Περί του παλαιού Γέροντος

Άλλοτε πάλι πήγα σ' έναν παλαιό καλό και ενάρετο γέροντα, πού πολύ με αγαπούσε. Ήταν απαίδευτος στον λόγο, αλλά φωτισμένος στην γνώση και βαθύς στην καρδιά, και πρόσφερε όσα του χορηγούσε η χάρις. Δεν έβγαινε συχνά από το κελί του, άλλα πήγαινε στις άγιες συνάξεις. Πρόσεχε πάντοτε τον εαυτό του κι' ζούσε ησυχαστικά.

Κάποια φορά του είπα Πάτερ, μου ήλθε λογισμός, να μεταβώ την Κυριακή στην στοά της εκκλησίας, και εκεί να καθίσω και να φάγω το πρωί, για να με ιδούν όλοι οι εισερχόμενοι και εξερχόμενοι και να με καταφρονήσουν γι' αυτό. Σ' αυτά μου αποκρίθηκε ο γέρων ως έξης :

Έχει γραφή ότι «όποιος σκανδαλίζει τους κοσμικούς, δεν θα δή το φως». Κανένας δεν σε γνωρίζει εσένα σ' αυτόν τον τόπο και δεν ξέρει τον βίο σου θα πουν λοιπόν ότι οι μοναχοί τρώγουν από το πρωί. Εξ άλλου υπάρχουν εδώ αρχάριοι αδελφοί πού είναι ασθενείς στους λογισμούς των, πολλοί από αυτούς, πού σου έχουν εμπιστοσύνη και ωφελούνται από σένα, όταν σε δουν να τρώγεις, θα βλαβούν.

Οι αρχαίοι πατέρες προέβαιναν σε τέτοιες πράξεις λόγω των πολλών θαυματουργιών πού επιτελούσαν και της εκτιμήσεως πού απήλαυσαν και της μεγάλης φήμης των. Τα έπρατταν δε αυτά, για να ατιμασθούν, να αποκρύψουν την δόξα της διαγωγής των και ν' απομακρύνουν από επάνω τους τις κατηγορίες περί της υπερηφάνειας. 

Εσένα όμως τι σε αναγκάζει να κάμεις τέτοιο πράγμα; Δεν γνωρίζεις ότι σε κάθε μορφή βίου υπάρχει τάξις και καιρός; Εσύ δεν έχεις φθάσει σε τόσο διακεκριμένη διαγωγή ούτε έχεις αποκτήσει τέτοια φήμη διότι ζεις σαν ένας μεταξύ των άλλων αδελφών. Έτσι με την πράξη σου αύτη ούτε τον εαυτό σου θα ωφελήσεις, άλλα και άλλον θα βλάψεις.

Εξ άλλου αύτη η ενέργεια δεν είναι σε όλους ωφέλιμη, άλλα μόνο στους τελείους και τους μεγάλους, διότι εμπερικλείει παράλυση των αισθήσεων. Στους μέσους και τους αρχαρίους είναι επιζήμια, διότι αυτοί χρειάζονται μεγάλη προφύλαξη και υποταγή των αισθήσεων. Οι γέροντες όμως έχουν ξεπεράσει τον καιρό της προφυλάξεως και κερδίζουν σε όλα όσα θέλουν. Οι έμποροι πού είναι άπειροι στις μεγάλες επιχειρήσεις προξενούν στους εαυτούς των μεγάλες ζημιές, ενώ στις μικρές προοδεύουν γρήγορα.

Εξ άλλου, όπως είπα, σε κάθε έργο χρειάζεται τάξις και σε κάθε διαγωγή υπάρχει καθορισμένος καιρός. Όποιος αρχίζει παράκαιρα έργα υπέρμετρα για τις δυνάμεις του, όχι μόνο δεν κερδίζει τίποτε, άλλα και προκαλεί διπλάσια βλάβη στον εαυτό του. Αν επιθυμείς τούτο, υπόμεινε με χαρά την ακούσια καταφρόνηση, πού σου επέρχεται κατά πρόνοια του Θεού, και να μη θορυβηθείς ούτε να μισήσεις εκείνον πού σε προσβάλλει.

Ήμουν κάποτε σε συνάντηση με τον γενναίο εκείνο γέροντα, πού γεύθηκε τον καρπό από το φυτό της ζωής με τον ψυχικό ίδρωτα από το πρωί της νεότητας του έως το βράδυ των γηρατειών του. Αφού με δίδαξε πολλούς λόγους περί αρετής, μου είπε αυτό :

 '' Κάθε προσευχή, στην οποία δεν μοχθεί το σώμα και δεν θλίβεται η καρδιά, θεωρείται έκτρωμα διότι είναι προσευχή χωρίς ψυχή''.

Άλλοτε πάλι μου είπε : Νά μην έχεις καθόλου δοσοληψίες με άνθρωπο φιλόνικο πού θέλει να επιβάλει τις απόψεις του, πονηρόν στην διάνοια και αναιδή στις αισθήσεις του, για να μη απομακρύνεις από επάνω σου την καθαρότητα, πού απέκτησες με πολύν κόπο, και γέμισεις έτσι την καρδιά σου με σκοτάδι και ταραχή.

Αββά Ισαάκ του Σύρου