Ω μεγάλης και τεθαυμασμένης οικονομίας
''Ω μεγάλης και τεθαυμασμένης οικονομίας''
Ερμηνεύοντας ο Άγιος Κύριλλος Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας το γεγονός της Υπαπαντής του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όπως μας το εξιστορεί ο ιστορικός της Καινής Διαθήκης, ο Ευαγγελιστής Λουκάς, το ονομάζει «φαιδρά δεσποτική εορτή»:
«Και επειδή όλοι με προθυμία έχετε προσέλθει, αφού μας συνάθροισε γι αυτό η χαρά της δεσποτικής αυτής εορτής με λαμπερές τις λαμπάδες, ας πανηγυρίσουμε λαμπρά και ας ψηλαφήσουμε την όψη αυτών που θεοπρεπώς εκπληρώθηκαν ...
Είδαμε πριν από λίγο ως βρέφος κείμενο στη φάτνη τον Εμμανουήλ, και τυλιγμένο με σπάργανα κατά το ανθρώπινον, να ανυμνείται δε ως Θεός από την στρατιά των αγίων αγγέλων • οι δε ποιμένες τη γέννηση αυτού εκήρυτταν»1.
Και συμπληρώνει ο ιερός πατήρ: «Ω μεγάλης και τεθαυμασμένης οικονομίας! Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού! Αυτός που βρίσκεται στους κόλπους του Πατρός, αυτός που είναι σύνεδρος μαζί Του, ο συναΐδιος Υιός ... όταν έγινε στα μέτρα της ανθρωπότητος, προσφέρει και θυσία, αυτός που δέχεται τις λατρείες από όλους»2.
Και, πρώτον. Οικονομία η Σάρκωση του Χριστού. Συγκαταβαίνει ο Θεός στο ανθρώπινο γένος, προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη σάρκα και μάλιστα τη μορφή του δούλου, προκειμένου να σώσει το ανθρώπινο γένος.
Γι αυτό γεμάτος θαυμασμό ο Απόστολος Παύλος θα γράψει στην προς Φιλιππησίους επιστολή του : «ος εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ’ ἑαυτόν εκένωσεν μορφήν δούλου λαβών»3.
Έτσι, με την ενανθρώπισή Του κρύπτει τη Θεότητά Του για να θεραπεύσει το τραύμα του Αδάμ και να δώσει τη δυνατότητα της θεώσεως στον Αδάμ και τους εξ Αδάμ.
Γράφει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Και ο πλήρης κενούται • κενούται γαρ της εαυτού δόξης επί μικρόν, ιν ἐγώ της εκείνου μεταλάβω πληρώσεως»4.
Δεύτερον. Οικονομία το γεγονός της Υπαπαντής. Εκείνος που έδωσε το Νόμο στο Μωυσή «αγίασόν μοι παν πρωτότοκον πρωτογενές διανοίγον πάσαν μήτραν εν τοις υιοίς Ισραήλ από ανθρώπου έως κτήνους • εμοί εστίν»5, Αυτός τώρα, γενόμενος άνθρωπος δια φιλανθρωπίαν, εφαρμόζει το Νόμο.
Στο σημείο αυτό ο Άγιος Κύριλλος τονίζει: «Όταν λοιπόν βλέπεις το Χριστό να τηρεί το νόμο, μη σκανδαλισθείς, ούτε να υποβιβάσεις τον ελεύθερο στην τάξη των δούλων • αλλά να εννοήσεις το βάθος της θείας οικονομίας»6.
Και, ενώ δεν είχε ανάγκη καθαρισμού, αφού συνελήφθη ασπόρως εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Αειπαρθένου, και γεννήθηκε αφθόρως χωρίς να καταργήσει την παρθενία της Αγίας Του Μητρός, χάριν υπακοής στο Νόμο που ο Ίδιος έδωσε, δέχεται τις ευχές του καθαρισμού.
Και, ενώ ο παλαιός Αδάμ παρήκουσε την εντολή του Θεού, ο Νέος Αδάμ δια της υπακοής θεραπεύει την τόλμη αυτή και χαρίζει στον άνθρωπο τη δυνατότητα της υιοθεσίας. Πόσο αποκαλυπτικός είναι ο λόγος του Αποστόλου Παύλου: «εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού»7.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ερμηνεύοντας ένα τροπάριο του Κανόνος της δεσποτικής αυτής εορτής («Νηπιόφρονα, τον γεγονότα απάτη, πρωτόπλαστον έμπαλιν επανορθώσων, Θεός Λόγος νηπιάσας επέφανεν»)8 λέγει τα εξής: «Νήπιος επέφανε ο Θεός Λόγος, ου κατά το νηπιώδες και ατελές φρόνημα του Αδάμ, αλλά κατά μόνην την σωματικήν ηλικίαν, γενόμενος τέλειος άνθρωπος». Και επειδή ο πρωτόπλαστος Αδάμ από την απάτη του διαβόλου έγινε νήπιο κατά τας φρένας και το νου, έτσι «ο Θεός Λόγος θέλων να επανορθώση αυτόν συντριβέντα δια της παραβάσεως», έγινε νήπιος στο σώμα.
«Ποίος άλλος ήτον συνετώτερος και σοφώτερος του Χριστού και νηπίου υπάρχοντος, του οποίου η ψυχή ήτον ενωμένη καθ υπόστασιν με την ενυπόσατον σοφίαν του Πατρός;» θα ρωτήσει ο Αγιορείτης ασκητής9.
Τρίτον. Τεθαυμασμένη οικονομία. Ακόμη και η προσφορά ζεύγους τρυγόνων η δύο νεοσσών περιστερών συνιστά οικονομία10.
Ενώ ο Ίδιος προσφέρει τον εαυτό Του ως προσφορά εις οσμήν ευωδίας, προκειμένου να μας «προσαγάγη τω Θεώ και Πατρί και να λύση την αφ ημίν γενομένην αποστροφήν δια την εν Αδάμ παράβασιν»11, ενώ ο Ίδιος προσφέρεται ως βρέφος τεσσαρακονθήμερον, προσφέρει συγχρόνως «τω Θεώ και Πατρί» θυσία ένα ζεύγος τρυγόνων η δύο νεοσσούς περιστερών.
Και αυτή η προσφορά ήταν τύπος του Χριστού. Η μεν τρυγόνα είναι ένα πτηνό λαλίστατον εν στρουθίοις του αγρού, την δε περιστερά την χαρακτηρίζει το ήπιον και τα πράον.
Τοιούτως γέγονεν ο Σωτήρ, θα σημειώσει ο Άγιος Κύριλλος, είχε όχι μόνον την πραότητα στον τέλειο βαθμό, αλλά γέμισε με την καλλιφωνία Του τον ίδιον Αμπελώνα, δηλαδή όλους εκείνους οι οποίοι θα πιστεύσουν εις Αυτόν12.
Οικονομία, λοιπόν, θαυμαστή η εορτή της Υπαπαντής. Ο Θεός προσφέρεται για να προσφέρει λύτρωση και σωτηρία στον άνθρωπο. Ο Χριστός γίνεται υπήκοος για να μαθητεύσουμε στην ξεχασμένη αρετή της υπακοής.
Πως μπορούμε εμείς να πλησιάσουμε το Θεό;
Πως μπορούμε να Τον γνωρίσουμε στο χώρο της καρδιάς μας;
Πολύ δε περισσότερο, πως θα Τον κάνουμε «κτήμα» μας; Άλλωστε, αυτή η εορτή, όπως και κάθε άλλη, προσφέρεται ως μία συνάντηση και γνωριμία με το Χριστό.
«Δεύτε ίδετε Χριστόν, τον Δεσπότην του παντός, ον βαστάζει Συμεών σήμερον εν τω Ναώ» είναι η προτροπή του ιερού υμνογράφου.
Τι μπορούμε να προσφέρουμε στο Θεό;
Ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Νύσσης θα μας δώσει την εξής συμβουλή: «Ας προσφέρουμε κι εμείς στο Άνω Θυσιαστήριο ως ζεύγος τρυγόνων την καθαρότητα της ψυχής και του σώματος η ως δύο νεοσσούς περιστερών την πρόνοια για τα καλά, όχι μονάχα μπροστά στο Θεό αλλά και μπροστά στους ανθρώπους, ώστε, αφού κι εμείς εκπληρώσουμε πνευματικά όλα όσα επιβάλλει ο νόμος φθάνοντας στο πλήρες μέτρο της ωριμότητος του Χριστού και καθιστώντας τον εσωτερικό άνθρωπο τέλειο και γενόμενοι κατοικία του Αγίου Πνεύματος, να επιστρέψουμε στην αληθινή πατρίδα μας, την ουράνια Ιερουσαλήμ. Και σε αυτήν είθε να αξιωθούμε να απολαύσουμε την μακαρία και αδιάκοπη χαρά και βασιλεία με τη δύναμη του Ιησού Χριστού»13.
Γένοιτο!
1 Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Ομιλία ΙΒ , Εις την υπαπαντήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, PG 77,1041ΑΒ.
2 Αυτόθι.
3 Φιλιπ. 2,6-7.
4 Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΗ , Εις τα Θεοφάνεια, είτουν Γενέθλια του Σωτήρος, κεφ. ιγ ,PG 36,325CD.
5 Εξοδ. 13,1-2.
6 Αγίου Κυρίλλου, ο.π. 1041D.
7 Φιλιπ. 2,8.
8 Ωδή γ , Κανών Όρθρου Υπαναντής.
9 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Εορτοδρόμιον, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, τομ. α , σελ. 342.
10 Λουκ. 2,24.
11 Αγίου Κυρίλλου, ο.π. 1045Α.
12 ο.π. 1044.
13 Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης, Εις την υπαπαντήν του Κυρίου και εις την Θεοτόκον, και εις τον Δίκαιον Συμεώνα, ΕΠΕ 11,111-113.
Του Μακαριστού Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
