπονίας, υπηρετεί το δεύτερον σκέλος της εντολής, το «φυλάσσειν».

«Και έλαβε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον, ον έπλασεν, και έθετο αυτόν εν τω παραδείσω εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν»(Γεν. 2, 15). Η προσπάθεια να διατηρεί ο άνθρωπος το ταπεινό φρόνημα, χωρίς τη σύμπραξη της θείας χάριτος μοιάζει με εικόνα πράγματος, δεν είναι όμως το ίδιο το πράγμα. 

Όταν όμως ο θείος ζήλος εφαρμόζεται πρακτικά και η τήρηση των εντολών γίνει μόνιμο καθήκον, τότε αναβλύζει στην θεωρία του νου η οσμή της ταπεινώσεως, η οποία ως νοητό αλάτι συντηρεί τις πράξεις και τα νοήματα του αγωνιστή, για να μη κλαπούν ή φθαρούν. Τότε αρχίζει η πραγματική αίσθηση να διακρίνει το πλάτος της θείας αγαθότητος, πως ο Θεός έπλασε και συνέχει την κτίση και ειδικώς τον άνθρωπο.


(Γέροντος Ιωσήφ, «Αθωνική Μαρτυρία», Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 2, 
εκδ. Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου, σ. 167-170)

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2015

Λόγοι Αγίων Πατέρων για τον φθόνο


Τέτοιος είναι ο φθόνος. Δεν ενέχεται να βλέπει την ευτυχία των άλλων, διότι νομίζει ότι η ευτυχία του πλησίον είναι δική του συμφορά και λιώνει για όλα τα καλά του πλησίον του. 

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος 


Όπως η σκουριά φθείρει το σίδηρο, έτσι και ο φθόνος φθείρει την ψυχή που τον κατέχει. 

Μέγας Βασίλειος 


Ο φθόνος είναι δίδαγμα του διαβόλου, αρραβώνας κολάσεως, εμπόδιο στην ευσέβεια, πρόσθετη σπορά εχθρού, δρόμος για την κόλαση, στέρηση της βασιλείας του ουρανού. 

Μέγας Βασίλειος 


Ο φθόνος κατατρώει εσωτερικά την καρδιά σαν τη φωτιά που κατακαίει κάποιο συμπιεσμένο σωρό από άχυρα. Και κρύβει μεν από ντροπή την αρρώστια, αλλά δεν είναι δυνατός να την κρύψει παντοτινά. 

Άγιος Γρηγόριος Νύσσης 


Όποιος με φθονερό βλέμμα κοιτάζει την αξιότητα του άλλου, αυτού η καρδιά δεν είναι εντελώς καθαρή. 

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης 


Οι φθονεροί άνθρωποι είναι χειρότεροι και από τους δαίμονες. Διότι οι δαίμονες αισθάνονται άσπονδη έχθρα εναντίον μας, εναντίον όμως των άλλων δαιμόνων κανένα κακό δεν σκέπτονται. 

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Άγ. Ιάκωβος ο Πέρσης: Μια ευχή για κάθε κομμένο δάκτυλο!


Ο Ιάκωβος γεννήθηκε από χριστιανούς γονείς στην περ­σική πόλη Έλαπα ή Βηλάτ, ανατράφηκε με τα νάματα της Πίστεως και νυμφεύθηκε μια χριστιανή κοπέλα. Ο Πέρσης βασιλιάς Ισζδιγέρδης εκτιμούσε τον Ιάκωβο για τα χαρίσματα και τις δεξιότητες του και τον κατέστησε αξιωματούχο στην αυλή του. Κολακευμένος ο Ιάκωβος από την αγάπη του βασιλιά, παραπλανήθηκε και άρχισε να θυσιάζει κι αυτός στα είδωλα που προσκυνούσε ο Πέρσης ηγεμόνας.

Πληροφορήθηκαν το γεγονός η μητέρα και η σύζυγος του Ιακώβου. Του έγραψαν τότε μια επιστολή επιτιμητική, θρη­νολογώντας για το κατάντημά του να γίνει αποστάτης της Πίστεως και πνευματικά νεκρός και, τέλος, τον ικέτευαν να μετανοήσει και να επιστρέψει στον Χριστό. Συγκλονισμένος από την επιστολή που διάβασε ο Ιάκωβος μετάνιωσε πικρά και με παρρησία πήγε στον βασιλιά και ομολόγησε την πίστη του στον Κύριο Ιησού Χριστό. 

Οργισμένος ο βασιλιάς, τον καταδίκασε σε θάνατο μ’ ένα ιδιαίτερα φρικτό μαρτύριο: θα κατατεμάχιζαν το σώμα του, σταδιακά, μέχρι να εκπνεύσει. 

Η Παιδαγωγία της Μουσικής και ο Όσιος Παΐσιος

MUSPAIS2


Το ήθος της Βυζαντινής μουσικής

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική έχει μόνο ύφος και όχι ήθος. Βέβαια το ήθος αφορά τα πρόσωπα κι όχι τα πράγματα. Αλλά εδώ γίνεται λόγος για το φορέα της εκκλησιαστικής μουσικής. Όντως είναι σημαντικό το ύφος της ιεράς ψαλμωδίας, αλλά πρωτεύοντα ρόλο στον τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων παίζει το ήθος του ιεροψάλτη με την ευρύτερη έννοια του όρου. 

Το ερώτημα που αναδύεται είναι: Ο ιεροψάλτης ψάλλει με ηδυπάθεια και αυταρέσκεια ή προσευχητικά και εν μετανοία; Εκτελεί μουσικά μαθήματα με κοσμικό τρόπο ή με ήθος συντετριμμένης και τεταπεινωμένης καρδίας; Τον αγγίζουν αυτά που ψάλλει ή του είναι αδιάφορα; Μήπως ισχύει αυτό που αναφέρεται σε σχετικό ύμνο της Εκκλησίας; 

«Πολλάκις την υμνωδίαν εκτελών, ευρέθην την αμαρτίαν εκπληρών…τη μεν γλώττη άσματα φθεγγόμενος τη δε ψυχή άτοπα λογιζόμενος…;». 

Ο Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης γράφει, ότι εκείνος που παρακαλεί και δέεται διά της ψαλμωδίας, «πρέπει να έχει ήθος ταπεινόν και κατανενυγμένον· το δε να κραυγάζει τινάς, δηλοί ήθος θρασύ και ανευλαβές». Όσα ακολουθούν μπορούν να εμπνεύσουν τους ιεροψάλτες μας και κυρίως τα νέα παιδιά που κοσμούν τα αναλόγια των εκκλησιών μας.



Στο Αναλόγιο γίνεται εμμελής διδαχή της πίστης

Η εκκλησιαστική υμνογραφία διδάσκει το δόγμα και το ήθος της Εκκλησίας· ερμηνεύει αυθεντικά το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας· μυσταγωγεί στην ορθόδοξη πίστη και την εν Αγίω Πνεύματι ζωή. 

Σημαντικό ρόλο στη λειτουργική ζωή δεν παίζουν μόνο ο κληρικοί αλλά και οι ιεροψάλτες, οι οποίοι διακονούν την εκκλησιαστική λατρεία. Το αναλόγιο είναι χώρος μύησης στα ιερά κείμενα της Εκκλησίας μας· σχολείο εντρύφησης στην εκκλησιαστική ποίηση· χώρος προσευχητικής αναφοράς στον Τριαδικό Θεό. 

Η ψαλμωδία δεν είναι δημοτικό τραγούδι, -έστω κι αν συγγενεύει με αυτό-, δεν είναι φωνή άτακτη, βίαιη και εκκωφαντική, δεν είναι επίδειξη σπάνιων λαρυγγισμών μέσω μεγαφώνων. Η ιερά ψαλμωδία είναι φωνή αύρας λεπτής, προσευχή εμμελής, διδαχή σωστική και σωτήριος, μύηση στο υπέρλογο μυστήριο της πίστεως.

Οι ύμνοι έχουν θεολογικό, μυσταγωγικό, παιδαγωγικό, εκκλησιολογικό και αναγωγικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία μέσω της υμνολογίας υπομνηματίζει, αναδεικνύει και ερμηνεύει το υπερφυές μυστήριο της θείας οικονομίας. 

Συνθέτει σε θεία αρμονία λόγο και μέλος. Η εμμελής ψυχαγωγία και ηδονή γεννά αγνούς και σώφρονες λογισμούς διδάσκει ο Μ. Βασίλειος και συμπληρώνει: 

Το Άγιο Πνεύμα, βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος είναι «δυσάγωγον προς αρετήν και επιρρεπές προς την ηδονήν», «το εκ της μελωδίας τερπνόν τοις δόγμασιν εγκατέμιξεν», ώστε να δέχεται χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούγονται γλυκόηχα και απαλά.

Το μέλος παιδαγωγεί και συμβάλλει στη διαρκή μνήμη των θείων αληθειών με έμμεσο τρόπο: «Δία τούτο τα εναρμόνια μέλη των ψαλμών ημίν επινενόηται (επινοήθηκαν), ίνα οι παίδες την ηλικίαν, η και όλως νεαροί το ήθος, τω μεν δοκεί μελωδώσι, τη δε αληθεία τας ψυχάς εκπαιδεύονται», επισημαίνει ο Μ. Βασίλειος.

Η ψαλμωδία αποβλέπει στη ένωση, συνάρμοση και ενότητα του λαού του Θεού μέσω της αγάπης. Συναρμονίζει το λαό του Θεού στη συμφωνία ενός χορού. Γράφει ο ιερός Πατέρας: «…το μέγιστον των αγαθών την αγάπην η ψαλμωδία παρέχεται, οιονεί σύνδεσμον τινά προς την συνωδίαν επινοήσασα, και εις ενός χορού συμφωνίαν τον λαόν συναρμόζουσα» .

Για να βρουν όμως εφαρμογή οι λόγοι του Μ. Βασιλείου χρειάζεται να κατεβούμε –κληρικοί, λαός και ιεροψάλτες- από το θρόνο της ατομικότητας και του εγωισμού και εν ταπεινώσει να «ποιήσωμεν εαυτούς στρογγύλους» σύμφωνα με τη Φιλοκαλία. Να έχουμε ήθος όπως τα γλυκόηχα γυρίσματα της βυζαντινής μουσικής, που μοιάζουν με τους κουμπέδες και τους στρογγυλούς θόλους των εκκλησιών μας.


Ο όσιος Παΐσιος για «τα γλυκόηχα γυρίσματα»

Γράφει εύστοχα ο όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Και τι γλυκά γυρίσματα έχει η βυζαντινή μουσική!… άλλα λεπτά σαν το αηδόνι, άλλα σαν απαλό κυματάκι, άλλα δίνουν μια μεγαλοπρέπεια. 

Όλα αποδίδουν, τονίζουν τα θεία νοήματα. Όμως σπάνια να ακούσης αυτά τα όμορφα γυρίσματα. Οι περισσότεροι που ψέλνουν τα λένε λειψά, κουτσουρεμένα, καλουπωμένα. 

Αφήνουν κενά, τρύπες! Και το κυριώτερο, τα λένε χωρίς τόνο. Απορώ· δεν έχουν οξείες τα βιβλία τους; … Όλα τα πάνε ίσια, λες και πέρασε οδοστρωτήρας και τα ισοπέδωσε όλα! 

«πα-νη-ζω, πα-νη-ζω», πανίζουν-πανίζουν το φούρνο και ψωμί δε βγάζουν! Ἄλλοι πάλι τονίζουν όλα δυνατά, … όλα καρφωτά, και νομίζεις ότι χτυπούν καρφιά με το σκεπάρνι».

Και συνεχίζει ο όσιος Παΐσιος αναφερόμενος στους σύγχρονους ψάλτες: Ναι, αλήθεια ψάλλουν, «η τελείως άτονα η σκληρά! Δεν σε ξεσηκώνουν εσωτερικά· δε σε αλλοιώνουν. Ενώ πόσο γλυκειά είναι η καθαρή βυζαντινή μουσική! Ειρηνεύει, μαλακώνει την ψυχή. 

Η σωστή ψαλμωδία είναι ξεχείλισμα της εσωτερικής πνευματικής καταστάσεως. Είναι θεία ευφροσύνη… Όταν συμμετέχει κανείς σ’ αυτό που ψάλλει, τότε αλλοιώνεται, με την καλή έννοια, και ο ίδιος και οι άλλοι που τον ακούνε».

Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2015

Η βοήθεια της Παναγίας...


Διάβασα, ένα ωραίο διήγημα, για μια πόρνη που έδινε τα λεφτά της ελεημοσύνη, τάιζε τα γατιά της γειτονιάς και μεγάλωνε την μονάκριβή κόρης της, η οποία βέβαια ήταν νεκρή εδώ και χρόνια, αλλά εκείνη δεν ήθελε να το αποδεχτεί. Γι αυτό έλεγε στους πελάτες της, "σιγά σιγά, θα μου ξυπνήσετε το παιδί". 

Ένα πρωί την είδαν να θυμιάζει το σπίτι, και να ανοίγει δειλά δειλά την πόρτα και τα παράθυρα. Όποιος ερχόταν, τον έδιωχνε, λέγοντας, ότι δεν θα δουλέψει. 

Πότε πανηγυρίζουν τα μοναστήρια στο Άγιο Όρος

Η φωτογραφία είναι του Αλή Σάμη, από την πανήγυρη των Αρχαγγέλων στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου το 1927
(
http://www.athosmemory.com/index.php?option=com_content&task=view&id=43&Itemid=37)

Πανήγυρις: Η ετήσια εορταστική σύναξη ενός Αγιορειτικού σκηνώματος।


Πανηγύρεις οργανώνουν όλα ανεξαίρετα τα οικήματα του Αγίου Όρους, κατά την ημέρα της μνήμης του Αγίου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός του σκηνώματος.

Στη χαρά της πανήγυρης καλούνται οι πάντες με γράμματα (από τις μονές και τις σκήτες) ή προφορικά (από τα κελλιά). Προσκαλούνται με γράμματα: ο Αρχιερέας, τα μέλη της Ιεράς Κοινότητας, οι λοιπές πολιτικές και αστυνομικές Αρχές, οι ψάλτες, οι λοιποί διακονητές.

Η πανήγυρις αρχίζει από την προηγούμενη ημέρα με τον μικρό εσπερινό και συνεχίζεται με την αγρυπνία. Με το τέλος της αγρυπνίας αρχίζει η θεία Λειτουργία και στη συνέχεια η τράπεζα της αγάπης όπου παρακάθονται όλοι οι προσκυνητές.

Οι επιβλητικές κωδωνοκρουσίες, οι ευφρόσυνες ψαλμωδίες, η ανύψωση της βυζαντινής και της ελληνικής σημαίας, η καύση αφθόνου μοσχοθυμιάματος, η διακόσμηση της εισόδου με κλωνάρια της «φιλεόρτου» δάφνης, η παράθεση τραπεζών, τα φιλόφρονα λόγια και ευχές, η εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας, η προσφορά των κερασμάτων, οι αφειδώλευτες ευλογίες και η χαρίτωση των ψυχών από τις θείες δωρεές είναι τα χαρακτηριστικά μιας αγιορειτικής πανήγυρης।


Εδώ σημειώνονται οι κυριότερες πανηγύρεις των Αγιορειτικών Μονών. 

Με τρία *** η κύρια, με δύο ** των μεγάλων αγίων και με ένα * οι μικρότερες πανηγύρεις.

Οι ημερομηνίες είναι δοσμένες με το Ιουλιανό και, μετά την κάθετο, με το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό Ημερολόγιο (1).



Ιαν. 4/17 Όσιος Ευθύμιος κ.λπ. μάρτυρες (* Μ. Βατοπεδίου)

Ιαν. 6/19 Οσιομάρτυρας Ρωμανός (** Μ. Ιβήρων)

Ιαν. 7/20 Σύναξις Τιμίου Προδρόμου (** Μ. Διονυσίου)

Ιαν. 11/24 Όσιος Θεοδόσιος (* Μ. Φιλοθέου)

Ιαν. 14/27 Άγιος Σάββας Σέρβων (** Μ. Χιλανδαρίου)

Ιαν. 24/6 Φεβρ. Όσιος Διονύσιος εν Ολύμπω και οι 6 Άγιοι της Μονής (* Μ. Φιλοθέου)

Φεβρ. 2/15 Η Υπαπαντή του Κυρίου (*** Μ. Αγ. Παύλου)

Φεβρ. 8/21  Άγιος Σάββας Β΄ (* Μ. Χιλανδαρίου)

Φεβρ. 13/26 Όσιος Συμεών Σέρβων (* Μ. Χιλανδαρίου)

Φεβρ. 23/8 Μαρτ. Όσιος Δαμιανός (* Μ. Εσφιγμένου)

Μαρτ. 9/22 Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες (*** Μ. Ξηροποτάμου)

Μαρτ. 25/7 Απρ. Ευαγγελισμός Θεοτόκου (*** Μ. Βατοπεδίου, *** Μ. Φιλοθέου, ** Μ. Μεγίστης Λαύρας)

Απρ. 19/2 Μαϊ. Όσιος Συμεών Μονοχίτων (* Μ. Φιλοθέου)

Απρ. 19/2 Μαϊ. Όσιος Αγαθάγγελος (* Μ. Εσφιγμένου)

Απρ. 23/6 Μαϊ. Άγιος Γεώργιος Τροπαιοφόρος (*** Μ. Ζωγράφου, *** Μ. Ξενοφώντος, ** Μ. Αγ. Παύλου)

Μαϊ. 9/22  Άγιος Χριστόφορος (* Μ. Καρακάλου)

Μαϊ. 13/26  Όσιοι Ίβηρες (** Μ. Ιβήρων)

Μαϊ. 20/2 Ιουν. Ανακομιδή λειψάνων Α. Νικολάου (* Μ. Γρηγορίου)

Μαϊ. 21/3 Ιουν. Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη (** Μ. Κωνσταμονίτου)

Μαϊ. 21/3 Ιουν. Όσιος Παχώμιος (* Μ.Μεγίστης Λαύρας, * Μ.Παύλου)

Μαϊ. 22/4 Ιουν. Οσιομ. Παύλος (* Μ. Μεγίστης Λαύρας)

Ιουν. 24/7 Ιουλ. Γενέσιον Τιμίου Προδρόμου (*** Μ. Διονυσίου)

Ιουν. 25/8 Ιουλ. Όσιος Διονύσιος (** Μ. Διονυσίου)

Ιουν. 29/12 Ιουλ. Άγιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος (*** Μ. Καρακάλου)

Ιουλ. 5/18 Άγιος Αθανάσιος Αθωνίτης (*** Μ. Μεγίστης Λαύρας)

Ιουλ. 8/21 Όσιος Θεόφιλος Μυροβλήτης (* Μ. Παντοκράτορος)

Ιουλ. 22/4 Αυγ. Αγία Μαρία Μαγδαληνή (** Μ. Σίμωνος Πέτρας)

Ιουλ. 27/9 Αυγ.  Άγιος Παντελεήμων (*** Μ. Παντελεήμονος)

Ιουλ. 28/10 Αυγ. Όσιος Παύλος Ξηροποταμίτης (** Μ. Ξηροποτάμου, ** Μ. Αγ. Παύλου)

Αύγ. 2/15 Άγ. Στέφανος Πρωτομάρτυς (** Μ. Κωνσταμονίτου)

Αύγ. 6/19 Μεταμόρφωσις του Σωτήρος (*** Μ. Κουτλουμουσίου,*** Μ. Παντοκράτορος)

Αύγ. 11/24  Άγιος Νήφων (** Μ. Διονυσίου)

Αύγ. 15/28 Κοίμησις της Θεοτόκου (*** Μ. Ιβήρων, *** Πρωτάτο)

Αύγ. 24/6 Σεπτ.  Άγιος Κοσμάς Αιτωλός (** Μ. Φιλοθέου)

Αύγ. 31/13 Σεπτ.  Τιμία Ζώνη Θεοτόκου (** Μ. Βατοπεδίου)

Σεπτ. 14/27  Τίμιος Σταυρός (** Μ. Ξηροποτάμου)

Σεπτ. 22/5 Οκτ. 26 Οσιομαρτύρων και Οσίου Κοσμά (** Μ. Ζωγράφου)

Οκτ. 1/14  Αγία Σκέπη (** Μ. Παντελεήμονος)

Οκτ. 1/14 Άγιος Κουκουζέλης και Γρηγόριος Δομέστικος (* Μ. Μεγίστης Λαύρας)

Οκτ. 5/18  Όσιος Ευδόκιμος (* Μ. Βατοπεδίου)

Οκτ. 20/2 Νοεμ. Αγιος Γεράσιμος, ανακομιδή ι. Λειψάνου (* Μ. Αγ. Παύλου)

Οκτ. 29/11 Νοεμ.  Άγία Αναστασία (** Μ. Γρηγορίου)

Νοεμ. 8/21 Σύναξις Αγίων Ασωμάτων Δυνάμεων (*** Μ. Δοχειαρίου)

Νοεμ.9/22  Όσιοι Ευθύμιος και Νεόφυτος (** Μ. Δοχειαρίου)

Νοεμ. 21/4 Δεκ. Εισόδια Κυρίας Θεοτόκου (*** Μ. Χιλιανδαρίου)

Νοεμ. 26/8 Δεκ. Άγιος Αλύπιος ο Κιονίτης (* Μ. Κουτλουμουσίου)

Δεκ. 6/19 Άγιος Νικόλαος (***, Μ. Σταυρονικήτα, *** Μ. Γρηγορίου, ** Μ. Δοχειαρίου)

Δεκ. 7/20  Όσιος Γρηγόριος (** Μ. Γρηγορίου)

Δεκ. 25/7 Ιαν. Η κατά σάρκα Γέννησις του Κυρίου (*** Μ. Σίμωνος Πέτρας)

Δεκ. 26/8 Ιαν.  Τίμια Δώρα (* Μ. Αγ. Παύλου)

Δεκ. 27/9 Ιαν. Άγιος Πρωτομάρτυς Στέφανος (*** Μ. Κωνσταμονίτου)

Δεκ. 28/10 Ιαν. Όσιος Σίμων ο Μυροβλήτης (** Μ. Σίμωνος Πέτρας)

Δεκ. 30/12 Ιαν. Οσιομ. Γεδεών, ο δια Χριστόν σαλός (** Μ. Καρακάλου)



Κινητές γιορτές


Σάββατο Δ΄των Νηστειών, Του Ακαθίστου (** Μ. Διονυσίου, ** Μ. Ζωγράφου)

Δευτέρα της Διακαινησίμου Λιτανεία (** Πρωτάτο)

Τρίτη της Διακαινησίμου Λιτανεία (** Όλες οι Μονές)

Γ΄ Κυριακή μετά το Πάσχα, όσιος Γρηγόριος Σιναΐτης κ.λποί (** Μ. Γρηγορίου)

Πέμπτη της στ΄εβδ., Ανάληψις του Κυρίου (*** Μ. Εσφιγμένου)

Β΄ Κυριακή Ματθαίου, Αγιορειτών Πατέρων (** Όλες οι Μονές)

Β΄ Κυριακή Ματθαίου, Λαυριωτών Πατέρων (** Μ. Μεγίστης Λαύρας)



Από το βιβλίο ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, Μύηση στην Ιστορία και τη Ζωή του, του Δωροθέου Μοναχού εκδόσεις ΤΕΡΤΙΟΣ, Κατερίνη. Τόμος Β΄ σελ. 59-63



(1) Το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό Ημερολόγιο

Τα ημερολόγια που ακολουθεί ο χριστιανικός κόσμος δεν είναι μόνο το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό, αλλά και το ακριβέστερο του κόσμου, το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους.

Μετά τη Γρηγοριανή μεταρρύθμηση του ημερολογίου, το 1582 το νέο ημερολόγιο έγινε αμέσως αποδεκτό από τις καθολικές χώρες, όχι όμως και από τις διαμαρτυρόμενες οι οποίες το αποδέχτηκαν σταδιακά. Στις αρχές του 20ού αιώνα άρχισαν να το αποδέχονται ως πολιτικό ημερολόγιο και οι ορθόδοξες χριστιανικές χώρες. Όσον αφορά τους Έλληνες Ορθοδόξους μόλις στις 16 Φεβρουαρίου του1923 αποφάσισαν να δεχτούν το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Επειδή , όμως, υπήρχε μία καθυστέρηση περίπου13 ημέρων, η 16η Φεβρουαρίου στο παλαιό ημερολόγιο ονομάστηκε 1η Μαρτίου του νέου. Η Εκκλησία της Ελλάδος το 1924 αποδέχτηκε - αφού συμβουλεύτηκε το Οικουμενικό Πατρειαρχείο- όχι το Γρηγοριανό, αλλά το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο έκτοτε ακολουθεί.

Πράγματι, ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Μελέτιος Δ΄ (ο Μεταξάκης, 1922-1923) συγκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη Πανορθόδοξο Συνέδριο τον Μάϊο του 1923, στο οποίο έλαβαν μέρος το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Ρωσίας, το Πατριαρχείο Σερβίας, το Πατριαρχείο Ρουμανίας και οι Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες της Ελλάδος και της Κύπρου. Το σημαντικό γεγονός είναι ότι το Πανορθόδοξο Συνέδριο αποφάσισε ότι η αλλαγή του ημερολογίου ήταν επιβεβλημένη, αφού δεν προσέκρουε σε κανένα κανονικό ή δογματικό κώλυμα. Επιπλέον καθόρισε ως ημέρα της αλλαγής του ημερολογίου την 1η Οκτωβρίου του 1923, η οποία θα ονομαζόταν 14η Οκτωβρίου του 1923.

Η απόφαση του Συνεδρίου ήταν ότι δεν θα υιοθετείτο το Γρηγοριανό ημερολόγιο και υπεδείχθη νέος ημερολογιακός κύκλος 900 ετών, ακριβέστερος του γρηγοριανού κύκλου των 400 ετών. Η νέα ημερολογιακή πρόταση που έγινε από τον Σέρβο αστρονόμο Μιλούτιν Μιλάνκοβιτς, όριζε ότι από τα έτη που δείχνουν αιώνες (επαιώνια έτη) δίσεκτα θα θεωρούνται μόνον εκείνα των οποίων ο αριθμός των αιώνων διαιρούμενος δια 9, δίνει υπόλοιπο 2 ή 6. Για τα άλλα έτη ισχύει ο ιουλιανός κανόνας. Συνεπώς αντί των δίσεκτων ετών 400, 800, 1200, 1600, 2000 κ.ο.κ. του Γρηγοριανού ημερολογίου, καθιέρωνε ως δίσεκτα τα έτη 200, 600, 1100, 1500, 2000 κ.ο.κ. Εντός κύκλου 900 ετών περιέρχονται 218 δίσεκτα έτη και έτσι η μέση διάρκεια του προτεινόμενου έτους είναι 365,24222222 ημέρες, δηλαδή το σφάλμα του είναι περίπου 2,03 δευτερόλεπτα ετησίως, που σημαίνει ότι αστρονομικά είναι το ακριβέστερο από όλα τα προταθέντα μέχρι σήμερα ημερολογιακά συστήματα. Εάν τώρα δεν έχει υιοθετηθεί από τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες οι λόγοι ασφαλώς δεν είναι επιστημονικοί.

Όσον αφορά τον εορτασμό του Πάσχα το Συνέδριο πρότεινε ο καθορισμός της εαρινής πανσελήνου να καθορίζεται αστρονομικά με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια και η ημερομηνία του να καθορίζεται κατά τον «χρόνο» της Ιερουσαλήμ. Υπέδειξε επιπλέων σε όλα τα Ορθόδοξα Αστεροσκοπεία και Πανεπιστήμια να φτιάξουν πίνακες του Πασχαλίου μεγάλης διάρκειας. Ωστόσο για να τακτοποιηθεί το ημερολογιακό ζήτημα πρότεινε τελικά, έπειτα από συμβιβαστική πρόταση της Εκκλησίας της Ελλάδος, αφενός μεν να προστεθούν οι 13 ημέρες στο Ιουλιανό ημερολόγιο δημιουργώντας το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο, αφετέρου δε να μην γίνει καμία παρέμβαση στον Πασχάλιο κύκλο. Μ' αυτόν τον τρόπο η προσθήκη των 13 ημερών δεν συνιστά κανένα δογματικό ή κανονικό κώλυμα, εφ' όσον δεν θίγεται διόλου το ζήτημα του υπολογισμού του Πάσχα. Επίσης απεφάσισε η κάθε Εκκλησία να αποφασίσει ελεύθερα εάν προτιμά να ακολουθήσει το Ιουλιανό ημερολόγιο ή το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό. Ούτε η μία ούτε η άλλη απόφαση θα επηρεάσει την ενότητα και την κανονική κοινωνία των Ορθοδόξων Εκκλησιών μεταξύ τους.

Τελικά το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο υιοθετήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Εκκλησία της Ελλάδος τη 10η Μαρτίου του 1924, που θεωρήθηκε 23η Μαρτίου του 1924, γιατί εν τω μεταξύ η διαφορά είχε φθάσει τις 13 ημέρες. Αναφορικά με τα Πατριαρχεία που έλαβαν μέρος στο Συνέδριο, το Ρωσικό αποφάσισε να μην προχωρήσει σε καμία αλλαγή. Το Πατριαρχείο της Σερβίας αρχικά απεδέχθη το Νέο Ιουλιανό ημερολόγιο, αλλά στη συνέχεια υπαναχώρησε.

Από τα Πατριαρχεία που δεν έλαβαν μέρος στο Πανορθόδοξο Συνέδριο, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Αντιοχείας δεν δέχτηκαν την πρόταση του Συνεδρίου εφ' όσον δεν την επικύρωνε απόφαση Οικουμενικής Συνόδου. Επίσης, την ίδια απόφαση πήρε και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, επειδή υποστήριζε ότι με την αλλαγή του ημερολογίου θα άλλαζε και το Πασχάλιο, δημιουργώντας σύγχυση στους πιστούς προσκυνητές που συνέρρεαν στην ιερή πόλη. Λίγα χρόνια αργότερα, την 1η Οκτωβρίου του 1928, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας υιοθέτησε κι αυτό το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο.

Σήμερα το Νέο Διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο ακολουθούν τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας. Επίσης οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Ελλάδος, Κύπρου, Αλβανίας και Πολωνίας, όπως και οι Αυτόνομες Εκκλησίες Τσεχίας και Σλοβακίας. Τα Πατριαρχεία Ιεροσολύμων, Ρωσίας και Σερβίας δεν έχουν αποδεχθεί την ημερολογιακή μεταρρύθμιση και για λόγους παράδοσης διατηρούν μέχρι σήμερα το Ιουλιανό ημερολόγιο. Ακριβώς και για λόγους παράδοσης στην Ελλάδα τα μοναστήρια στο Άγιον Όρος όπως και τα μετόχια του Αγίου Όρους στην υπόλοιπη Ελλάδα διατηρούν το Ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο, το οποίο διατηρούν και οι «Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί»* (Γ.Ο.Χ.), γνωστοί ως παλαιοημερολογίτες.


*(Αυτοαποκαλούμενοι και όχι κατ’ ουσίαν γνήσιοι)

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015

Θαυμαστά γεγονότα στη ζωή της γερόντισσας Ευπραξίας




Μέσα σ’ αυτήν την πνευματική αδελφική κυψέλη ζούσαν μοναχές με πολύ μεγάλη πνευματική κατάρτιση και αγιότητα. Ή Γερόντισσα Ευπραξία διηγιόταν τα ακόλουθα περιστατικά: 

Μια αδελφή δεν είχε καθόλου χρήματα για να ζήση. Οι δικοί της, άγνωστο γιατί, είχαν πάψει να της στέλνουνε και κατά συνέπεια δεν είχε να φάει. Ή αδελφή αυτή είχε την ευλογημένη συνήθεια μετά το πέρας της ακολουθίας στο καθολικό της Μονής να παραμένει στο ναό και να κάνη σε κάθε εικόνα του τέμπλου του ναού ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι. Άρχιζε από τον αρχάγγελο Μιχαήλ και τελείωνε στον αρχάγγελο Γαβριήλ. 

Μια μέρα λοιπόν οι αδελφές της Μονής την άκουσαν έκπληκτες να μαλώνει στα Παριανά (όπως μιλάνε οι Παριανοί) με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και να του λέει ότι δεν θα σου ξανακάνω κομποσκοίνι άρχάντζελλέ μου διότι με άφησες χωρίς χρήματα, χωρίς φαγί. Την επομένη ημέρα η Γερόντισσα λαμβάνει μία επιταγή χωρίς αποστολέα, ανώνυμη, με πολλά χρήματα και καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Μία άλλη αδελφή έκανε την ευχή του Ιησού συνεχώς. Είχε όπως λέμε αληθινά την καρδιακή νοερά προσευχή αδιαλείπτως και πολλές φορές την άκουγαν να φωνάζει δυνατά την ευχή. Αυτή είχε αντί κελιού την στρωμνή της κάτω από τη σκάλα και εκεί κοιμόταν. Αλλά όπως λένε οι πατέρες στο τέλος ό ασκών αυτό το πνευματικό έργο της προσευχής φθάνει να λέει μόνο τη λέξη Ιησού. Αυτή η αδελφή φώναζε και την άκουγαν όλες οι αδελφές να λέει: Ιησού μου, Ιησού μου, Ιησού μου... συνεχώς. 

Γέρασα, παιδί μου, μου έλεγε η Γερόντισσα Ευπραξία και ακόμη αντηχεί στα αυτιά μου η φωνή της Γερόντισσας Θεοφανούς να λέει Ιησού μου... Ιησού μου... 

Στο τέλος της ζωής της, ανέθεσαν στην γερόντισσα Ευπραξία την περιποίηση της γερόντισσας Θεοφανούς. Όταν κοιμήθηκε η γερόντισσα, αυτή και οι αδελφές την ετοίμασαν ως είθισται σε μοναχούς και στο τέλος την έραψαν. Ήταν όμως νύχτα και την εποχή εκείνη δεν υπήρχε στο Μοναστήρι ηλεκτρικό φως, αλλά χρησιμοποιούσαν λάμπα πετρελαίου για τις ανάγκες τους. Οι αδελφές όμως μέσα στη λύπη τους και στο τί έπρεπε να κάνουν ξέχασαν να ανάψουν τη λάμπα. Άκτιστο φως περιέλαμψε τότε το κελί και έφεγγε σαν να ήταν ημέρα, ώστε καμιά δεν την απασχόλησε να ανάψει την λάμπα καθώς έβλεπαν κανονικά και τη ράψανε κιόλας μέσα στο απόλυτο σκοτάδι της νύχτας. 

Το βράδυ πού την ξενυχτούσανε βγήκε στο Μοναστήρι ένας φοβερός αέρας και ανεμοστρόβιλος πού ξερίζωσε 17 δένδρα της Μονής. Την άλλη μέρα το πρωί στείλανε μήνυμα στη Λογγοβάρδα να έρθει ό π. Φιλόθεος ως πνευματικός τους να κάνη την κηδεία της αδελφής. Διηγήθηκαν τα περιστατικά του φωτός και του ξεριζώματος των δένδρων. Και αυτός έδωσε την εξής εξήγηση: 

- Ήρθε ό Διάβολος παιδιά μου να ελέγξει την αδελφή Θεοφανώ περί αμαρτίας και επειδή δεν βρήκε τίποτε, από το κακό του, ξερίζωσε τα δένδρα, ως κακός πού είναι, διότι πουθενά αλλού δεν έγινε καταιγίδα και ανεμοστρόβιλος παρά μόνο μέσα στο χώρο της Μονής. 

Άλλη αδελφή ημέρα Μ. Σαββάτου αισθάνθηκε λίγο αδιάθετη. Ξάπλωσε και έψαλλε όλα τα αναστάσιμα πού θα έλεγαν το βράδυ με γλυκύτατη φωνή από στήθους και αφού τελείωσε ζήτησε συγχώρεση από τις αδελφές και αναπαύτηκε εν Κυρίω χαίρουσα την χαρά την άνεκλάλητον. Αυτός κι αν είναι θάνατος! 

Στο Μοναστήρι αυτό είχαν την ευλογημένη συνήθεια μια αδελφή, εκ περιτροπής, να διέρχεται τον εσωτερικό διάδρομο της Μονής μπροστά από τα κελιά των αδελφών και να λέγει δυνατά την μονολόγιστον ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με την αμαρτωλή», ούτως ώστε εάν ό νους μετεωριζόταν επέστρεφε, διά της υπενθυμίσεως τού γλυκύτατου ονόματος του Ιησού. 

Άλλο ένα γεγονός της εποχής αυτής. Ήταν Κυριακή της Σαμαρείτιδος. Ό π. Φιλόθεος Ζερβάκος τούς λειτούργησε. Στη Θεία Λειτουργία διάβασε τη γνωστή μας ευαγγελική περικοπή. Όταν έφθασε στο σημείο πού λέει ό Χριστός μας στη Σαμαρείτιδα «πέντε άνδρες έσχες και ον έχεις ουκ έστι σου ανήρ», τότε μία πολύ απλή και αγαθή αδελφή του κοινοβίου άρχισε να φωνάζει και να λέγει. Δεν ντρέπεσαι να κάνης τέτοια πράγματα; Πω, πω, δεν ντρέπεσαι; Μόλις άκουσαν αυτά τα λόγια οι άλλες αδελφές άρχισαν να γελάνε. Δεν μπόρεσαν να κρατηθούν την ιερή αυτή ώρα τού Ευαγγελίου. 

Μετά το πέρας της Λειτουργίας ό π. Φιλόθεος Ζερβάκος έβαλε κανόνα σ’ όλες τις αδελφές να μην κοινωνήσουνε μερικές Κυριακές για το γέλιο τους αυτό. Οι μόνες πού δεν πήρανε κανόνα ήταν η Γερόντισσα Μητροδώρα και η υποτακτική της αδελφή Ευπραξία. Αυτές δεν γέλασαν αλλά κατάλαβαν την απλοϊκότητα και αγαθότητα της αδελφής πού μίλησε έτσι την ώρα τού Ευαγγελίου. Τέτοια εγκράτεια είχανε. 

Άλλη φορά πάλι η Γερόντισσα Ευπραξία μου είπε ότι στο Μοναστήρι τους αυτό κάποτε έγινε ένας μεγάλος πειρασμός. Τότε οι δύο γερόντισσες Μητροδώρα και Ευπραξία δεν κατέβηκαν από το κελί τους ούτε και στις ώρες των ακολουθιών τους, για τρεις ημέρες. Αυτό έγινε για να μην πειραχθούν οι ίδιες κρίνοντας και κατακρίνοντας πρόσωπα και πράγματα. Τέτοια σύνεση και διάκριση και προσοχή συνειδήσεως είχαν αυτές οι ευλογημένες γερόντισσες. 

Άλλο ένα γεγονός. Ήταν το τελευταίο Πάσχα στο μοναστήρι της. Μετά την Λειτουργία της Αναστάσεως πήγε στο κελί της και ξάπλωσε πάνω στο στρώμα της με τα ρούχα της. 

Προφανώς ήταν πολύ κουρασμένη και αποκοιμήθηκε. "Όταν ξύπνησε πήγε στην Εκκλησία για τον Εσπερινό της Αγάπης. Ποιόν Εσπερινό της Αγάπης αδελφή μου της είπαν οι άλλες αδελφές. Σήμερα είναι του Θωμά. Δεν μπορούσα να πιστέψω τί μου έλεγε ή Γερόντισσα.

Μπορεί να γίνει αυτό; Και όμως με βεβαίωνε η Γερόντισσα Ευπραξία ότι έτσι ήταν. Δεν έφαγε, δεν ήπιε τίποτε, δεν ξύπνησε για μια ολόκληρη εβδομάδα. Έγινε αναστολή όλων των λειτουργιών τού σώματός της. 

Άραγε τί έγινε; Με άφησε να βγάλω μόνη μου τα συμπεράσματα. Ήταν απλή κόπωση ή έπεσε σε έκσταση και από ταπείνωση δεν μου το έλεγε; Απλά μου χαμογελούσε με νόημα και με βεβαίωνε ότι έτσι ήταν.




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΜΟΝΑΧΗΣ ΘΕΟΦΙΛΙΑΣ. 
ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ ΕΥΠΡΑΞΙΑ. ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΠΡΟΥΛΗ.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΠΕΡΙΧΩΡΑ ΔΡΑΜΑΣ.

Το αριστερό χέρι της Αγίας Αικατερίνης

Το αριστερό χέρι της Αγίας Αικατερίνης

Η Αγία Αικατερίνα και οι “κομψοί των ασεβών”

agaik

Οι τότε και οι σημερινοί «κομψοί ασεβείς»

Η Αγία μεγαλομάρτυς Αικατερίνη έζησε μέσα σε ένα κόσμο καθολικής παρακμής, ανάλογο με το σημερινό. Γεννήθηκε το 294 μ. Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια ειδωλολατρών και το όνομα της πριν γίνει χριστιανή, όπως αναφέρει ο Λατίνος εκκλησιαστικός συγγραφέας Ρουφίνος, ήταν Δωροθέα. 

Όταν έγινε Χριστιανή ονομάστηκε Αικατερίνα λόγω της καθαρότητας και αγνότητάς της (Αικατερίνα: αεί+καθαρίνα). Είχε ασύγκριτο κάλλος και ομορφιά, ήταν πολύ πλούσια και σπούδασε στις σχολές της εποχής της φιλοσοφία, ρητορική, ποίηση, μουσική, μαθηματικά, αστρονομία και ιατρική.

Διακρινόταν για την ευφυΐα και τη φιλομάθειά της. Γι’ αυτό και ονομάζεται «Πάνσοφος», αυτή που κατέχει όλη τη σοφία. Η Φιλοσοφική Σχολή των Παρισίων θαυμάζοντας τη σοφία της την ανακήρυξε προστάτιδά της. Γενικά στις Δυτικές χώρες τιμάται ως προστάτιδα της παιδείας και των γραμμάτων. Η Αγία Αικατερίνη περιφρόνησε την κοσμική σοφία και προτίμησε τη σοφία του Θεού. Θέλησε να είναι όχι μόνο πάνσοφος αλλά θεόσοφος.

Στον εκτενή βίο και μαρτύριο της Αγίας Αικατερίνης που έγραψε ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής ( P.G. 116, 275-302) βλέπομε όλες τις λεπτομέρειες της ομολογίας και της αθλήσεως της Μάρτυρος. Ο Άγιος Συμεών ακολουθεί το συνηθισμένο μοτίβο περιγραφής της αθλήσεως των μαρτύρων.

Α. Πρόσκληση των διωκτών για άρνηση της χριστιανικής πίστεως με την προσφορά θυσίας στα είδωλα.

Β. Εμφάνιση της Μάρτυρος μπροστά στον αυτοκράτορα και έλεγχος της ψεύτικης πίστεως. Η Αγία Αικατερίνη προβάλλει διδασκαλίες σοφών ειδωλολατρών για να δείξει ότι η ειδωλολατρία στηρίζεται στην άγνοια και την πλάνη. Ο μόνος αληθινός Θεός είναι αυτός που έγινε άνθρωπος, υπέστη σταυρικό θάνατο και προσφέρει την αληθινή σωτηρία.

Γ. Η έκπληξη του Μαξιμίνου. Η παράσταση της Αγίας ενώπιον του αυτοκράτορα. Ομολογία της βασιλικής καταγωγής και της πολύπλευρης μορφώσεώς της, την οποία όμως θεωρεί ασήμαντη και μηδαμινή μπροστά στην αγάπη της για τον αθάνατο Νυμφίο της Χριστό.

Δ. Η αδυναμία του αυτοκράτορα να κάνει διάλογο και να απαντήσει στα σοφά λόγια της Αγίας και ο φόβος της ήττας του από τις αποδείξεις και τα επιχειρήματά της, τον οδηγεί να καλέσει τους πιο φημισμένους ειδωλολάτρες ρήτορες, «τους κομψούς των ασεβών» όπως λέει το απολυτίκιο της Αγίας, οι οποίοι και θα ανασκευάσουν όσα υποστήριζε, θα αποδείξουν τη σαθρότητα των απόψεών της και θα την πείσουν να ακολουθήσει τη δική του πίστη.

Ε. Πρόσκληση των επιφανών ρητόρων προς διάλογο. Μετά την πρόσκληση του αυτοκράτορα προσέρχονται πενήντα,- άλλα μαρτυρολόγια γράφουν εκατόν πενήντα-, ρήτορες, η αφρόκρεμα των σοφών της αυτοκρατορίας. Ο αυτοκράτορας σε ιδιαίτερη συνάντηση τους κατατοπίζει για το ποιόν της μορφώσεως της Αγίας και τους καλεί να προετοιμαστούν εντατικά για να την αντιμετωπίσουν. Ο αρχηγός των ρητόρων με φανερή έπαρση δεν δέχεται ότι μια γυναίκα όσο συνετή, ευφυής και οξύνους κι αν είναι, μπορεί να κατέχει τη ρητορική τέχνη.

ΣΤ. Αγγελος Κυρίου ενισχύει την Αγία προτού φθάσουν στη φυλακή οι απεσταλμένοι του αυτοκράτορα. Της προλέγει ότι στη δική της σοφία θα προστεθεί η σοφία του Θεού, οι ρήτορες θα πεισθούν, θα πιστέψουν στον αληθινό Θεό, θα λάβουν το στεφάνι του μαρτυρίου και στη συνέχεια θα ακολουθήσει και το δικό της μαρτύριο.

Κάνει εντύπωση που μέσα στους χρόνους της ειδωλολατρίας οι ασεβείς αυτοκράτορες, με τη τεράστια δύναμη, που δεν είχαν ιδέα περί δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ήσαν στυγνοί δικτάτορες και αιμοσταγείς τύραννοι, δέχονται να ακουστεί και η αντίθετη προς τις αντιλήψεις και την πίστη τους άποψη. Μάλιστα από τις διηγήσεις των μαρτυρολογίων πολλοί ειδωλολάτρες που βρίσκονταν στην άγνοια και την πλάνη, ακούοντας για πρώτη φορά μια νέα διδασκαλία και θέτοντας τη λογική σκέψη τους σε ενέργεια να βρίσκουν το σωστό, να ξεχωρίζουν την αλήθεια από το καλυμμένο ψέμα και να προσχωρούν στη παράταξη των χριστιανών.

Ζ. Επιχειρήματα του ρήτορα.

α.Οι Θεοί των ειδωλολατρών είναι μεγάλοι και σπουδαίοι. Αυτό λέει ο Όμηρος στα έπη του και ο Ορφέας στη Θεογονία του.

β. Κανένας παλαιός ποιητής δεν παραδέχεται τον εσταυρωμένο ως σοφό ή ως Θεό.

Η. Απάντηση της Αγίας.

α. Η Αγία Αικατερίνη φανερώνει ένα λάθος του μεγάλου ρήτορα. Χρησιμοποιεί εν γνώσει του ελλειπή στοιχεία με σκοπό τον εντυπωσιασμό των ακροατών. Ο ρήτορας αποκρύπτει την αλήθεια. Χρησιμοποιεί ένα μέρος της, το οποίο παρουσιάζει ότι είναι ολόκληρη η αλήθεια. Η Αγία δέχεται ότι πράγματι οι ποιητές λένε για τους Θεούς όσα είπε ο ρήτορας, αλλά λένε και άλλα. Χρησιμοποιεί δε τους ίδιους ποιητές (Όμηρο και Ορφέα) παρουσιάζοντας όσα λένε αυτοί για τα πολλά ελαττώματα των θεών (ψεύτες, πανούργοι, απατεώνες) και το πόση ανοησία και φαντασιοπληξία έχουν οι ειδωλολάτρες που τους λατρεύουν.

β. Στο δεύτερο επιχείρημα η Αγία Αικατερίνη αναφέρει τη δυσκολία που έχει ο άνθρωπος να κατανοήσει τον αληθινό Θεό και Δημιουργό γιατί είναι ακατάληπτος, ανεξερεύνητος, άρρητος, άπειρος και ανεξιχνίαστος. Παρουσιάζει όμως μαρτυρία της Σίβυλλας που αναφέρεται στην κατά σάρκα Γέννηση του Χριστού και στην άφατη πρός τους ανθρώπους φροντίδα του. Στη συνέχεια ανέφερε ένα απόσπασμα του Απόλλωνα που χωρίς να το θέλει αναφέρθηκε στο Χριστό. Βρίσκει δε την ευκαιρία να εκθέσει συνοπτικά τη χριστιανική πίστη, αρχίζοντας από τη Δημιουργία του κόσμου, την πτώση του ανθρώπου και το σχέδιο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου με τη σάρκωση, διδασκαλία, σταύρωση, ανάσταση, ανάληψη, αποστολή του Αγίου Πνεύματος και την αποστολή των μαθητών σε ολόκληρη την οικουμένη με σκοπό τη σωτηρία των ανθρώπων.

Στό τέλος η Αγία κάλεσε το ρήτορα να πιστέψει στο μόνο αληθινό Θεό όπως και οι ίδιοι οι ποιητές τον ομολόγησαν. «Και οικονόμησε έτσι τα πράγματα ο αληθινός Θεός, δηλαδή αποκάλυψε μέσω των αρχαίων σοφών ένα μέρος από την αλήθεια, ώστε οι ασεβείς να μην έχουν καμιά πρόφαση για το ότι είναι βυθισμένοι στο σκοτάδι της ειδωλολατρίας».

Ο ρήτορας έμεινε κατάπληκτος και άφωνος από τα λόγια της Αγίας. Ο αυτοκράτορας κάλεσε τους άλλους ρήτορες να την αντικρούσουν. «Ουκ έχομεν αντιθείναι». Δεν μπορούμε να αντικρούσουμε όσα αυτή είπε και μάλιστα βλέποντας τον άριστό μας ρήτορα νικημένο. Η Αγία «εφίμωσε λαμπρώς τους κομψούς των ασεβών» με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Η γλώσσα των κομψών (=σπουδαίων) ασεβών(=ειδωλολατρών) δέθηκε (=εφίμωσε).

Επακολούθησε η καταδικαστική απόφαση του αυτοκράτορα για τους ρήτορες. Στις 17 Νοεμβρίου τους έριξαν στην πυρά. Έλαβαν το βάπτισμα του αίματος με το μαρτύριό τους. Το βράδυ της ίδιας ημέρας οι χριστιανοί μάζεψαν τα άγια λείψανά τους τα οποία βρήκαν εντελώς σώα και άθικτα και τα έθαψαν.

Ακολούθησε το μαρτύριο της Αγίας. Ο αυτοκράτορας προσπάθησε με διάφορες υποσχέσεις και κολακείες να πείσει τη Μάρτυρα να αρνηθεί το Χριστό. Βλέποντας την «πανεύφημον Νύμφην» να επιμένει στη σταθερή πίστη και ομολογία της, την παρέδωσε σε φρικτά βασανιστήρια. Συνεχείς μαστιγώσεις που έκαναν το παρθενικό της σώμα αγνώριστο. Την έκλεισε στη φυλακή για δώδεκα ημέρες. Εκεί την επισκέφθηκε η Αυγούστα Φαυστίνα, μαζί με ένα σπουδαίο στρατηγό, τον Πορφυρίωνα ή Πορφύριο, μαζί με τους διακόσιους στρατιώτες του. Όλοι κατηχήθηκαν και πίστεψαν και μαρτύρησαν κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου της Αγίας.

Για να φοβηθεί η Αγία κατασκευάστηκε ένα ειδικό μηχάνημα από τροχούς, στους οποίους την έδεσαν ώστε μόλις μετακινηθούν απότομα και βίαια να βρει φρικτό θάνατο. Με την επέμβαση θείου αγγέλου η Μεγαλομάρτυς λύθηκε από τα δεσμά και οι τροχοί κύλισαν και σκόρπισαν το θάνατο σε πολλούς απίστους. Μετά αποφασίστηκε ο αποκεφαλισμός της Αγίας. Στο τόπο του μαρτυρίου παρακάλεσε τους στρατιώτες να της δώσουν λίγο χρόνο να προσευχηθεί. Μετά έσκυψε το κεφάλι και είπε στους στρατιώτες να εκτελέσουν τη διαταγή του αυτοκράτορα. Η μεγαλομάρτυς Αικατερίνη αποκεφαλίστηκε περί το 307 μ. Χ.

Από τον αυχένα της έτρεξε γάλα αντί για αίμα. Το τίμιο και πάναγνο σώμα της το σκέπασαν άγγελοι και το μετέφεραν στη κορυφή του υψηλότερου όρους του Σινά. Εκεί παρέμεινε κατά την παράδοση άταφο επί αιώνες. Ανάμεσα στον 8ο με 9ο αιώνα η ύπαρξη του τιμίου λειψάνου αποκαλύφθηκε σε όνειρο μοναχών της μονής, οπότε έγινε η ανακομιδή και η τοποθέτηση του στο Άγιο Βήμα του Καθολικού της Μονής Σινά αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Από τότε ο ναός φέρει το όνομα της Αγίας Αικατερίνης. Θεωρείται δε «πολιούχος Σινά», προστάτιδα δηλ. της Μονής.

Η Αγία Αικατερίνη πέτυχε τρία ωραία πράγματα. «Αικατερίνα, και σοφή και παρθένος· Εκ ξίφους, και Μάρτυς. Ω καλά τρία!». Η Αικατερίνα ήταν σοφή και παρθένος· από το ξίφος δε, έγινε και Μάρτυς. Ω, πόσον ωραία είναι και τα τρία αυτά!

Ταις Αυτής αγίαις πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.