«Ὁ Θεός δέν πρόσταξε νά τιμηθοῦν τό Σάββατο, οἱ πρωτομηνιές καί οἱ γιορτές ἐπειδή ἤθελε νά τιμῶνται οἱ ἡμέρες ἀπό τούς ἀνθρώπους....»
43. Τό Σάββατο1 εἶναι ἡ ἀνάπαυση ἀπό τά πάθη καί ἀπό τήν κίνηση τοῦ νοῦ γύρω ἀπό τή φύση τῶν ὄντων. Ἤ, εἶναι ἡ τέλεια ἀπραξία τῶν παθῶν καί ἡ γενική παύση τῆς κινήσεως τοῦ νοῦ γύρω ἀπό τά δημιουργήματα καί ἡ τέλεια μετάβαση πρός τό Θεό.
Ἐκεῖνος πού ἔφτασε –ὅσο εἶναι δυνατόν– στό Σάββατο αὐτό μέσω τῆς ἀρετῆς καί τῆς γνώσεως, δέν πρέπει διόλου νά θυμᾶται ὁ,τιδήποτε πού σάν ξύλα ἀνάβουν τά πάθη, οὔτε πάλι ν᾿ ἀναλογίζεται διόλου τούς λόγους τῆς φύσεως, γιά νά μή δογματίζουμε ὅπως οἱ εἰδωλολάτρες ὅτι ὁ Θεός εὐχαριστεῖται στά πάθη ἤ μετριέται μέ τά μέτρα τῆς φύσεως, Αὐτός πού μόνο ἡ τέλεια σιγή Τόν κηρύττει, καί Τόν παρουσιάζει ἡ τέλεια καί ἄκρα ἀγνωσία.
44. «Στεφάνι ἀγαθότητας»2 εἶναι ἡ καθαρή πίστη πού εἶναι στολισμένη σάν μέ πολύτιμους λίθους ἀπό τά ὑψηλά δόγματα καί τούς πνευματικούς λόγους καί νοήματα, καί πού στεφανώνει σάν νά ἦταν κεφάλι τό θεοφιλή νοῦ.
Ἤ καλύτερα, «στεφάνι ἀγαθότητας» εἶναι αὐτός ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ πού μέ τήν ποικιλία τῶν τρόπων τῆς πρόνοιας καί τῆς κρίσεως –δηλαδή μέ τήν ἐγκράτεια τῶν θεληματικῶν παθῶν καί τήν ὑπομονή τῶν ἀκουσίων– περιβάλλει τό νοῦ σάν νά ἦταν κεφάλι, καί μέ τή μετοχή τῆς χάρης τῆς θεώσεως κάνει τό νοῦ ὡραιότερο ἀπό τόν ἑαυτό του.
45. Ἐδῶ λέει ὅτι ἡ ἐγκράτεια εἶναι ἔργο τῆς πρόνοιας γιατί καθαρίζει ἀπό τά ἑκούσια πάθη. Ἡ ὑπομονή λέει ὅτι εἶναι ἔργο τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ, γιατί ἀντιστέκεται στούς ἀθέλητους πειρασμούς καί εἶναι σύμβολο τῆς πρακτικῆς φιλοσοφίας καί ὁδηγεῖ στήν ἀρετή, βγάζοντας ἀπό τήν Αἴγυπτο τῆς ἁμαρτίας ἐκείνους πού ἦταν κρατούμενοι σ᾿ αὐτή.
46. Ὁ Θεός δέν πρόσταξε νά τιμηθοῦν τό Σάββατο, οἱ πρωτομηνιές καί οἱ γιορτές ἐπειδή ἤθελε νά τιμῶνται οἱ ἡμέρες ἀπό τούς ἀνθρώπους – γιατί ἔτσι θά ὅριζε ὡς ἐντολή τοῦ Νόμου τό νά λατρεύεται ἡ κτίση καί ὄχι ὁ Κτίστης3 καί νά θεωροῦνται ἱερές οἱ ἡμέρες καί γι᾿ αὐτό ἄξιες νά προσκυνοῦνται· ἀλλά ὑπέδειξε συμβολικά νά τιμᾶται Αὐτός μέσω τῶν ἡμερῶν.
Γιατί Αὐτός εἶναι Σάββατο, καθώς εἶναι ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς ἀπό τούς κόπους τῆς σάρκας καί παύση τῶν ἀγώνων τῆς ἀρετῆς· εἶναι Πάσχα, ὡς ἐλευθερωτής ἐκείνων πού κρατοῦνται στήν πικρή δουλεία τῆς ἁμαρτίας· εἶναι Πεντηκοστή, ὡς ἀρχή καί τέλος τῶν ὄντων καί λόγος μέ τόν ὁποῖον ὑπάρχουν ἐκ φύσεως τά πάντα.
Πρόσεξε πῶς ὁ Νόμος καταστρέφει ἐκείνους πού τόν ἐννοοῦν σωματικῶς, μέ τό νά τούς πείθει νά λατρεύουν τήν κτίση καί ὄχι τόν Κτίστη, καί νά νομίζουν ἐκ φύσεως ἱερά ἐκεῖνα πού ἔγιναν γι᾿ αὐτούς, ν᾿ ἀγνοοῦν ὅμως Ἐκεῖνον, γιά τόν ὁποῖο δημιουργήθηκαν οἱ ἴδιοι.
1Ἐξ. 16, 23· 20, 10.
2Ψαλμ. 64 : 12.
3Ρωμ. Α΄ : 25.
Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής
"ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ" τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν
Τόμος β΄ (σελ. 239-240)
Ἐκδόσεις: ''Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας"
