Το πιο δύσκολο και σημαντικό είναι να διακρίνεις τα πνεύματα (Επιστολή ενός φυλακισμένου)
«Ὁ κόσμος μου ἐξαρτιόταν ἀπό τήν ψυχή μου. Ἀπό μέσα μου ἐπήγαζε ἡ εἰρήνη μέ τούς συνάνθρώπούς μου. Ὅσο περισσότερο ἐπέθαινα, τόσο ἐβίωνα μέσα μου τόν Χριστό..»
~ …Ἡ ἐν Χριστῶ ζωή μου μοῦ ἔδωσε τήν ἱκανότητα νά καταλάβω ὅλες αὐτές τίς πλευρές τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, καθώς καί τήν ἀντίληψη νά πράττω κατά τρόπο θετικό σέ κάθε περίσταση.
Λοιπόν, πρέπει νά θυμίσω ἐδῶ, ὅπως μ᾿ ἔμαθε ὁ Ἀρσένιος νά ἐννοῶ, ποιό εἶναι τό νόημα πού ὑπάρχει σέ κάθε λεπτομέρεια τῆς ζωῆς. Δέν πρόκειται ἐδῶ γιά τήν προαίρεσή μας, ἀλλά γιά τήν οὐσία τήν ὁποία διατηροῦμε στόν νοῦ μας γιά ὅ,τι κάνουμε. Μία λέξη, παραδείγματος χάρη, βαστᾶ μέσα της τό πνεῦμα μας, ἀκόμα καί πέρα ἀπό τήν ἐνσυνείδητή μας πρόθεση. Ἔπρεπε, λοιπόν, νά μάθω νά διακρίνω μεταξύ νοῦ καί πνεύματος. Καί ὁ λογισμός τοῦ ἀνθρώπου ἔχει μέσα του ἕνα καθορισμένο πνεῦμα. Ἐδῶ εἶναι τό μεγάλο μυστήριο.
Καί οἱ δυστυχισμένοι οἱ ἄνθρωποι οὔτε κἄν ξέρουν πιά εἶναι ἀφ᾿ ἑνός ἡ σχέση μεταξύ τῶν ψυχικῶν τους ἐκδηλώσεων καί τῶν πράξεων τους καί ἀφ᾿ ἑτέρου τοῦ πνεύματος στό ὁποῖο αὐτοί βρίσκονται. Ποιόν ὑπηρετεῖς; Ποιός σέ ἐμπνέει; Ἰδού ἐρωτήσεις τίς ὁποῖες δέν πίστευα ὅτι θά κάμω στόν ἑαυτό μου καί οἱ ὁποῖες γίνονται ἡ οὐσία τῆς πραγματικότητας ἐντός τῶν ἀνθρώπων καί ἐντός τοῦ κόσμου.
Τό πνεῦμα γεμίζει τόν ἄνθρωπο καί τήν ζωή του, ἐνῶ ὁ λογισμός, ἡ πρόθεση, τό συναίσθημα, ἡ ἰδέα, ὁ λόγος καί ἡ πράξη εἶναι φορεῖς ἐκείνου τοῦ πνεύματος μέ τό ὁποῖο εἶσαι φορτωμένος στό βάθος τῆς ψυχῆς σου. Τό πνεῦμα σπάνια φανερώνεται στό φῶς.
Περισσότερο συμπεραίνεται ἀπό τά ἔργα του κι ἀπό ὅ,τιδήποτε γίνεται μέ τούς ἀνθρώπους. Ὡστόσο, ἡ δῆθεν πνευματικότητα ἤ ἀτμόσφαιρα στήν ὁποία ζεῖ ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό ἔργο τοῦ πνεύματος καί μόνο ἔμμεσα ἀπό τά ἔργα του.
Αὐτή ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι λεπτή, μυστική, ἀνεπαίσθητη, ἀλλά εἶναι ἡ πραγματική ἀλήθεια περί τοῦ ἀνθρώπου καί περί τοῦ κόσμου του, ἔτσι ὅπως τήν πειραματίστηκα προσωπικά σέ μιά ὁλόκληρη θλιβερή ζωή, ὑπό τῆς καθοδήγησης τοῦ Ἀρσενίου, τόν ὁποῖον θεωρῶ καθοδηγό τῆς ψυχῆς μου γιά ὅλη τήν ζωή μου.
Ἔτσι ἔμαθα νά διακρίνω, π.χ. σέ μιά συζήτησή μου μ᾿ ἕνα πρόσωπο περί κάποιου τρίτου προσώπου ἄν ἐκείνη ἡ συζήτηση εἶναι γεμάτη ἀπό ἀγάπη, φροντίδα καί καλές διαθέσεις ἤ ἄν εἶναι ὑποκειμενική, ἐσφαλμένη καί διεστραμμένη, ἄν εἶναι ραδιούργα καί συκοφαντική, ἄν εἶναι μία ἁπλή κακολογία ἤ μία κατασκόπευση, ἕνας καβαλισμός ἤ ἄν ἁπλούστατα αὐτή ὑποβάλλει ἕνα ἔγκλημα.
Οἱ ψυχικές ἀποχρώσεις καί ὀξύτητες εἶναι ἀναρίθμητες καί πάντοτε καινούργιες. Ἁπλᾶ προβλήματα σάν τήν ἀκρίβεια, τήν τιμιότητα, τήν ὑπόσχεση, τήν εἰρωνεία, τό ἀστεῖο, τό γέλιο, τήν παρατήρηση, μία ματιά, μία χειρονομία, ἀκόμα καί μία ἀδήλωτη ἐσωτερική προαίρεση, π.χ. νά τρῶς, νά πίνεις, ν᾿ ἀναπνέεις, νά ἐργάζεσαι, νά ἐπιθυμεῖς, νά ἐρευνᾶς, νά ἀρνεῖσαι καί ὅ,τι ἄλλο συνιστᾶ τήν ζωή καθορίζει τόν ἄνθρωπο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί τῶν συνανθρώπων του. Δέν μπορεῖ νά εἶναι δίκαιος μ᾿ αὐτούς ἄν δέν εἶναι δίκαιος μέ τόν ἑαυτό του, ἄν δέν ἔφτασε νά ζεῖ ἐν Ἅγίῳ Πνεύματι.
Τό πιό δύσκολο καί σημαντικό εἶναι νά διακρίνεις τά πνεύματα. Μία ὁποιαδήποτε χειρονομία μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό γενναιοδωρία, ἀλλά κι ἀπό δειλία, ἀπό ἄγνοια ἤ κι ἀπό κακή πρόθεση. Ἄν οἱ ἄνθρωποι δέν εἶναι τίμιοι ψυχικά, δέν εἶναι δυνατή ἡ εἰρήνη μεταξύ τους καί θά τυραννοῦνται. Ἡ ψυχική ἐντιμότητα δέν εἶναι ἀθωότητα, ἀλλά μία ἄγρυπνη καί ἐνεργητική συνείδηση, ἡ ὁποία ἐλέγχει καί κυβερνᾶ τό βάθος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Τέτοιες ἀνακαλύψεις, πού ἔκαμα στήν συνείδηση μου, μέ ἀπορρόφησαν πολύ καί αἰχμαλώτισαν, ἀπεριόριστα καί ἀδιάκοπα.
Ἐφ᾿ ὅσον ὁ ἐξομολόγος εἶναι ὁ ἀρχιτέκτονας τῆς πνευματικῆς λεπτότητας τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου καί ξέρει νά κάνει ὁρατό καί πραγματικό τήν πρᾶξη καί τήν θεωρία μέ τήν καθοδήγηση τοῦ Ἀρσενίου ἔμπαινα, σιγά-σιγά, στήν πνευματικοποίηση τῆς ὑλικῆς ὕπαρξής μου. Ἔτσι ἀντίκρυζα τήν ὑλιστικότητά τῆς ψυχῆς μου μέ μία θαυμάσια ἐλπίδα, ὅπου ἐγώ ἤμουν ὁ ἄρχοντας τοῦ ἑαυτοῦ μου.Ὁ κόσμος μου ἐξαρτιόταν ἀπό τήν ψυχή μου.
Ἀπό μέσα μου ἐπήγαζε ἡ εἰρήνη μέ τούς συνάνθρώπούς μου. Ὅσο περισσότερο ἐπέθαινα, τόσο ἐβίωνα μέσα μου τόν Χριστό. Αὐτός εἶναι τό πᾶν σέ ὅλη τήν φύση καί στά πάντα καί ἀναγκαστικά ἔπρεπε νά εἶναι τό πᾶν καί μέσα μου. Ἔτσι κατάλαβα τήν κατάσταση τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου ἀφ᾿ ἑνός μέ τό δικαίωμά του νά διαλέξει τά πάντα καί ἀφ᾿ ἑτέρου μέ τήν εἰρήνη τῆς ἀλήθειας σάν κατάσταση τῆς ἐσωτερικῆς καί παγκόσμιας ἐλευθερίας.
Μέ τόν Ἰησοῦ ἤμουν παντοῦ εὐφραινόμενος.
Κάθε ἡμέρα ἤμουν, ὅλο καί περισσότερο χαρούμενος, καί ὁ Ἀρσένιος εἶχε παρατηρήσει τήν πνευματική μου πρόοδο. Ἔκανα ἀρκετά εὔκολα τήν ὑπακοή μου, ὅμως ἐνεφανίζοντο ἀπό μέσα μου μερικά ἐμπόδια καί δυσκολοθεράπευτα πάθη. Ὅμως ἐβάδιζα μπροστά, διότι ὁ πνευματικός ἀγώνας πρέπει νά ἔχει συνέχεια, δέν εἶναι μόνο μία στιγμή, ἀλλά μία ὁλόκληρη ζωή…
Ἰωάννης Ἰανωλίδε, 1985
από το βιβλίο: «Ο ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ» – Ἰωάννου Ἰανωλίδε Νέου Ὁμολογητοῦ τῆς Πίστεως
(Μεταφραστές: Ιερεύς π. Κυπριανός Στάϊκου, ρουμᾶνος καί μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης).
