Ποια είναι λοιπόν η σημερινή εορτή; Είναι μεγάλη και αξιοσέβαστη, αγαπητέ μου, και υπερβαίνει την ανθρώπινη λογική, και είναι αντάξια της γενναιοδωρίας του Θεού που την καθιέρωσε. Γιατί σήμερα συμφιλιώθηκε το ανθρώπινο γένος με το Θεό. Σήμερα διαλύθηκε η παλιά εχθρότητα και τερματίστηκε ο μακροχρόνιος πόλεμος. Σήμερα επανήλθε στους ανθρώπους μια αξιοθαύμαστη ειρήνη, την οποία ποτέ στο παρελθόν δεν περίμεναν οι άνθρωποι.
Γιατί ποιος ήλπιζε πως επρόκειτο να συμφιλιωθεί ο Θεός με τον άνθρωπο, όχι γιατί θα ήταν ποτέ δυνατόν ο Κύριος να μισήσει τον άνθρωπο, αλλά γιατί ο άνθρωπος, ο δούλος, ήταν απρόθυμος. Όχι γιατί ο Κύριος ήταν άσπλαχνος, αλλά γιατί ο δούλος ήταν αχάριστος. Θέλεις να μάθεις με ποιον τρόπο εξοργίσαμε τον φιλάνθρωπο και αγαθό Κύριό μας; Γιατί είναι σωστό να μάθεις την αιτία της παλιάς έχθρας μας, για να θαυμάσεις τη φιλανθρωπία του Θεού, όταν δεις πως μάς τίμησε ενώ ήμασταν εχθροί και αντίπαλοί Του, και για να μη νομίσεις πως η αλλαγή αυτή οφείλεται σε δικά μας κατορθώματα, και για να μάθεις το μέγεθος της χάρης και της ευεργεσίας Του και να μην πάψεις ποτέ να Τον ευχαριστείς για τις άπειρες δωρεές Του.[...]
Και για να καταλάβεις πως δεν μισούσε το ανθρώπινο γένος, αλλά απεχθανόταν την ανθρώπινη κακία. Εκείνος που είπε: «Θα εξαφανίσω τον άνθρωπο που έπλασα, απ’ το πρόσωπο τη γης», λέει στον άνθρωπο: «Είναι καιρός ο κάθε άνθρωπος να έλθει σε Μένα».
Γιατί ποιος ήλπιζε πως επρόκειτο να συμφιλιωθεί ο Θεός με τον άνθρωπο, όχι γιατί θα ήταν ποτέ δυνατόν ο Κύριος να μισήσει τον άνθρωπο, αλλά γιατί ο άνθρωπος, ο δούλος, ήταν απρόθυμος. Όχι γιατί ο Κύριος ήταν άσπλαχνος, αλλά γιατί ο δούλος ήταν αχάριστος. Θέλεις να μάθεις με ποιον τρόπο εξοργίσαμε τον φιλάνθρωπο και αγαθό Κύριό μας; Γιατί είναι σωστό να μάθεις την αιτία της παλιάς έχθρας μας, για να θαυμάσεις τη φιλανθρωπία του Θεού, όταν δεις πως μάς τίμησε ενώ ήμασταν εχθροί και αντίπαλοί Του, και για να μη νομίσεις πως η αλλαγή αυτή οφείλεται σε δικά μας κατορθώματα, και για να μάθεις το μέγεθος της χάρης και της ευεργεσίας Του και να μην πάψεις ποτέ να Τον ευχαριστείς για τις άπειρες δωρεές Του.[...]
Και για να καταλάβεις πως δεν μισούσε το ανθρώπινο γένος, αλλά απεχθανόταν την ανθρώπινη κακία. Εκείνος που είπε: «Θα εξαφανίσω τον άνθρωπο που έπλασα, απ’ το πρόσωπο τη γης», λέει στον άνθρωπο: «Είναι καιρός ο κάθε άνθρωπος να έλθει σε Μένα».
Εάν μισούσε τον άνθρωπο, δε θα συζητούσε μαζί του. Τώρα όμως βλέπεις ότι ο Κύριος όχι μόνο δεν θέλει να κάνει εκείνο που απείλησε να κάνει, αλλά και ότι δίνει εξηγήσεις στον δούλο Του και συζητά μαζί του σα να είναι ισότιμος φίλος Του και του λέει ποιες είναι οι αιτίες της καταστροφής που πρόκειται να γίνει, όχι για να μάθει ο άνθρωπος τις αιτίες, αλλά για να τις κάνεις γνωστές στους συνανθρώπους του κι έτσι να τους κάνει πιο προσεκτικούς. Αλλά όπως είπαμε και προηγουμένως, τόσο κακή διαγωγή δείξαμε οι άνθρωποι από παλιά, ώστε λίγο έλειψε να μάς εκδιώξει ο Θεός κι απ’ τη γη.
Αλλά εμείς που τότε αποδειχθήκαμε ανάξιοι να κατοικούμε στη γη, σήμερα ανεβήκαμε στους ουρανούς. Εμείς που αποδειχθήκαμε ανάξιοι να εξουσιάσουμε τη γη, ανεβήκαμε στην ουράνια Βασιλεία, περάσαμε πάνω από τους ουρανούς, αγγίξαμε το θρόνο του Θεού. Και το γένος εκείνο, που φύλαγαν τα Χερουβείμ τον παράδεισο για να μην μπει μέσα, αυτό το γένος σήμερα βρίσκεται πιο ψηλά από τα Χερουβείμ.
Αλλά εμείς που τότε αποδειχθήκαμε ανάξιοι να κατοικούμε στη γη, σήμερα ανεβήκαμε στους ουρανούς. Εμείς που αποδειχθήκαμε ανάξιοι να εξουσιάσουμε τη γη, ανεβήκαμε στην ουράνια Βασιλεία, περάσαμε πάνω από τους ουρανούς, αγγίξαμε το θρόνο του Θεού. Και το γένος εκείνο, που φύλαγαν τα Χερουβείμ τον παράδεισο για να μην μπει μέσα, αυτό το γένος σήμερα βρίσκεται πιο ψηλά από τα Χερουβείμ.
Αλλά πώς έγινε αυτό το αξιοθαύμαστο και μεγαλειώδες γεγονός; Πώς ανεβήκαμε τόσο ψηλά εμείς που ήμασταν τόσο αμαρτωλοί, εμείς που αποδειχθήκαμε ανάξιοι για να κατοικούμε τη γη και να την εξουσιάζουμε; Πώς σταμάτησε ο πόλεμος; Πώς έπαψε η οργή του Θεού; Πώς; Γιατί αυτό είναι το πλέον αξιοθαύμαστο, ότι δηλαδή δεν ζητήσαμε την ειρήνη εμείς που περιφρονούσαμε άδικα τον Θεό, αλλά μας κάλεσε ο ίδιος ο Θεός που δίκαια ήταν αγανακτισμένος εναντίον μας, και έτσι μας έφερε την ειρήνη. «Είμαστε αντιπρόσωποι του Χριστού, και ο Θεός μ’ εμάς ως αντιπροσώπους Του σάς παρακαλεί». Και γιατί αυτό; Εκείνος περιφρονήθηκε άδικα από εμάς, και ο Ίδιος μας παρακαλεί; Ναι, γιατί είναι Θεός και παρακαλεί ως φιλόστοργος Πατέρας που είναι.
Και πρόσεξε τι γίνεται, Μεσίτης είναι ο Υιός του Θεού, που μας παρακαλεί, κι όχι ένας απλός άνθρωπος, ούτε άγγελος, ούτε αρχάγγελος, ούτε κάποιος από τους υπηρέτες Του. Και τι κάνει ο Μεσίτης; Αυτό που κάνει κάθε μεσίτης. Όπως ακριβώς όταν δύο άνθρωποι μισούνται μεταξύ τους και δε θέλουν να συμφιλιωθούν, πηγαίνει κάποιος και μπαίνει στη μέση και δίνει τέλος στην έχθρα τους, έτσι ενήργησε και ο Χριστός. Ο Θεός ήταν θυμωμένος εναντίον μας, εμείς αποστρεφόμασταν τον Θεό, τον φιλάνθρωπο Κύριό μας, και ο Χριστός μπήκε στη μέση και μας συμφιλίωσε.
Αλλά με ποιον τρόπο μπήκε στη μέση ο Χριστός; Πήρε επάνω του Εκείνος την τιμωρία που μας επέβαλε ο Πατέρας και υπόμεινε και την τιμωρία και τις προσβολές που του έκαναν οι άνθρωποι στη γη.
Και πρόσεξε τι γίνεται, Μεσίτης είναι ο Υιός του Θεού, που μας παρακαλεί, κι όχι ένας απλός άνθρωπος, ούτε άγγελος, ούτε αρχάγγελος, ούτε κάποιος από τους υπηρέτες Του. Και τι κάνει ο Μεσίτης; Αυτό που κάνει κάθε μεσίτης. Όπως ακριβώς όταν δύο άνθρωποι μισούνται μεταξύ τους και δε θέλουν να συμφιλιωθούν, πηγαίνει κάποιος και μπαίνει στη μέση και δίνει τέλος στην έχθρα τους, έτσι ενήργησε και ο Χριστός. Ο Θεός ήταν θυμωμένος εναντίον μας, εμείς αποστρεφόμασταν τον Θεό, τον φιλάνθρωπο Κύριό μας, και ο Χριστός μπήκε στη μέση και μας συμφιλίωσε.
Αλλά με ποιον τρόπο μπήκε στη μέση ο Χριστός; Πήρε επάνω του Εκείνος την τιμωρία που μας επέβαλε ο Πατέρας και υπόμεινε και την τιμωρία και τις προσβολές που του έκαναν οι άνθρωποι στη γη.
Θέλεις να μάθεις με ποιον τρόπο τα δέχτηκε και τα δύο; «Ο Χριστός –λέει ο Παύλος– μας εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου με το να γίνει ο Ίδιος κατάρα, για τη σωτηρία μας». Είδες πώς δέχτηκε την τιμωρία που επιβλήθηκε από τον ουρανό, δες και πώς υπέμεινε τις προσβολές των ανθρώπων, «Οι βρισιές εκείνων που σε βρίζαμε –λέει–έπεσαν σ’ εμένα».
Είδες με ποιον τρόπο διέλυσε την έχθρα, πώς δεν έπαψε να κάνει τα πάντα, και να πάσχει και να ενδιαφέρεται πριν ανεβάσει τον εχθρό και αντίπαλο (τον άνθρωπο) κοντά στον Θεό και να τον καταστήσει φίλο Του; Για όλα αυτά τα αγαθά αφετηρία είναι η σημερινή ημέρα.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος