† Κυριακῇ 1 Δεκεμβρίου 2024 (ΙΔ' Λουκᾶν)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν 

Κεφ. ιη' : 35-43

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἐγένετο ἐν τῷ ἐγγίζειν τὸν ᾿Ιησοῦν εἰς ῾Ιεριχὼ, τυφλός τις ἐκάθητο παρὰ τὴν ὁδὸν προσαιτῶν. Ἀκούσας δὲ ὄχλου διαπορευομένου, ἐπυνθάνετο, τί εἴη τοῦτο; Ἀπήγγειλαν δὲ αὐτῷ ὅτι ᾿Ιησοῦς ὁ Ναζωραῖος παρέρχεται. Καὶ ἐβόησε, λέγων· ᾿Ιησοῦ υἱὲ Δαυΐδ, ἐλέησόν με. Καὶ οἱ προάγοντες ἐπετίμων αὐτῷ ἵνα σιωπήσῃ· αὐτὸς δὲ πολλῷ μᾶλλον ἔκραζεν· Υἱὲ Δαυΐδ, ἐλέησόν με. Σταθεὶς δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς ἐκέλευσεν αὐτὸν ἀχθῆναι πρὸς αὐτόν. Ἐγγίσαντος δὲ αὐτοῦ, ἐπηρώτησεν αὐτὸν, λέγων· Τί σοι θέλεις ποιήσω; Ὁ δὲ εἶπε· Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω. Καὶ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτῷ· Ἀνάβλεψον· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε.

Κάνε το καλό

Δεν πρέπει να τρέφεις στην καρδιά σου μίσος και αντιπάθεια κατά του πλησίον, που σε εχθρεύεται. Αλλά να τον αγαπάς και να του κάνεις όσο μπορείς καλό, ακολουθώντας την εντολή του Χριστού:

Δυσάρεστο, ἀλλά εὐεργετικό

Μεγάλο κακό ἡ κακογλωσσιά. Μεγάλο κακό νά ὁρμοῦν ἐπάνω σου ἄλλοι, νά σέ σπιλώσουν!

Συμβαίνει. Ξαφνικά. Ἀπότομα. Καί ἄλλοτε εἶναι μιά δίκαιη κρίση τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς· καί ἄλλοτε ὄχι.

•Στήν πρώτη περίπτωση, ὅταν εἴχαμε καί ἐμεῖς φταίξει, ὅταν εἴχαμε ὑποπέσει σέ κακές πράξεις καί «ἐνέργειες», ἀποδίδοντας σέ ἄλλους μομφές, ἀνάλογες μέ ἐκεῖνες πού μᾶς ἀποδίδουν, -ἔχομε χρέος νά μή κολλᾶμε στό πόσο ὑποφέρομε, ἀλλά νά φροντίζωμε, καί νά διορθώσωμε τά «πράγματα», ἀλλά καί νά διορθωθοῦμε. Καί τότε ἡ καταφορά ἐναντίον μας θα σταματήσει.

•Στήν περίπτωση, πού μᾶς κακολογοῦν μέ λόγια σκληρά, ἒνῶ ἐμεῖς δέν θυμόμαστε νά εἴχαμε ποτέ κάμει τέτοια λάθη σέ βάρος ἄλλων, εἶναι φυσικό νά αἰσθανόμαστε πολύ ἄσχημα.

Πραγματοποιείται η συνάντηση

Η τήρηση των εντολών και η υπομονή στα θλιβερά χαρακτηρίζουν το νόημα του σταυρού, και μακάριος είναι όποιος αποδέχεται πρόθυμα την άρση του. 

Όποιος δέχεται αυτό το νόημα του σταυρού ως πιστός χριστιανός, υπομένει κατά διαφορετικό τρόπο. Τον δέχεται ως κλήση του ουράνιου Πατέρα. 

Για το πνεύμα και την ψυχή

Κάθε πνεύμα φανερώνεται μέσα από αυτό που παράγει, και κάθε πλάσμα εξωτερικεύει τον εαυτό του μέσα από τη δράση του.

Το πνεύμα είναι στην ψυχή, η ψυχή στο σώμα και το σώμα μέσα στον κόσμο.

Το πνεύμα είναι που κινεί την ψυχή, η ψυχή είναι αυτή που κινεί το σώμα, και το σώμα είναι που κινεί τα άλλα σώματα. Ανάλογα με το πνεύμα είναι και οι κινήσεις της ψυχής. Ανάλογα με την ψυχή είναι και οι κινήσεις του σώματος. Αγαθό πνεύμα παρακινεί την ψυχή στο αγαθό και το σώμα εκπληρώνει τη βούληση της ψυχής.

Καθένας, ο οποίος δένει το ζωντανό του πνεύμα με σώμα απονεκρωμένο από τα πάθη, είναι το ίδιο βάρβαρος με εκείνον που δένει ζωντανό άνθρωπο με ένα πτώμα και αφήνει να σαπίσουν και τα δύο μαζί.

Γιατί και πως πρέπει να διαβάζουμε την Αγία Γραφή

Η Αγία Γραφή είναι κατά κάποιον τρόπο η βιογραφία του Θεού στον κόσμο αυτό. Και μάλιστα από την Αγία Γραφή η Καινή Διαθήκη είναι η βιογραφία του σαρκωθέντος Θεού σ’ αυτόν τον κόσμο.

Μέσα σ’ αυτήν περιγράφεται πώς ο Θεός, για να δείξει τον Εαυτό Του στους ανθρώπους, έστειλε τον Θεό Λόγο, ο οποίος σαρκώθηκε και έγινε άνθρωπος, και σαν άνθρωπος είπε στους ανθρώπους όλα όσα ο Θεός έχει, όλα όσα ο Θεός επιθυμεί για τον κόσμο αυτόν και για τους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόν. Αποκάλυψε ο Θεός Λόγος το σχέδιο του Θεού προς τον κόσμο. 

Ο Θεός Λόγος με τη βοήθεια του λόγου, έδειξε τον Θεό στους ανθρώπους, όσο είναι δυνατό ο ανθρώπινος λόγος να περιλάβει τον Απερίληπτο Θεό. Ό,τι είναι απαραίτητο στον κόσμο αυτό και στους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόν, ο Κύριος το έδωσε μέσα στην Αγία Γραφή. Μέσα σ’ Αυτήν έδωσε τις απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα. Δεν υπάρχουν ερωτήματα που να βασανίζουν την ανθρώπινη ψυχή και για τα οποία να μην έχει δοθεί μέσα στην Αγία Γραφή είτε άμεση είτε έμμεση απάντηση. 

Οι άνθρωποι δεν μπορούν να επινοήσουν περισσότερα ερωτήματα απ’ όσες απαντήσεις υπάρχουν μέσα στην Αγία Γραφή. Το ότι δεν βρίσκεις στην Αγία Γραφή απάντηση σε κάποιο σου ερώτημα, σημαίνει ή ότι έθεσες ασήμαντο ερώτημα ή ότι δεν μπόρεσες να διαβάσεις την Αγία Γραφή και να πάρεις την τελική απάντηση.

Ὁ χρόνος καί ὁ κόσμος τῆς φθορᾶς

Ἡ πιὸ φοβερὴ καὶ ἡ πιὸ ἀνεξιχνίαστη δύναμη στὸν κόσμο εἶναι ὁ Χρόνος, ὁ Καιρός. Καλὰ-καλὰ τί εἶναι αὐτὴ ἡ δύναμη δὲν τὸ ξέρει κανένας, κι ὅσοι θελήσανε νὰ τὴν προσδιορίσουνε, μάταια πασκίσανε. Τὸμυστήριο τοῦ Χρόνου ἀπόμεινε ἀκατανόητο, κι ἂς μᾶς φαίνεται τόσο φυσικὸς αὐτὸς ὁ Χρόνος. Τὸν ἴδιο τὸν Χρόνο δὲ μποροῦμε νὰ τὸν καταλάβουμε τί εἶναι, ἀλλὰ τὸν νοιώθουμε μοναχὰ ἀπὸ τὴν ἐνέργεια ποὺκάνει, ἀπὸ τὰ σημάδια ποὺ ἀφήνει πάνω στὴν πλάση. Ἡ μυστηριώδης πνοὴ του ὅλα τ’ ἀλλάζει. Δὲν ἀπομένει τίποτα σταθερό, ἀκόμα κι ὅσα φαίνονται σταθερὰ κι αἰώνια. 

Μία ἀδιάκοπη κίνηση στριφογυρίζειὅλα τὰ πάντα, μέρα-νύχτα, κι αὐτὴ τὴν ἄπιαστη καὶ κρυφὴ κίνηση δὲ μπορεῖ νὰ τὴ σταματήσει καμμιὰ δύναμη. Τοῦτο τὸ πράγμα ποὺ τὸ λέμε Χρόνο, τὸ ἔχουμε συνηθίσει, εἴμαστε ἐξοικειωμένοι μαζί του, ἀλλιῶςθὰ μᾶς ἔπιανε τρόμος, ἂν εἴμαστε σὲ θέση νὰ νοιώσουμε καλὰ τί εἶναι καὶ τί κάνει. 

Ὅπως εἴπαμε, δουλεύει μέρα-νύχτα, αἰῶνες αἰώνων, ἀδιάκοπα, βουβά, κρυφά, κι ὅλα τ’ ἀλλάζει μὲ μία καταχθόνια δύναμη,ἄπιαστος, ἀόρατος, ἀνυπάκουος, τόσο, ποὺ νὰ τὸν ξεχνᾶ κανένας καὶ νὰ θαρρεῖ πὼς δὲν ὑπάρχει, αὐτὸς ποὺ εἶναι τὸ μόνο πράγμα ποὺ ὑπάρχει καὶ ποὺ δὲ μπορεῖ ἡ διάνοιά μας, μὲ κανέναν τρόπο, νὰ καταλάβειπὼς κάποτε δὲν θὰ ὑπάρχει, πὼς θὰ καταστραφεῖ, πὼς θὰ λείψει. Πῶς, ἀφοῦ αὐτὸ τὸ «κάποτε» εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χρόνος; Πῶς μπορεῖ νὰ φανταστεῖ κανένας πῶς κάποτε θὰ πάψει νὰ ὑπάρχει αὐτὸ τὸ ἴδιο τὸ«κάποτε»;

Ένας χαμηλός βαθμός

Όλα έχουν τη σημασία τους, το χρόνο και την περίστασή τους. Η έννοια του φόβου είναι καλή για τα πρώτα στάδια. 

Είναι για τους αρχάριους, γι’ αυτούς που ζει μέσα τους ο παλαιός άνθρωπος. Ο άνθρωπος ο αρχάριος, που δεν έχει ακόμη λεπτυνθεί, συγκρατείται απ’ το κακό με το φόβο. 

Φιλοξενία και νηστεία

Ένας φιλομόναχος Επίσκοπος συνήθιζε να περιοδεύει μια φορά το χρόνο τις σκήτες και τα μοναστήρια της επαρχίας του. 

Σε μια τέτοια περιοδεία, κατάκοπος από τη μακρά οδοιπορία ζήτησε ν' αναπαυθεί λίγο στο κελλί ενός Ερημίτου. 

Ο αδελφός, αφού του έπλυνε τα πόδια, έστρωσε τράπεζα να τον φιλοξενήσει.

Δεν είχε όμως άλλο τίποτε να προσφέρει στον Επίσκοπο από ψωμί κι αλάτι που συνήθιζε να τρώγει ο ίδιος.

Απλά για λόγια…

Γιατί μαλώνουμε οι άνθρωποι; Γιατί μαλώνεις εσύ; Το έχεις σκεφθεί ποτέ;

Γιατί οι καβγάδες, οι ψυχραμάρες, τα προβλήματα, οι φωνές, οι παρεξηγήσεις;

Για λόγια. Όλα συμβαίνουνε για λόγια. Για λόγια που είπες, για λόγια που άκουσες, για λόγια που σου μεταφέραν κάποιοι τρίτοι. Για λόγια ρε φίλε. Για λόγια.

Χάνεις τον ύπνο σου, χάνεις την ηρεμία σου, χάνεις την ειρήνη σου.

Για λόγια στεναχωριέσαι, για λόγια πληγώνεσαι, για λόγια θυμώνεις, για λόγια χαλάς σχέσεις. Για λόγια… 

Ἑρμηνεία τοῦ Πάτερ ἡμῶν

Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι παρεκάλεσαν τὸν Χριστό: «Κύριε, δίδαξον ἡμᾶς προσεύχεσθαι, καθώς Ἰωάννης ἐδίδαξε τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ» (Λουκ. ια´, 1). Τότε ὁ Κύριος τοὺς παρέδωσε τὴν Κυριακὴ προσευχή (Ματθ. στ´, 9-13).

Πάτερ ἡμῶν

Ἡ πρώτη λέξι, πόσο εἶναι γλυκειά! Μέχρι τώρα δὲν τολμούσαμε νὰ στρέψωμε τὸ βλέμμα πρὸς τὸν οὐρανό. Χαμηλώναμε τὰ μάτια στὴν γῆ καί, ξαφνικά, δεχθήκαμε τὴν χάρι τοῦ Χριστοῦ κι ὅλα τὰ ἁμαρτήματά μας συγχωρέθηκαν. Ἀπὸ πονηροὶ δοῦλοι, ποὺ ἤμασταν, ἐγίναμε καλοὶ «υἱοί».

Μήν ὑπερηφανευώμεθα, ὅμως, γιὰ τὴν δική μας προσπάθεια, ἀλλὰ γιὰ τὴν χάρι τοῦ Χριστοῦ. «Χάριτί ἐστε σεσωσμένοι», λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Ἐφεσ. β´, 5). Τὸ νὰ ὁμολογήσωμε τὴν χάρι δὲν εἶναι οἴησι, δὲν εἶναι ἔπαρσι, ἀλλὰ πίστι. Τὸ νὰ διακηρύξωμε αὐτὸ ποὺ ἐλάβαμε δὲν εἶναι ὑπερηφάνεια, ἀλλὰ ἀφοσίωσι· ἂς ὑψώσωμε τὰ μάτια πρὸς τὸν Πατέρα, ποὺ μᾶς ἀναγέννησε μὲ τὸ λουτρὸ τοῦ Βαπτίσματος, πρὸς τὸν Πατέρα, ποὺ μᾶς «ἐξηγόρασε» μὲ τὸν Υἱό Του κι ἂς ποῦμε: «Πάτερ ἡμῶν». 

Προσπάθησε να Τον καταλάβεις όπως είναι. Και ν’ αγαπήσεις το θέλημά Του, όπως είναι...

Ένας νέος πήγε σ' έναν γέροντα και τον παρακάλεσε θερμά να του απαντήσει σε ένα ερώτημα που τον απασχολούσε:

-Γέροντα με απασχολεί το ερώτημα εάν υπάρχει Θεός. Πείτε μου, σας παρακαλώ! Εσείς το πιστεύεται ότι υπάρχει Θεός;

-Και βέβαια το πιστεύω, του απάντησε ο γέροντας.

-Και ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, το πιστεύετε κι αυτό;

-Και βέβαια, το πιστεύω.

-Και τον Θεό ποιος τον έφτιαξε;

-Εσύ, του απάντησε σοβαρά και ξερά ο γέροντας.

Ο νεαρός σοκαρίστηκε με την απάντηση του γέροντα.

Τον ρώτησε και πάλι λοιπόν:

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Σαν σε καθρέφτη

Όταν ολόκληρος ο άνθρωπος συνενωθεί, κατά κάποιον τρόπο, με την αγάπη του Θεού,

Ἀκηδία καί λιποψυχία

Αχώριστος σύντροφος του πνεύματος της λύπης είναι η ακηδία. Όπως παρατηρούν οι πατέρες, η ακηδία προ­σβάλλει το μοναχό περίπου το καταμεσήμερο και του προκαλεί τέτοια ακαταστασία, ώστε τόσο ο τόπος όπου ζει όσο και οι αδελφοί πού ζουν μαζί του, του γίνονται ανυπόφοροι. 

Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης εγείρεται μέσα του ένα είδος αηδίας και μεγάλης πείνας και χα­σμουριέται πολύ συχνά. Μόλις η κοιλιά του ικανοποιη­θεί, ο δαίμονας της ακηδίας προτείνει στο μοναχό την ιδέα να βγει από το κελί του και να μιλήσει σε κάποιον αδελφό, υποστηρίζοντας ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί κανείς να σωθεί από την ακηδία είναι η συνεχής συζή­τηση με τους άλλους. 

Ό μοναχός πού έχει κυριευθεί από την ακηδία είναι σαν ένα λεπτό ζιζάνιο πού δε σταματά ούτε λε­πτό, άλλα βρίσκεται πάντα στη διάθεση του άνεμου. Είναι σαν ένα μικρό σύννεφο πού καταδιώκεται από τον άνεμο.

Πρώτα ο Θεός...

Διάβαζα κάποτε έναν που έγραφε περί της ζωής του ανθρώπου και του θανάτου ως εξής:

«Ο άνθρωπος όταν γεννάται βρίσκεται μπροστά σ' έναν δρόμο ο οποίος εί­ναι γεμάτος από κεράκια αναμμένα. Κάθε μέρα παίρνει και ένα κερί και μειώνονται ως είναι φυσικό τα κεριά». Πού ξέρεις άνθρωπε τώρα αν ήταν το τελευταίο κερί που πήρες εσύ σήμερα το πρωί και δεν υπάρχει άλλο;

Πού ξέρεις αν το κρεβάτι σου το αναπαυτικό γίνει νεκροκρέβατό σου; Ποιος είναι αυτός που θα σου το πει; Εδώ ένας αδελφός πήγε να πλήρωση στην τράπεζα ένα γραμμάτιο και του λέγει ο υπάλληλος. Να έρθης την Δευ­τέρα, επειδή έκλεισαν το μεσημέρι. «Καλά, του λέει, πρώτα ο Θεός, θα έλθω τη Δευτέρα». 

«Πρώτα ο άνθρω­πος τον λέει αυτός, όχι ο Θεός», και έγινε μία συζήτηση και κοίταξε να τον πείσει, αλλά «πρώτα ο άνθρωπος, όχι ο Θεός». Δηλαδή εγώ πρώτα, εγώ θα κανονίσω πότε θα πεθάνω, εγώ θα κανονίσω αν ζήσω, τι μου λες «πρώτα ο Θεός;». 

Η ανία είναι στέρηση της χάρης του Αγίου Πνεύματος

Λένε ότι ο Νέρων έκαψε τη Ρώμη από την ανία του. Άλλοι στην εποχή μας γίνονται αρχηγοί κρατών, κάνουν πολέμους, άλλοι γίνονται υπουργοί, αν και ξέρουν ότι υπάρχουν άλλοι πιο ικανοί από αυτούς για να μη νιώθουν ανία. Άλλοι πέφτουν με τα μούτρα στις διασκεδάσεις, στις παρέες, στα ταξίδια, στην τηλοψία και σε ο,τιδήποτε τους δίνει την ψευδαίσθηση ότι δεν πάσχουν από ανία.

Ο Πάμπλο Νερούδα περιγράφει με ένα στίχο του αυτή τη σπουδή των ανθρώπων να ξεφύγουν από την ανία: "Κανείς δεν είδε αυτό το ηλιοβασίλεμα με σταυρωμένα χέρια." Ο Γάλλος φιλόσοφος Βλάσιος Πασκάλ λέει, πως όλη η τραγωδία της ανθρωπότητας οφείλεται στην ανία. Κανένας δεν μπορεί να καθήσει στο δωμάτιο λίγα λεπτά της ώρας χωρίς να κάνει τίποτα.

Τί είναι ανία; Ποια είναι η αιτία που την προκαλεί; Από τον τρόπο που ο κόσμος προσπαθεί να την πολεμήσει φαίνεται ότι ο κόσμος θεωρεί ως αιτία της ανίας την νοητική απραξία και την αισθητική πείνα και προσπαθεί να γεμίσει τη ζωή του με αυτό που θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε "αισθητοφαγία".

... δεν θα ξαναέλθω στην εκκλησία ... !

Ένας νεαρός είπε στον ιερέα:

-Πάτερ, εγώ δεν θα ξαναέλθω στην εκκλησία. 

Ο ιερέας τον ρώτησε ποιος είναι ο λόγος. 

Ο νεαρός του απάντησε: 

Εδώ βλέπω μία γυναίκα που κουτσομπολεύει μίαν άλλη. Ο άλλος δεν διαβάζει καλά και οι χορωδοί μαλώνουν καμιά φορά. Την ώρα της Λειτουργίας κάποιος άλλος ασχολείται με το κινητό του, για να μην πω για την εγωιστική τους συμπεριφορά όταν φεύγουν από τον ναό... 

Του λέει ο ιερέας: 

Η διαφορά μεταξύ της Ορθοδοξίας και των θρησκειών

Η διαφορά μεταξύ της Ορθοδοξίας και των θρησκειών είναι απλή: Η Ορθοδοξία θεραπεύει την ιδιοτέλεια και μαζί με αυτήν θεραπεύει και τις σωματικές και ψυχικές ασθένειες του ανθρώπου και αποδίδει στην κοινωνία καλούς και αγαθούς πολίτες, ενώ οι θρησκείες θεωρούν την ανιδιοτέλεια ανέφικτη και αδυνατούν να θεραπεύσουν τον κόσμο, επειδή χρειάζονται κι οι ίδιες θεραπεία.

Η βάση της θεραπευτικής της Ορθοδοξίας είναι «ιατρέ θεράπευσε τον εαυτό σου για να θεραπεύσεις και τους άλλους». Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχουν καλοί ή κακοί χριστιανοί. Υπάρχουν θεραπευμένοι και αθεράπευτοι. Ο θεραπευμένος γίνεται θεραπευτής των άλλων.

Ορθοδοξία που δεν θεραπεύει τον κόσμο, δεν είναι Ορθοδοξία. Το ερώτημα είναι, υπάρχουν σήμερα θεραπευμένοι στην Ορθοδοξία; Η ύπαρξη των Αγίων μαρτυρεί κατ’ αρχήν ότι η Ορθοδοξία θεραπεύει τον κόσμο. 

Μήν σταματᾶς ποτέ νά λές τήν εὐχή

«Η πράξη της νοεράς προσευχής είναι να βιάσεις τον εαυτόν σου να λέγεις συνεχώς την ευχή με το στόμα αδιαλείπτως. 

Στην αρχή γρήγορα, να μην προφθάνει ο νους να σχηματίζει λογισμό μετεωρισμού. 

Να προσέχεις μόνο στα λόγια: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».

Όταν αυτό πολυχρονίσει, το συνηθίζει ο νους και το λέγει και γλυκαίνεσαι ωσάν να έχεις μέλι στο στόμα σου και θέλεις να το λέγεις. 

Αν το αφήσεις στενοχωρείσαι πολύ. 

Η συγκέντρωση του νου στην προσευχή

Μία μέρα καθήμενος στὸ κελλί του, ὁ Στάρετς ἔτυχε νὰ ρίξη μία ματιὰ στὴν ἁγία του γωνιά, ὅπου ἦταν οἱ εἰκόνες του. 

Ἕνα θέαμα ὅμως τὸν τρόμαξε. Μπροστὰ στὶς εἰκόνες στεκόταν ἕνας δαίμονας μὲ ἕνα ἀηδιαστικό, φρικιαστικὸ κεφάλι, σὰν κουκουνάρι. Στεκόταν ἐκεῖ καὶ παραληροῦσε τοὺς Ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ.

Γέροντα, μερικοί από φιλότιμο δεν πάνε να εξομολογηθούν

– Γέροντα, μερικοί από φιλότιμο δεν πάνε να εξομολογηθούν.

«Αφού μπορεί να ξανακάνω το ίδιο σφάλμα, λένε, για ποιό λόγο να πάω να το εξομολογηθώ; για να κοροϊδεύω τον παπά;».

– Αυτό δεν είναι σωστό!

Είναι σαν να λέη ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται: «Αφού ο πόλεμος δεν τέλειωσε και μπορεί πάλι να τραυματισθώ, γιατί να δέσω το τραύμα μου;». Αλλά, αν δεν το δέση, θα πάθη αιμορραγία και θα πεθάνη.

Χωρίς έμπνευση

Δεν μπορούμε να ζούμε χριστιανικά χωρίς έμπνευση. Το σημαντικότερο είναι να εμπνέει ο Θεός τον αγώνα μας για τη σωτηρία. 

Η κάθοδος των Χορών από το Ιερό Αναλόγιο

Ἡ κάθοδος τῶν χορῶν σὲ συγκεκριμένες στιγμὲς τῶν ἱεροπραξιῶν τῆς Ἐκκλησίας μας ὅπως προβλέπει τὸ λεγόμενο ἐν πολλοῖς ἄγραφο τυπικὸ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, εἶναι μία ἀκόμη ἀπόδειξη τοῦ πόσο προσεκτικοὶ ὑπῆρξαν οἱ ἱεροψάλτες ὄχι μόνο μὲ τὸν ἦχο, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν εἰκόνα ποὺ ἐκπέμπεται μέχρι καὶ σήμερα ἀπὸ τὰ ἱερὰ ἀναλόγια. 

Διότι δὲν πρέπει νὰ ξεχνάμε ὅτι αὐτὸ ποὺ προσφέρει ὁ Ναὸς κατὰ τὴν κοινὴ προσευχὴ εἶναι πέραν τῶν ὑπολοίπων, καὶ μία γλυκιὰ βροχὴ γιὰ τὶς αἰσθήσεις. 

Ἡ ὄσφρηση τοῦ θυμιάματος, ἡ ἀκοὴ τῆς εὐχῆς, τοῦ ἀναγνώσματος ἢ τοῦ ὕμνου, ἐρεθίζονται μαζὶ μὲ τὴν ὅραση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν θέαση ἑνὸς ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος ποὺ μὲ τὶς κινήσεις του δὲν μᾶς ἀφήνει περιθώρια ἀμφισβήτησης ὅτι βρισκόμαστε πλέον σὲ ἕναν χῶρο μετανοίας, σὲ ἕναν κοινὸ τόπο λατρείας τοῦ ὑπερκόσμιου, ὅπου κυριαρχεῖ κατὰ μίμηση τοῦ Παραδείσου μία σεμνὴ (καὶ ὄχι σεμνότυφη) ἱεροπρέπεια.

Τα οφέλη των Κατηχητικών Σχολείων στην Οικογένεια

Οι περισσότεροι γονείς στο άκουσμα περί κατηχητικών σχολείων δείχνουν μια αδικαιολόγητη αποστροφή. 

Ταυτόχρονα οι ίδιοι έχουν ήδη από την τάξη του νηπιαγωγείου σχηματίσει την καλύτερη γνώμη για τα παιδιά τους. Το παιδί μου είναι έξυπνο, καλό, κοινωνικό, έχει κάτι το ιδιαίτερο. Φράσεις που ακούμε συχνά σε συναναστροφές με άλλους γονείς. 

Πολλές φορές όμως ζούμε σε μια ψευδαίσθηση, σε μια ουτοπία. Φανταζόμαστε το παιδί μας ως ένα μελλοντικό δικηγόρο, ως γιατρό ακόμη και ως πρωθυπουργό, με οικονομική πάντοτε ευχέρεια. Δυσκολευόμαστε να δούμε και να σκεφτούμε το παιδί μας απλά ευτυχισμένο, σε ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, περιστοιχισμένο από καλοπροαίρετους ανθρώπους και με έναν καλό σύντροφο στο πλάι του.

Στη διάρκεια όμως της σχολικής ζωής του δημοτικού σχολείου έρχονται και τα πρώτα σύννεφα προβληματισμού για τη συμπεριφορά του παιδιού μας.

Εκεί δεν υπάρχει κακό

Όπου ευρίσκεται ο Θεός, εκεί δεν υπάρχει κακό. Όλα όσα απορρέουν από τον Θεόν, έχουν μέσα τους την ειρήνη και οδηγούν τον άνθρωπο προς την αυτοκατάκριση και ταπείνωση. 

Εάν ο άνθρωπος από αγάπη προς τον Θεόν και χάριν της ενάρετου Ζωής δεν έχει περιττή μέριμνα για τον εαυτό του, πιστεύοντας ότι γιʼ αυτόν φροντίζει ο Θεός, αυτή του η εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού είναι και πραγματική και συνετή. 

“Να νιώσουμε την προσευχή ως ανάγκη”

– Γέροντα, δὲν ἔχω μεγάλη πίστη καὶ νιώθω ἀδύναμη.

– Ξέρεις τί νὰ κάνης; Νὰ κρεμασθῆς ἀπὸ τὸν Θεό, ὅπως κρεμιέται τὸ παιδάκι ἀπὸ τὸν λαιμὸ τοῦ πατέρα του, καὶ νὰ Τὸν σφίξης ἔτσι ποὺ νὰ μὴν μπορῆ νὰ σὲ ἀπομακρύνη ἀπὸ κοντά Του. Τότε θὰ νιώσης σιγουριὰ καὶ δύναμη.

– Νιώθω, Γέροντα, τὴν ἀνάγκη νὰ ἀκουμπήσω στὸν Θεό, ἀλλὰ δυσκολεύομαι.

– Νὰ σηκώνης τὰ χέρια σου ψηλά· ἔτσι σιγά-σιγὰ θὰ μεγαλώσουν καὶ θὰ πιασθῆς ἀπὸ τὸν Θεό.

– Γέροντα, ὅταν δὲν ἔχω πολὺ χρόνο καὶ βιάζωμαι στὴνπροσευχή, μήπως κλέβω τὸν χρόνο ποὺ πρέπει νὰ δώσω στὸν Χριστό;

– Ὁ Χριστὸς ἔχει πολλά· ὅσα καὶ νὰ κλέψης, δὲν ἔχειἀνάγκη· ἐσὺ ὅμως δὲν βοηθιέσαι. Δὲν ἔχει ἀνάγκη ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὴν προσευχή μας, ἀλλὰ ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ τὴν βοήθειά Του.

Άγιος Πορφύριος: Πάντα ο Θεός έχει το σχέδιό Του

Ευάγγελος ήταν το βαπτιστικό του όνομα και τον καλούσαν Άγγελο. Κι ήταν Άγγελος, όνομα και πράγμα. Διότι από μικρός ζούσε με υποδειγματική υπακοή, διατηρούσε την καρδιά του καθαρή και επιθυμούσε με σφοδρό πόθο να δοξάζει τον Θεό.

Οι γονείς του ήταν φτωχοί και γι’ αυτό το λόγο, ο πατέρας του αναγκάστηκε να ταξιδέψει στα ξένα και να δουλέψει ως εργάτης στη διώρυγα του Παναμά. Έτσι, ο μικρός Άγγελος που έμεινε πίσω βοηθούσε σε κάθε δουλειά μέσα κι έξω από το σπίτι.

Για όλα ήταν πρόθυμος: να φυτεύει, να σκαλίζει, να ποτίζει τον κήπο, να πηγαίνει και να φέρνει τα ζώα για βοσκή, να φυλάει τα πρόβατα.

Σχολείο δεν μπόρεσε να πάει παρά μόνο μια τάξη κι αυτή λειψή, γιατί ο δάσκαλός του συχνά αρρώσταινε.

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Άλλο το κριτήριο του Θεού

Στό μοναστήρι ὑπῆρχε κάποιος μοναχός ἀρκετά ἀμελής. Σπάνια πήγαινε στίς ἀκολουθίες. Ἔμπαινε μέσα, προσκυνοῦσε τίς εἰκόνες καί ἐξαφανιζόταν. Σάν νά μήν τόν χωροῦσε ὁ τόπος. Κανείς δέν ἤξερε ποῦ πήγαινε. Κανείς δέν γνώριζε τί ἔκανε. Εἶχε κι ἕνα ἀκόμα ἐλάττωμα. Κανέναν δέν ἐνοχλοῦσε. Κακό λόγο ποτέ δέν ἔβγαζε. Σέ τίποτε ὅμως δέν θύμιζε ἡ ζωή του μοναχό.

Πέρασε καιρός καί ὁ μοναχός ἐκοιμήθη. Ἡ ἀδελφότητα βυθίστηκε σέ ἀγωνία. Ἀγωνία γιά τήν ψυχή του. Ἔφυγε ἀπροετοίμαστος, ἀκοινώνητος γιά χρόνια, τουλάχιστον ἀπ’ ὅ,τι οἱ πατέρες ἔβλεπαν. Τόν ξενύχτησαν μέ δάκρυα στά μάτια, μέ ἀναστεναγμούς θερμῆς προσευχῆς.

Ἔφθασε ἡ στιγμή τῆς ταφῆς.

Οἱ πατέρες γύρω ἀπό τό σκήνωμά του δέν θρηνοῦν τόν χωρισμό ὅσο πάσχουν γιά τόν θάνατο, τόν ἀληθινό θάνατο τοῦ κοιμηθέντος ἀδελφοῦ. Τήν στιγμή πού τόν κατέβαζαν στόν τάφο, ἀντί νά ἀντικρύσουν τόν μοναχό γιά τελευταία φορά, διασταύρωσαν ὅλοι μέ ἀπορία τά βλέμματά τους γιά πρώτη φορά.

Τότε κλωτσάνε άσχημα

Η ψεύτικη συμπεριφορά των γονέων, όσο και καλή να φαίνεται, δεν πληροφορεί εσωτερικά τα παιδιά, γι’ αυτό και δεν υποτάσσονται, ούτε και στον αυστηρό τρόπο υποτάσσονται. 

Εάν φαίνονται που ζαρώνουν, αυτό το κάνουν, γιατί δεν μπορούν προς το παρόν να κάνουν και αλλιώς. 

Εάν αποφασίσεις να νηστέψεις, να θυμάσαι...

Να νηστέψεις μα να μην κοροϊδέψεις, τον Θεό, τους ανθρώπους και πρωτίστως το εαυτό σου. 

Δεν είναι νηστεία απλά μια διατροφική αλλαγή, μα οι μικρές ποσότητες. Το λίγο που γίνεται πολύ στην ψυχή. Να σηκώνεσαι από το τραπέζι και λίγο να πεινάς ακόμη, ώστε να θυμάσαι ότι η τροφή ποτέ δεν χορταίνει εάν η ψυχή δεν γεμίσει Χριστό. 

Να νηστέψεις τις τροφές αλλά πρόσεξε μην τρως τις σάρκες των συνανθρώπων σου. Λίγο να μιλάς και πολύ να προσεύχεσαι, να μην κατακρίνεις μα να κατανοείς και να σκεπάζεις τα λάθη των ανθρώπων. 

Η προσευχή του Αγίου Όρους χθές και σήμερον

Κανείς μας δεν αγνοεί, ότι η προσευχή είναι πρωταρχική ανάγκη κάθε ψυχής, δένδρον ζωής, το οποίον τρέφει τον άνθρωπον και τον αφθαρτοποιεί, διότι τον καθιστά κοινωνόν του αϊδίου και αφθάρτου Θεού.

Όπως δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς ψυχήν, έτσι και δεν νοείται τις ζωντανός εν Χριστώ άνευ προσευχής.

Η νοερά προσευχή είναι αδιάλειπτος ενέργεια των αγγελικών ταγμάτων, ο άρτος, η ζωή και η γλώσσα των αΰλων αυτών όντων, είναι έκφρασις της αγάπης των προς τον Θεόν.

Ούτω και οι μοναχοί, εν σαρκί μιμούμενοι και αγωνιζόμενοι βιούν την αγγελικήν πολιτείαν, ζωπυρούν τον θεϊκόν αυτών έρωτα διά της αδιαλείπτου νοεράς προσευχής.

Διά τούτο, πάλιν και πολλάκις, και μέσα εις την ιστορίαν, βλέπομεν μοναχούς που λησμονούν ακόμη και επί ώρας και ημέρας να φάγουν, ξεχνούν και τον εαυτό τους, αφωσιωμένοι εις την νοεράν ενατένισιν του Κυρίου. 

Μας σκεπάζει ο Θεός…

«Ρώτησε ένας αδελφός τον αββά Ποιμένα: «Εάν δώ κάποιο σφάλμα του αδελφού μου, είναι καλό να το σκεπάσω;» Κι ο Γέροντας απάντησε:

«Όποια ώρα σκεπάσουμε το σφάλμα του αδελφού μας, σκεπάζει και ο Θεός το δικό μας.

Κυριακάτικο πρωινό του Κατηχητικού

 

Την Κυριακή το πρωί, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, οργανώθηκε από τους κατηχητές και τους γονείς, πρωινό για τα παιδιά του κατηχητικού της ενορίας. 

Στο πρωινό ομιλητής ήταν ο Ιεροκήρυκας της Μητρόπολης κ. Ιωάννης Βαρσάμογλου, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα Νηστεία και παιδιά.

Η νίκη είναι δική μας

Ζούμε έτσι πάνω σ’ αυτή τη γη, ώστε διαρκώς υποδουλωνόμαστε σε υλικά πράγματα, ενώ οι άγγελοι ποτέ.

Αυτή η ζωή, μας δόθηκε ώστε να μπορούμε να μάθουμε για την αιώνια, να μπορούμε να μάθουμε πώς να γίνουμε ελεύθεροι, πώς να πορευόμαστε ελεύθερα, με καθαρή συνείδηση και αγνούς λογισμούς. 

Τι σημαίνει σωτηρία;

Τι σημαίνει σωτηρία; Ο θάνατος του σώματος είναι άραγε η προϋπόθεση για την είσοδο στη Βασιλεία του Χριστού; 

Πως μπορούμε να αναπτύξουμε την ικανότητά μας, να ζούμε σύμφωνα με τις Εντολές του Χριστού, σύμφωνα με το Άγιο Πνεύμα; Ένα μόνο έχει σημασία: να φυλάξουμε την ένταση της προσευχής και της Μετάνοιας. 

Φυσικά καί ἀδιάβλητα πάθη τοῦ Χριστοῦ

Ὁ Χριστὸς ἀνέλαβε ὅλα τὰ τοῦ ἀνθρώπου ἐκτός τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἁμαρτία δὲν εἶναι γνώρισμα τῆς φύσεώς μας. Τὴν ἀποκτήσαμε θεληματικὰ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Διαβόλου. Καὶ φυσικὰ «ἕξις ἐπαναλαμβανόμενη δευτέρα φύσις καθίσταται». Ἀλλὰ δὲν εἶναι γνώρισμα τῆς ἀρχικῆς μας φύσεως. Εἶναι γνώρισμα τῆς μεταπτωτικῆς καταστάσεως, «οὗ βία ὅμως ἠμῶν κρατοῦσα».

Δὲν ἐπιβάλλεται δηλαδὴ σὲ μᾶς ἀναγκαστικά. Ἀδιάβλητα πάθη εἶναι ὅσα δὲν ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴ θέλησή μας πλὴν ὅμως εἰσῆλθαν μετὰ τὴν παράβαση στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ὅπως πείνα, δίψα, κόπος, πόνος, δάκρυ, φθορά, θάνατος, δειλία, ἀγωνία, ὕπνος, ἀσθένεια.

Ὁ Χριστὸς ὅμως ἀκόμη καὶ αὐτὰ τὰ ἔχει κατὰ παραχώρηση ἐπειδὴ θέλησε. Δὲν ὑπέρκεινται τῆς θελήσεώς του. Πεινᾶ, διψᾶ, κουράζεται, πονάει, δακρύζει, πεθαίνει, δειλιάζει γιατί τὸ θέλει. Τὰ ἀδιάβλητα πάθη στὸ Χριστὸ εἶναι κατὰ φύση ὅταν παραχωρεῖ ὁ ἴδιος στὴ σάρκα του νὰ τὰ ὑφίσταται. Εἶναι ὅμως καὶ ὑπὲρ φύση διότι δὲν ἔχουν τὸν ἀναγκαστικὸ χαρακτήρα ποὺ ἔχουν σέ μας. Ἡ θέληση τοῦ Κυρίου ἔχει τὸ προβάδισμα.

Ἱερά Πανήγυρις

Η καλλιέργεια της καρδιάς

Γνωρίζω καλά, αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί, ότι είσθε ένα ακροατήριο που δεν μπαίνει για πρώτη φορά στην Εκκλησία. Έχετε ακούσει πολλά κηρύγματα και διάφορες ομιλίες. Έχετε πάρει αποφάσεις, έχετε κάνει αγώνες, έχετε νίκες και ήττες. Τί να πει απόψε ο ομιλητής, που δεν θέλει να σας κουράσει, αλλά και να σας ψευτοπαρηγορήσει; 

Σκέφθηκα, λοιπόν, αγαπητοί μου, να σας μιλήσω, όπως πάντα από χρόνια συνηθίζω, απλά, για την καλλιέργεια της καρδιάς. 

Η πάροδος των χρόνων δυστυχώς μας κάνει πιο οκνηρούς. Υπάρχει σωματική και ψυχική κόπωση και φθορά. Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα είναι να δει ο άνθρωπος την καρδιά του, να ελέγξει την σκέψη του, να γνωρίσει καλά τον εαυτό του. Μας τρομάζει το εσωτερικό μας κενό. Φοβόμαστε, όπως έχουμε ξαναπεί, την αντιμετώπιση και την κουβέντα με τον εαυτό μας. 

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Ὁ «πλησίον»

(† Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

«Καὶ τίς ἐστί μου πλησίον;» (Λουκ. 10,29)

Μία, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τὶς ὡραιότερες παραβολὲς τοῦ Εὐαγγελίου εἶνε ἡ παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου. Τὴν εἶπε ὁ Κύριος μὲ ἀφορμὴ τὴν ἐρώτησι ἑνὸς νομικοῦ «τίς ἐστί μου πλησίον;», καὶ ἀποτελεῖ σύνοψι τοῦ μυστηρίου τῆς θείας οἰκονομίας, περίληψι ὅλου τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος. Περιέχει ὕψος ἰδεῶν, ποὺ θαυμάζουν οἱ αἰῶνες.

Ὦ Κύριε! Τὸ πρόβλημα τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων πού, παρ᾿ ὅλα τὰ σχέδια τὰ σύμφωνα καὶ τὰ καταστατικὰ ἔχει γίνει τὸ πιὸ περίπλοκο, τὸ ἔλυσες ἐσὺ μὲ τὴν παραβολὴ αὐτή. Μὲ τὴ φράσι «Πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως» (Λουκ.10,37) ἔδειξες τὸν κανόνα συμπεριφορᾶς κάθε ἀνθρώπου πρὸς τὸ συνάνθρωπό του.

Ὑπῆρξαν ἄτομα ποὺ ῥύθμισαν καὶ ῥυθμίζουν τὴ ζωή τους σύμφωνα μ᾽ αὐτόν· ἀλλὰ πότε ἡ ἀνθρωπότης ὡς σύνολο θὰ νιώσῃ τὸ πνεῦμα σου, θὰ θελήσῃ νὰ ἐφαρμόσῃ τὰ διδάγματά σου; Δὲν θὰ κάνουμε λεπτομερῆ ἀνάλυσι τῆς παραβολῆς· θὰ ἐμβαθύνουμε μόνο στὴ λέξι «πλησίον».

Ἱερά Πανήγυρις

Ἀπό τίς Διδαχές τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου «Ἡ εἰρήνη»

Ἡ εἰρήνη εἶναι θεῖο δῶρο, ποὺ χορηγεῖται πλουσιοπάροχα σ’ ὅσους συμφιλιώνονται μὲ τὸ Θεὸ καὶ ἐκτελοῦν τὰ θεῖα Του προστάγματα.

Ἡ εἰρήνη εἶναι φῶς καὶ φεύγει ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ποὺ εἶναι σκοτάδι. Ἕνας ἁμαρτωλὸς ποτὲ δὲν εἰρηνεύει.

Νὰ ἀγωνίζεστε ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας καὶ νὰ μὴ σᾶς ταράζει ἡ ἐξέγερση τῶν παθῶν μέσα σας. Γιατί, ἂν στὴν πάλη μαζί τους νικήσετε, τὸ ξεσήκωμα τῶν παθῶν ἔγινε γιὰ σᾶς ἀφορμὴ νέας χαρᾶς καὶ εἰρήνης.

«Νὰ ἐπιδιώκετε τὴν εἰρήνη μὲ ὅλους, ἐπιδιώκετε καὶ τὴν ἁγιότητα, χωρὶς τὴν ὁποία κανεὶς δὲν θ’ ἀντικρύσει τὸν Κύριο»(Ἑβρ.12, 14).

Θα εκπληρωθεί η επιθυμία σου

Αν ο Θεός δει πως οι προσευχές σου γίνονται από τα βάθη της καρδιάς σου και αποπνέουν αγάπη, σίγουρα θα εισακούσει την προσευχή σου και θα εκπληρώσει την επιθυμία σου.

Άμα συμμορφωθείς

Άμα συμμορφωθείς εφαρμόζοντας τα λόγια του Θεού και δεν έχεις τύψεις στη συνείδησή σου και έχεις ηρεμία και κάνεις καλά έργα,

Νά ἐλεοῦμε χωρίς διακρίσεις

Ένας καλός ιερέας κάθε Κυριακή μετά τη Λειτουργία μάζευε τους φτωχούς της ενορίας του και τους μοίραζε τα χρήματα, που μάζευε το «κιβώτιο των πτωχών». 

Μια Κυριακή πήγε μία γυναίκα με παλιά ξεσκισμένα ρούχα με ύφος κακομοίρικο. Ο Ιερέας τη λυπήθηκε. Έβαλε το χέρι του στο κιβώτιο με την πρόθεση να της δώσει όσα χρήματα χωρούσε η παλάμη του. όταν το τράβηξε έξω, είδε πως είχε πιάσει λίγα κέρματα. 

Βιάστηκε να της τα δώσει, γιατί πίσω της περίμενε άλλη να πάρει φιλοδώρημα. Αυτή φορούσε περιποιημένα φορέματα.

Ο Πνευματικός Πατέρας ως οδηγός προς τη νοερά προσευχή

Προκειμένου να αποκτήσει κανείς τον φωτισμό του νου και την αδιάλειπτη νοερά προσευχή, που είναι επίσκεψη του Αγίου Πνεύματος, είναι απαραίτητη η παρουσία Πνευματικού Πατρός, που γνωρίζει τα θέματα αυτά εμπειρικώς και μπορεί να καθοδηγήσει πνευματικά τον άνθρωπο.

«Εκείνο που χρειάζεται ο άνθρωπος για να αποκτήσει νοερά προσευχή είναι να έχει Πνευματικό Πατέρα που έχει νοερά προσευχή. Αυτό είναι το πιο βασικό. Διότι είναι αδύνατο ή τουλάχιστον σχεδόν αδύνατον να μάθει κανείς την νοερά προσευχή, διαβάζοντας περί νοεράς προσευχής. Με την ανάγνωση δεν βγαίνει τίποτε. Πρέπει να έχει Πνευματικό Πατέρα. Αυτό είναι σαφές».

Ο Πνευματικός Πατέρας λέγεται Κατηχητής, που καθοδηγεί τον άνθρωπο, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, να περάσει από την κάθαρση στον φωτισμό, και ακόμη λέγεται διδάσκαλος.

Με αυτήν την έννοια μπορεί να είναι κανείς Πνευματικός καθοδηγός έστω και αν δεν είναι Κληρικός. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για το Μυστήριο της Εξομολογήσεως, αλλά για την πνευματική καθοδήγηση, προκειμένου να φθάσει ο άνθρωπος στην νοερά προσευχή.

Να διδάξεις την αγάπη του Θεού

Εάν θέλεις να διδάξεις την αγάπη του Θεού, μη λες λόγια.