Ὁ δεκάλογος τοῦ Χριστιανικοῦ Νόμου (μέρος α΄)
Ἁγίου Γρηγορίου
τοῦ Παλαμᾶ
Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν, Κύριος εἷς ἐστιν
Ὁ Κύριος, ὁ Θεός σου, εἶναι ἕνας Κύριος (Δεύτ. 6:4), ποὺ ἀναγνωρίζεται ὡς Πατέρας, Υἱὸς καὶ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ Πατέρας εἶναι ἀγέννητος. Ὁ Υἱὸς ἔχει γεννηθεῖ ἀπὸ τὸν Πατέρα ἀνάρχως, ἀχρόνως καὶ ἀπαθῶς, ὡς Λόγος, καὶ ἔχει ὀνομαστεῖ Χριστός, ἐπειδὴ ἔχρισε ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ Του τὴν ἀνθρώπινη φύση ποὺ πῆρε ἀπὸ μᾶς. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα προέρχεται ἀπὸ τὸν Πατέρα, ὄχι ὅμως μὲ γέννηση, ἄλλα μὲ ἐκπόρευση. Αὐτὸς εἶναι ὁ μόνος Θεός, Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ ἕνας Κύριος σὲ τρεῖς ὑποστάσεις, ποὺ δὲν διαιρεῖται ὡς πρὸς τὴ φύση, τὴ βουλή, τὴ δόξα, τὴ δύναμη, τὴν ἐνέργεια καὶ ὅλα τὰ γνωρίσματα τῆς θεότητος.
Αὐτόν, τὸν ἕνα Τριαδικὸ Θεό, μόνο θ' ἀγαπήσεις καὶ Αὐτὸν μόνο θὰ λατρέψεις μ’ ὅλη τη διάνοιά σου καὶ μ' ὅλη τὴν καρδιά σου καὶ μ' ὅλη τη δύναμή σου. Καὶ θὰ εἶναι τὰ λόγια Του καὶ τὰ προστάγματά Του μέσα στὴν καρδιά σου, γιὰ νὰ τὰ πράττεις καὶ νὰ τὰ μελετᾶς καὶ νὰ τὰ λὲς ὅταν κάθεσαι, ὅταν βαδίζεις, ὅταν βρίσκεσαι στὸ κρεβάτι, ὅταν σηκώνεσαι. Νὰ θυμᾶσαι ἀδιάκοπα τὸν Κύριο, τὸ Θεό σου. Αὐτὸν μονάχα νὰ φοβᾶσαι. Μητ' Ἐκεῖνον μήτε τὶς ἐντολές Του νὰ λησμονήσεις. Ἔτσι θὰ σοῦ δώσει δύναμη νὰ κάνεις τὸ θέλημά Του. Γιατί δὲν ζητάει ἀπὸ σένα τίποτ' ἄλλο, παρὰ νὰ Τοῦ εἶσαι ἀφοσιωμένος καὶ νὰ Τὸν ἀγαπᾶς καὶ νὰ βαδίζεις στοὺς δρόμους ὅλων τῶν ἐντολῶν Του. Αὐτὸς εἶναι τὸ καύχημά σου καὶ Αὐτὸς ὁ Θεός σου.
Μαθαίνοντας πὼς οἱ ὑπερκόσμιοι ἄγγελοι εἶναι ἀπαθεῖς καὶ ἀόρατοι καὶ πὼς ὁ διάβολος, ποὺ ξέπεσε ἀπὸ τὸν οὐρανό, εἶναι πολὺ κακός, σοφός, δυνατὸς καὶ πολυμήχανος στὸ νὰ πλανάει τὸν ἄνθρωπο, μὴ νομίσεις πὼς εἶναι κανένας τους ὁμότιμος μὲ τὸ Θεό. Βλέποντας, ἐπίσης, τὸ μέγεθος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὴν κινητική του πολυπλοκότητα, τὴ λαμπρότητα τοῦ ἥλιου, τὴ φωτεινότητα τῆς σελήνης, τὴν καθαρότητα τῶν ἄλλων ἄστρων, τὴν εὐχρηστία τοῦ ἀέρα στὴν ἀναπνοή, τὸν πλοῦτο τῶν προϊόντων τῆς γῆς καὶ τῆς θάλασσας, μὴ θεοποιήσεις κανένα ἀπ' αὐτά. Ὅλα εἶναι κτίσματα τοῦ μόνου Θεοῦ ὑποταγμένα σ' Αὐτόν, ποὺ τὰ δημιούργησε ἀπὸ τὸ μηδὲν μὲ τὸ λόγο Του.
«Αὐτὸς εἶπε κι ἔγιναν, Αὐτὸς πρόσταξε καὶ δημιουργήθηκαν» (Ψάλμ. 32:9). Μόνο Αὐτόν, λοιπόν, τὸν Κύριο καὶ Δημιουργό του σύμπαντος, θὰ δοξάσεις ὡς Θεό, σ' Αὐτὸν θὰ προσκολληθεῖς μὲ ἀγάπη καὶ σ' Αὐτὸν θὰ μετανοεῖς μέρα νύχτα γιὰ τὰ ἐκούσια καὶ ἀκούσια ἁμαρτήματά σου. Γιατί Αὐτὸς εἶναι σπλαχνικὸς καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀγαθοποιὸς αἰώνιος. Αὐτὸς ἔχει ὑποσχεθεῖ καὶ δίνει τὴν οὐράνια καὶ ἀδιάδοχη βασιλεία, τὸν ἀνώδυνο βίο, τὴν ἀθάνατη ζωὴ καὶ τὸ ἀνέσπερο φῶς, γιὰ νὰ τ' ἀπολαμβάνουν ὅσοι Τὸν σέβονται, Τὸν προσκυνοῦν, Τὸν ἀγαποῦν καὶ τηροῦν τὶς ἐντολές Του.
Ἀλλὰ ὁ ἴδιος εἶναι καὶ Θεὸς ζηλωτὴς καὶ κριτὴς δίκαιος καὶ ἐκδικητὴς φρικτός. Στοὺς ἀσεβεῖς καὶ ἀνυπάκουους, ποὺ παραβαίνουν τὰ προστάγματά Του, ἐπιβάλλει κόλαση αἰώνια, φωτιὰ ἄσβεστη, ὀδύνη ἀκατάπαυστη, θλίψη ἀπαρηγόρητη, χώρα σκοτεινὴ καὶ στενάχωρη, ποὺ ἑτοίμασε γιὰ τὸν πρῶτο πονηρὸ ἀποστάτη, τὸ διάβολο, καὶ γιὰ ὅλους ὅσοι πλανήθηκαν ἀπ' αὐτὸν καὶ τὸν ἀκολούθησαν, ἀφοῦ ἀρνήθηκαν τὸν Πλάστη τους μὲ τὰ ἔργα, τὰ λόγια καὶ τὶς σκέψεις τους.
Μὴν κατασκευάσεις ποτὲ ὁμοίωμα κάποιου ἀπ' ὅσα εἶναι πάνω στὸν οὐρανὸ καὶ κάτω στὴ γῆ καὶ μέσα στὰ νερά, γιὰ νὰ τὰ λατρεύεις καὶ νὰ τὰ δοξάζεις σὰν θεοὺς (Ἐξ. 20:4-5). Γιατί ὅλα αὐτὰ εἶναι κτίσματα τοῦ μόνου Θεοῦ, ποὺ στοὺς στερνοὺς καιρούς, ἀφοῦ σαρκώθηκε σὲ παρθενικὴ μήτρα, φανερώθηκε στὴ γῆ καὶ συναναστράφηκε τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ ἀφοῦ ἔπαθε καὶ πέθανε καὶ ἀναστήθηκε γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἄνθρωπων, ἀνέβηκε μὲ τὸ σῶμα Του στοὺς οὐρανοὺς καὶ κάθησε ψηλά, στὰ δεξιὰ τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ. Μ' αὐτὸ τὸ σῶμα θὰ ἔρθει πάλι μὲ δόξα, γιὰ νὰ κρίνει ζωντανοὺς καὶ νεκρούς.
Ἀπὸ ἀγάπη, λοιπόν, σ' Ἐκεῖνον, ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ τὴ σωτηρία μας, θὰ κάνεις τὴν εἰκόνα Του. Καὶ μέσω τῆς εἰκόνας θὰ θυμᾶσαι καὶ θὰ προσκυνᾶς Ἐκεῖνον. Μέσω τῆς εἰκόνας θὰ ὑψώνεις τὸ νοῦ σου στὸ προσκυνητὸ σῶμα τοῦ Σωτήρα, ποὺ κάθεται στὰ δεξιά του Πατέρα, στὸν οὐρανό. Θὰ κάνεις ἐπίσης καὶ τῶν ἁγίων τὶς εἰκόνες καὶ θὰ τὶς προσκυνᾶς κι αὐτὲς ὄχι σὰν θεούς, γιατί εἶναι ἀπαγορευμένο, ἀλλὰ γιὰ τὴ σχέση σου μαζί τους καὶ γιὰ τὴ διάθεσή σου ἀπέναντί τους καὶ γιὰ τὴ μεγάλη τιμὴ ποὺ τοὺς πρέπει ἐνῶ ὁ νοῦς σου καὶ πάλι θὰ πηγαίνει σ' ἐκείνους μεσ’ ἀπὸ τὶς εἰκόνες. Ἔτσι ἔκανε καὶ ὁ Μωυσῆς: Ἔφτιαξε τὶς εἰκόνες τῶν Χερουβεὶμ καὶ τὶς ἔβαλε μέσα στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων γιὰ νὰ δοξάσει ὄχι τὰ κτίσματα, ἀλλὰ μέσω αὐτῶν τὸν κτίστη τοῦ κόσμου Θεὸ (Ἐξ. 25:17-19).
Κι ἐσύ, λοιπόν, δὲν θὰ θεοποιήσεις τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων, ἀλλὰ μέσω αὐτῶν θὰ προσκυνᾶς Ἐκεῖνον, πού, ἀφοῦ πρῶτα μᾶς ἔπλασε κατ' εἰκόνα Του, ὕστερα εὐδόκησε ἀπὸ ἄφατη φιλανθρωπία νὰ πάρει ὁ ἴδιος τὴν ἀνθρώπινη εἰκόνα Του καὶ νὰ γίνει περιγραπτὸς σύμφωνα μ' αὐτήν. Καὶ δὲν θὰ προσκυνήσεις μόνο τὴν εἰκόνα τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ τὸν τύπο τοῦ σταυροῦ Του. Γιατί εἶναι σημεῖο πανίσχυρο καὶ τρόπαιο τοῦ Χριστοῦ κατὰ τοῦ διαβόλου καὶ ὅλης τῆς δαιμονικῆς παρατάξεως. Γι' αὐτὸ τοὺς πιάνει φρίκη καὶ τρέπονται σὲ φυγή, ὅταν βλέπουν νὰ γίνεται τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ.
Ἀλλὰ ὁ ἴδιος εἶναι καὶ Θεὸς ζηλωτὴς καὶ κριτὴς δίκαιος καὶ ἐκδικητὴς φρικτός. Στοὺς ἀσεβεῖς καὶ ἀνυπάκουους, ποὺ παραβαίνουν τὰ προστάγματά Του, ἐπιβάλλει κόλαση αἰώνια, φωτιὰ ἄσβεστη, ὀδύνη ἀκατάπαυστη, θλίψη ἀπαρηγόρητη, χώρα σκοτεινὴ καὶ στενάχωρη, ποὺ ἑτοίμασε γιὰ τὸν πρῶτο πονηρὸ ἀποστάτη, τὸ διάβολο, καὶ γιὰ ὅλους ὅσοι πλανήθηκαν ἀπ' αὐτὸν καὶ τὸν ἀκολούθησαν, ἀφοῦ ἀρνήθηκαν τὸν Πλάστη τους μὲ τὰ ἔργα, τὰ λόγια καὶ τὶς σκέψεις τους.
Οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον, οὐδὲ παντὸς ὁμοίωμα...
Μὴν κατασκευάσεις ποτὲ ὁμοίωμα κάποιου ἀπ' ὅσα εἶναι πάνω στὸν οὐρανὸ καὶ κάτω στὴ γῆ καὶ μέσα στὰ νερά, γιὰ νὰ τὰ λατρεύεις καὶ νὰ τὰ δοξάζεις σὰν θεοὺς (Ἐξ. 20:4-5). Γιατί ὅλα αὐτὰ εἶναι κτίσματα τοῦ μόνου Θεοῦ, ποὺ στοὺς στερνοὺς καιρούς, ἀφοῦ σαρκώθηκε σὲ παρθενικὴ μήτρα, φανερώθηκε στὴ γῆ καὶ συναναστράφηκε τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ ἀφοῦ ἔπαθε καὶ πέθανε καὶ ἀναστήθηκε γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἄνθρωπων, ἀνέβηκε μὲ τὸ σῶμα Του στοὺς οὐρανοὺς καὶ κάθησε ψηλά, στὰ δεξιὰ τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ. Μ' αὐτὸ τὸ σῶμα θὰ ἔρθει πάλι μὲ δόξα, γιὰ νὰ κρίνει ζωντανοὺς καὶ νεκρούς.
Ἀπὸ ἀγάπη, λοιπόν, σ' Ἐκεῖνον, ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ τὴ σωτηρία μας, θὰ κάνεις τὴν εἰκόνα Του. Καὶ μέσω τῆς εἰκόνας θὰ θυμᾶσαι καὶ θὰ προσκυνᾶς Ἐκεῖνον. Μέσω τῆς εἰκόνας θὰ ὑψώνεις τὸ νοῦ σου στὸ προσκυνητὸ σῶμα τοῦ Σωτήρα, ποὺ κάθεται στὰ δεξιά του Πατέρα, στὸν οὐρανό. Θὰ κάνεις ἐπίσης καὶ τῶν ἁγίων τὶς εἰκόνες καὶ θὰ τὶς προσκυνᾶς κι αὐτὲς ὄχι σὰν θεούς, γιατί εἶναι ἀπαγορευμένο, ἀλλὰ γιὰ τὴ σχέση σου μαζί τους καὶ γιὰ τὴ διάθεσή σου ἀπέναντί τους καὶ γιὰ τὴ μεγάλη τιμὴ ποὺ τοὺς πρέπει ἐνῶ ὁ νοῦς σου καὶ πάλι θὰ πηγαίνει σ' ἐκείνους μεσ’ ἀπὸ τὶς εἰκόνες. Ἔτσι ἔκανε καὶ ὁ Μωυσῆς: Ἔφτιαξε τὶς εἰκόνες τῶν Χερουβεὶμ καὶ τὶς ἔβαλε μέσα στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων γιὰ νὰ δοξάσει ὄχι τὰ κτίσματα, ἀλλὰ μέσω αὐτῶν τὸν κτίστη τοῦ κόσμου Θεὸ (Ἐξ. 25:17-19).
Κι ἐσύ, λοιπόν, δὲν θὰ θεοποιήσεις τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων, ἀλλὰ μέσω αὐτῶν θὰ προσκυνᾶς Ἐκεῖνον, πού, ἀφοῦ πρῶτα μᾶς ἔπλασε κατ' εἰκόνα Του, ὕστερα εὐδόκησε ἀπὸ ἄφατη φιλανθρωπία νὰ πάρει ὁ ἴδιος τὴν ἀνθρώπινη εἰκόνα Του καὶ νὰ γίνει περιγραπτὸς σύμφωνα μ' αὐτήν. Καὶ δὲν θὰ προσκυνήσεις μόνο τὴν εἰκόνα τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ τὸν τύπο τοῦ σταυροῦ Του. Γιατί εἶναι σημεῖο πανίσχυρο καὶ τρόπαιο τοῦ Χριστοῦ κατὰ τοῦ διαβόλου καὶ ὅλης τῆς δαιμονικῆς παρατάξεως. Γι' αὐτὸ τοὺς πιάνει φρίκη καὶ τρέπονται σὲ φυγή, ὅταν βλέπουν νὰ γίνεται τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ.
Καὶ πρὶν τὴ Σταύρωση ἀκόμα, ὁ τύπος τοῦ σταυροῦ δοξάστηκε πολὺ ἀπὸ τοὺς προφῆτες καὶ ἔκανε μεγάλα θαύματα. Ἀλλὰ καὶ στὴ δευτέρα παρουσία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ καρφώθηκε στὸ σταυρὸ καὶ ποὺ θὰ ἔρθει γιὰ νὰ κρίνει ζωντανοὺς καὶ νεκρούς, θὰ προπορεύεται αὐτὸ τὸ μεγάλο καὶ φοβερὸ σημεῖο Του μὲ δύναμη καὶ λαμπρότητα πολλή. Δόξασε, λοιπόν, τώρα τὸ σταυρό, γιὰ νὰ τὸν ἀτενίσεις τότε μὲ θάρρος καὶ νὰ δοξαστεῖς μαζί του.
Θὰ προσκυνήσεις καὶ τὶς εἰκόνες τῶν ἁγίων, ἐπειδὴ αὐτοὶ συσταυρώθηκαν μὲ τὸν Κύριο, κάνοντας στὸ πρόσωπό σου τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ καὶ φέρνοντας στὸ νοῦ σου τὴ συμμετοχή τους στὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ. Θὰ προσκυνήσεις, ἐπίσης, καὶ τὰ ἅγια σκηνώματά τους καὶ κάθε λείψανο τῶν ὀστῶν τους, γιατί δὲν χωρίστηκε ἀπ' αὐτὰ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀκριβῶς δὲν χωρίστηκε ἡ θεότητα ἀπὸ τὸ προσκυνητὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ζωοποιό Του θάνατο.
Δὲν θὰ χρησιμοποιήσεις μάταια τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ σου (Ἐξ. 20:7), κάνοντας ψεύτικο ὅρκο γιὰ ὁποιοδήποτε γήινο πράγμα ἀπὸ φόβο ἀνθρώπου ἢ ἀπὸ ντροπὴ ἢ γιὰ δικό σου κέρδος. Γιατί ἡ ἐπιορκία εἶναι ἄρνηση τοῦ Θεοῦ.
Νὰ μὴν ὁρκίζεσαι, λοιπόν, καθόλου. Ν' ἀποφεύγεις τελείως τὸν ὅρκο, γιατί ἀπὸ τὸν ὅρκο ἔρχεται ἡ ἐπιορκία, ποὺ ἀποξενώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ κατατάσσει τὸν ἐπίορκο μὲ τοὺς παρανόμους. Ἂν λὲς παντοτινὰ τὴν ἀλήθεια, θὰ σὲ πιστεύουν ὅπως ἂν ἔπαιρνες ὅρκο.
Κι ἂν ποτὲ συμβεῖ νὰ ὁρκιστεῖς πράγμα ποὺ πρέπει νὰ ἀπεύχεσαι, ἐφόσον μὲν πρόκειται γιὰ κάτι σύμφωνο μὲ τὸν θεῖο νόμο, θὰ τὸ ἐκτελέσεις ὡς νόμιμο, ἀλλὰ θὰ θεωρήσεις φταίχτη τὸν ἑαυτό σου γιὰ τὴν ὁρκοδοσία, καὶ μὲ ἐλεημοσύνη, ἱκεσία, πένθος καὶ κακοπάθεια τοῦ σώματος θὰ ζητήσεις τὸ ἔλεος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶπε νὰ μὴν ὁρκίζεσαι διόλου (Μάτθ. 5:34)• ἂν πάλι ὁρκίστηκες γιὰ κάτι παράνομο, πρόσεξε μὴν τυχὸν τὸ ἐκτελέσεις, ἐπειδὴ πῆρες ὅρκο, γιὰ νὰ μὴ σὲ κατατάξει ὁ Θεὸς μὲ τὸν προφητοκτόνο Ἡρώδη, πού, γιὰ νὰ μὴν ἀθετήσει τὸν ὅρκο του, ἀποκεφάλισε τὸν Τίμιο Πρόδρομο (Μάτθ. 14:7-12). Ἀθέτησε καλύτερα τὸν παράνομο ἐκεῖνο ὅρκο, βάλε νόμο στὸν ἑαυτό σου νὰ μὴν ὁρκιστεῖς ποτὲ πιὰ καὶ ζῆτα τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, χρησιμοποιώντας πιὸ ἐπίπονα τὰ παραπάνω φάρμακα μαζὶ μὲ δάκρυα.
Μία ἡμέρα τῆς ἑβδομάδας ὀνομάζεται Κυριακή, ἐπειδὴ εἶναι ἀφιερωμένη στὸν Κύριο, ποὺ ἀναστήθηκε ἀπὸ τοὺς νεκροὺς αὐτὴ τὴν ἡμέρα, δείχνοντας καὶ πιστοποιώντας ἀπὸ πρὶν τὴν ἀνάσταση ὅλων τῶν ἄνθρωπων, ὅποτε θὰ σταματήσει κάθε γήινο ἔργο.
Τὴν Κυριακή, λοιπόν, θὰ τὴν ἀφιερώσεις στὸ Θεὸ (Ἐξ. 20:8). Δὲν θὰ κάνεις καμιὰ βιοτικὴ ἐργασία, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἀναγκαῖες. Καὶ αὐτοὺς ποὺ ἐργάζονται γιὰ σένα ἢ μένουν μαζί σου, θὰ τοὺς ἀφήσεις ν' ἀναπαυθοῦν, γιὰ νὰ δοξάσετε ὅλοι μαζὶ Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς ἀγόρασε μὲ τὸ θάνατό Του καὶ ἀναστήθηκε, ἀνασταίνοντας μαζί Του καὶ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας.
θὰ φέρεις στὸ νοῦ σου τὴ μέλλουσα ζωή, θὰ μελετήσεις ὅλες τὶς ἐντολὲς καὶ τοὺς νόμους τοῦ Κυρίου, θὰ ἐξετάσεις τὸν ἑαυτό σου, μὴν τυχὸν ἔχεις παραβεῖ ἢ παραλείψει κάτι, καὶ θὰ τὸν διορθώσεις σὲ ὅλα. Τὴν ἡμέρα αὐτή, ἐπίσης, θὰ πᾶς στὸ ναὸ τοῦ Θεοῦ, θὰ πάρεις μέρος στὴ λατρευτικὴ σύναξη καὶ θὰ κοινωνήσεις μὲ εἰλικρινὴ πίστη καὶ ἀκατάκριτη συνείδηση τὸ ἅγιο Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ θὰ βάλεις ἀρχὴ μίας ζωῆς πιὸ ἅγιας, ἀνακαινίζοντας τὸν ἑαυτό σου καὶ ἑτοιμάζοντάς τον γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τῶν μελλοντικῶν αἰώνιων ἀγαθῶν.
Γιὰ χάρη αὐτῶν τῶν ἀγαθῶν, οὔτε τὶς ἄλλες ἡμέρες θὰ κάνεις κατάχρηση τῶν γήινων πραγμάτων καὶ φροντίδων. Τὴν Κυριακή, ὅμως, ἐπειδὴ θὰ εἶσαι ἀφοσιωμένος στὸ Θεό, θὰ τ' ἀποφεύγεις ὅλα, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἀπολύτως ἀναγκαία, χωρὶς τὰ ὅποια εἶναι ἀδύνατο νὰ ζήσεις. Κι ἔτσι, ἔχοντας τὸ Θεὸ καταφύγιό σου, οὔτε θὰ πᾶς πουθενά, οὔτε τὴ φωτιὰ τῶν παθῶν θ' ἀνάψεις, οὔτε τὸ φορτίο τῆς ἁμαρτίας θὰ σηκώσεις.
Τὴν «ἡμέρα τῶν σαββάτων» (Ἐξ. 20:8), λοιπόν, τὴν Κυριακή, θὰ τὴν ἀφιερώσεις στὸ Θεό, σαββατίζοντας μὲ τὴν ἀπραξία τῶν κακῶν, ἀπέχοντας δηλαδὴ ἀπὸ καθετὶ κακό. Στὶς Κυριακὲς νὰ προσθέσεις καὶ τὶς καθιερωμένες μεγάλες ἑορτές, τὰ ἴδια κάνοντας καὶ ἀπὸ τὰ ἴδια ἀπέχοντας.
Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴ μητέρα σου (Ἐξ. 20:12), γιατί μέσω αὐτῶν σ' ἔφερε στὴ ζωὴ ὁ Θεὸς καὶ αὐτοί, μετὰ τὸ Θεό, εἶναι αἴτιοι γιὰ τὸ ὅτι ὑπάρχεις. Κι ἐσύ, λοιπόν, μετὰ τὸ Θεό, αὐτοὺς θὰ τιμήσεις καὶ θ' ἀγαπήσεις, ἐφόσον, βεβαίως, ἡ ἀγάπη σου σ' ἐκείνους συντελεῖ στὸ ν' ἀγαπήσεις τὸ Θεό.
Θὰ προσκυνήσεις καὶ τὶς εἰκόνες τῶν ἁγίων, ἐπειδὴ αὐτοὶ συσταυρώθηκαν μὲ τὸν Κύριο, κάνοντας στὸ πρόσωπό σου τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ καὶ φέρνοντας στὸ νοῦ σου τὴ συμμετοχή τους στὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ. Θὰ προσκυνήσεις, ἐπίσης, καὶ τὰ ἅγια σκηνώματά τους καὶ κάθε λείψανο τῶν ὀστῶν τους, γιατί δὲν χωρίστηκε ἀπ' αὐτὰ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀκριβῶς δὲν χωρίστηκε ἡ θεότητα ἀπὸ τὸ προσκυνητὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ζωοποιό Του θάνατο.
Οὐ λήψει τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου ἐπὶ ματαίω
Δὲν θὰ χρησιμοποιήσεις μάταια τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ σου (Ἐξ. 20:7), κάνοντας ψεύτικο ὅρκο γιὰ ὁποιοδήποτε γήινο πράγμα ἀπὸ φόβο ἀνθρώπου ἢ ἀπὸ ντροπὴ ἢ γιὰ δικό σου κέρδος. Γιατί ἡ ἐπιορκία εἶναι ἄρνηση τοῦ Θεοῦ.
Νὰ μὴν ὁρκίζεσαι, λοιπόν, καθόλου. Ν' ἀποφεύγεις τελείως τὸν ὅρκο, γιατί ἀπὸ τὸν ὅρκο ἔρχεται ἡ ἐπιορκία, ποὺ ἀποξενώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ κατατάσσει τὸν ἐπίορκο μὲ τοὺς παρανόμους. Ἂν λὲς παντοτινὰ τὴν ἀλήθεια, θὰ σὲ πιστεύουν ὅπως ἂν ἔπαιρνες ὅρκο.
Κι ἂν ποτὲ συμβεῖ νὰ ὁρκιστεῖς πράγμα ποὺ πρέπει νὰ ἀπεύχεσαι, ἐφόσον μὲν πρόκειται γιὰ κάτι σύμφωνο μὲ τὸν θεῖο νόμο, θὰ τὸ ἐκτελέσεις ὡς νόμιμο, ἀλλὰ θὰ θεωρήσεις φταίχτη τὸν ἑαυτό σου γιὰ τὴν ὁρκοδοσία, καὶ μὲ ἐλεημοσύνη, ἱκεσία, πένθος καὶ κακοπάθεια τοῦ σώματος θὰ ζητήσεις τὸ ἔλεος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶπε νὰ μὴν ὁρκίζεσαι διόλου (Μάτθ. 5:34)• ἂν πάλι ὁρκίστηκες γιὰ κάτι παράνομο, πρόσεξε μὴν τυχὸν τὸ ἐκτελέσεις, ἐπειδὴ πῆρες ὅρκο, γιὰ νὰ μὴ σὲ κατατάξει ὁ Θεὸς μὲ τὸν προφητοκτόνο Ἡρώδη, πού, γιὰ νὰ μὴν ἀθετήσει τὸν ὅρκο του, ἀποκεφάλισε τὸν Τίμιο Πρόδρομο (Μάτθ. 14:7-12). Ἀθέτησε καλύτερα τὸν παράνομο ἐκεῖνο ὅρκο, βάλε νόμο στὸν ἑαυτό σου νὰ μὴν ὁρκιστεῖς ποτὲ πιὰ καὶ ζῆτα τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, χρησιμοποιώντας πιὸ ἐπίπονα τὰ παραπάνω φάρμακα μαζὶ μὲ δάκρυα.
Μνήσθητι τὴν ἡμέραν τῶν σαββάτων ἁγιάζειν αὐτήν
Μία ἡμέρα τῆς ἑβδομάδας ὀνομάζεται Κυριακή, ἐπειδὴ εἶναι ἀφιερωμένη στὸν Κύριο, ποὺ ἀναστήθηκε ἀπὸ τοὺς νεκροὺς αὐτὴ τὴν ἡμέρα, δείχνοντας καὶ πιστοποιώντας ἀπὸ πρὶν τὴν ἀνάσταση ὅλων τῶν ἄνθρωπων, ὅποτε θὰ σταματήσει κάθε γήινο ἔργο.
Τὴν Κυριακή, λοιπόν, θὰ τὴν ἀφιερώσεις στὸ Θεὸ (Ἐξ. 20:8). Δὲν θὰ κάνεις καμιὰ βιοτικὴ ἐργασία, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἀναγκαῖες. Καὶ αὐτοὺς ποὺ ἐργάζονται γιὰ σένα ἢ μένουν μαζί σου, θὰ τοὺς ἀφήσεις ν' ἀναπαυθοῦν, γιὰ νὰ δοξάσετε ὅλοι μαζὶ Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς ἀγόρασε μὲ τὸ θάνατό Του καὶ ἀναστήθηκε, ἀνασταίνοντας μαζί Του καὶ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας.
θὰ φέρεις στὸ νοῦ σου τὴ μέλλουσα ζωή, θὰ μελετήσεις ὅλες τὶς ἐντολὲς καὶ τοὺς νόμους τοῦ Κυρίου, θὰ ἐξετάσεις τὸν ἑαυτό σου, μὴν τυχὸν ἔχεις παραβεῖ ἢ παραλείψει κάτι, καὶ θὰ τὸν διορθώσεις σὲ ὅλα. Τὴν ἡμέρα αὐτή, ἐπίσης, θὰ πᾶς στὸ ναὸ τοῦ Θεοῦ, θὰ πάρεις μέρος στὴ λατρευτικὴ σύναξη καὶ θὰ κοινωνήσεις μὲ εἰλικρινὴ πίστη καὶ ἀκατάκριτη συνείδηση τὸ ἅγιο Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ θὰ βάλεις ἀρχὴ μίας ζωῆς πιὸ ἅγιας, ἀνακαινίζοντας τὸν ἑαυτό σου καὶ ἑτοιμάζοντάς τον γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τῶν μελλοντικῶν αἰώνιων ἀγαθῶν.
Γιὰ χάρη αὐτῶν τῶν ἀγαθῶν, οὔτε τὶς ἄλλες ἡμέρες θὰ κάνεις κατάχρηση τῶν γήινων πραγμάτων καὶ φροντίδων. Τὴν Κυριακή, ὅμως, ἐπειδὴ θὰ εἶσαι ἀφοσιωμένος στὸ Θεό, θὰ τ' ἀποφεύγεις ὅλα, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἀπολύτως ἀναγκαία, χωρὶς τὰ ὅποια εἶναι ἀδύνατο νὰ ζήσεις. Κι ἔτσι, ἔχοντας τὸ Θεὸ καταφύγιό σου, οὔτε θὰ πᾶς πουθενά, οὔτε τὴ φωτιὰ τῶν παθῶν θ' ἀνάψεις, οὔτε τὸ φορτίο τῆς ἁμαρτίας θὰ σηκώσεις.
Τὴν «ἡμέρα τῶν σαββάτων» (Ἐξ. 20:8), λοιπόν, τὴν Κυριακή, θὰ τὴν ἀφιερώσεις στὸ Θεό, σαββατίζοντας μὲ τὴν ἀπραξία τῶν κακῶν, ἀπέχοντας δηλαδὴ ἀπὸ καθετὶ κακό. Στὶς Κυριακὲς νὰ προσθέσεις καὶ τὶς καθιερωμένες μεγάλες ἑορτές, τὰ ἴδια κάνοντας καὶ ἀπὸ τὰ ἴδια ἀπέχοντας.
Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου...
Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴ μητέρα σου (Ἐξ. 20:12), γιατί μέσω αὐτῶν σ' ἔφερε στὴ ζωὴ ὁ Θεὸς καὶ αὐτοί, μετὰ τὸ Θεό, εἶναι αἴτιοι γιὰ τὸ ὅτι ὑπάρχεις. Κι ἐσύ, λοιπόν, μετὰ τὸ Θεό, αὐτοὺς θὰ τιμήσεις καὶ θ' ἀγαπήσεις, ἐφόσον, βεβαίως, ἡ ἀγάπη σου σ' ἐκείνους συντελεῖ στὸ ν' ἀγαπήσεις τὸ Θεό.
Ἄν, ὅμως, δὲν συντελεῖ, φεῦγα ἀπὸ κοντά τους ἀμέσως. Ἄν, ἐπιπλέον, σοὺ εἶναι καὶ ἐμπόδιο, καὶ μάλιστα στὴν ἀληθινὴ καὶ σωτήρια πίστη, ἐπειδὴ ἔχουν ἄλλη πίστη, δὲν θὰ φύγεις μονάχα, ἀλλὰ καὶ θ' ἀπαρνηθεῖς καὶ αὐτοὺς καὶ ὅλους, μ' ὅσους ἔχεις συγγένεια ἢ φιλία ἢ ἄλλη σχέση, καὶ τὰ ἴδια σου τὰ μέλη καὶ τὶς ἐπιθυμίες τους καὶ τὸ σῶμα σου ὁλόκληρο καὶ τὴν διὰ τοῦ σώματος σχέση σου μὲ τὰ πάθη.
Γιατί ὁ Χριστὸς εἶπε: «Ὅποιος δὲν ἀπαρνιέται τὸν πατέρα του καὶ τὴ μητέρα του, τὴ γυναίκα του καὶ τὰ παιδιά του, τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὶς ἀδελφές του, ἀκόμα καὶ τὴν ἴδια του τὴ ζωή, καὶ δὲν σηκώνει τὸ σταυρό του καὶ δὲν μὲ ἀκολουθεῖ, δὲν εἶναι ἄξιος γιὰ μαθητής μου» (πρβλ. Λουκ. 14:26-27• Ματθ. 10:37).
Αὐτὰ γιὰ τοὺς σαρκικοὺς γονεῖς, τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τοὺς φίλους. Ἐκείνους, ὅμως, ποὺ ἔχουν τὴν ἴδια πίστη μ' ἐσένα καὶ δὲν σ' ἐμποδίζουν ἀπὸ τὴ σωτηρία, καὶ θὰ τοὺς τιμήσεις καὶ θὰ τοὺς ἀγαπήσεις.
Κι ἂν πρέπει νὰ τιμᾶς ἔτσι τοὺς σαρκικοὺς γονεῖς σου, πόσο περισσότερο πρέπει νὰ τιμήσεις καὶ ν' ἀγαπήσεις τοὺς πνευματικούς σου πατέρες;
Αὐτὰ γιὰ τοὺς σαρκικοὺς γονεῖς, τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τοὺς φίλους. Ἐκείνους, ὅμως, ποὺ ἔχουν τὴν ἴδια πίστη μ' ἐσένα καὶ δὲν σ' ἐμποδίζουν ἀπὸ τὴ σωτηρία, καὶ θὰ τοὺς τιμήσεις καὶ θὰ τοὺς ἀγαπήσεις.
Κι ἂν πρέπει νὰ τιμᾶς ἔτσι τοὺς σαρκικοὺς γονεῖς σου, πόσο περισσότερο πρέπει νὰ τιμήσεις καὶ ν' ἀγαπήσεις τοὺς πνευματικούς σου πατέρες;
Αὐτοὶ σὲ μετέφεραν ἀπὸ τὴν ἁπλὴ βιολογικὴ ζωὴ στὴν πνευματικὴ ζωὴ τῆς ἀρετῆς•
σοῦ μετέδωσαν τὸ φωτισμὸ τῆς γνώσεώς•
σοῦ δίδαξαν τὴν ἀλήθεια•
σὲ ἀναγέννησαν μὲ τὸ λουτρὸ τῆς παλιγγενεσίας•
ἔβαλαν μέσα σου τὴν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως, τῆς ἀθανασίας καὶ τῆς οὐράνιας βασιλείας•
σ' ἔκαναν, ἀπὸ ἀνάξιο, ἄξιο τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν καί, ἀπὸ ἐπίγειο, οὐράνιο καί, ἀπὸ πρόσκαιρο, αἰώνιο καὶ γιὸ καὶ μαθητὴ ὄχι ἀνθρώπου, ἀλλὰ τοῦ θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ σοῦ χάρισε τὸ Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο κάνει τοὺς ἀνθρώπους παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ ποὺ εἶπε: «Μὴν ὀνομάσετε κανέναν πατέρα ἢ ἀρχηγό σας στὴ γῆ, γιατί ἕνας εἶναι ὁ πατέρας καὶ ὁ ἀρχηγός σας, ὁ Χριστός» (πρβλ. Ματθ. 23:9-10).
Ὀφείλεις, λοιπόν, κάθε τιμὴ καὶ ἀγάπη στοὺς πνευματικούς σου πατέρες, γιατί ἡ τιμή, ποὺ ἀπονέμεις σ' αὐτούς, ἀναφέρεται στὸ Χριστό, στὸ Πανάγιο Πνεῦμα, ποὺ σ' ἔκανε παιδὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ στὸν ἐπουράνιο Πατέρα, ποὺ δίνει ζωὴ καὶ ὕπαρξη σ' ὅλα τὰ ὄντα, οὐράνια καὶ ἐπίγεια. Θὰ φροντίσεις, μάλιστα, νὰ ἔχεις σ' ὅλη σου τὴ ζωὴ πνευματικὸ πατέρα, γιὰ νὰ τοῦ ἐξομολογεῖσαι κάθε ἁμαρτία καὶ κάθε λογισμό σου, καὶ νὰ παίρνεις ἀπ' αὐτὸν τὴ θεραπεία καὶ τὴν ἄφεση.
Στοὺς πνευματικοὺς πατέρες ἔχει δοθεῖ ἡ ἐξουσία νὰ συγχωροῦν ἢ νὰ μὴ συγχωροῦν τὶς ψυχές. Καὶ ὅ,τι κρατήσουν ἀσυγχώρητο στὴ γῆ, θὰ εἶναι ἀσυγχώρητο καὶ στὸν οὐρανό, ἐνῶ ὅ,τι συγχωρήσουν στὴ γῆ, θὰ εἶναι συγχωρημένο καὶ στὸν οὐρανό. Αὐτὴ τὴ χάρη καὶ τὴ δύναμη ἔλαβαν ἀπὸ τὸ Χριστό. Γι' αὐτὸ θὰ ὑπακοῦς σ' αὐτοὺς χωρὶς καμιὰν ἀντιλογία, γιὰ νὰ μὴν ὁδηγήσεις τὴν ψυχή σου στὴν ἀπώλεια. Γιατί ἂν θανατωνόταν σύμφωνα μὲ τὸν μωσαϊκὸ νόμο, ὅποιος ἀντιμιλοῦσε στοὺς σαρκικοὺς γονεῖς του, καὶ μάλιστα σὲ πράγματα ποὺ δὲν ἀπαγόρευε ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, πὼς εἶναι δυνατὸ νὰ μὴ διώχνει τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ μακριά του καὶ νὰ μὴ χάνει τὴν ψυχὴ του ὅποιος ἀντιμιλάει στοὺς πνευματικούς του πατέρες; Γι' αὐτό, ὡς τὸ τέλος τῆς ζωῆς σου, καὶ νὰ τοὺς συμβουλεύεσαι καὶ νὰ τοὺς ὑπακοῦς, γιὰ νὰ σωθεῖ ἡ ψυχή σου καὶ νὰ γίνεις κληρονόμος τῶν αἰώνιων καὶ ἄφθαρτων ἀγαθῶν.
