Συλλογή αποφθεγμάτων από τον Γέροντα Παΐσιο (Μέρος Γ')
Τα φάρμακα μπαλώνουν τρύπεςΔεν παίρνω φάρμακα, όχι γιατί τα περιφρονώ, αλλά γιατί έχω καταλάβει καλά ότι με ένα φάρμακο μπαλώνεις μια τρύπα, αυτό όμως σου ανοίγει μία άλλη. Έτσι έχεις συνέχεια δουλειά χωρίς τελειωμό.
Η ψαλτική να είναι απλή
Η βυζαντινή μουσική δεν επιδέχεται στολίδια και επίδειξη. Όταν κάποιος ψέλνει ανεπιτήδευτα, χωρίς επιδείξεις, έχει μια φυσική ομορφιά και μοιάζει σαν μια γυναίκα που ο Θεός της έχει δώσει φυσική ομορφιά. Όταν, όμως, προσπαθεί να προκαλέσει ακουστική εντύπωση με διάφορα τεχνάσματα, περίτεχνα ισοκρατήματα, τότε μοιάζει σαν μια γυναίκα άσχημη, η οποία με κραγιόν, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια και ένα σωρό άλλα, προσπαθεί να δείξει ότι είναι όμορφη. Όμως, μ’ αυτόν τον τρόπο, το μόνο που πετυχαίνει είναι να κάνει τον άλλο να αηδιάζει.
Για όσους δεν θέλουν να πάνε στο στρατό
Για τους νέους που δε θέλουν να πάνε στο στρατό λόγω της καλοπέρασης: «Ευλογημένοι, στον πόλεμο του 1940, στο μέτωπο, οι Έλληνες μάλωναν μεταξύ τους για το ποιος θα πάει μπροστά στην πρώτη γραμμή. Οι νέοι τότε τραβούσαν τους μεσήλικες πίσω και τους έλεγαν: Πηγαίνετε εσείς πίσω, γιατί έχετε οικογένεια και παιδιά και αφήστε εμάς μπροστά. Εσείς λέτε πως δυσκολεύεστε και δεν θέλετε να πάτε να υπηρετήσετε»!
Στα γεράματα κρυώνουμε εύκολα
Όσο κανείς είναι νέος, πρέπει να αγωνίζεται, διότι, όσο γερνά, δε μπορεί να κάνει τίποτα. Τότε, στα γεράματα, τον πειράζει ακόμα και το ρεύμα που δημιουργείται από την κλειδαρότρυπα!
Ο γιατρός του Γέροντα
Ο δικός μου ο γιατρός είναι στη Δράμα και είναι κτηνίατρος.
Τα αυθάδη παιδιά δέχονται δαιμονικές επιδράσεις;
Τα παιδιά πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ το θέμα του σεβασμού προς τους γονείς. Όταν τα παιδιά αντιμιλούν και ασεβούν, γίνονται πρώτον αιτία να φύγει η χάρη από αυτά και δεύτερον γίνονται δεκτικά των δαιμονικών επιδράσεων και ενεργειών.
Η αιτία των ψυχοσωματικών ανωμαλιών των νέων
Η μαλθακότητα των σημερινών νέων είναι μία από τις κύριες αιτίες των ψυχοσωματικών ανωμαλιών.
Οι αντιλέγοντες έχουν γέροντα τον Διάβολο
- Γέροντα, πως γίνεται μερικοί σε κάθε λόγο να βρίσκουν αντίλογο;
- Ω, Είναι φοβερό να συζητάς με έναν άνθρωπο που συνήθισε να δικαιολογείται! Είναι σαν να μιλάς με έναν δαιμονισμένο! Όσοι δικαιολογούνται -ο Θεός να με συγχωρέσει- έχουν γέροντα το Διάβολο. Είναι βασανισμένοι άνθρωποι. Δεν έχουν μέσα τους ειρήνη. Το έχουν κάνει επιστήμη αυτό.
Να μη δίνουμε τον τουρβά μας σε άλλους
- Γέροντα, μερικές φορές, όχι μόνο δυσκολεύομαι να δεχθώ την αδικία, αλλά μετατοπίζω την ευθύνη της πτώσεως μου σε άλλον.
- Εσύ, όχι μόνο δεν σηκώνεις από αγάπη τον τουρβά του άλλου, αλλά θέλεις να δώσεις και τον δικό σου βαρύ τουρβά, όχι μόνο στον υγιή, αλλά και στον φιλάσθενο. Χρειάζεται να αποκτήσεις πνευματική παλικαριά, για να παίρνεις επάνω σου όλη την ευθύνη της αμαρτίας σου.
Το ατέλειωτο εργόχειρο της μετάνοιας
Η μετάνοια για τον αγωνιζόμενο είναι ένα εργόχειρο που δεν τελειώνει ποτέ. Τους πεθαμένους τους κλαίνε, τους θάβουν, τους ξεχνούν. Τις αμαρτίες θα τις κλαίμε συνέχεια, μέχρι να πεθάνουμε.
Τα καυσαέρια της υπερηφάνειας
Όποιος έχει πολλή υπερηφάνεια είναι σκοτισμένος. Το μυαλό του είναι ανταριασμένο, είναι σαν να έχει καυσαέρια.
Ο καλύτερος πολύτεκνος
Ο μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι ο άνθρωπος που αναγεννήθηκε πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των παιδιών όλου του κόσμου, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές τους στον Παράδεισο.
Η ανατροφή του παιδιού
Η ανατροφή του παιδιού αρχίζει από την εγκυμοσύνη. Αν η μητέρα που κυοφορεί συγχύζεται και στενοχωριέται, το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της ταράζεται. Ενώ όταν η μάνα προσεύχεται και ζει πνευματικά, το παιδάκι στην κοιλιά της μάνας αγιάζεται.
Όταν η μάνα δεν θέλει το παιδί
Όταν η γυναίκα που είναι έγκυος δε θέλει το παιδί, αυτό, πολλές φορές το καταλαβαίνει, τυλίγεται με τον ομφάλιο λώρο και πεθαίνει.
Προσευχή πριν το φαγητό
(Ο Γέροντας θυμάται τα παιδικά του χρόνια). «Στο τραπέζι καθόμασταν όλοι μαζί. Κάναμε πρώτα προσευχή και υστέρα αρχίζαμε να τρώμε. Αν άρχιζε κανείς να τρώει, πριν ευλογηθεί το τραπέζι, λέγαμε: «αυτός πόρνευσε». Την έλλειψη εγκράτειας την θεωρούσαμε πορνεία. Είναι διάλυση της οικογενείας να έρχεται ο καθένας στο σπίτι, οποία ώρα θέλει, και να τρώει μόνος του χωρίς να υπάρχει λόγος».
Το διαβατήριο του Παραδείσου
Για να πάει κανείς στον γλυκό Παράδεισο πρέπει να φάει πολλά πικρά εδώ, να έχει το διαβατήριο των δοκιμασιών στο χέρι.
Κτήματα στον ουρανό
Ο Θεός μας έχει εξασφαλισμένα κτήματα εκεί στον ουρανό .Όταν όμως ζητούμε να μας απαλλάξει από μία δοκιμασία, δίνει αυτά τα κτήματα σε άλλους και τα χάνουμε. Ενώ, αν κάνουμε υπομονή, θα μας δώσει και τόκο.
Το ξεπέρασμα του πόνου
- Γέροντα, τι χρειάζεται για να ξεπεράσεις τον πόνο;
- Παλικαριά, βία χρειάζεται.
- Και τον ανυπόφορο πόνο πως τον αντιμετωπίζει κανείς;
- Αν είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρωπος με την ψαλμωδία.
Η κοίμηση του Γέροντα
Στις 12 Ιουλίου (νέο ημερολόγιο) του 1994, Στις 11.30 τη νύχτα, την ησυχία τάραξε μια δυνατή βροντή! Κατόπιν με συνεχείς αστραπές φωτιζόταν όλο το Άγιο Όρος. Το απόγευμα έγινε γνωστό ότι ο Γέροντας είχε περάσει στην αιωνιότητα.
Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή κανένας στην κόλαση.
Έξυπνος άνθρωπος είναι ο καθαρισμένος από τα πάθη του άνθρωπος.
Προσπαθήστε να κόψετε τα πάθη και τα ελαττώματα σας, από τα οποία είναι γεμάτη η καρδιά μας.
Όλα τα θηρία του κόσμου, είναι μέσα σ' αυτήν. Να προσπαθούμε κάθε μέρα να καθαρίζουμε την καρδιά μας απ΄αυτά.
Η καρδιά καθαρίζει με δάκρυα και αναστεναγμούς. Ένας αναστεναγμός με πόνο ψυχής ισοδυναμεί με δύο κουβάδες δάκρυα.
Ο Θεός παρακολουθεί την καρδιά μας και ελέγχει το περιεχόμενό της. Να εξετάζουμε συνεχώς τον εαυτό μας, να μετανοούμε για το παρελθόν και να φοβόμαστε τις αδυναμίες μας. Να μην χάνουμε όμως την ελπίδα της σωτηρίας μας.
Να αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις για να κερδίσουμε τον Παράδεισο. Είναι πολύ στενή η πύλη και μην ακούτε αυτούς που σας λένε ότι όλοι θα σωθούμε. Αυτό είναι παγίδα του σατανά για να μην αγωνιζόμαστε.
Ρίξτε το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα σας στην Προσευχή, γιατί αυτή μας κρατεί σε επαφή με τον Θεό και η επαφή αυτή πρέπει να είναι συνεχής.
Η προσευχή είναι το οξυγόνο της ψυχής, είναι ανάγκη της ψυχής.
Η μελέτη της Αγίας Γραφής βοηθάει πολύ στην προσευχή. Θερμαίνει την ψυχή και μεταφέρει τον προσευχόμενο σ' έναν πνευματικό χώρο.
Όταν η προσευχή ατονεί, προσδίδει πνευματική ξηρασία και χλιαρότητα. Εναντίον αυτών να χρησιμοποιούμε σύντομες προσευχές και κυρίως την ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ
Εκείνος που αγωνίζεται πολύ καιρό και δεν βλέπει πνευματική πρόοδο, έχει υπερηφάνεια και εγωισμό. Πνευματική πρόοδος υπάρχει εκεί που υπάρχει πολύ ταπείνωση.
Η εμπιστοσύνη στον Θεό είναι μια συνεχής μυστική προσευχή που φέρνει αθόρυβα τις δυνάμεις του Θεού εκεί που χρειάζονται και την ώρα που χρειάζονται.
Να αναθέτουμε το μέλλον μας στο Θεό. Η απόλυτη εμπιστοσύνη στο Θεό, έχει μητέρα την πίστη, με την οποία προσευχόμαστε και απολαμβάνουμε τους καρπούς της ελπίδας.
Η πλήρης ανάθεση της ζωής μας στο Θεό, είναι μια λύτρωση από την ανασφάλεια που φέρνει η πίστη στο εγώ, και μας κάνει να χαρούμε τον παράδεισο από αυτή τη ζωή.
Όταν, από φιλότιμο, κάνουμε τον Θεό να χαίρεται με τη ζωή μας, τότε Εκείνος δίνει άφθονες τις ευλογίες του στα φιλότιμα παιδιά του.
Όταν αγωνίζεται με ελπίδα ο άνθρωπος, έρχεται η θεία παρηγοριά και νιώθει έντονα η ψυχή τα χάδια της αγάπης του Θεού.
Όσο περισσότερο ζει κανείς την κοσμική ζωή, τόσο περισσότερο άγχος κερδίζει. Μόνο κοντά στο Χριστό κανείς ξεκουράζεται γιατί ο άνθρωπος είναι πλασμένος για το Θεό.
Η ανώτερη χαρά βγαίνει από τη θυσία. Μόνον όταν θυσιάζεται κανείς συγγενεύει με τον Χριστό, γιατί ο Χριστός είναι θυσία.
Ο Θεός από εμάς θέλει μόνο την προαίρεση και την αγαθή διάθεση που θα την εκδηλώνουμε με το λίγο φιλότιμο αγώνα μας και την συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας. Όλα τα άλλα μας δίνει εκείνος.
Όποιος κουράζεται για τον πλησίον του από καθαρή αγάπη, ξεκουράζεται με την κούραση! Αυτός που αγαπάει τον εαυτό του και τεμπελιάζει, κουράζεται με το να κάθεται!
Να μην θυμάσαι τα κρύα του χειμώνα, γιατί θα κρυώνεις και τον Αυγουστο.
Όσο ζει ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να δίνει πνευματικές εξετάσεις. Μετεξεταστέος δεν υπάρχει. Ας αγωνιστούμε να πιάσουμε έστω την πνευματική βάση για να περάσουμε στον παράδεισο.
Μακάριοι είναι όσοι έχουν στην καρδιά τους άξονα τον Χριστό και περιστρέφονται χαρούμενοι γύρω από το άγιο όνομά του, νοερώς και αδιαλείπτως.
Στον ουρανό δεν ανεβαίνει κανείς με το κοσμικό ανέβασμα, αλλά με το πνευματικό κατέβασμα. Μόνο έτσι, βαδίζοντας «χαμηλά», χωράει από την στενή πύλη του παραδείσου.
Δεν μπορούν να μας συμφιλιώσουν με τον Θεό τόσο οι σωματικοί αγώνες και οι κόποι, όσο η συμπάθεια της ψυχής και η φιλανθρωπία και η προς τον πλησίον αγάπη.
Η αγάπη μας πρέπει να είναι ίδια προς όλους. Μόνο τότε είναι αγάπη Θεού. Κάτω από αυτήν τα πάντα λυγίζουν. Δίπλα της όλα λειώνουν.
Όταν έχουμε αυτογνωσία, τότε γίνεται η «πνευματική διάσπαση» του ατόμου μας. Έτσι απελευθερώνεται η ενέργεια και ξεπερνάμε την βαρύτητα της φύσεώς μας και διαγράφουμε πνευματική τροχιά.
Στην εποχή μας, δυστυχώς η λογική κλόνισε την πίστη και γέμισε τις ψυχές με αμφιβολίες. Έτσι, επόμενο είναι να στερούμαστε τα θαύματα, γιατί το θαύμα ζείται και δεν εξηγείται.
Μην έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Η αυτοπεποίθηση είναι εμπόδιο στη Θεία Χάρη. Όταν αναθέτουμε τα πάντα στο Θεό, αυτός «υποχρεώνεται» να μας βοηθήσει.
Ελέγχοντας το κακό, δε βγαίνει τίποτε. Παρουσιάζοντας όμως το καλό, ελέγχεται από μόνο του το κακό. Μόνο με καλά παραδείγματα ελέγχονται όσοι έκαναν μόδα την αμαρτία!
Πνευματική ωριμότητα είναι να πιστέψουμε ότι δεν κάνουμε τίποτε! Μόνο μέσα στην ταπεινή κατάσταση της απογοητεύσεως από τον εαυτό μας κρύβεται η καλή πνευματική κατάσταση.
Ο Θεός δεν επιτρέπει καμιά θλίψη και κανένα κακό, αν μέσα απ' αυτά δεν βγει κάτι καλύτερο από αυτό που εμείς ανθρώπινα θεωρούσαμε ότι είναι το παν!
Η μεγαλύτερη αρρώστια είναι η υπερηφάνεια, η οποία μας μετέφερε από τον παράδεισο στη γη και από τη γη προσπαθεί να μας πάει στην κόλαση.
Εάν θέλεις να «πιάσεις» τον Θεό, για να σε ακούσει, όταν προσευχηθείς, γύρισε το κουμπί στη ταπείνωση, γιατί σ'αυτήν την συχνότητα εργάζεται ο Θεός.
Δεν πρέπει να αποφεύγουμε την αμαρτία για να μην πάμε στην κόλαση, αλλά από αγάπη και φιλότιμο για να μην λυπήσουμε τον ευεργέτη μας Χριστό.
Εκείνος που για να πιστέψει στο Θεό ζητά θαύματα, δεν έχει αρχοντιά. Για το Θεό αυτό έχει αξία. Να αγαπήσουμε τον Θεό μόνο και μόνο επειδή είναι αγαθός.
Οι αγνοί λογισμοί εξαγνίζουν την ψυχή μας και αχρηστεύουν τα όπλα του δαίμονος της πορνείας, διότι μέσα στο αγνό σώμα διατηρείται η αγνή ψυχή και στην οποία παραμένει η Θεία Χάρις.
Τίποτα δεν γίνεται χωρίς την πρόνοια του Θεού, και όπου υπάρχει η πρόνοια του Θεού, σίγουρα αυτό που συμβαίνει, όσο πικρό κι αν είναι, θα φέρει ωφέλεια στην ψυχή.
Φροντίστε να γεμίσετε τη κασέτα της καρδιά σας τώρα που είστε νέοι. Γιατί αλλιώς, όταν γεράσετε, ανάμεσα από βυζαντινή μουσική θ' ακούγονται και μπουζούκια.
Ο Θεός βοηθάει και δεν αδικεί! Βλέπει πιο πέρα και τον ενδιαφέρει, σαν καλός πατέρας, να μας έχει κοντά του στον παράδεισο. Γι' αυτό δίνει δοκιμασίες σ' αυτή τη ζωή.
Η πνευματική ζωή πρέπει να αρχίζει με την καρδιά και στις κρίσεις σας πάντοτε να βάζετε ένα ερωτηματικό.
Να εμπιστεύεσαι στο Θεό εκείνα που είναι δυσκολοκατόρθωτα ανθρωπίνως, για να απαλλαγής από το άγχος. Όταν βλέπει ο Χριστός ότι δεν έχεις ανθρώπινη βοήθεια, τότε παρεμβαίνει ο ίδιος και σε βοηθά. Με την ταπείνωση και την πίστη όλα τα προβλήματα λύνονται.
Η προσευχή είναι συνομιλία με Τον Θεό. Η ψυχή του πραγματικού χριστιανού θέλει να προσεύχεται συνεχώς. Αρχίζει με τη δοξολογία, προχωράει στη δέηση και την αίτηση. Πρέπει να προετοιμαζόμαστε για την προσευχή διαβάζοντας ένα κομμάτι από το Ευαγγέλιο ή το Γεροντικό. Ο προσευχόμενος πρέπει να θυμάται και τους αδελφούς του και καθημερινά να παρακαλάει Τον Θεό να τον ελεήσει και να τους κατευθύνει στο δρόμο της σωτηρίας. Το πρόβλημα των άλλων να γίνεται και δικό μας πρόβλημα. Και αν θέλεις να έχεις καθαρή προσευχή πρέπει γνήσια και αληθινά να βλέπεις όλους τους ανθρώπους σαν αγίους. Πρότυπο στην προσευχή μας πρέπει να έχουμε τον εκ γενετής τυφλό, που όσο του έλεγαν να σωπάσει αυτός περισσότερο έκραζε να τον ελεήσει ο Κύριος. Την Χαναναία, αλλά και τον ίδιο τον Κύριο που στο όρος των Ελαιών ο ιδρώτας του έτρεχε σαν σβώλοι αίματος.
Όταν κάποιος έχει αρρώστια, τότε μπορεί να καταλάβει τον πόνο του άλλου. Και όταν κοιτάξεις λίγο τον πόνο του αδελφού σου ελαφρύνεται κατά πολύ και ο δικός σου πόνος. Ο Θεός παραχωρεί την ασθένεια για να εξοφλήσουμε ή να αποταμιεύσουμε. Οι αρρώστιες είναι περαστικές αλλά και πολύ ωφέλιμες. Ο Θεός πάρα πολλές φορές κάνει αυτό που θέλει μέσω των γιατρών. Και αν δεν δίνει πολλές φορές άμεσα την θεραπεία είναι για να ωφεληθεί ο άνθρωπος.
Να προσέχετε και να μην παραμελείτε το μυστήριο της εξομολογήσεως! Με την εξομολόγηση αλλάζει τελείως ο άνθρωπος. Είναι καλύτερα να έχετε ένα πνευματικό, γιατί ο πνευματικός είναι σαν τον γιατρό. Πρέπει να ξέρει ανά πάσα στιγμή την κατάσταση του ασθενή για να δίνει κάθε φορά το ανάλογο φάρμακο.
Τα παιδιά όταν τα αντιμετωπίζουμε με υπομονή και αγάπη πηγαίνουν καλά. Και σεις να διαβάζετε την Αγία Γραφή γιατί είναι θεόπνευστη και έχει πνεύμα άγιο. Να διαβάζετε και τους Βίους των Αγίων και το Γεροντικό. Αυτά αποτελούν την έμπρακτη ερμηνεία της θεωρίας του Ευαγγελίου μας.
Όταν βιώνεις τον Χριστό αισθάνεσαι χαρά και όταν είσαι άρρωστος τα πράγματα αλλάζουν για σένα με την δοξολογία.
Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. Αυτά αν τα εφαρμόσεις στη ζωή σου αδελφέ μου θα πετύχεις πολλά. Στη ζωή σου να είσαι απλός. Βλέπεις την καλύβη μου που είναι φτωχική. Σπίτι σου να έχεις μόνο τα αναγκαία. Τα πολλά πράγματα δεν βοηθούν την πνευματική ζωή.
Σε κάποιο επισκέπτη που ήθελε να μάθει τι πρέπει να κάνει για να κερδίσει τον Παράδεισο ο Γέροντας διαβάζοντας τη σκέψη του του είπε: «Αγάπη και πίστη στο Χριστό να έχεις και τίποτα άλλο».
Για τους νέους και την Οικογένεια
- Γέροντα, τι πρέπει να απαντήσει κανείς σε νέα παιδιά που ρωτούν αν η μοναχική ζωή είναι ανώτερη από την έγγαμη;
- Κατ' αρχάς πρέπει να τους δώσει να καταλάβουν ποιος είναι ο προορισμός του ανθρώπου και ποιο είναι το νόημα της ζωής. Ύστερα να τους εξήγηση ότι και οι δύο δρόμοι που έχει χαράξει η Εκκλησία μας είναι ευλογημένοι, γιατί και οι δύο μπορούν να τους οδηγήσουν στον Παράδεισο, αν ζήσουν κατά Θεόν.
Ας υποθέσουμε ότι δύο άνθρωποι ξεκινούν να πάνε σε ένα Προσκύνημα. Ο ένας πηγαίνει με το λεωφορείο από τον δημόσιο δρόμο και ο άλλος πηγαίνει με τα πόδια από κάποιο μονοπάτι. Και οι δύο όμως έχουν τον ίδιο σκοπό. Ο Θεός και το ένα το χαίρεται και το άλλο το θαυμάζει. Κακό είναι, όταν αυτός που πάει από το μονοπάτι κατακρίνει μέσα του τον άλλον, που πάει από τον δημόσιο δρόμο, ή και το αντίστροφο...
Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους
... Μου λένε μερικοί άνδρες: «Δεν συμφωνώ με την γυναίκα μου -είμαστε αντίθετοι χαρακτήρες. Άλλος χαρακτήρας εκείνη, άλλος εγώ! Πώς κάνει τέτοια παράξενα πράγματα ο Θεός; Δεν θα μπορούσε να οικονομήσει μερικές καταστάσεις έτσι, ώστε να ταιριάζουν τα ανδρόγυνα, για να μπορούν να ζουν πνευματικά;». «Δεν καταλαβαίνετε, τους λέω, ότι μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται η αρμονία του Θεού; Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία. Αλίμονο, αν ήσασταν ίδιοι χαρακτήρες! Σκεφθείτε τι θα γινόταν, αν λ.χ. και οι δύο θυμώνατε εύκολα· θα γκρεμίζατε το σπίτι. Η, αν και οι δύο ήσασταν ήπιοι χαρακτήρες, θα κοιμόσασταν όρθιοι!...»...
Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους
Σε ένα ανδρόγυνο ξέρετε τι είπα; «Επειδή ταιριάζετε, γι' αυτό δεν ταιριάζετε!». Είναι και οι δύο ευαίσθητοι. Αν συμβεί κάτι στο σπίτι, και οι δύο τα χάνουν και αρχίζουν: «Ωχ, τι πάθαμε!» ο ένας, «ωχ, τι πάθαμε!» ο άλλος. Ο ένας δηλαδή βοηθάει τον άλλον να απελπισθεί πιο πολύ. Δεν μπορεί να τον τόνωση λίγο «για στάσου, να του πει, δεν είναι και τόσο σοβαρό αυτό που μας συμβαίνει». Το έχω δει αυτό σε πολλά ανδρόγυνα.
Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους
....Και στην αγωγή των παιδιών, όταν οι σύζυγοι είναι διαφορετικοί χαρακτήρες, μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν. Ο ένας κρατάει λίγο φρένο, ο άλλος λέει: «Άφησε τα παιδιά λίγο ελεύθερα». Αν τα στριμώξουν και οι δύο, θα χάσουν τα παιδιά τους. Και αν τα αφήσουν και οι δύο ελεύθερα, πάλι θα τα χάσουν. Ενώ έτσι βρίσκουν και τα παιδιά μία ισορροπία.
Θέλω να πω ότι όλα χρειάζονται. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεπερνούν τα όρια, αλλά ό καθένας να βοηθάει τον άλλον με τον τρόπο του. Αν φας λ.χ. κάτι πολύ γλυκό, θέλεις να φας και κάτι που είναι λίγο αλμυρό...
