Ὁ Πνευματικός Πατέρας
Γέροντας-πνευματικός ὁδηγός.
Ἡ διδασκαλία ὅλων τῶν Ἁγίων Πατέρων εἶναι ὅτι γιά νά θεραπευθεῖ ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά ἔχει πνευματικό ὁδηγό δηλ. Γέροντα διακριτικό. Χωρίς πνευματικό ὁδηγό, πνευματικό Πατέρα εἶναι ἀδύνατον νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος.
Ὁ καθένας μας χρειάζεται ἕναν «προσωπικό Μωϋσῆ», ὁ ὁποῖος θά μᾶς περάσει ἀπό τήν «Αἴγυπτο» (τήν χώρα τῶν παθῶν) στή «Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας» (πού εἶναι ἡ «γῆ τῆς ἀπαθείας»).
Αὐτός μᾶς παίρνει ἀπό τό χέρι, αὐτός μαρτυρεῖ γιά τήν μετάνοιά μας καί μεσιτεύει γιά τήν συγχώρησή μας, αὐτός μᾶς δίδει τίς ὁδηγίες γιά νά περάσουμε μέσα ἀπό τήν θάλασσα τῶν δαιμονικῶν παγίδων. Αὐτός μᾶς μεταγγίζει τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ἀπαραίτητη βέβαια εἶναι ἡ ὑπακοή μας, ἡ ἀδιάκριτη, ἀνυπόκριτη καί χαρούμενη ὑπακοή μας στόν Γέροντα-Πνευματικό ὁδηγό.
Ὁ Γέροντας δέν μᾶς διδάσκει μόνο μέ τά λόγια του, ἀλλά μᾶς μεταγγίζει μυστικά τό εἶναι του.
Γιαυτό καί μᾶς ἁγιάζει ἡ συναναστροφή μαζί του. Βέβαια ἔχει τεράστια σημασία ὁ τρόπος, ἡ διάθεση, ἡ εὐλάβεια, ἡ ταπείνωση μέ τήν ὁποία ἐμεῖς τόν πλησιάζομε. Ἔλεγε ἕνας χαρισματοῦχος σύγχρονος Ἁγιορείτης Γέροντας:
«Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ Γέροντας ἔχει εὐλάβεια, ἀρετή 50 βαθμούς. Ἄν ἐσύ τόν πλησιάσεις μέ διάθεση νά πάρεις 20 βαθμούς ἁγιότητα θά πάρεις 20 βαθμούς. Ἄν τόν πλησιάσεις μέ διάθεση νά πάρεις 100 βαθμούς θά πάρεις 100 βαθμούς».
Δηλαδή μπορεῖς νά πάρεις ἀκόμη καί περισσότερο, ἀπ' ὅσο ἔχει ὁ Γέροντας, διότι εἶναι ὁ Θεός πού ἐνεργεῖ διά τοῦ Γέροντος καί ὁ Θεός ἔχει ἄπειρο βαθμό ἁγιότητος. Δέν χρειάζεται νά ψάχνουμε γιά φημισμένους, μέ μεγάλα χαρίσματα Γέροντες· ἄς ψάχνουμε γιά ταπεινούς, στούς ὁποίους ὅμως ἐμεῖς θά προσερχόμαστε μέ ὑπακοή, εὐλάβεια καί ταπείνωση. Τότε θά γίνεται μέσα μας μιά ζωογόνος μετάγγιση «πνευματικοῦ αἵματος».
Δίδασκε ὁ μακαριστός Γέρων Πορφύριος: «Ἡ ὑπακοή, καί μάλιστα σέ πνευματικό γέροντα, εἶναι μεγάλο κεφάλαιο. Ὅταν ζεῖτε μαζί μ' ἕναν ἅγιο, ἁγιοποιεῖσθε κι ἐσεῖς. Παίρνετε κάτι ἀπ' τίς ἅγιες συνήθειές του, ἀπ' τά λόγια του, τή σιωπή του. Ἡ προσευχή του σᾶς ἐπηρεάζει. Ἀκόμη κι ἄν δέν μιλᾶτε, γίνεται κάτι, μεταδίδεται χωρίς νά τό καταλάβετε καί σ' ἐσᾶς κάτι, μεταδίδεται χωρίς νά τό καταλάβετε καί σ' ἐσᾶς κάτι τό ἅγιο, τό θεῖο.
Ναί, ὁ Ἅγιος Πρόχορος, ὁ Ἅγιος Πρόκλος κ.ἄ. ἔζησαν κοντά σέ δασκάλους ἁγίους, ἐνεπνεύσθησαν ἀπ' τούς ἁγίους κι ἔγιναν κι αὐτοί ἅγιοι. Τό ἴδιο ἔγινε καί μέ τόν Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, τόν Γρηγόριο Παλαμᾶ κ.ἄ.»[1].
Ὁ σεβαστός π. Πορφύριος πού εἶχε τόσα πνευματικά χαρίσματα τόνιζε πάντα ὅτι ὅλα αὐτά τά χαρίσματα τοῦ τά χάρισε ὁ Θεός γιά τήν ὑπακόη πού ἔκανε στούς δύο Γεροντάδες του.
Διακήρυσσε ὅτι ὁ Γέροντας εἶναι ποδηγέτης· μιλάει στά πνευματικά του παιδιά ἀπό τήν ἐμπειρία του. Μέ τήν ὅλη ἀναστροφή του τά «διδάσκει» ἄφωνα, ἔμπρακτα καί τούς μεταλαμπαδεύει τό Φῶς. Νά πῶς τό ἔλεγε ἀκριβῶς, ὁ πάντοτε μέ χαρά, ὑποτασσόμενος Γέρων:
«Ὁ Γέροντας παίζει πολύ σπουδαῖο ρόλο στή ζωή μας. Ὁ Γέροντας εἶναι ποδηγέτης. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνας ἄνθρωπος μορφωμένος πού ἔγινε γέροντας, ἐπειδή εἶναι θεολόγος καί κατηρτησμένος γραμματικά. Νά διακρίνομε τί εἶναι Γέροντας. Μπορεῖ ὁ Γέροντας νά εἶναι κι ἀγράμματος, μπορεῖ νά μήν ἔχει πολλές γνώσεις, νά μήν ἔχει εὐφράδεια λόγου, νά μήν ἔχει μελετήσει συγγράμματα, ἀλλά νά εἶναι ἀνώτερος ἀπ' τό μορφώμένο, ὅταν ἔχει ζήσει ὡς ὑποτακτικός καί ἔχει ἀποκτήσει τήν χάρι τοῦ Θεοῦ. Αὐτός ὁ Γέροντας μπορεῖ νά ὠφελήσει τούς ὑποτακτικούς του πάρα πολύ, ἄν τοῦ κάνουν ὑπακοή. Βέβαια, αὐτά πού λέει ὁ Γέροντας σοῦ τά λένε καί τά βιβλία. Δέν εἶναι, ὅμως, τό ἴδιο. Ὁ Γέροντας πού θά ζεῖ αὐτά τά πνευματικά καί πού δέν θά σοῦ λέει: «Ὁ τάδε πατήρ λέγει αὐτό, τό τάδε βιβλίο γράφει αὐτό», ἀλλά πού θά βιώνει ὁ ἴδιος τή ζωή τοῦ Χριστοῦ καί θά σοῦ τά βάζει στήν ψυχή σου κι ἐσύ θά μάθεις κοντά του πῶς νά ἑλκύεις τήν χάρι τοῦ Θεοῦ»[2].
Ὁ νεαρός π. Νικήτας (μετέπειτα Γέρων Πορφύριος) ἔκανε «χαρούμενη» καί «ἄκρα ὑπακοή» στούς δύο Γεροντάδες του, στά Καυσοκαλύβια. Γιαυτό ἐκ πείρας ἔλεγε ὅτι ἡ ὑπακοή κάνει τόν ἄνθρωπο σέ ὅλα νέο. Διά τῆς ὑπακοῆς γεννιέται καί διαμορφώνεται ὁ καινός ἄνθρωπος, ὁ «κατά Χριστόν κτισθείς». Ἔλεγε ὁ χαρούμενος ὑποτακτικός, ὁ εἰς «ἄκρον ἐληλακώς» αὐτῆς τῆς ἀρετῆς: «Μέ τήν ὑπακοή ἀλλάζεις σ' ὅλα. Γίνεσαι γρήγορος, ἔξυπνος, πιό γερός, γίνεσαι σ' ὅλα νέος»[3].
Ὁ Γέροντας, δίδασκε ὁ π. Πορφύριος, γίνεται «ἕνα» μέ τόν ὑποτακτικό, σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Κυρίου «ἵνα ὧσιν ἕν»[4]. Ἡ ἀγάπη ἡ τέλεια, ἡ ἀνιδιοτελής, ἡ θυσιαστική, ἡ ἐν Χριστῷ πού ἀναπτύσσεται μεταξύ τοῦ Γέροντα καί τοῦ ὑποτακτικοῦ εἶναι ἡ πραγμάτωση τοῦ βαθύτερου πόθου τοῦ Θεοῦ γιά ὅλην τήν ἀνθρωπότητα: «Νά γίνουμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἕνα».
Εἶναι ἡ ἔλευση τῆς Βασιλείας ἐδῶ καί τώρα. Ἔλεγε ὁ μακάριος π. Πορφύριος ὀ ὑποτακτικός, τοῦ ὁποίου ἡ ψυχή εἶχε κολλήσει στήν κυριολεξία στήν ψυχή τῶν Γεροντάδων του: «Ὅταν ἔχεις τόν Γέροντα καί τόν ζεῖς, τόν ἀγαπάεις τόν Γέροντα. Κι ὅταν ὁ Γέροντας σ' ἀγαπάει κι ἐκεῖνος κι εἶστε ὁμόψυχοι, τότε γίνεσθε ἕνα.
«Οὗ γάρ εἰσι δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμί ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθ. 18, 20). Ἐκεῖ εἶναι ὁ Χριστός. Σ' αὐτή τήν κατάσταση δέν ὑπάρχουν ἀποστάσεις. Ὅπου κι ἄν βρισκόμαστε, εἴμαστε ἑνωμένοι ἐν Χριστῷ καί προσευχόμαστε κι ἔτσι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐπισκέπτεται καί μᾶς τονώνει διαρκῶς. Ἔτσι ζοῦμε τήν ἑνότητα μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἔχομε τό αἴσθημα τοῦ «ἑνός», δηλαδή ὅτι εἴμαστε ἕνα.
Ἔτσι ζοῦσαν τά παλαιά τά χρόνια οἱ γέροντες καί οἱ ὑποτακτικοί»[5]. Αὐτήν τήν ἕνωση τήν βίωσε σάν ὑποτακτικός σέ τέλειο βαθμό μέ τούς Γεροντάδες του στά Καυσοκαλύβια.
«Τό μόνο πού μ' ἀπασχολοῦσε ἦταν πῶς θά ὑπηρετήσω, πῶς θά εὐχαριστήσω τούς Γέροντές μου σ' ὅλα. Ὅ,τι μοῦ λέγανε, τό ἔκανα. Τό τηροῦσα ἐπακριβῶς»[6].Ἀπό τότε ἀπόκτησε μία ἄκρα ἀγάπη πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους· ἀπόκτησε μιά ἄκρα εὐαισθησία καί λεπτότητα ὥστε, ὅπως ἔλεγε, «νά μήν μπορεῖ νά λυπήσει κανέναν ἄνθρωπο».
******************
[1] Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 344.
[2] Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 344-345.
[3] Ὅ. π. σελ. 343.
[4] Ἰω. 17, 11.
[5] Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 345.
[6] Ὅ. π. σελ. 58-59.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
Ἀπόσπασμα ἀπό τή μελέτη: Ἡ ἀνθρωπολογία τοῦ Γέροντος Πορφυρίου τοῦ Ἁγιορείτου
