Ο όντως λογικός άνθρωπος κι η ευτυχία

1. Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΟΣΕΒΕΙΑΣ

Οι άνθρωποι καταχρηστικά λέγονται λογικοί. Δεν είναι λογικοί όσοι έμαθαν απλώς τα λόγια και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλ' όσοι έχουν τη λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό και αποφεύγουν τα πονηρά και βλαβερά στην ψυχή, τα δε αγαθά και ψυχωφελή, τα αποκτούν πρόθυμα με τη μελέτη και τα εφαρμόζουν με πολλή ευχαριστία προς τον Θεό. Αυτοί μόνοι πρέπει να λέγονται αληθινά λογικοί άνθρωποι.


2. Ο ΑΛΗΘΙΝΑ ΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ο αληθινά λογικός άνθρωπος ένα μόνο ζήλο έχει: να πείθεται και να αρέσει στο Θεό των όλων.
Σ' αυτό και μόνον πρέπει να εκπαιδεύει την ψυχή του, ώστε ν' αρέσει στο Θεό, ευχαριστώντας για την τόσο μεγάλη Του πρόνοια και ρύθμιση των όλων, οτιδήποτε κι αν του τύχη στη ζωή του.
Γιατί είναι άτοπο, τους μεν ιατρούς, που μας δίδουν και πικρά και δυσάρεστα φάρμακα, να τους ευχαριστούμε για την υγεία του σώματός μας, προς τον Θεόν δε να είμαστε αχάριστοι, για τα πράγματα που μας φαίνονται δυσάρεστα και δύσκολα και να μην ξέρομε ότι όλα γίνονται όπως πρέπει και προς το συμφέρον μας κατά την Πρόνοιά Του.
Η γνώση (του θελήματος του Θεού) και η πίστη στο Θεό, είναι η σωτηρία και η τελειότης της ψυχής.


3. ΟΙ ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΑΣ

Την εγκράτεια, την ανεξικακία, την σωφροσύνη, την καρτερία, την υπομονή και τα όμοιά τους, τις έχουμε πάρει σαν μέγιστες και ενάρετες δυνάμεις από το Θεό. Αυτές αντιπαρατάσσονται και αντιστέκονται και βοηθούν σε όλες εκείνες τις δυσκολίες που προέρχονται εκείθεν (από τον αντικείμενων εχθρό τον διάβολο).
Εάν τις γυμνάζομαι και τις έχομε πρόχειρες τις δυνάμεις αυτές, τότε πια τίποτε δεν φαίνεται να μας γίνεται δύσκολο ή οδυνηρό ή αφόρητο, γιατί αναλογιζόμαστε πως όλα είναι ανθρώπινα και νικώνται από τις (παραπάνω) αρετές που έχομε μέσα μας.
Αυτό δεν το σκέπτονται οι ψυχικά ανόητοι. Διότι ούτε καν λογαριάζουν πως όλα γίνονται καλά και όπως πρέπει προς το συμφέρον μας, για να λάμψουν τελείως οι αρετές και να στεφανωθούμε (βραβευθούμε) από το Θεό.


4. Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 

(Θα είσαι πνευματικός άνθρωπος), όταν λογαριάζεις για φαντασία και μόνον και μάλιστα ολιγοχρόνια την απόκτηση χρημάτων και την άφθονη χρησιμοποίησή τους και όταν γνωρίζεις ότι η ενάρετη και αρεστή στο Θεό πολιτεία διαφέρει πολύ από τον πλούτο.
Όταν το μελετάς αυτό, ασφαλώς και το διατηρείς στη μνήμη σου, δεν θα στενάξεις, δεν θα θρηνήσεις και δεν θα κατηγορήσεις κανέναν, αλλά για όλα θα ευχαριστήσεις το Θεό, βλέποντας τους χειρότερους από σένα να στηρίζονται στα λόγια και στα χρήματα.
(Έχε υπ' όψη σου, ότι τα χρήματα) είναι το χειρότερο πάθος της ψυχής, καθώς και η επιθυμία, η δόξα και η άγνοια.


5. ΤΙ ΚΑΝΕΙ Ο ΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ο λογικός άνθρωπος εξετάζοντας τον εαυτό του, δοκιμάζει ποια πράγματα, του πρέπουν και τον συμφέρουν, ποια είναι ζητήματα της ψυχής και ωφέλιμα και ποια ξένα προς την ψυχή. Έτσι αποφεύγει όσα βλάπτουν την ψυχή, διότι του είναι ξένα και τον χωρίζουν από την αθανασία.


6. ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Η ΜΕΤΡΙΑ ΖΩΗ

Όσον μετριότερα ζει κανείς, τόσο ευτυχέστερος είναι (ευδαίμων), γιατί δεν φροντίζει για πολλά, για δούλους, γεωργούς και ν' αποκτήσει ζώα.
Διότι όταν προσηλωνόμαστε σ' αυτά και περιπέσομε αργότερα στις δυσχέρειες που τα επακολουθούν, κατηγορούμε το Θεό (ως αίτιον).
Από την αυθαίρετη αυτή επιθυμία μας (τον πλούτο), ποτίζεται ο θάνατος και έτσι πλανημένοι μένομε στο σκοτάδι της αμαρτωλής ζωής, χωρίς να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους εαυτούς μας.

Αντωνίου του μεγάλου,Φιλοκαλία τόμος α'