Περὶ τῶν 8 λογισμῶν, Περὶ τῆς λύπης (ε')
Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖος
5. Περὶ τῆς λύπης
Πέμπτος εἶναι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τοῦ πνεύματος τῆς λύπης, τὸ ὁποῖο σκοτίζει τὴν ψυχὴ ἀπὸ κάθε πνευματικὴ θεωρία καὶ τὴν ἐμποδίζει ἀπὸ κάθε ἀγαθὴ πράξη.
Πέμπτος εἶναι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τοῦ πνεύματος τῆς λύπης, τὸ ὁποῖο σκοτίζει τὴν ψυχὴ ἀπὸ κάθε πνευματικὴ θεωρία καὶ τὴν ἐμποδίζει ἀπὸ κάθε ἀγαθὴ πράξη.
Ἐπειδὴ ὅταν τὸ πονηρὸ αὐτὸ πνεῦμα ἁρπάξει τὴν ψυχὴ καὶ τὴν σκοτίσει ὁλόκληρη, δὲν τῆς ἐπιτρέπει νὰ προσεύχεται μὲ προθυμία· δὲν τὴν ἀφήνει νὰ ἐγκαρτερεῖ στὴν ὠφέλεια τῶν ἱερῶν ἀναγνωσμάτων· δὲν ἀνέχεται νὰ εἶναι ὁ ἄνθρωπος πράος καὶ νὰ κινεῖται εὔκολα σὲ κατάνυξη καὶ συμπάθεια πρὸς τοὺς ἀδελφούς· γιὰ ὅλες τὶς ἐργασίες καὶ ἐναντίον ἀκόμη τῆς ὑποσχέσεως τοῦ μοναχικοῦ βίου φέρνει μίσος. Καὶ γενικὰ ἡ λύπη, ἀφοῦ ἀνακατώσει ὅλες τὶς σωτήριες σκέψεις τῆς ψυχῆς καὶ παραλύσει τὴ δραστηριότητα καὶ τὴν καρτερία της, τὴ φέρνει σὲ σημεῖο νὰ εἶναι σὰν ἀνόητη καὶ ἠλίθια, δένοντάς την μὲ τὸν λογισμὸ τῆς ἀπελπισίας.
Γι' αὐτό, ἂν ἔχομε σκοπὸ νὰ ἀγωνιστοῦμε τὸν πνευματικὸ ἀγώνα καὶ νὰ νικήσομε, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τὰ πονηρὰ πνεύματα, ὅσο μποροῦμε μὲ μεγαλύτερη προσοχὴ ἂς φυλάξομε τὴν καρδιά μας ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῆς λύπης.
Γι' αὐτό, ἂν ἔχομε σκοπὸ νὰ ἀγωνιστοῦμε τὸν πνευματικὸ ἀγώνα καὶ νὰ νικήσομε, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τὰ πονηρὰ πνεύματα, ὅσο μποροῦμε μὲ μεγαλύτερη προσοχὴ ἂς φυλάξομε τὴν καρδιά μας ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῆς λύπης.
Γιατί ὅπως ὁ σκόρος τρώει τὸ ροῦχο καὶ τὸ σκουλήκι τὸ ξύλο, ἔτσι ἡ λύπη κατατρώγει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Πείθει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀποφεύγει κάθε καλὴ πνευματικὴ συναναστροφὴ καὶ δὲν ἐπιτρέπει οὔτε ἀπὸ γνήσιους φίλους νὰ δέχεται συμβουλή, οὔτε καλὴ καὶ εἰρηνικὴ ἀπάντηση νὰ δίνει σ' αὐτούς, ἀλλὰ ἀφοῦ καταλάβει ὅλη τὴν ψυχή, τὴ γεμίζει μὲ δυσαρέσκεια, πλήξη καὶ μελαγχολία. Καὶ τότε τὴ βάζει νὰ ἀποφεύγει τοὺς ἀνθρώπους, γιατί γίνονται σ' αὐτὴν αἴτιοι ταραχῆς.
Καὶ δὲν ἐπιτρέπει στὴν ψυχὴ νὰ ἐννοήσει, ὅτι ὄχι ἀπέξω ἀλλὰ μέσα της ἔχει τὴν ἀρρώστια, ἡ ὁποία τότε φανερώνεται, ὅταν ἔρθουν οἱ πειρασμοὶ καὶ μὲ τὴν δοκιμασία τὴν φέρουν στὴν ἐπιφάνεια. Γιατί ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ βλαφτεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ ἄλλον, ἂν δὲν ἔχει μέσα του ἀποθηκευμένες τὶς ἀφορμὲς τῶν παθῶν.
Καὶ γι' αὐτὸ ὁ Δημιουργὸς τῶν πάντων καὶ Γιατρὸς τῶν ψυχῶν, ὁ Θεός, ὁ μόνος ποὺ γνωρίζει ἀκριβῶς τὰ τραύματα τῆς ψυχῆς, δὲν παραγγέλει νὰ ἀποφεύγομε τὶς συναναστροφὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ κόβομε τὶς αἰτίες τῆς κακίας ποὺ εἶναι μέσα μας, καὶ νὰ γνωρίζομε ὅτι ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς δὲν κατορθώνεται μὲ τὸν χωρισμὸ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τὴν διαμονὴ καὶ ἐξάσκηση μὲ τοὺς ἐνάρετους ἀνθρώπους.
Καὶ γι' αὐτὸ ὁ Δημιουργὸς τῶν πάντων καὶ Γιατρὸς τῶν ψυχῶν, ὁ Θεός, ὁ μόνος ποὺ γνωρίζει ἀκριβῶς τὰ τραύματα τῆς ψυχῆς, δὲν παραγγέλει νὰ ἀποφεύγομε τὶς συναναστροφὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ κόβομε τὶς αἰτίες τῆς κακίας ποὺ εἶναι μέσα μας, καὶ νὰ γνωρίζομε ὅτι ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς δὲν κατορθώνεται μὲ τὸν χωρισμὸ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τὴν διαμονὴ καὶ ἐξάσκηση μὲ τοὺς ἐνάρετους ἀνθρώπους.
Ὅταν λοιπὸν γιὰ προφάσεις ποὺ τὶς νομίζομε δῆθεν εὔλογες, ἐγκαταλείπομε τοὺς ἀδελφούς, δὲν κόψαμε τὶς ἀφορμὲς τῆς λύπης ἀλλὰ μόνον κάναμε ἐναλλαγή τους, γιατί ἡ ἀρρώστια ποὺ ἔχομε μέσα μας τὶς ἀνακινεῖ πάλι ἐξαιτίας ἄλλων πραγμάτων. Γι' αὐτὸ ὅλος ὁ πόλεμος ἂς εἶναι ἐναντίον τῶν παθῶν ποὺ εἶναι μέσα μας, γιατί ἂν αὐτὰ μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, βγοῦν ἀπὸ τὴν καρδιά μας, ὄχι μόνο μὲ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ἄγρια θηρία εὔκολα μποροῦμε νὰ ζήσομε, ὅπως λέει ὁ μακάριος Ἰώβ: «Τὰ ἄγρια θηρία θὰ γίνουν εἰρηνικὰ μαζί σου» (Ἰώβ 5, 23).
Πρῶτα πρῶτα λοιπὸν νὰ ἀγωνιστοῦμε ἐναντίον τοῦ πνεύματος τῆς λύπης, ποὺ φέρνει τὴν ψυχὴ στὴν ἀπελπισία, γιὰ νὰ τὸ ἐξορίσομε ἀπὸ τὴν καρδιά μας. Γιατί αὐτὸ τὸ πνεῦμα δὲν ἐπέτρεψε στὸν Κάιν νὰ μετανοήσει μετὰ τὴν ἀδελφοκτονία, οὔτε στὸν Ἰούδα μετὰ τὴν προδοσία τοῦ Κυρίου.
Μία μόνο λύπη νὰ ἔχομε, τὴν μετάνοια γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας ἑνωμένη μὲ τὴν ἀγαθὴ ἐλπίδα, γιὰ τὴν ὁποία ὁ Ἀπόστολος λέει: «Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη προξενεῖ μετάνοια ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ὁριστικὴ σωτηρία» (Β΄ Κορ. 7, 10). Κι αὐτό, γιατί ἡ κατὰ Θεὸν λύπη τρέφοντας τὴν ψυχὴ μὲ τὴν ἐλπίδα ποὺ ἀκολουθεῖ τὴν μετάνοια, εἶναι ἀνάμικτη μὲ χαρά.
Πρῶτα πρῶτα λοιπὸν νὰ ἀγωνιστοῦμε ἐναντίον τοῦ πνεύματος τῆς λύπης, ποὺ φέρνει τὴν ψυχὴ στὴν ἀπελπισία, γιὰ νὰ τὸ ἐξορίσομε ἀπὸ τὴν καρδιά μας. Γιατί αὐτὸ τὸ πνεῦμα δὲν ἐπέτρεψε στὸν Κάιν νὰ μετανοήσει μετὰ τὴν ἀδελφοκτονία, οὔτε στὸν Ἰούδα μετὰ τὴν προδοσία τοῦ Κυρίου.
Μία μόνο λύπη νὰ ἔχομε, τὴν μετάνοια γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας ἑνωμένη μὲ τὴν ἀγαθὴ ἐλπίδα, γιὰ τὴν ὁποία ὁ Ἀπόστολος λέει: «Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη προξενεῖ μετάνοια ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ὁριστικὴ σωτηρία» (Β΄ Κορ. 7, 10). Κι αὐτό, γιατί ἡ κατὰ Θεὸν λύπη τρέφοντας τὴν ψυχὴ μὲ τὴν ἐλπίδα ποὺ ἀκολουθεῖ τὴν μετάνοια, εἶναι ἀνάμικτη μὲ χαρά.
Γι' αὐτὸ καὶ πρόθυμο καὶ ὑπάκουο γιὰ κάθε καλὴ πράξη, εὐκολοπλησίαστο, ταπεινό, πράο, ἀνεξίκακο, ὑπομονετικὸ σὲ κάθε ἀγαθὸ κόπο καὶ κάθε συντριβὴ κάνει τὸν ἄνθρωπο ἡ λύπη αὐτή, ἀφοῦ εἶναι κατὰ Θεόν. Καὶ μὲ αὐτὸ λοιπὸν γίνονται οἱ καρποὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος φανεροὶ στὸν ἄνθρωπο, δηλαδὴ ἡ χαρά, ἡ ἀγάπη, ἡ εἰρήνη, ἡ μακροθυμία, ἡ ἀγαθότητα, ἡ πίστη, ἡ ἐγκράτεια (Γαλ. 5, 22).
Ἀπὸ τὴν ἀντίθετη λύπη εἶναι φανεροὶ οἱ καρποὶ τοῦ πονηροῦ πνεύματος, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀκηδία, ἀνυπομονησία, θυμός, μίσος, ἀντιλογία, ἀπελπισία, ὀκνηρία στὴν προσευχή. Αὐτὴ τὴν λύπη πρέπει νὰ τὴν ἀποφεύγομε, ὅπως καὶ τὴν πορνεία, καὶ τὴ φιλαργυρία καὶ τὸ θυμὸ καὶ τὰ ὑπόλοιπα πάθη. Αὐτὴ ἡ λύπη θεραπεύεται μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἐλπίδα στὸν Θεὸ καὶ τὴν μελέτη τῶν θείων λόγων καὶ μὲ τὴν συναναστροφὴ μὲ εὐλαβεῖς ἀνθρώπους.
(Συνεχίζεται...)
(Συνεχίζεται...)
