Θα δει φως

Αυτός που φοβάται την αμαρτία, θα διαβεί τον επικίνδυνο δρόμο της ζωής του χωρίς προσκόμματα και, όταν αρχίζει να βλέπει σκοτάδι μέσα του ή μπροστά του, θα δει φως ιλαρό. 

Τό Πιστεύω τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου

Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Νεκτάριος: «Ὁ Θεός γιά μένα εἶναι δόξα, πλοῦτος καί καύχημα. Εἶναι τό γλυκύτατο καί πιό εὐχάριστο πράγμα. Εἶναι ἡ φροντίδα καί τό ἐντρύφημά μου. Ἡ ψυχή μου εἶναι δημιούργημα τῆς πνοῆς τοῦ Θεοῦ. Τό σῶμα μου εἶναι πλάσμα τοῦ Θεοῦ. Θεία χάριτι εἶμαι γένος τοῦ Θεοῦ. Ἀπ᾿ τό Θεό ἔλαβα τήν ὕπαρξη ἀλλά καί τή δυνατότητα νά κινοῦμαι, ν᾿ ἀναπνέω καί νά μιλάω.

Στό Θεό καθημερινά ἐμπιστεύομαι τό πνεῦμα μου. Στό Θεό προσεύχομαι. Ζῶ μέ τό Θεό, δουλεύω καί βρίσκομαι μέ τό Θεό»…

Εἶμαι εὐτυχισμένος μέ τό μεγάλο, ἰσχυρό καί ζῶντα Θεό, ὁ ὁποῖος εἶναι πάροχος βοηθός καί τελειωτής τῶν καλῶν. Εἶναι ἐπόπτης τῶν ὅσων σκέφτομαι, λέω καί κάνω. Δέχομαι τό Θεό ὡς φοβερό κριτή τῶν ὅσων ἔχω κάνει. Ἔχω Θεό ἤπιο καί συγχωρητικό, μακρόθυμο καί πολυέλεο, σωτήρα καί λυτρωτή.

Γνωρίζω Θεό πού εἶναι ἡ ἀρχή τῶν πάντων, πού δίνει τά ἀγαθά, πού εἶναι προνοητής, ἐπόπτης, πάνσοφος, παντογνώστης, πού γνωρίζει καί τά μέλλοντα καί τά παρόντα καί τά παρελθόντα. Ὑμνῶ, δοξάζω, εὐλογῶ καί ὑπερυψώνω τόν ἀγαθό, ἅγιο, δίκαιο καί ἀληθινό Θεό».

Η ευχή ως δρόμος προς την αληθινή θεολογία ή θεογνωσία

Δεν είναι βέβαια δυνατόν να δούμε εν πλάτει όλα όσα θαυμάσια μας λένε, στον περιορισμένο χώρο αυτής της σύντομης παρουσιάσεως αυτού του μεγάλου θέματος. Στο παρόν κείμενο θα χρειαστεί να επικεντρώσουμε τη προσοχή μας σε θέμα, το οποίο είναι, πιστεύουμε, σημαντικό ως εισαγωγική πρόσβαση στο χώρο της θεολογίας, όπου κατά τη πατερική διδαχή θεολογία είναι η ανάβαση του ανθρώπου προς το Θεό. Και ως οδός, αλλά και ως «χώρος» της αληθινής θεολογίας ορίζεται η προσευχή, η οποία αποτελεί «ανάβασιν νου προς Θεόν».

(Νείλος ο Ασκητής, Λόγος περί προσευχής)

Και η προσευχή αυτή είναι η λεγόμενη μονολόγιστη προσευχή. Στον περίφημο Περί προσευχής λόγο του Νείλου του Ασκητού, που περιλαμβάνεται στη γνωστή μας Φιλοκαλία (οι ειδικοί τον αποδίδουν στον Ευάγριο τον Ποντικό, ασκητικό συγγραφέα) σημειώνεται η σημαντικότατη για το θέμα μας φράση: «Eι θεολόγος ει, προσεύξη αληθώς? και ει αληθώς προσευχή, θεολόγος ει». 

Με άλλα λόγια: «Αν είσαι θεολόγος, θα προσευχηθείς. Και αν προσεύχεσαι αληθινά, είσαι θεολόγος». Και σε άλλο σημείο λέει: «Αν προσεύχεσαι, αληθινά και σωστά, θα βρεις πολλή εσωτερική πληροφορία. Και θα έρθουν μαζί σου άγγελοι, όπως και στον Δανιήλ, και θα σε φωτίσουν για να κατανόησης τους λόγους των πραγμάτων». Με τους λόγους αυτούς και μόνο υπογραμμίζεται ιδιαίτερα η σημασία της προσευχής ως σημαντικότατου μέσου για την είσοδό μας στο χώρο της θεολογίας. Μερικά ουσιώδη στοιχεία της θα επιχειρήσουμε να δούμε στη συνέχεια. 

Μεγάλο χάσμα

Μη πλανώμεθα, μεταξύ ορθοδοξίας και ετεροδοξίας υπάρχει χάσμα μέγα. Εμείς ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί αγαπούμε όλους και επιθυμούμε να έρθουν σε επίγνωση της αληθείας. 

Έτσι μας δίδαξε «ο Θεός της αγάπης»· έτσι αναπαύεται η συνείδησίς μας. 

Ο σεβασμός της ελευθερίας του άλλου

- Γέροντα, είναι δυνατόν κανείς συνειδητά να κρύβη μια πτώση του από τον πνευματικό του;

- Ναι, αλλά, και αν ξέρη ο πνευματικός την πτώση του ή κάτι καταλαβαίνη, δεν συμφέρει, ούτε θα τον ωφελήση, να του το πη. Πολλές φορές βλέπω στον αγώνα του αλλού κάτι, καταλαβαίνω ή ξέρω τι έχει κάνει, όμως, από σεβασμό, δεν του λέω τίποτε, αν δεν μου το πη ο ίδιος. 

Το θεωρώ εκβιασμό, ατιμία, να του το πω, την στιγμή που εκείνος δεν θέλει μόνος του να το φανερώση. Είναι λεπτό το θέμα, γιατί θα τον ρεζιλέψης. Πώς να βιάσης τον άλλον; Υπάρχει ελευθερία. Εκτός αν δω ότι κινδυνεύει και δεν πρόκειται να βοηθηθή από αλλού ή ότι έχει άγνοια και θα σπάση τα μούτρα του, θα καταστραφή, τότε θα κοιτάξω με τρόπο να του πω κάτι.

Είναι καλύτερα να δίνης στον άλλον να καταλαβαίνη πού φταίει, εφόσον το ζητήση και να χτυπά μόνος του τον παλαιό του άνθρωπο, γιατί έτσι πονά λιγώτερο. 

Οἱ Ἁγίες Σοφία, Πίστη, Ἐλπίδα καί Ἀγάπη

Ἔζησαν ὅταν αὐτοκράτορας τῶν ρωμαίων ἦταν ὁ Ἀνδριανός.

Ὅταν ἡ τίμια καὶ ἐνάρετη Σοφία χήρεψε, πῆγε μαζὶ μὲ τὶς κόρες της στὴν Ρώμη. Ἐκεῖ ὁ αὐτοκράτορας πληροφορήθηκε ὅτι οἱ τέσσερις γυναῖκες ἦταν χριστιανὲς καὶ διέταξε νὰ τὶς συλλάβουν. Ἀφοῦ χώρισε τὴν μητέρα ἀπὸ τὰ παιδιά της, ζήτησε νὰ παρουσιασθεῖ μπροστὰ του ἡ δωδεκάχρονη Πίστη. 

Μὲ δελεαστικοὺς λόγους ὁ Ἀνδριανὸς προσπάθησε νὰ πείσει τὴν Πίστη νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστό, ἀλλὰ ἀντιμετώπισε τὸ ἄκαμπτο φρόνημα τῆς νεαρῆς. Τότε ὁ σκληρὸς ἡγεμόνας διέταξε τὸν ἀποκεφαλισμό της.

Τὸ ἴδιο σθένος μὲ τὴν Πίστη ἐπέδειξαν καὶ οἱ ἀδελφές της, ἡ δεκάχρονη Ἐλπίδα καὶ ἡ ἐννιάχρονη Ἀγάπη. Ὁ σκληρὸς Ἀνδριανὸς δὲ δίστασε νὰ διατάξει τοὺς δήμιούς του νὰ ἀποκεφαλίσουν καὶ τὰ ἄλλα δυὸ κορίτσια.

Δεν είναι εύκολο

Δεν πρέπει εμείς μόνοι μας να κρίνουμε πότε πρέπει και πότε δεν πρέπει να κοινωνήσουμε. 

Δεν είναι εύκολο να δούμε καθαρά τον εαυτό μας στην άσκημη πλευρά του. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει ο Πνευματικός Οδηγός. 

Προσευχόμενοι στη σιωπή

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, μία κοινότητα Γαλλίδων Ρωμαιοκαθολικών μοναχών προσκάλεσε την οικογένειά μας να ζήσει ανάμεσά τους.

Ήταν η περίοδος που προσερχόμασταν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι μοναχές είχαν βαθιά διαποτιστεί από την Ορθόδοξη λειτουργική και ασκητική παράδοση σε σημείο που πολλές απ’ αυτές ανυπομονούσαν να γίνουν και εκείνες Ορθόδοξες.

Η πιο όμορφη ανάμνηση από τα τρία χρόνια που περάσαμε ανάμεσά τους είναι η βραδυνή Ακολουθία του Εσπερινού. Μισή ώρα πριν από την έναρξη της Ακολουθίας, οι αδελφές και οι φιλοξενούμενοί τους άρχιζαν να μπαίνουν στο παρεκκλήσι. 

Προσκυνούσαν τις εικόνες, γονάτιζαν στο χαλάκι και, ακουμπώντας πίσω στις φτέρνες, προσεύχονταν μέσα στη βραδυνή ησυχία. Μετά την ακολουθία, όσοι μπορούσαν παρέμεναν. Γονάτιζαν και πάλι στο σχοινένιο τραχύ χαλί, βολεύονταν ακουμπώντας στις φτέρνες, έκλιναν το κεφάλι και προσεύχονταν. Η σιωπή μέσα στον χώρο ήταν «χειροπιαστή».

Ἡ Ἁγία Εὐφημία ἡ Μεγαλομάρτυς

Ἔζησε καὶ μαρτύρησε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ.

Γεννήθηκε στὴν Χαλκηδόνα ἀπὸ οἰκογένεια θεοσεβῆ καὶ εὐγενική. Οἱ γονεῖς της Ψιλόφρων καὶ Θεοδωριανὴ φρόντισαν ὥστε ἡ θυγατέρα τους νὰ ἀναπτύξει κάθε χριστιανικὴ ἀρετή.

Ἡ Εὐφημία ἐξελίχθηκε σὲ ἄνθρωπο μὲ σπάνια χαρίσματα καὶ δυνατὸ χριστιανικὸ φρόνημα, τὸ ὁποῖο ἐπέδειξε ὅταν ὁ εἰδωλολάτρης ἀνθύπατος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας Πρίσκος διέταξε νὰ παρευρεθοῦν ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Χαλκηδόνας σὲ γιορτή, τὴν ὁποία ὀργάνωνε πρὸς τιμὴ τοῦ θεοῦ τῶν εἰδωλολατρῶν Ἄρη.

Τότε ἡ Εὐφημία ἀποφάσισε μαζὶ μὲ ἄλλους χριστιανοὺς νὰ ἀπέχει ἀπὸ τὴ γιορτὴ τῶν εἰδωλολατρῶν καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ συνελήφθη καὶ φυλακίσθηκε. 

Δεν υπάρχει δικαιολογία

Ο χριστιανός δεν δικαιολογείται να έχει μέσα του οποιοδήποτε δυσάρεστο συναίσθημα εναντίον κάποιου. 

Τέτοια συναισθήματα είναι έργο του διαβόλου. 

Εἰς τήν παγκόσμιον Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας)

Ἡ γιορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ τοῦ Κυρίου εἶναι πολὺ παλαιά. Γνωρίζουμε ὅτι αὐτὴ ὑπῆρχε ἤδη τὸν Ε΄ αἰώνα καὶ καθιερώθηκε ὡς ἀνάμνηση ἑνὸς μεγάλου γεγονότος – τῆς εὑρέσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ τοῦ Κυρίου. 

Ἡ ἁγία Ἑλένη, μητέρα τοῦ πρώτου χριστιανοῦ αὐτοκράτορα τῆς Ρώμης, τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, πῆγε στὰ Ἱεροσόλυμα μὲ σκοπὸ νὰ ἀνακαλύψει τὸν Σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Ἦταν ἕνα δύσκολο ἔργο, διότι μετὰ τὸν μαρτυρικὸ θάνατο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ πάνω στὸν Σταυρὸ τοῦ Γολγοθᾶ οἱ Ρωμαῖοι δύο φορὲς κατέστρεψαν τὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ τὸν καιρὸ ποὺ πῆγε ἐκεῖ ἡ ἁγία Ἑλένη στὴ θέση της ὑπῆρχαν μόνο ἐρείπια. Ὁ εἰδωλολάτρης αὐτοκράτορας Ἀδριανός, γιὰ νὰ ἐξαφανίσει κάθε ἀνάμνηση τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ἔδωσε διαταγὴ νὰ δημιουργηθεῖ ἕνας τεχνητὸς λόφος στὴ θέση τοῦ μαρτυρίου καὶ νὰ φτιαχτεῖ πάνω του ὁ ναὸς τῆς Ἀφροδίτης. 

Ἡ ἁγία Ἑλένη δὲν ἤξερε ἀπὸ ποῦ ν’ ἀρχίσει τὴν ἔρευνά της. Τότε ὁ Κύριος τῆς ἔστειλε ἕναν ἡλικιωμένο Ἑβραῖο ποὺ ὀνομαζόταν Ἰούδας καὶ ἐκεῖνος τῆς εἶπε ὅτι ὁ Σταυρὸς βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὸ ναὸ τῆς Ἀφροδίτης. Ἡ αὐτοκράτειρα διέταξε νὰ ἰσοπεδωθεῖ ὁ εἰδωλολατρικὸς ναὸς καὶ τότε βρῆκαν κάτω ἀπὸ τὰ θεμέλιά του τρεῖς σταυρούς. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶχε πάνω του τὴν ἐπιγραφὴ καὶ κατάλαβαν ὅτι ἦταν ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου, διότι ἀναστήθηκε ἕνας νεκρὸς στὸν ὁποῖο πάνω ἔβαλαν τὸν Σταυρό. 

Ὁ Ἅγιος Νικήτας ὁ Γότθος

Ἦταν ἀπὸ τὸ ἔθνος τῶν Γότθων, ποὺ εἶχαν ἐγκατασταθεῖ πέραν τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ, στὰ χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου. Ἀπὸ παιδὶ ὁ Νικήτας διδάχθηκε τὴν ἁγία πίστη ἀπὸ τὸ Γότθο ἐπίσκοπο Θεόφιλο, ὁ ὁποῖος συχνὰ ὑπενθύμιζε στὸ Νικήτα τὰ λόγια του Ἀπ. Παύλου: 

‘Μένε ἐν οἲς ἔμαθες... ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενα σὲ σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Δηλαδή, μένε ἀκλόνητος σ’ ἐκεῖνα ποὺ ἔμαθες. Ἀπὸ μικρὸ παιδὶ γνωρίζεις τὶς Ἅγιες Γραφές, ποὺ μποροῦν νὰ σοῦ μεταδώσουν τὴν ἀληθινὴ σοφία, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία διὰ μέσου τῆς πίστεως στὸν Ἰησοῦ Χριστό.

Καὶ ἔτσι ἔγινε. Ὅταν ὁ ἡγεμόνας Ἀθανάριχος συνέλαβε τὸ Νικήτα καὶ τὸν ἀπείλησε γιὰ νὰ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό, αὐτὸς ἔμεινε ἀμετακίνητος σ’ αὐτὰ ποὺ ἔμαθε ἀπὸ παιδί. Ὁμολόγησε μὲ θάρρος τὸν Χριστὸ μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα, ὁ ὁποῖος ὅταν τὸν ἄκουσε ἐξαγριώθηκε πολύ. Διέταξε ἀμέσως καὶ τοῦ ἔσπασαν τὰ κόκαλα μὲ τὸν πιὸ φρικτὸ τρόπο.