Πνευματικός Αγώνας

Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι νὰ γίνουμε τέλειοι καὶ ἅγιοι. Νὰ ἀναδειχθοῦμε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ καὶ κληρονόμοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ἂς προσέξουμε μήπως, γιὰ χάρη τῆς παρούσας ζωῆς, στερηθοῦμε τὴ μέλλουσα, μήπως, ἀπὸ τὶς βιοτικὲς φροντίδες καὶ μέριμνες, ἀμελήσουμε τὸ σκοπὸ τῆς ζωῆς μας.

Ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία καὶ ἡ προσευχὴ ἀπὸ μόνες τους δὲν φέρνουν τοὺς ἐπιθυμητοὺς καρπούς, γιατί αὐτὲς δὲν εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας, ἀποτελοῦν τὰ μέσα γιὰ νὰ πετύχουμε τὸ σκοπό.

Στολίστε τὶς λαμπάδες σας μὲ ἀρετές. Ἀγωνιστεῖτε ν’ ἀποβάλετε τὰ πάθη τῆς ψυχῆς. Καθαρίστε τὴν καρδιά σας ἀπὸ κάθε ρύπο καὶ διατηρῆστε τὴν ἁγνή, γιὰ νὰ ἔρθει καὶ νὰ κατοικήσει μέσα σας ὁ Κύριος, γιὰ νὰ σᾶς πλημμυρίσει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μὲ τὶς θεῖες δωρεές.

Παιδιά μου ἀγαπητά, ὅλη σας ἡ ἀσχολία καὶ ἡ φροντίδα σ’ αὐτὰ νὰ εἶναι. Αὐτὰ ν’ ἀποτελοῦν σκοπὸ καὶ πόθο σας ἀσταμάτητο. Γί’ αὐτὰ νὰ προσεύχεστε στὸ Θεό. Νὰ ζητᾶτε καθημερινὰ τὸν Κύριο, ἀλλὰ μέσα στὴν καρδιά σας καὶ ὄχι ἔξω ἀπὸ αὐτήν. Καὶ ὅταν Τὸν βρεῖτε, σταθεῖτε μὲ φόβο καὶ τρόμο, ὅπως τὰ Χερουβεὶμ καὶ τὰ Σεραφείμ, γιατί ἡ καρδιά σας ἔγινε θρόνος τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ γιὰ νὰ βρεῖτε τὸν Κύριο, ταπεινωθεῖτε μέχρι τὸ χῶμα, γιατί ὁ Κύριος βδελύσσεται τοὺς ὑπερήφανους, ἐνῷ ἀγαπάει καὶ ἐπισκέπτεται τοὺς ταπεινοὺς στὴν καρδιά.

Ἂν ἀγωνίζεσαι τὸν ἀγώνα τὸν καλό, ὁ Θεὸς θὰ σὲ ἐνισχύσει. Στὸν ἀγώνα ἐντοπίζουμε τὶς ἀδυναμίες, τὶς ἐλλείψεις καὶ τὰ ἐλαττώματά μας. Εἶναι ὁ καθρέφτης τῆς πνευματικῆς μας καταστάσεως. Ὅποιος δὲν ἀγωνίστηκε, δὲν γνώρισε τὸν ἑαυτό του.

Προσέχετε καὶ τὰ μικρὰ ἀκόμα παραπτώματα. Ἄν σᾶς συμβεῖ ἀπὸ ἀπροσεξία κάποια ἁμαρτία, μὴν ἀπελπιστεῖτε, ἀλλὰ σηκωθεῖτε γρήγορα καὶ προσπέστε στὸ Θεό, ποὺ ἔχει τὴ δύναμη νὰ σᾶς ἀνορθώσει.

Μέσα μας ἔχουμε ἀδυναμίες καὶ πάθη καὶ ἐλαττώματα βαθιὰ ριζωμένα, πολλὰ εἶναι καὶ κληρονομικά. Ὅλα αὐτὰ δὲν κόβονται μὲ μία σπασμωδικὴ κίνηση οὔτε μὲ τὴν ἀδημονία καὶ τὴ βαρειὰ θλίψη, ἀλλὰ μὲ ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονή, μὲ καρτερία, μὲ φροντίδα καὶ προσοχή.

Ἡ ὑπερβολικὴ λύπη κρύβει μέσα της ὑπερηφάνεια. Γί’ αὐτὸ εἶναι βλαβερὴ καὶ ἐπικίνδυνη, καὶ πολλὲς φορὲς παροξύνεται ἀπὸ τὸ διάβολο, γιὰ ν’ ἀνακόψει τὴν πορεία τοῦ ἀγωνιστῆ.

Ὁ δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ στὴν τελειότητα εἶναι μακρύς. Εὔχεστε στὸ Θεὸ νὰ σᾶς δυναμώνει. Νὰ ἀντιμετωπίζετε μὲ ὑπομονὴ τὶς πτώσεις σας καί, ἀφοῦ γρήγορα σηκωθεῖτε, νὰ τρέχετε καὶ νὰ μὴ στέκεστε, σὰν τὰ παιδιά, στὸν τόπο ποὺ πέσατε, κλαίγοντας καὶ θρηνώντας ἀπαρηγόρητα.

Ἀγρυπνεῖτε καὶ προσεύχεστε, γιὰ νὰ μὴν μπεῖτε σὲ πειρασμό. Μὴν ἀπελπίζεστε, ἂν πέφτετε συνέχεια σὲ παλιὲς ἁμαρτίες. Πολλὲς ἀπ’ αὐτὲς εἶναι καὶ ἀπὸ τὴ φύση τους ἰσχυρὲς καὶ ἀπὸ τὴ συνήθεια. Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου, ὅμως, καὶ μὲ τὴν ἐπιμέλεια νικιοῦνται. Τίποτα νὰ μὴ σᾶς ἀπελπίζει.

Ἀπὸ τὴ σειρὰ τῶν φυλλαδίων «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ» 

τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ Ἀττικῆς.

Το χριστιανικό τραπέζι

Μια μέρα περνούσε έξω από ένα σπίτι. Μέσα ο οικοδεσπότης με τη γυναίκα του και τα παιδιά του ήταν στο τραπέζι. Γύρω τους είδε να παραστέκουν μερικοί ωραίοι νέοι με λαμπρά φορέματα. Στον αριθμό ήταν ακριβώς όσοι και οι συνδαιτημόνες. Αυτή η οικογένεια φαινόταν πολύ φτωχή. 

Για αυτό ο Άγιος είπε παραξενεμένος:

«τι είναι πάλι αυτό; Οι καθιστοί είναι φτωχοί, και πολύ μάλιστα, ενώ αυτοί που παραστέκουν είναι λαμπροφορεμένοι!»

Του φανέρωσε όμως ο Θεός ποιοι ήταν οι όρθιοι και τι σήμαινε το παράξενο τραπέζι:

Οι ωραίοι και λαμπροί νέοι είναι άγγελοι του αόρατου Θεού, που έχουν εντολή να παραστέκουν με σταυρωμένα τα χέρια σαν καλοί δούλοι την ώρα του φαγητού. 

Μόλις όμως ακουστεί στο τραπέζι καμιά κατάκριση, πάραυτα, όπως ο καπνός διώχνει τις μέλισσες, η κακή κουβέντα φυγαδεύει τους αγγέλους του Θεού. Και όταν απομακρυνθούν οι Άγιοι άγγελοι, έρχεται ένα μαύρο και σκοτεινό δαιμόνιο και κυλιέται ανάμεσα στους φλύαρους συνδαιτημόνες….

Εργάτης του φόβου, του μισθού ή της αγάπης;

Η αρχή της μακαρίας ανεξικακίας είναι το να δεχόμαστε τις ατιμίες (αφού μας γίνονται) με πικρία και πόνο ψυχής. Στο μέσον της ανεξικακίας είμαστε, όταν τις δεχόμαστε χωρίς λύπη. Και στην τελειότητα της ανεξικακίας φθάνομε, όταν θεωρούμε τις ατιμίες ως τιμές. 

Να χαίρεσαι εσύ που είσαι στο πρώτο στάδιο, ενδυναμώσου εσύ που είσαι στο δεύτερο και πλημμύρισε από αγαλλίαση εσύ που είσαι μες στη μακαριότητα του Κυρίου.

Παρατήρησα ελεεινό θέαμα στους οργίλους ανθρώπους που τους συνέβαινε από υπερηφάνεια χωρίς να το καταλαβαίνουν. Συνέβαινε δηλ. να οργίζονται και έπειτα, επειδή έπεφταν στην οργή, να ξαναοργίζονται γι’ αυτό. Και απορούσα βλέποντας ότι προσπαθούσαν να διώξουν το παράπτωμα πάλι. Τους λυπόμουνα βλέποντας ότι θέλουν να νικήσουν την αμαρτία.

Εγώ όμως είδα τρεις μοναχούς που και οι τρεις μαζί δέχθηκαν ατιμία. Και ο πρώτος τη δέχθηκε και σιώπησε. Ο δεύτερος χάρηκε μεν για τον εαυτό του, αλλά λυπήθηκε γι’ αυτόν που τον χλεύασε. Και ο τρίτος, επειδή σκέφθηκε τη βλάβη του πλησίον του, δάκρυσε θερμά. 

Έτσι μπορούσε να δει κανείς τον εργάτη του φόβου (που φύλαξε δηλ. την εντολή του Θεού από φόβο), τον εργάτη που ήταν άξιος μισθού και τον εργάτη της αγάπης.

Όσιος Ιωάννης της Κλίμακος

Η γαστριμαργία

Η γαστριμαργία είναι ένα ελάττωμα, ένα πάθος, που μας παρακινεί να τρώμε και να πίνουμε περισσότερο απ΄ όσο χρειάζεται το σώμα μας για να συντηρηθεί. 

Οι άγιοι Πατέρες, και μάλιστα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, λένε ότι πρόκειται για βαρειά αμαρτία, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία του ανθρωπίνου γένους: Αυτή εξόρισε τον Αδάμ από τον παράδεισο, αυτή προκάλεσε τον μεγάλο κατακλυσμό, αυτή έκανε τους Ισραηλίτες ειδωλολάτρες, αυτή έριξε τους ανθρώπους σε μύρια άλλα κακά.

Η γαστριμαργία είναι η θύρα, μέσ΄από την οποία περνούν πολλά πάθη και αμαρτήματα, με πρώτη την πορνεία, όπως γράψαμε στο σχετικό κεφάλαιο. Όποιος, λοιπόν, νικήσει τη γαστριμαργία, πολύ εύκολα θα νικήσει στη συνέχεια και τ΄άλλα πάθη, που αυτή τρέφει.

Στη γαστριμαργία συνήθως πέφτουμε με πέντε τρόπους, δηλαδή σε σχέση 

α) με το χρόνο, όταν τρώμε συχνότερα απ΄όσο πρέπει ή νωρίτερα από την κατάλληλη ώρα,
β) με την ποσότητα, όταν τρώμε και πίνουμε περισσότερο απ΄όσο μας χρειάζεται,
γ) με την ποιότητα, όταν επιζητούμε πλούσια, ακριβά και εξεζητημένα φαγητά,
δ) με τον τρόπο, όταν τρώμε με βουλιμία, και
ε) με τη μέριμνα, όταν σπαταλάμε μεγάλο μέρος του πολύτιμου χρόνου της ζωής μας σε γαστρονομικές φροντίδες και ασχολίες.

Η γαστριμαργία είναι πάντοτε αμάρτημα, πλήν όμως όχι θανάσιμο, όταν απλά προτιμάς τα πιο νόστιμα και φροντισμένα φαγητά ή δεν τηρείς με απόλυτη ακρίβεια τον κανόνα των καθορισμένων γευμάτων ή τρως περιστασιακά λίγο περισσότερο κ.ό.κ. 

Γίνεται όμως θανάσιμο, 

α) όταν προξενεί βλάβη και σκάνδαλο στον πλησίον,
β) όταν γνωρίζεις ότι θα πάθεις κάποια ζημιά (λ.χ. σοβαρή ασθένεια) και δεν εγκρατεύεσαι,
γ) όταν ξοδεύεις πάρα πολλά χρήματα για να τρως πλούσια, τη στιγμή που ο πλησίον σου στερείται τα αναγκαία και δεν τον ελεείς,
δ) όταν, χωρίς να εμποδίζεσαι από κάποιαν αρρώστια, δεν τηρείς τις καθορισμένες από την Εκκλησία μας νηστείες.

Αυτά όλα είναι θανάσιμα αμαρτήματα. Μα κι αν δεν ήταν, θα΄πρεπε να πολεμούσαμε τη γαστριμαργία, γιατί μας βλάπτει και σωματικά. Είναι πια πασίγνωστο, πώς οι κοιλιόδουλοι και οι μέθυσοι καταστρέφουν την υγεία τους, φθείρουν τον οργανισμό τους και έχουν κακό τέλος. Απεναντίας, οι λιτοδίαιτοι έχουν ως τα γεράματά τους καλή υγεία, ζωτικότητα και ευρωστία.

Μεγαλύτερη αξία, βέβαια, από την υγεία του σώματος έχει η υγεία της ψυχής, που βλάπτεται επίσης από τη γαστριμαργία, αφού, όπως είπαμε, απ΄αυτή γεννιούνται πολλά άλλα πάθη. Για να λυτρωθείς λοιπόν από το ελάττωμα τούτο, πρόσεξε όσα θα διαβάσεις παρακάτω.

Πρώτα-πρώτα μην ξεχνάς, πόσο μεγάλο είναι το βάρος, πόση η ταλαιπωρία που προξενούν στο στομάχι τα πολλά και καρυκευμένα φαγητά, και πόσο μικρή, αντίθετα, η απόλαυσή τους, που δεν κρατάει παρά μόνο όσην ώρα τα έχεις στο στόμα σου. Μόλις περάσουν το λαιμό, δεν μένει πια ίχνος νοστιμιάς και ηδονής. 

Πές μου, από τα τόσα συμπόσια και τα γιορταστικά τραπέζια στα οποία βρέθηκες, απ΄όλες τις λιχουδιές που γεύτηκες, απ΄όλα τα γλυκόπιοτα κρασιά που δοκίμασες, τι σου έμεινε;

Ασφαλώς τίποτα. Είτε έφαγες είτε δεν έφαγες, το ίδιο είναι. Γι΄αυτό, όταν ο λογισμός και η επιθυμία σε σπρώχνουν στη γαστριμαργία, ξεγέλασέ τα με τη σκέψη πως έφαγες και ήπιες ήδη, και πώς η απόλαυση πέρασε. Και πράγματι, αν απόψε εσύ απολαύσεις διάφορα γευστικά φαγητά και ποτά, και ένας φτωχός ή ένας ασκητής περάσει μόνο με ψωμί και νερό, πές μου, αύριο το πρωί θα έχετε καμιά διαφορά στην αίσθηση της γεύσης; 

Όχι, θ΄αποκριθείς. Και σωστά. Θα έχετε όμως, προσθέτω εγώ, διαφορά στην ψυχική κατάσταση, γιατί εσύ θα έχεις όχι μόνο το στομάχι σου βαρύ, απ΄τα μπαχαρικά και το κρασοπότι, μα και την ψυχή σου βαρειά απ΄την κραιπάλη, ενώ εκείνος θα έχει και το στομάχι του ελαφρύ και την ψυχή του ωφελημένη με το μισθό της φτώχειας και της ασκήσεως.

Ύστερα, να θυμάσαι πάντα τις ζημιές που σου προξενεί αυτό το πάθος, τη σπατάλη, τον κόπο, το χασομέρι, τις αρρώστιες, την απροθυμία στα πνευματικά έργα, και πάνω απ΄όλα την αιώνια πείνα και δίψα, που σε περιμένει μετά τον σωματικό θάνατο στην άλλη ζωή. Γιατί ο Κύριος το είπε ξεκάθαρα: “Αλίμονο σ΄εσάς που τώρα είστε χορτάτοι, γιατί θα πεινάσετε” (Λουκ. 6:25).

Να θυμάσαι ακόμα το μεγάλο δείπνο, για το οποίο μίλησε ο Χριστός (Λουκ. 14:16-24) και όπου είμαστε όλοι καλεσμένοι. 

Αν ποθείς ν΄απολαύσεις το πανευφρόσυνο και τρισευλογημένο ουράνιο δείπνο, που θα διαρκέσει αιώνια, ασκήσου τώρα στην εγκράτεια, που θα σου εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις της συμμετοχής σ΄αυτό. Γιατί πραγματικά είναι “μακάριος όποιος θα πάρει μέρος στο τραπέζι της βασιλείας του Θεού” (Λουκ. 14:15).

Να θυμάσαι, τέλος, το παράδειγμα του Λυτρωτή μας, που νήστεψε στην έρημο σαράντα ημέρες και μετά κατατρόπωσε το διάβολο (Ματθ. 4:1-11), καθώς και τόσων αγίων και ασκητών, πού, όπως διαβάζουμε στα συναξάρια, έκαναν καταπληκτικά θαύματα κι έβγαζαν από τους ανθρώπους τα δαιμόνια, χάρη στην προσευχή και τη νηστεία τους. Αυτό, άλλωστε, το βεβαίωσε και ο Κύριος, λέγοντας ότι το γένος των δαιμόνων “δεν βγαίνει παρά μόνο με προσευχή και νηστεία” (Ματθ. 17:21).

Πρέπει, όμως, να ξέρεις και τούτο, πώς όποιος νηστεύει και εγκρατεύεται από φαγητά και ποτά με γογγυσμό και απροθυμία, χάνει το μισθό του. Ο γνήσιος εργάτης της εγκράτειας είναι ιλαρός, ολοπρόθυμος, όλος αγαλλίαση, γιατί ξέρει πόσο ωφελείται απ΄αυτήν. Όποιος πάλι νηστεύει για την ανθρωπαρέσκεια, δεν εκπληρώνει το σκοπό της εγκράτειας, που είναι η δόξα του Θεού.

Πιο πολύ από την πολυφαγία να φοβάσαι την πολυποσία, γιατί το κρασί, το ρακί και όλα τα όμοια ποτά θολώνουν το νου και διεγείρουν τα σαρκικά πάθη. Όταν μάλιστα φτάσει να πιει κανείς τόσο πολύ, ώστε να μεθύσει, χάνει τον έλεγχο των πράξεών του, γίνεται παιχνίδι στα χέρια των ανθρώπων και των δαιμόνων, και μπορεί να φτάσει ακούσια ως το έγκλημα. Γι΄αυτό πρέπει να φυλάγονται από την οινοποσία όσοι ποθούν σωτηρία ψυχής, και προπαντός οι νέοι, οι κληρικοί και οι μοναχοί.

Η σάρκα, αδελφέ, είναι εχθρός πανούργος και δόλιος. Όσο την τρέφεις και την περιποιείσαι, τόσο σε πολεμάει και σε σπρώχνει στην αμαρτία. Όσο την αφήνεις νηστική και την ταλαιπωρείς, τόσο εξασθενίζει και υποχωρεί. Αν, λοιπόν, θέλεις να την υποτάξεις στο νου, πολέμησέ την με την εγκράτεια, τη μητέρα των αρετών και του αγιασμού.

ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΟΥΜΕ (ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ)

(Επιλογή και διασκευή ψυχωφελών κειμένων από το βιβλίο “ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑ” του μοναχού Αγαπίου Λάνδου του Κρητός)

Άναψε τη ψυχή με τη προσευχή...

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Άναψε τη ψυχή με τη προσευχή. Πίστεψέ με, δεν έχει τόσο την ικανότητα να καθαρίζει τη σκουριά η φωτιά, όσο η νυχτερινή προσευχή τη σκουριά των αμαρτιών μας. Ας ντραπούμε, αν όχι κανέναν άλλον, τους νυκτερινούς φύλακες.

Εκείνοι περιέρχονται τους δρόμους για τον ανθρώπινο νόμο, φωνάζοντας δυνατά μέσα στην παγωνιά και περπατώντας μέσα από τα στενά, και πολλές φορές βρέχονται και παγώνουν για σένα και την σωτηρία σου και για τη φύλαξη των χρημάτων σου. Εκείνος για τα χρήματα σου παίρνει τόσα προνοητικά μέτρα, ενώ εσύ ούτε ένα για τη δική σου ψυχή;

Και μάλιστα εγώ δεν σε αναγκάζω να περιφέρεσαι έξω στο ύπαιθρο όπως εκείνος, ούτε να πιέζεσαι φωνάζοντας δυνατά, αλλά μένοντας μέσα σ' έναν απόμερο χώρο, στο ίδιο το δωμάτιο σου, γονάτισε, παρακάλεσε τον Δεσπότη. Γιατί αυτός ο ίδιος ο Δεσπότης διανυκτέρευσε πάνω στο όρος των Ελαιών; Όχι για να γίνει πρότυπο για μας;

Τότε αναπνέουν τα φυτά, τη νύχτα εννοώ· τότε και η ψυχή, ακόμη περισσότερο απ' αυτά, δέχεται τη δροσιά Αυτά τα οποία ο ήλιος της ημέρας τα ξήρανε, αυτά τη νύχτα δροσίζονται. Αποτελεσματικότερα από κάθε δροσιά είναι τα δάκρυα που χύνονται εναντίον των επιθυμιών και κάθε φλογώσεως και καύσωνα και δεν αφήνουν να πάθουμε κανένα κακό.

Αν δεν απολαύσει (η ψυχή) αυτή τη δροσιά, την ημέρα θα ξεραθεί εντελώς. Αλλά όχι, να μη συμβεί κανένας από μας να τροφοδοτήσει εκείνη τη φωτιά, αλλά αφού δροσιστούμε και απολαύσουμε τη φιλανθρωπία του Θεού, έτσι όλοι να ελευθερωθούμε από το φορτίο των αμαρτιών μας με τη χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. 

Αμήν.

Η αληθινή συγχώρεση

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

Θέλεις να μάθεις τη σημασία της αρετής;

Τα εξής παραγγέλνει ο Θεός στους ανθρώπους: «κανείς από σας ας μη διατηρεί στην καρδιά του κακία για τον αδελφό του» (Ζαχ. ζ΄10) και «κανείς ας μην συλλογίζεται την κακία του άλλου» (Ζαχ. η΄ 17).

Βλέπεις; Δεν λέει μόνο, συγχώρεσε το κακό του άλλου, αλλά μην το έχεις ούτε στη σκέψη σου, μη το συλλογίζεσαι, άφησε όλη την οργή, εξαφάνισε την πληγή. Νομίζεις, βεβαίως, ότι με την εκδικητικότητα τιμωρείς εκείνον που σε έβλαψε. Γιατί εσύ ο ίδιος σαν άλλο δήμιο εγκατέστησες μέσα σου το θυμό και καταξεσκίζεις τα ίδια σου τα σπλάχνα.

Έχεις αδικηθεί πολύ και στερήθηκες πολλά εξαιτίας κάποιου, κακολογήθηκες και ζημιώθηκες σε πολύ σοβαρά θέματά σου και γι’ αυτό θέλεις να δεις να τιμωρείται ο αδελφός σου; Και εδώ πάλι είναι χρήσιμο να τον συγχωρήσεις.

Γιατί, εάν θελήσεις, εσύ ο ίδιος να εκδικηθείς και να επιτεθείς εναντίον του είτε με τα λόγια σου, είτε με κάποια ενέργειά σου, ή με την κατάρα σου, ο Θεός όχι μόνο δεν θα επέμβει κατ’ αυτού –εφόσον εσύ ανέλαβες την τιμωρία του- αλλά επιπλέον θα σε τιμωρήσει ως θεόμαχο.

Άφησε τα πράγματα στο Θεό. Αυτός θα τα τακτοποιήσει πολύ καλύτερα απ’ ό,τι εσύ θέλεις. Σε σένα έδωσε μόνο την εντολή να προσεύχεσαι για τον άνθρωπο που σε λύπησε…

Εμάλωσες με κάποιον και κρατάς μέσα σου κακία; Μην προσέλθεις στη Θεία Κοινωνία!
Θέλεις να προσέλθεις; Συμφιλιώσου πρώτα και τότε να έλθεις να εγγίσεις τα Άχραντα Μυστήρια!

Αυτά δεν τα λέγω εγώ, αλλά ο ίδιος ο Κύριος. Αυτός για να σε συμφιλιώσει με τον Πατέρα, δεν αρνήθηκε ούτε να σφαγιασθεί, ούτε το αίμα Του να χύσει. Και συ, για να συμφιλιωθείς με τον συνάνθρωπό σου, ούτε μια λέξη δεν καταδέχεσαι να βγάλεις από το στόμα σου; Και διστάζεις να τρέξεις πρώτος; Άκουσε τι λέει για όσους κρατούν τη στάση αυτή: «Αν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου… πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου» (Ματθ. ε΄ 23-24).

Αν έβλεπες ένα μέλος του σώματός σου αποκομμένο, δεν θα έκανες τα πάντα για να το ενώσεις μα το σώμα σου; Αυτό κάνε και για τους αδελφούς σου. Όταν τους δεις να έχουν αποκοπεί από την αγάπη σου, τρέξε γρήγορα και περιμάζεψέ τους, μην περιμένεις εκείνους να έλθουν, σπεύσε εσύ πρώτος, για να λάβεις τα βραβεία!

Ένα μόνο εχθρό διαταχθήκαμε να έχουμε, τον διάβολο. Με αυτόν να μην συμφιλιωθείς ποτέ, προς τον αδελφό σου όμως ποτέ να μην έχεις βαριά καρδιά.

Κι αν ακόμη συμβεί κάποια μικροψυχία, ας είναι παροδική, ας μην υπερβαίνει το διάστημα της ημέρας. «Η δύση του ηλίου να μη σας προφθάνει οργισμένους», λέει ο Απόστολος (Εφεσ. δ΄ 26).
«…ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταιςἡμῶν…» (Ματθ. στ΄ 12).

Βλέπεις; Ο Θεός εσένα τον ίδιο έκανε κριτή της συγχωρήσεως των αμαρτημάτων σου. Αν συγχωρήσεις λίγα, λίγα θα σου συγχωρεθούν. Αν συγχωρήσεις πολλά, θα σου συγχωρηθούν πολλά. Αν τα συγχωρήσεις με ειλικρίνεια και με όλη σου την καρδιά, με τον ίδιο τρόπο θα συγχωρήσει και τα δικά σου ο Θεός.

Αν μετά την συγχώρηση, κάνεις φίλο σου τον εχθρό σου, έτσι θα διάκειται και ο Θεός απέναντί σου.

Ποιας, λοιπόν, τιμωρίας δεν είναι άξιος εκείνος, που ενώ πρόκειται να κερδίσει δέκα χιλιάδες τάλαντα, εάν χάσει εκατό μόνο δηνάρια, ούτε και τα λίγα δεν συγχωρεί, αλλά στρέφει εναντίον του τα ίδια τα λόγια της προσευχής;
Γιατί όταν λες στο Θεό «συγχώρεσέ μας, όπως και εμείς συγχωρούμε τους εχθρούς μας» και κατόπιν εσύ δεν συγχωρείς, για τίποτε άλλο δεν παρακαλείς το Θεό, παρά να σε στερήσει από κάθε απολογία και συγγνώμη…

Απόσπασμα από την ομιλία κ΄ 

«Εις τους Ανδριάντας»

Οι "κατηγορίες" των Αγίων της Εκκλησία μας

Άγιοι της Εκκλησίας

Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας δεν είναι υπάρξεις εξωκοσμικές αλλά άνθρωποι ομοιοπαθείς μ’ εμάς. Η αγιότης είναι η ανοιχτή πρόσκληση της Κεφαλής της Εκκλησίας, του Ιησού Χριστού, που απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο όλων των εποχών, στη συμμετοχή στον Σταυρό Του που είναι το εχέγγυο της επιτυχίας της προσωπικής Ανάστασης.

Οι Άγιοι πήραν την γενναία απόφαση να συσταυρωθούν με τον Χριστό (μέσω του μαρτυρίου του αίματος ή της συνειδήσεως) συντρίβοντας τον «παλαιό άνθρωπο» δια της μετανοίας. Η χριστομίμητος ταπείνωσή τους είλκυσε την Θεία Χάρη που ενοίκησε σ’ αυτούς και τους κατέστησε θεοφόρους. Αυτή η απόλυτη ένωσή τους με τον Θεό είναι «η ψυχολογία της αγιότητος», όπως επισημαίνει ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς: «Σε κάθε Άγιο ο Κύριος είναι τα πάντα και κάθε τι στην ψυχή του, στην συνείδησή του, στην καρδιά του και στο έργο του».

Οφείλουμε να τους ακολουθούμε με πιστότητα, ζήλο, αγάπη πολλή και ταπεινή μαθητική διάθεση, διότι "χωρίς αγάπη για τους Αγίους η ορθοδοξία κάποιου είναι ακρωτηριασμένη και η αίσθηση προσανατολισμού κλειστή- διότι κάποιος πρέπει να ακολουθεί τα παραδείγματα". (π. Σεραφείμ Ρόουζ)

Απόστολοι και Ισαπόστολοι

Οι Απόστολοι είναι ο στενός κύκλος των δώδεκα και ο ευρύτερος των εβδομήκοντα μαθητών του Χριστού τους οποίους ο Ίδιος επέλεξε. Δραστηριοποιούνταν παράλληλα με το έργο του Κυρίου αποστέλλοντάς τους να κηρύξουν το Ευαγγέλιό Του ενώ συγχρόνως τους είχε δώσει την χάρη της θαυματουργίας. 

Οι Απόστολοι είναι οι γνήσιοι συνεχιστές του έργου του Χριστού μας και της διδασκαλίας Του. Είναι οι στύλοι και τα εδραιώματα της Εκκλησίας και για αυτό κατέχουν πρωτεύουσα θέση σ’ Αυτήν. Οι Ισαπόστολοι έλαβαν αυτόν τον τόσο τιμητικό τίτλο επειδή η προσφορά τους στην διάδοση του λόγου του Θεού ήταν καίρια.

Άγιος Συμεών ο δια Χριστόν σαλός

Δια Χριστόν σαλοί

Στην διά Χριστόν σαλότητα, τη σπάνια αυτή μορφή άσκησης, ανήκουν οι μοναχοί και σπανιότερα οι λαϊκοί που από θείο έρωτα αποφάσισαν να ακολουθήσουν τη δύσκολη οδό της παραίτησης από το κύρος που δίνει η λογική στον άνθρωπο.

Παρατηρώντας προσεκτικά τη ζωή και τα σημεία των διά Χριστόν Σαλών μέσα από τους βίους τους, βλέπουμε πως παίζουν ένα ιερό παιχνίδι. Δεν διστάζουν να εμπαίξουν τον κόσμο και τα του κόσμου τούτου, την υποκρισία, την επίδειξη και τον φαρισαϊσμό. Κατά τον Ιωάννη της Κλίμακος δείχνουν ότι «καθεύδουν διά την χρείαν τῆς φύσεως», όμως η καρδιά τους «ἀγρυπνεῖ διά το πλῆθος τοῦ ἒρωτος» προς τον Θεό.

Η διά Χριστόν σαλότητα αποτελεί ίσως την πιο παράξενη και συγκλονιστική μορφή ορθόδοξης άσκησης. Σαλός σημαίνει τρελός. Ο τρόπος της ζωής του, τα φερσίματά του και γενικά η όλη εικόνα του, φαίνεται να ταιριάζει με την εικόνα κάποιου ανθρώπου που έχει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σαλεμένα τα μυαλά του. Όμως οι δια Χριστόν σαλοί μόνο τρελοί δεν ήταν. Ήταν οι πλέον γνωστικοί που κατέχτησαν την απάθεια και με την Χάρη του Θεού δίωκαν τους δαίμονες και τις πλάνες τους. Οι δια Χριστόν σαλότητα είναι μία χαρισματική κατάσταση.

Άγιοι Μάρτυρες

Οι άγιοι Μάρτυρες είναι αυτοί που υπέγραψαν την μαρτυρία της Πίστεως και της αγάπης τους προς τον Χριστό με το ίδιο τους το αίμα. Αποτελούν το πιο επίλεκτο σώμα της Εκκλησίας, αφού Αυτή θεμελιώθηκε επί του Αίματος του Κυρίου μας αλλά κατ’ επέκτασιν και στα αίματα των Μαρτύρων. 

Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τα εγκαίνια των Ιερών Ναών τοποθετούνται εντός των Αγίων Τραπεζών Ιερά Λείψανα Μαρτύρων. Το πόσο σημαντική είναι η εθελούσια προσφορά της ζωής στον Χριστό από το γεγονός ότι με το μαρτύριο ξεπλένεται κάθε αμάρτημα ενώ ακόμη και εάν ο μαρτυρήσας δεν είχε βαπτιστεί θεωρείται αυτομάτως βαπτισμένος και Άγιος.

Χρησιμοποιούνται σύνθετες λέξεις με την λέξη μάρτυς για να υποδηλώσουν την ιδιότητα του κάθε Αγίου Μάρτυρος (π.χ. Ιερομάρτυς= Μάρτυρας που ήταν ιερωμένος, Οσιομάρτυς= Μάρτυς που ήταν μοναχός).

Ιεράρχες

Οι Άγιοι οι οποίοι κατείχαν την υψηλή χάρη της αρχιερωσύνης αποτελούν ειδική κατηγορία στο σώμα της Εκκλησίας μας. Έχοντες λάβει οι πρώτοι Επίσκοποι την χάρη του Αγίου Πνεύματος από τους Αποστόλους την μετέδωσαν με την χειροτονία στους επομένους σε μια αδιάκοπη αλυσίδα μέχρι σήμερα, την ονομαζόμενη αποστολική διαδοχή (που δεν είναι απλώς μια ιστορική συνέχεια αλλά οπωσδήποτε παράδοση και αποδοχή της Ιεράς Παραδόσεως). 

Οι Ιεράρχες είναι οι θεματοφύλακες των ιερών δογμάτων και οι πατέρες του ποιμνίου που φέρουν την ευθύνη για την πνευματική του διαπαιδαγώγηση.

Όσιοι

Στην αρχαία ελληνική το επίθετο «όσιος» σημαίνει αυτός που είναι αφιερωμένος στον Θεό. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τους μοναχούς και τις μοναχές οι οποίοι ηθελημένα αρνήθηκαν κάθε κοσμική απόλαυση και αφοσιώθηκαν ψυχή και σώματι στον Θεό. 

Αγωνιζόμενοι στον στίβο της άσκησης μπορεί να μην πέρασαν από το μαρτύριο του αίματος αλλά πέρασαν το μαρτύριο της συνειδήσεως και έτσι αγίασαν. Το Ορθόδοξο αγιολόγιο της Εκκλησίας με τον όρο «Όσιοι» δεν κάνει κάποια διάκριση μεταξύ της αξίας (δεν μπορεί κάποιος να είναι περισσότερο ή λιγότερο άγιος) των Αγίων αλλά δείχνει ότι οι συγκεκριμένοι Άγιοι ήταν μοναχοί ή ασκητές.

Ομολογητές

Μια ιδιαίτερη κατηγορία στις τάξεις των Αγίων είναι οι ομολογητές. Το παράδειγμά τους είναι ίσως το πιο προσηνές στην ζωή του κάθε Χριστιανού αφού όλοι οφείλουμε καθημερινώς να ομολογούμε- εν έργω και λόγω- την πίστη και την αφοσίωση στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. 

Οι Ομολογητές διετράνωσαν την Ορθόδοξη πίστη τους μπροστά σε τυράννους άφοβα. Βασανίστηκαν και διώχθηκαν όμως τελικώς δεν πέθαναν εξ αιτίας των μαρτυρίων.

Οι 1241 Άγιοι Νεομάρτυρες της Νάουσας (+1822)

Νεομάρτυρες

Με τον όρο αυτόν δεν γίνεται κάποιος αξιολογικός διαχωρισμός των Αγίων. Οι Νεομάρτυρες δεν υστερούν σε τιμή και δόξα από τους αρχαίους μάρτυρες της Εκκλησίας απλώς τους προσδίδετε αυτός ο χαρακτηρισμός ώστε να συγκεκριμενοποιηθεί η χρονική περίοδος του μαρτυρίου τους. 

Ως διαχωριστική γραμμή τίθεται κυρίως η άλωση της Βασιλεύουσας. Από τότε και μέχρι σήμερα όσοι υπογράφουν με το αίμα τους την μαρτυρία της πίστεως και της αγάπης τους προς τον Χριστό ονομάζονται Νεομάρτυρες.

Στην εποχή της Τουρκοκρατίας οι Νεομάρτυρες εκτός από την Χάρη και ευλογία προς τους Πιστούς αναπτέρωναν και στήριζαν τις ελπίδες τους. Ήταν η περίτρανη απόδειξη πως όσο δυνατός και αδυσώπητος να ήταν ο κατακτητής δεν μπορούσε με καμμία δύναμη να υποδουλώσει τις ψυχές των Ορθοδόξων Ρωμιών!

Το παράδειγμα του Χριστού

Αγίου Ιωάννη της Κρονστάνδης

Σαν πολύτιμη πνευματική κληρονομιά άφησε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός στην Εκκλησία Του τη διδασκαλία, τα θαύματα και, προ παντός, το παράδειγμά Του.

Ότι δίδαξε, το εφήρμοσε πρώτος στην επίγεια ζωή Του. Ότι προείπε για την Εκκλησία Του, εκπληρώθηκε πρώτα στον εαυτό Του.

Δίδαξε την αγάπη προς τους εχθρούς, και πρώτος τήρησε αυτή την εντολή, όταν στο αποκορύφωμα του πάθους Του, ικέτευε τον ουράνιο Πατέρα Του υπέρ των σταυρωτών Του: «πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,34).

Δίδαξε την άμετρη ανεξικακία: «ὅστις σε ῥαπίσει ἐπὶ τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην» (Ματθ. 5,39) και παραδόθηκε εκούσια στα χέρια των ανόμων Ιουδαίων. «ὃς λοιδορούμενος οὐκ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπείλει, παρεδίδου δὲ τῷ κρίνοντι δικαίως» (Α’ Πέτρου 2,23).

Δίδασκε να μη φοβούμεθα «ἀπὸ τῶν ἀποκτεννόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι» (Ματθ. 10,28), και δεν φοβήθηκε τους φονευτάς Του.

Ευαγγελίσθηκε την ανάσταση των νεκρών και την αιώνια ζωή, και ο ίδιος πρώτος «γήγερται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο» (Α’ Κορ. 15,20).

Η ανάστασις του Κυρίου είναι η κορύφωσις του σχεδίου του Θεού για τη σωτηρία μας, το θαύμα των θαυμάτων του Θεού, με το οποίο προαγγέλλεται και η ανάστασις των ανθρώπων που θα ακολουθήσουν το παράδειγμα Του, αφού ο Χριστός «ἔπαθεν ὑπὲρ ὑμῶν, ὑμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμὸν ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (πρβλ. Α’ Πετρ. 2,21)

Αι θλίψεις γεννούν την ταπείνωση

Γέροντος Εφραίμ Κατουνακιώτη

Εις τι θα μας ωφελήσει εμάς αν μάθουμε ότι η φωνή ήταν του Πατρός ή ο Θεός μιλεί δι’ αγγέλου για το ‘να και τ’ άλλο.

Εις τι θα μας ωφελήσει εις τον δρόμο της σωτηρίας μας, αν γνωρίζουμε αυτό; Εσύ μιλάς θεολογικά. Τί θα μας ωφελήσει;

Τίποτε. Θα σε προσβάλω. Άφησες τον δρόμο της ταπεινώσεως και πιάνεις υψηλά επίπεδα θεολογικά. Όχι. Άφησε αυτόν τον δρόμο κι ακολούθησε τον δρόμο της καλογερικής. «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Άφησε αυτόν τον δρόμο της ερεύνης, διότι…

Ήρθε κάποιος στο σπίτι και λέει: «Πάτερ, το Σώμα που μεταλαμβάνομε είναι το Σώμα του Χριστού, το είπανε, λέει…» Λέω: «Πάτερ, δεν μπορούμε να θεολογήσουμε, διότι δεν είμαστε θεολόγοι. Μεταλαμβάνουμε Σώμα και Αίμα Χριστού. Περισσότερο δεν μπορούμε να πούμε, μήπως και πέσουμε σε κάνα δογματικό λάθος και θα το βρούμε εμπόδιο μετά τον θάνατο μας».

Τέτοια δεν μας ωφελούν, πάτερ. Άφησε αυτόν τον δρόμον και πάρε τον δρόμον της ταπεινώσεως και τον δρόμον της υπακοής και άφησε τα υψηλά επίπεδα.

Αι θλίψεις γεννούν την ταπείνωση και η ταπείνωση έχει κατόπιν!! Συντρίβεται ο άνθρωπος, συντρίβεται ο άνθρωπος μέσα του.

Πηγή: Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, Έκδοση Ι. Ησυχαστηρίου «Άγιος Εφραίμ» Κατουνάκια Αγίου Όρους, § Tαπείνωση, Α’ έκδοση 2000.

Συλλογή αγιογραφικών χωρίων και αποφθεγμάτων περί Ταπεινοφροσύνης

Είπε ο αββάς Ησαΐας: «Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη, γλώσσα δεν έχει για να ελέγξει τον έναν που είναι αμελής ή τον άλλον που είναι ασεβής· ούτε μάτια έχει, για να παρατηρεί τα ελαττώματα άλλου· ούτε αυτιά έχει, για να ακούει όσα δεν ωφελούν την ψυχή του· και δεν έχει να μιλήσει σε κανέναν για τίποτε άλλο, παρά μόνο για τις αμαρτίες του· αλλά και με όλους τους ανθρώπους έχει ειρηνικές σχέσεις όχι για κάποια φιλία, αλλά για χάρη της εντολής του Θεού (Μάρκ. 9:50). Αν κανείς δεν βαδίζει τον δρόμο τούτο (της ταπεινοφροσύνης), ακόμα κι αν νηστεύει (αυστηρά, τρώγοντας κάθε) έξι μέρες η επιδοθεί σε (οποιουσδήποτε) μεγάλους αγώνες, χαμένοι πηγαίνουν όλοι του οι κόποι».

Όπου εισέλθει η υπερηφάνεια, εισέρχεται η καταισχύνη, η δε σοφία είναι με το μέρος των ταπεινών (Σολομών).

“Εί τις θέλει πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος και πάντων διάκονος” [Μαρκ. θ’35].

“Εισιν έσχατοι οί έσονται πρώτοι, και εισί πρώτοι οί έσονται έσχατοι” [Λουκ. ιγ’30].

“Ο μείζων εν υμίν γινέσθω ως ο νεώτερος, και ο ηγούμενος ως ο διακονών” [Λουκ. κβ’ 26-27].

“Ο μείζων υμών έσται υμών διάκονος. Όστις δε υψώσει εαυτόν ταπεινωθήσεται, και όστις ταπεινώσει εαυτόν υψωθήσεται” [Ματθ. κγ’10-12].

“Ο μικρότερος εν πάσιν υμίν υπάρχων ούτος εστι μέγας” [Λουκ. θ’48].

“Ος εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται υμών διάκονος, και ός αν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος. Και γαρ ο Υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι, και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών” [Μαρκ. ι’43-45].

“Πολλοί έσονται πρώτοι έσχατοι και έσχατοι πρώτοι” [Ματθ. ιθ’30].

Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν [Καινή Διαθήκη – Ιακώβου δ’6].

Εισίν οι πλουτίζοντες μηδέν έχοντες και εισίν οι ταπεινούντες εαυτούς εν πολλώ πλούτω [Σολομών, Παροιμ. ιγ’7].

Δεν μας σώζει ούτε η άσκηση, ούτε η αγρυπνία, ούτε η νηστεία, αλλά μόνο η αληθινή ταπεινοφροσύνη. Και αυτό το ομολόγησαν σε κάποιο μεγάλο ασκητή οι ίδιοι οι δαίμονες! [Αγία Θεοδώρα].

Μεγάλο φάρμακο σωτηρίας είναι η ταπεινοφροσύνη. Διότι, ο σατανάς δεν κατέπεσε από τους ουρανούς ούτε εξαιτίας σαρκικής ακολασίας, ούτε εξαιτίας άλλων υλικών απολαύσεων, αλλά μόνο από υπερηφάνεια. Να γιατί ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος, για να γίνουμε και μεις, οι υιοί του ανθρώπου, υιοί του Θεού [Μέγας Αθανάσιος].

Η βασιλεία του Θεού έχει πόρτα χαμηλή. Για να μπεις πρέπει ή να είσαι παιδί ή να σκύψεις [Άγιος Αυγουστίνος].

Χωρίς ταπείνωση το παν γίνεται μηδέν. Με την ταπείνωση το μηδέν γίνεται το παν [Μέγας Βασίλειος].

Γνήσιες αρετές είναι εκείνες, που ούτε καν τις υποπτεύεται κανείς [Μέγας Βασίλειος].

Πολλές φορές η ταπεινοφροσύνη σώζει αυτόν που διέπραξε πολλά και μεγάλα αμαρτήματα! [Μέγας Βασίλειος].

Η αληθινή ταπεινοφροσύνη κρύβει όχι μονάχα όλες τις άλλες αρετές, αλλά ακόμα και τον εαυτό της [Μέγας Βασίλειος].

Δύο πράγματα να απομακρύνεις από τον εαυτό σου: να μη θεωρείς τον εαυτό σου αξιόλογο και σπουδαίο, ούτε να νομίσεις ότι κάποιος από τους συνανθρώπους σου είναι καλύτερός σου στην αξία [Μέγας Βασίλειος].

Γνώση θεοσεβείας σημαίνει γνώση ταπείνωσης και πραότητας. Η ταπείνωση είναι μίμηση του Χριστού η δε έπαρση και η θρασύτητα και η αναίδεια είναι μίμηση του διαβόλου [Μέγας Βασίλειος].

Η ταπεινοφροσύνη υποδεικνύει στον ανώτερο να υπηρετεί και στον κατώτερο διδάσκει ότι δεν είναι κακό να υπηρετείται [Μέγας Βασίλειος].

Η υγιής ταπείνωση μαγνητίζει και τον πιο κακοπροαίρετο άνθρωπο, αφού αυτή είναι η στολή της θεότητας [Μέγας Βασίλειος].

Ο αββάς Ησύχιος συνήθιζε να λέει: “Όταν ο Ιησούς μπήκε στα Ιεροσόλυμα καθισμένος στο ταπεινό υποζύγιο, όλοι άπλωναν τα ενδύματά τους κάτω από τα πόδια του ζώου. Όταν ο Ιησούς όμως το ξεκαβαλίκεψε, κανείς πια δεν τον πρόσεχε”. Έτσι και ο εργάτης της Εκκλησίας, παίρνει αξία και ελκύει τιμές, όσο εξακολουθεί να είναι υποζύγιο του Κυρίου. Αλλιώς….

Δεν υπάρχει άλλο φυσικό γνώρισμα και σημάδι που να φανερώνει την ιδιότητα των μαθητών του Χριστού, όσο το ταπεινό φρόνημα και η ταπεινή εμφάνιση [Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος].

Η ταπείνωση και η σκληραγωγία, ελευθερώνουν τον άνθρωπο από κάθε αμαρτία. Διότι η ταπείνωση κόβει τα πάθη της ψυχής και η σκληραγωγία τα πάθη του σώματος [Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος].

Χαρακτηριστική ιδιότητα του άστρου είναι το φως του. Και χαρακτηριστική ιδιότητα εκείνου που σέβεται και φοβάται τον Θεό είναι η αίσθηση της μηδαμινότητάς του κι η ταπείνωση [Όσιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος].

Αγάπησε την ταπείνωση σ’ όλα σου τα έργα [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Αυτός που δέχεται με υπομονή και με ταπείνωση τις κατηγορίες, αυτός έφθασε στην τελειότητα [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Η πολυχρόνια υπομονή οδηγεί στην ταπείνωση. Η ταπείνωση οδηγεί στην υγεία της ψυχής. Η υγεία της ψυχής στη γνώση του Θεού. Η γνώση του Θεού, στην αγάπη του Θεού. Και τέλος, η αγάπη του Θεού, στη χαρά του Θεού, τη γλυκύτερη όλων [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Για ό,τι καυχιόμαστε, θα παραχωρήσει ο Θεός να το χάσουμε, για ταπείνωση [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Ταπείνωσε τον εαυτό σου και θα δεις την δόξα του Θεού μέσα σου [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Προ της συντριβής υπάρχει η υπερηφάνεια και προ του χαρίσματος η ταπείνωση [Άγιος Ισαάκ ο Σύρος].

Η ταπείνωση, με ανερμήνευτο τρόπο, μας ανάγει υπεράνω παντός κτιστού και διατηρεί στη ζωή μας τη Χάρη του Θεού. Ας έχουμε, λοιπόν, στη σκέψη μας μια σοφή προειδοποίηση που λέγει: Ο διάβολος δεν τρώει, δεν πίνει, και αυτός ο τυπικά πιο μεγάλος ασκητής δεν είναι γι’ αυτό λιγότερο διάβολος…. Η ταπείνωση είναι το μόνο όπλο που νικά το διάβολο, ο απαραίτητος όρος της σωτηρίας, η μυστική θεία δύναμη, που συγκλείει εν εαυτή πάντας. Όπου βλαστάνει η ταπείνωση, εκεί βρύει η δόξα του Θεού (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος), εκεί ο οφθαλμός του φυτού της ψυχής ανθίζει σε άνθος αμάραντο.

Η ταπεινοφροσύνη είναι ο θρόνος της αγάπης και όλων των άλλων αρετών [Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης].

Την λησμονιά των αμαρτημάτων την προκαλεί η υπερηφάνεια, διότι η ενθύμησή τους προξενεί ταπεινοφροσύνη [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Με την συμμαχία της Αγίας Τριάδας να οπλισθούμε εναντίον των τριών: Φιληδονίας, Φιλαργυρίας, Φιλοδοξίας, διά των τριών: Εγκράτειας, Αγάπης και Ταπείνωσης [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Η υπερηφάνεια, μερικούς από τους Αγγέλους τους μετέβαλε σε δαίμονες, ενώ η ταπεινοφροσύνη, οπωσδήποτε μερικούς από τους δαίμονες μπορεί να τους μεταβάλει σε Αγγέλους. Γι’ αυτό ας έχουν θάρρος όσοι έπεσαν [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Άλλο πράγμα είναι το να ταπεινοφρονεί κανείς, άλλο το να αγωνίζεται να ταπεινοφρονεί και άλλο το να επαινεί τον ταπεινόφρονα. Το πρώτο είναι των τελείων, το δεύτερο των αληθινών υποτακτικών και το τρίτο όλων των πιστών [Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης].

Εάν ο λογισμός δεν παινεύεται πλέον για φυσικά προτερήματα, αυτό είναι σημάδι ότι αρχίζει να έρχεται η υγεία [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Η ταπεινοφροσύνη είναι θεϊκή σκέπη που σκεπάζει τα μάτια μας, για να μη βλέπουμε τα κατορθώματά μας [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Τα πτηνά φοβούνται την θέα του γερακιού. Το ίδιο και οι εργάτες της ταπεινοφροσύνης τον ήχο της αντιλογίας [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Νεύρα και δρόμοι της ταπεινοφροσύνης, αλλ’ όχι και αποδείξεις, είναι η ακτημοσύνη, η απόκρυψη της σοφίας, η απλή ομιλία, η ζήτηση της ελεημοσύνης, η απόκρυψη της ευγενικής καταγωγής και η απομάκρυνση της πολυλογίας [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Η ταπεινοφροσύνη είναι ουράνιος ανεμοστρόβιλος που μπορεί να ανεβάσει την ψυχή από την άβυσσο της αμαρτίας στα ύψη του ουρανού [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Σε ανθρώπους πνευματικούς αφήνει πολλές φορές ο Θεός κατ’ οικονομία μερικά ασήμαντα πάθη. Κατηγορώντας δε αυτοί συνεχώς τον εαυτό τους για τα μικρά αυτά πάθη, αποκτούν αναφαίρετο πλούτο ταπεινοφροσύνης [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Όπως είναι αρκετά δύσκολο να σκοτώνει κάποιος ένα άγριο θηρίο χωρίς όπλο, έτσι είναι αρκετά δύσκολο να αποκτήσει κάποιος την αοργησία χωρίς ταπείνωση [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Αγάπη και ταπείνωση! Ιερό ζευγάρι! Η μία υψώνει και η άλλη συγκρατεί όσους υψώθηκαν και δεν τους αφήνει ποτέ να πέσουν [Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης].

Ο λόγος για τον οποίο είσαι ταπεινός, είναι για να απαλλαγείς από την αλαζονεία. Αν λοιπόν διά της ταπεινοφροσύνης περιπέσεις στην υπερηφάνεια, είναι προτιμότερο να μην είσαι ταπεινός [Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος].

Αν πεις για τον εαυτό σου ότι έχεις καλή φήμη, έγινες άχρηστος, έστω και αν πράγματι είσαι καλός. Αν δε χαρακτηρίσεις τον εαυτό σου ως αχρείο, τότε έγινες εύχρηστος, έστω και αν δεν είσαι καλός [Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος].

Όταν προκληθούμε για έναν αγώνα, πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε με γενναιότητα. Όταν όμως δεν προκαλούμαστε, ας μένουμε ήσυχοι και ας περιμένουμε τον καιρό των αγώνων για να δείξουμε και την ταπεινοφροσύνη μας και τη γενναιότητά μας [Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος].

Όσο είσαι σπουδαίος, άλλο τόσο να είσαι ταπεινός. Όσο ανεβείς ψηλά, έχεις ανάγκη να πάρεις τα μέτρα σου για να μην πέσεις [Ιωάννης Χρυσόστομος].

Στο Θεό αρέσει περισσότερο η ταπείνωση για το κακό που κάναμε, παρά η υπερηφάνεια για το καλό που κατορθώσαμε [Ιωάννης Χρυσόστομος].

Ο χριστιανός που θέλει να κληρονομήσει την αιώνια ζωή πρέπει: να ταπεινώνει την ψυχή του μπροστά στον Θεό και ουδέποτε να υψώνει την κεφαλή εναντίον του πλησίον του [Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος].

Ξέρει τον εαυτό του προπάντων εκείνος που δεν έχει μεγάλη ιδέα γι’ αυτόν [Ιωάννης ο Χρυσόστομος].

Το θεμέλιο της πνευματικής ζωής είναι η ταπεινοφροσύνη [Ιωάννης Χρυσόστομος].

Εκείνο που δοκιμάζει την αληθινή ταπείνωση στην καρδιά, είναι η περιφρόνηση, κάποτε δε και ο εξευτελισμός από τους άλλους [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Όπου εμφανισθεί απέραντη ταπείνωση, ο δεσμός για τις αμαρτίες λύθηκε [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας].

Κάθε προσπάθειά μας όταν δεν συνοδεύεται από ταπείνωση είναι ξένη προς το Θείο θέλημα. Αυτό ας αποτελεί κριτήριο για όλες τις πράξεις μας και για ολόκληρη τη ζωή μας [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Μόνο μια αρετή υπάρχει, την οποία δεν μπορούν να μιμηθούν οι δαίμονες: η ταπείνωση [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Όπως εκείνος που κρατάει αρώματα προδίδεται και χωρίς να το θέλει από την ευωδία, έτσι κι όποιος έχει μέσα του το Άγιο Πνεύμα προδίδεται από τα λόγια και την ταπείνωσή του [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Όπως ο φτωχός, βλέποντας τους βασιλικούς θησαυρούς, νιώθει περισσότερο τη φτώχεια του, έτσι κι εκείνος που μελετάει τις αρετές των μεγάλων οσίων, αποκτάει πιο ταπεινό φρόνημα [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Σε όποιον έχει ταπεινοφροσύνη, δεν θα βρεις οργή, αντιλογία, μίσος [Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος].

Ο Χριστιανός χρειάζεται δύο φτερούγες για να πετάξει και να πάει στον Παράδεισο: την ταπείνωση και την αγάπη [Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός].

Όπως απ’ όλες τις κακίες και τα πάθη μεγαλύτερη είναι η υπερηφάνεια που μπόρεσε και αγγέλους ακόμη του Θεού να γκρεμίσει απ’ τον ουρανό, έτσι, από την άλλη μεριά, μεγαλύτερη απ’ όλες τις αρετές είναι η ταπεινοφροσύνη [Αββάς Λογγίνος].

Σκέφτομαι ότι, καθώς η χειρότερη απ’ όλες τις αμαρτίες είναι η υπερηφάνεια, αφού έριξε κάποιους από τον ουρανό, έτσι και η ταπεινοφροσύνη έχει τη δύναμη και απ’ αυτά τα απύθμενα να ανεβάσει πάνω τον άνθρωπο, έστω κι αν έχει αμαρτήσει όσο και ο διάβολος. Γι’ αυτό και ο Κύριος μακαρίζει αυτούς που έχουν ταπεινό φρόνημα [Άγιος Λογγίνος].

Ο Διάβολος παρουσιάστηκε κάποτε στον άγιο Μακάριο και του είπε: Ό,τι κάνεις, το κάνω. Νηστεύεις και εγώ δεν τρώω ποτέ. Κάνεις αγρυπνίες κι εγώ δεν κοιμάμαι ποτέ. Μόνο ένα πράγμα που κάνεις δεν μπορώ να το κάνω. –Ποιο είναι αυτό; ερωτά με απορία ο Άγιος. –Να ταπεινωθώ, απαντά ο Διάβολος.

Ο ταπεινός δεν πέφτει ποτέ, διότι από πού να πέσει, αφού είναι πιο κάτω απ’ όλους; [Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος].

Βάση του πλούτου είναι ο χρυσός (το χρήμα), ενώ της αρετής η ταπείνωση. Όπως λοιπόν όποιος δεν έχει χρυσάφι (χρήμα) είναι φτωχός, έστω και αν δεν φαίνεται στους έξω, έτσι και χωρίς ταπείνωση ο αγωνιστής δεν είναι ενάρετος [Όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής].

Όποιος ανεβαίνει στην ταπεινοφροσύνη, χαμηλώνει την ιδέα για τον εαυτό του [Όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής].

Είναι καλό για τον αγωνιστή να έχει μικρότερη ιδέα για τα επιτεύγματά του, να πράττει όμως ανώτερα από τη δειλία του! [Όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής].

Ανάμειξε την απλότητα με την εγκράτεια και πάντρεψε την ταπεινοφροσύνη με την αλήθεια και τότε θα φανείς ομοτράπεζος με την δικαιοσύνη, που όπως σε τραπέζι, συνήθως πηγαίνει και κάθε άλλη αρετή [Όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής].

Όταν έχεις πολλή ταπεινοφροσύνη και γενναίο φρόνημα, ποτέ δεν πρόκειται να αγγίζει την ψυχή σου επίρρεια δαιμονική [Όσιος Νείλος ο Ασκητής].

Η ευτυχία, η έσωθεν χαρά, εκπηγάζει από την ταπείνωση [Άγιος Νεκτάριος].

Όπου βρίσκεται η αληθινή κατά Χριστόν ταπείνωση, εκεί βρίσκονται μαζεμένες και όλες οι άλλες αρετές που μας υψώνουν προς τον Θεό [Άγιος Νεκτάριος].

Πουθενά δεν βρίσκεται η αγάπη χωρίς ταπείνωση, ούτε ταπείνωση χωρίς αγάπη. Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Η ταπείνωση είναι τόσο αναγκαία, όσο και το βάπτισμα [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Γίνου μωρός για την αγάπη του Θεού και θα είσαι σοφώτερος και από τον Σολομώντα! [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Μάθε από μόνος σου να ταπεινώνεσαι και να μην αυτοεπαινείσαι, γνωρίζοντας τον εαυτό σου και όλα τα έργα σου πως είναι μηδέν! [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Αδελφέ, εάν αγαπάς να έχεις την ειρήνη στην καρδιά σου, αγωνίσου να την βάλεις από την πόρτα της ταπείνωσης, διότι άλλη πόρτα δεν υπάρχει εκτός από την ταπείνωση [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Αν έφτασες από ταπεινό γένος σε υψηλά αξιώματα, θυμήσου την καταγωγή σου και θα σε προφυλάξει από τα θηρία της υπερηφάνειας και της υψηλοφροσύνης. Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Θέλεις να ξέρεις, άνθρωπε, πότε είναι στεριωμένες οι αποφάσεις σου; Όταν δεν έχεις κανένα θάρρος στον εαυτό σου και όταν είναι όλες θεμελιωμένες με ταπείνωση στην ελπίδα και το θάρρος του Θεού [Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης].

Εάν ο άνθρωπος κατηγορεί τον εαυτό του μπροστά στον Κύριο (και έτσι ταπεινώνεται), τον αγαπά ο Κύριος [Αββάς Ποιμήν].

Ό,τι δεν γίνεται με ταπεινοφροσύνη και πνευματική γνώση, ό,τι και να είναι αυτό, σε τίποτα δεν ωφελεί εκείνον που το πράττει [Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος].

Όπου υπάρχει αληθινή ταπείνωση, εκεί υπάρχει και βυθός ταπεινοφροσύνης. Και όπου υπάρχει ταπεινοφροσύνη, εκεί υπάρχουν και εκλάμψεις του Αγίου Πνεύματος [Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος].

Όπου υπάρχει αίσθηση πνευματικής φτώχειας, εκεί υπάρχει και το χαρμόσυνο πένθος, εκεί και τα αδιάκοπα χυνόμενα δάκρυα, που καθαρίζουν την ψυχή που τ’ αγαπά, την καθιστούν τελείως φωτεινότατη [Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος].

Ο Θεός δεν βλέπει στο πρόσωπο, ούτε στην εξωτερική μόνο εμφάνιση των ηθών, ούτε στις κραυγές μας, αδελφοί, αλλά στην συντριμμένη και ταπεινωμένη καρδιά… [Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος].

Βρίσκονται πολλοί άνθρωποι στον κόσμο, που όσα κερδίζουν από μέρους της μάθησης και των γνώσεων, άλλο τόσο χάνουν από μέρους της μετριοφροσύνης [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας].

Την ευεργεσία των άλλων να τη διηγείσαι και στους άλλους, συ δε όταν ευεργετείς, σιώπα! [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας].

Η ταπείνωση είναι η ρίζα των αρετών, η αγάπη το δέντρο, κλωνάρια και καρποί είναι όλες οι άλλες αρετές. Η ύψωση των ανθρώπων βρίσκεται στην ταπείνωση [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας].

Αν επιτελείς πολλά καλά έργα, είτε ελεημοσύνες, είτε προσευχές, είτε νηστείες, ή έστω και κάθε άλλη αρετή, όταν δεν τεθεί σαν θεμέλιο η ταπεινοφροσύνη, άδικα όλα οικοδομούνται και μάταια [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας].

Εάν δεν αγαπάς να σε κολακεύουν, τότε δεν θα λυπάσαι και όταν σε περιγελούν. [Ανώνυμος Άγιος Πατέρας].

Αυτός που έχει ταπείνωση, ταπεινώνει τους δαίμονες. Εκείνος που δεν έχει ταπείνωση, εμπαίζεται από τους δαίμονες [Γέροντας ασκητής].

Η πνευματική προκοπή, αδελφοί μου, είναι η ταπείνωση. Γιατί άλλη προκοπή δεν υπάρχει. Όσο, δηλαδή, κατεβαίνει ο άνθρωπος σε ταπείνωση, τόσο ανεβαίνει σε πνευματικό ύψος [Γέροντας ασκητής].

Προτιμώ ήττα που θα συνοδεύεται από ταπεινοφροσύνη, παρά νίκη που θα συνοδεύεται από υπερηφάνεια [Από το ‘Γεροντικό’].

Μόνο αυτός που έχει ταπείνωση λαμβάνει δώρα απ’ τον Θεό, τα αποδίδει στον Θεό και τα χρησιμοποιεί προς δόξαν Του [Γέρων Πορφύριος].

Ταπείνωσον τον λογισμόν της υπερηφανείας, πριν η υπερηφάνια σε ταπεινώση [Εφραίμ ο Σύρος].

Ματαία πάσα άσκησις, πάσα εγκράτεια, πάσα υποταγή, πάσα ακτημοσύνη και πάσα πολυμάθεια, ταπεινοφροσύνης εστερημένη [Εφραίμ ο Σύρος].

Όπως η σκιά ακολουθεί το σώμα, έτσι και τους ταπεινούς στοχασμούς ακολουθεί το έλεος του Θεού [Ισαάκ ο Σύρος].

Σμίκρυνσον σεαυτόν εν πάσι προς πάντας ανθρώπους, και υψωθήση. Όπου γαρ βλαστάνει η ταπείνωσις, εκεί η του Θεού δόξα βρύει [Ισαάκ ο Σύρος].

(Ταπείνωσε τον ευατό σου μπροστά στους άλλους και θα υψωθείς. Διότι όπου βλαστάνει η ταπείνωση, εκεί αναβλύζει η δόξα του Θεού).

Ο ταπεινός είναι συνοδοιπόρος του Θεού.

Η ταπεινοφροσύνη δεν κρύβει μονάχα όλες τις άλλες αρετές. Κρύβει και τον εαυτό της.

Αποφεύγει τους επαίνους εκείνος που τους αξίζει.

Ας ήταν να έφθανα τόσο ψηλά, ώστε να γίνω ένα χαλάκι που οι άνθρωποι θα σκουπίζουν τα πόδια τους.

Ο αληθινός χριστιανός, που αυξάνει στην αρετή, μοιάζει σαν το στάχυ. Όσο περισσότερο ωριμάζει, τόσο βαθύτερα γέρνει το κεφάλι.

Η ταπεινότητα είναι η ρίζα της μεγαλοσύνης.

Ακολουθήστε με, είπε ο Σοφός, και τους άφησε να περάσουν πρώτοι.

Φωτογραφίες από το Απογευματινό της Φιλοπτώχου '' Η Αναγέννησις ''

Σήμερα στις 19:00 στο Πνευματικό Κέντρο Κατερίνης, έγινε το ετήσιο Απογευματινό της Φιλοπτώχου '' Η Αναγέννησις '' με κεντρική ομιλήτρια την κα. Χαραλαμπίδου Μαρία.

Η Πρόεδρος του συλλόγου κα. Τσιαφίλη Κλαυδία χαιρέτησε κι αυτή με την σειρά της τους παρευρισκομένους.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν, ο Αρχιμανδρίτης π. Ιωακείμ Οικονομίκος, 

ο Προϊστάμενος του Ι.Ν. Παντανάσσης π. Πέτρος Ζώης, 

ο Πρόεδρος της Μ.Ε.Κ. Γεώργιος Καραλέκας καθώς και πλήθος κόσμου.

Επίσης, συμμετείχε και η παιδική χορωδία του Κατηχητικού Σχολείου του Ι.Ν. Παντανάσσης που έδωσε έναν χαρούμενο τόνο στην εκδήλωση. 

Συλλογή αποφθεγμάτων από τον Γέροντα Παΐσιο (Μέρος Γ')

Τα φάρμακα μπαλώνουν τρύπες

Δεν παίρνω φάρμακα, όχι γιατί τα περιφρονώ, αλλά γιατί έχω καταλάβει καλά ότι με ένα φάρμακο μπαλώνεις μια τρύπα, αυτό όμως σου ανοίγει μία άλλη. Έτσι έχεις συνέχεια δουλειά χωρίς τελειωμό.


Η ψαλτική να είναι απλή

Η βυζαντινή μουσική δεν επιδέχεται στολίδια και επίδειξη. Όταν κάποιος ψέλνει ανεπιτήδευτα, χωρίς επιδείξεις, έχει μια φυσική ομορφιά και μοιάζει σαν μια γυναίκα που ο Θεός της έχει δώσει φυσική ομορφιά. Όταν, όμως, προσπαθεί να προκαλέσει ακουστική εντύπωση με διάφορα τεχνάσματα, περίτεχνα ισοκρατήματα, τότε μοιάζει σαν μια γυναίκα άσχημη, η οποία με κραγιόν, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια και ένα σωρό άλλα, προσπαθεί να δείξει ότι είναι όμορφη. Όμως, μ’ αυτόν τον τρόπο, το μόνο που πετυχαίνει είναι να κάνει τον άλλο να αηδιάζει.


Για όσους δεν θέλουν να πάνε στο στρατό

Για τους νέους που δε θέλουν να πάνε στο στρατό λόγω της καλοπέρασης: «Ευλογημένοι, στον πόλεμο του 1940, στο μέτωπο, οι Έλληνες μάλωναν μεταξύ τους για το ποιος θα πάει μπροστά στην πρώτη γραμμή. Οι νέοι τότε τραβούσαν τους μεσήλικες πίσω και τους έλεγαν: Πηγαίνετε εσείς πίσω, γιατί έχετε οικογένεια και παιδιά και αφήστε εμάς μπροστά. Εσείς λέτε πως δυσκολεύεστε και δεν θέλετε να πάτε να υπηρετήσετε»!


Στα γεράματα κρυώνουμε εύκολα

Όσο κανείς είναι νέος, πρέπει να αγωνίζεται, διότι, όσο γερνά, δε μπορεί να κάνει τίποτα. Τότε, στα γεράματα, τον πειράζει ακόμα και το ρεύμα που δημιουργείται από την κλειδαρότρυπα!


Ο γιατρός του Γέροντα

Ο δικός μου ο γιατρός είναι στη Δράμα και είναι κτηνίατρος.


Τα αυθάδη παιδιά δέχονται δαιμονικές επιδράσεις;

Τα παιδιά πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ το θέμα του σεβασμού προς τους γονείς. Όταν τα παιδιά αντιμιλούν και ασεβούν, γίνονται πρώτον αιτία να φύγει η χάρη από αυτά και δεύτερον γίνονται δεκτικά των δαιμονικών επιδράσεων και ενεργειών.


Η αιτία των ψυχοσωματικών ανωμαλιών των νέων

Η μαλθακότητα των σημερινών νέων είναι μία από τις κύριες αιτίες των ψυχοσωματικών ανωμαλιών.


Οι αντιλέγοντες έχουν γέροντα τον Διάβολο

- Γέροντα, πως γίνεται μερικοί σε κάθε λόγο να βρίσκουν αντίλογο;
- Ω, Είναι φοβερό να συζητάς με έναν άνθρωπο που συνήθισε να δικαιολογείται! Είναι σαν να μιλάς με έναν δαιμονισμένο! Όσοι δικαιολογούνται -ο Θεός να με συγχωρέσει- έχουν γέροντα το Διάβολο. Είναι βασανισμένοι άνθρωποι. Δεν έχουν μέσα τους ειρήνη. Το έχουν κάνει επιστήμη αυτό.


Να μη δίνουμε τον τουρβά μας σε άλλους

- Γέροντα, μερικές φορές, όχι μόνο δυσκολεύομαι να δεχθώ την αδικία, αλλά μετατοπίζω την ευθύνη της πτώσεως μου σε άλλον.
- Εσύ, όχι μόνο δεν σηκώνεις από αγάπη τον τουρβά του άλλου, αλλά θέλεις να δώσεις και τον δικό σου βαρύ τουρβά, όχι μόνο στον υγιή, αλλά και στον φιλάσθενο. Χρειάζεται να αποκτήσεις πνευματική παλικαριά, για να παίρνεις επάνω σου όλη την ευθύνη της αμαρτίας σου.


Το ατέλειωτο εργόχειρο της μετάνοιας

Η μετάνοια για τον αγωνιζόμενο είναι ένα εργόχειρο που δεν τελειώνει ποτέ. Τους πεθαμένους τους κλαίνε, τους θάβουν, τους ξεχνούν. Τις αμαρτίες θα τις κλαίμε συνέχεια, μέχρι να πεθάνουμε.


Τα καυσαέρια της υπερηφάνειας

Όποιος έχει πολλή υπερηφάνεια είναι σκοτισμένος. Το μυαλό του είναι ανταριασμένο, είναι σαν να έχει καυσαέρια.


Ο καλύτερος πολύτεκνος

Ο μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι ο άνθρωπος που αναγεννήθηκε πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των παιδιών όλου του κόσμου, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές τους στον Παράδεισο.


Η ανατροφή του παιδιού

Η ανατροφή του παιδιού αρχίζει από την εγκυμοσύνη. Αν η μητέρα που κυοφορεί συγχύζεται και στενοχωριέται, το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της ταράζεται. Ενώ όταν η μάνα προσεύχεται και ζει πνευματικά, το παιδάκι στην κοιλιά της μάνας αγιάζεται.


Όταν η μάνα δεν θέλει το παιδί

Όταν η γυναίκα που είναι έγκυος δε θέλει το παιδί, αυτό, πολλές φορές το καταλαβαίνει, τυλίγεται με τον ομφάλιο λώρο και πεθαίνει.


Προσευχή πριν το φαγητό

(Ο Γέροντας θυμάται τα παιδικά του χρόνια). «Στο τραπέζι καθόμασταν όλοι μαζί. Κάναμε πρώτα προσευχή και υστέρα αρχίζαμε να τρώμε. Αν άρχιζε κανείς να τρώει, πριν ευλογηθεί το τραπέζι, λέγαμε: «αυτός πόρνευσε». Την έλλειψη εγκράτειας την θεωρούσαμε πορνεία. Είναι διάλυση της οικογενείας να έρχεται ο καθένας στο σπίτι, οποία ώρα θέλει, και να τρώει μόνος του χωρίς να υπάρχει λόγος».


Το διαβατήριο του Παραδείσου

Για να πάει κανείς στον γλυκό Παράδεισο πρέπει να φάει πολλά πικρά εδώ, να έχει το διαβατήριο των δοκιμασιών στο χέρι.


Κτήματα στον ουρανό

Ο Θεός μας έχει εξασφαλισμένα κτήματα εκεί στον ουρανό .Όταν όμως ζητούμε να μας απαλλάξει από μία δοκιμασία, δίνει αυτά τα κτήματα σε άλλους και τα χάνουμε. Ενώ, αν κάνουμε υπομονή, θα μας δώσει και τόκο.


Το ξεπέρασμα του πόνου

- Γέροντα, τι χρειάζεται για να ξεπεράσεις τον πόνο;
- Παλικαριά, βία χρειάζεται.
- Και τον ανυπόφορο πόνο πως τον αντιμετωπίζει κανείς;
- Αν είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρωπος με την ψαλμωδία.


Η κοίμηση του Γέροντα

Στις 12 Ιουλίου (νέο ημερολόγιο) του 1994, Στις 11.30 τη νύχτα, την ησυχία τάραξε μια δυνατή βροντή! Κατόπιν με συνεχείς αστραπές φωτιζόταν όλο το Άγιο Όρος. Το απόγευμα έγινε γνωστό ότι ο Γέροντας είχε περάσει στην αιωνιότητα.

Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή κανένας στην κόλαση.

Έξυπνος άνθρωπος είναι ο καθαρισμένος από τα πάθη του άνθρωπος.

Προσπαθήστε να κόψετε τα πάθη και τα ελαττώματα σας, από τα οποία είναι γεμάτη η καρδιά μας.

Όλα τα θηρία του κόσμου, είναι μέσα σ' αυτήν. Να προσπαθούμε κάθε μέρα να καθαρίζουμε την καρδιά μας απ΄αυτά.

Η καρδιά καθαρίζει με δάκρυα και αναστεναγμούς. Ένας αναστεναγμός με πόνο ψυχής ισοδυναμεί με δύο κουβάδες δάκρυα.

Ο Θεός παρακολουθεί την καρδιά μας και ελέγχει το περιεχόμενό της. Να εξετάζουμε συνεχώς τον εαυτό μας, να μετανοούμε για το παρελθόν και να φοβόμαστε τις αδυναμίες μας. Να μην χάνουμε όμως την ελπίδα της σωτηρίας μας.

Να αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις για να κερδίσουμε τον Παράδεισο. Είναι πολύ στενή η πύλη και μην ακούτε αυτούς που σας λένε ότι όλοι θα σωθούμε. Αυτό είναι παγίδα του σατανά για να μην αγωνιζόμαστε.

Ρίξτε το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα σας στην Προσευχή, γιατί αυτή μας κρατεί σε επαφή με τον Θεό και η επαφή αυτή πρέπει να είναι συνεχής.

Η προσευχή είναι το οξυγόνο της ψυχής, είναι ανάγκη της ψυχής.

Η μελέτη της Αγίας Γραφής βοηθάει πολύ στην προσευχή. Θερμαίνει την ψυχή και μεταφέρει τον προσευχόμενο σ' έναν πνευματικό χώρο.

Όταν η προσευχή ατονεί, προσδίδει πνευματική ξηρασία και χλιαρότητα. Εναντίον αυτών να χρησιμοποιούμε σύντομες προσευχές και κυρίως την ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

Εκείνος που αγωνίζεται πολύ καιρό και δεν βλέπει πνευματική πρόοδο, έχει υπερηφάνεια και εγωισμό. Πνευματική πρόοδος υπάρχει εκεί που υπάρχει πολύ ταπείνωση.

Συνετός και μυαλωμένος άνθρωπος είναι εκείνος που αντελήφθη καλώς ότι υπάρχει τέρμα της παρούσης ζωής και σπεύδει και αυτός να θέσει τέρμα εις τα σφάλματα και ελαττώματά του.

Η εμπιστοσύνη στον Θεό είναι μια συνεχής μυστική προσευχή που φέρνει αθόρυβα τις δυνάμεις του Θεού εκεί που χρειάζονται και την ώρα που χρειάζονται.

Να αναθέτουμε το μέλλον μας στο Θεό. Η απόλυτη εμπιστοσύνη στο Θεό, έχει μητέρα την πίστη, με την οποία προσευχόμαστε και απολαμβάνουμε τους καρπούς της ελπίδας.

Η πλήρης ανάθεση της ζωής μας στο Θεό, είναι μια λύτρωση από την ανασφάλεια που φέρνει η πίστη στο εγώ, και μας κάνει να χαρούμε τον παράδεισο από αυτή τη ζωή.

Όταν, από φιλότιμο, κάνουμε τον Θεό να χαίρεται με τη ζωή μας, τότε Εκείνος δίνει άφθονες τις ευλογίες του στα φιλότιμα παιδιά του.

Όταν αγωνίζεται με ελπίδα ο άνθρωπος, έρχεται η θεία παρηγοριά και νιώθει έντονα η ψυχή τα χάδια της αγάπης του Θεού.

Όσο περισσότερο ζει κανείς την κοσμική ζωή, τόσο περισσότερο άγχος κερδίζει. Μόνο κοντά στο Χριστό κανείς ξεκουράζεται γιατί ο άνθρωπος είναι πλασμένος για το Θεό.

Η ανώτερη χαρά βγαίνει από τη θυσία. Μόνον όταν θυσιάζεται κανείς συγγενεύει με τον Χριστό, γιατί ο Χριστός είναι θυσία.

Ο Θεός από εμάς θέλει μόνο την προαίρεση και την αγαθή διάθεση που θα την εκδηλώνουμε με το λίγο φιλότιμο αγώνα μας και την συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας. Όλα τα άλλα μας δίνει εκείνος.

Όποιος κουράζεται για τον πλησίον του από καθαρή αγάπη, ξεκουράζεται με την κούραση! Αυτός που αγαπάει τον εαυτό του και τεμπελιάζει, κουράζεται με το να κάθεται!

Να μην θυμάσαι τα κρύα του χειμώνα, γιατί θα κρυώνεις και τον Αυγουστο.

Όσο ζει ο άνθρωπος έχει δικαίωμα να δίνει πνευματικές εξετάσεις. Μετεξεταστέος δεν υπάρχει. Ας αγωνιστούμε να πιάσουμε έστω την πνευματική βάση για να περάσουμε στον παράδεισο.

Μακάριοι είναι όσοι έχουν στην καρδιά τους άξονα τον Χριστό και περιστρέφονται χαρούμενοι γύρω από το άγιο όνομά του, νοερώς και αδιαλείπτως.

Στον ουρανό δεν ανεβαίνει κανείς με το κοσμικό ανέβασμα, αλλά με το πνευματικό κατέβασμα. Μόνο έτσι, βαδίζοντας «χαμηλά», χωράει από την στενή πύλη του παραδείσου.

Δεν μπορούν να μας συμφιλιώσουν με τον Θεό τόσο οι σωματικοί αγώνες και οι κόποι, όσο η συμπάθεια της ψυχής και η φιλανθρωπία και η προς τον πλησίον αγάπη.

Η αγάπη μας πρέπει να είναι ίδια προς όλους. Μόνο τότε είναι αγάπη Θεού. Κάτω από αυτήν τα πάντα λυγίζουν. Δίπλα της όλα λειώνουν.

Όταν έχουμε αυτογνωσία, τότε γίνεται η «πνευματική διάσπαση» του ατόμου μας. Έτσι απελευθερώνεται η ενέργεια και ξεπερνάμε την βαρύτητα της φύσεώς μας και διαγράφουμε πνευματική τροχιά.

Στην εποχή μας, δυστυχώς η λογική κλόνισε την πίστη και γέμισε τις ψυχές με αμφιβολίες. Έτσι, επόμενο είναι να στερούμαστε τα θαύματα, γιατί το θαύμα ζείται και δεν εξηγείται.

Μην έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Η αυτοπεποίθηση είναι εμπόδιο στη Θεία Χάρη. Όταν αναθέτουμε τα πάντα στο Θεό, αυτός «υποχρεώνεται» να μας βοηθήσει.

Ελέγχοντας το κακό, δε βγαίνει τίποτε. Παρουσιάζοντας όμως το καλό, ελέγχεται από μόνο του το κακό. Μόνο με καλά παραδείγματα ελέγχονται όσοι έκαναν μόδα την αμαρτία!

Πνευματική ωριμότητα είναι να πιστέψουμε ότι δεν κάνουμε τίποτε! Μόνο μέσα στην ταπεινή κατάσταση της απογοητεύσεως από τον εαυτό μας κρύβεται η καλή πνευματική κατάσταση.

Ο Θεός δεν επιτρέπει καμιά θλίψη και κανένα κακό, αν μέσα απ' αυτά δεν βγει κάτι καλύτερο από αυτό που εμείς ανθρώπινα θεωρούσαμε ότι είναι το παν!

Η μεγαλύτερη αρρώστια είναι η υπερηφάνεια, η οποία μας μετέφερε από τον παράδεισο στη γη και από τη γη προσπαθεί να μας πάει στην κόλαση.

Εάν θέλεις να «πιάσεις» τον Θεό, για να σε ακούσει, όταν προσευχηθείς, γύρισε το κουμπί στη ταπείνωση, γιατί σ'αυτήν την συχνότητα εργάζεται ο Θεός.

Δεν πρέπει να αποφεύγουμε την αμαρτία για να μην πάμε στην κόλαση, αλλά από αγάπη και φιλότιμο για να μην λυπήσουμε τον ευεργέτη μας Χριστό.

Εκείνος που για να πιστέψει στο Θεό ζητά θαύματα, δεν έχει αρχοντιά. Για το Θεό αυτό έχει αξία. Να αγαπήσουμε τον Θεό μόνο και μόνο επειδή είναι αγαθός.

Οι αγνοί λογισμοί εξαγνίζουν την ψυχή μας και αχρηστεύουν τα όπλα του δαίμονος της πορνείας, διότι μέσα στο αγνό σώμα διατηρείται η αγνή ψυχή και στην οποία παραμένει η Θεία Χάρις.

Τίποτα δεν γίνεται χωρίς την πρόνοια του Θεού, και όπου υπάρχει η πρόνοια του Θεού, σίγουρα αυτό που συμβαίνει, όσο πικρό κι αν είναι, θα φέρει ωφέλεια στην ψυχή.

Φροντίστε να γεμίσετε τη κασέτα της καρδιά σας τώρα που είστε νέοι. Γιατί αλλιώς, όταν γεράσετε, ανάμεσα από βυζαντινή μουσική θ' ακούγονται και μπουζούκια.

Ο Θεός βοηθάει και δεν αδικεί! Βλέπει πιο πέρα και τον ενδιαφέρει, σαν καλός πατέρας, να μας έχει κοντά του στον παράδεισο. Γι' αυτό δίνει δοκιμασίες σ' αυτή τη ζωή.

Η πνευματική ζωή πρέπει να αρχίζει με την καρδιά και στις κρίσεις σας πάντοτε να βάζετε ένα ερωτηματικό.

Να εμπιστεύεσαι στο Θεό εκείνα που είναι δυσκολοκατόρθωτα ανθρωπίνως, για να απαλλαγής από το άγχος. Όταν βλέπει ο Χριστός ότι δεν έχεις ανθρώπινη βοήθεια, τότε παρεμβαίνει ο ίδιος και σε βοηθά. Με την ταπείνωση και την πίστη όλα τα προβλήματα λύνονται.

Η προσευχή είναι συνομιλία με Τον Θεό. Η ψυχή του πραγματικού χριστιανού θέλει να προσεύχεται συνεχώς. Αρχίζει με τη δοξολογία, προχωράει στη δέηση και την αίτηση. Πρέπει να προετοιμαζόμαστε για την προσευχή διαβάζοντας ένα κομμάτι από το Ευαγγέλιο ή το Γεροντικό. Ο προσευχόμενος πρέπει να θυμάται και τους αδελφούς του και καθημερινά να παρακαλάει Τον Θεό να τον ελεήσει και να τους κατευθύνει στο δρόμο της σωτηρίας. Το πρόβλημα των άλλων να γίνεται και δικό μας πρόβλημα. Και αν θέλεις να έχεις καθαρή προσευχή πρέπει γνήσια και αληθινά να βλέπεις όλους τους ανθρώπους σαν αγίους. Πρότυπο στην προσευχή μας πρέπει να έχουμε τον εκ γενετής τυφλό, που όσο του έλεγαν να σωπάσει αυτός περισσότερο έκραζε να τον ελεήσει ο Κύριος. Την Χαναναία, αλλά και τον ίδιο τον Κύριο που στο όρος των Ελαιών ο ιδρώτας του έτρεχε σαν σβώλοι αίματος.

Όταν κάποιος έχει αρρώστια, τότε μπορεί να καταλάβει τον πόνο του άλλου. Και όταν κοιτάξεις λίγο τον πόνο του αδελφού σου ελαφρύνεται κατά πολύ και ο δικός σου πόνος. Ο Θεός παραχωρεί την ασθένεια για να εξοφλήσουμε ή να αποταμιεύσουμε. Οι αρρώστιες είναι περαστικές αλλά και πολύ ωφέλιμες. Ο Θεός πάρα πολλές φορές κάνει αυτό που θέλει μέσω των γιατρών. Και αν δεν δίνει πολλές φορές άμεσα την θεραπεία είναι για να ωφεληθεί ο άνθρωπος.

Να προσέχετε και να μην παραμελείτε το μυστήριο της εξομολογήσεως! Με την εξομολόγηση αλλάζει τελείως ο άνθρωπος. Είναι καλύτερα να έχετε ένα πνευματικό, γιατί ο πνευματικός είναι σαν τον γιατρό. Πρέπει να ξέρει ανά πάσα στιγμή την κατάσταση του ασθενή για να δίνει κάθε φορά το ανάλογο φάρμακο.

Τα παιδιά όταν τα αντιμετωπίζουμε με υπομονή και αγάπη πηγαίνουν καλά. Και σεις να διαβάζετε την Αγία Γραφή γιατί είναι θεόπνευστη και έχει πνεύμα άγιο. Να διαβάζετε και τους Βίους των Αγίων και το Γεροντικό. Αυτά αποτελούν την έμπρακτη ερμηνεία της θεωρίας του Ευαγγελίου μας.

Όταν βιώνεις τον Χριστό αισθάνεσαι χαρά και όταν είσαι άρρωστος τα πράγματα αλλάζουν για σένα με την δοξολογία.

Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. Αυτά αν τα εφαρμόσεις στη ζωή σου αδελφέ μου θα πετύχεις πολλά. Στη ζωή σου να είσαι απλός. Βλέπεις την καλύβη μου που είναι φτωχική. Σπίτι σου να έχεις μόνο τα αναγκαία. Τα πολλά πράγματα δεν βοηθούν την πνευματική ζωή.

Σε κάποιο επισκέπτη που ήθελε να μάθει τι πρέπει να κάνει για να κερδίσει τον Παράδεισο ο Γέροντας διαβάζοντας τη σκέψη του του είπε: «Αγάπη και πίστη στο Χριστό να έχεις και τίποτα άλλο».


Για τους νέους και την Οικογένεια

- Γέροντα, τι πρέπει να απαντήσει κανείς σε νέα παιδιά που ρωτούν αν η μοναχική ζωή είναι ανώτερη από την έγγαμη;

- Κατ' αρχάς πρέπει να τους δώσει να καταλάβουν ποιος είναι ο προορισμός του ανθρώπου και ποιο είναι το νόημα της ζωής. Ύστερα να τους εξήγηση ότι και οι δύο δρόμοι που έχει χαράξει η Εκκλησία μας είναι ευλογημένοι, γιατί και οι δύο μπορούν να τους οδηγήσουν στον Παράδεισο, αν ζήσουν κατά Θεόν.

Ας υποθέσουμε ότι δύο άνθρωποι ξεκινούν να πάνε σε ένα Προσκύνημα. Ο ένας πηγαίνει με το λεωφορείο από τον δημόσιο δρόμο και ο άλλος πηγαίνει με τα πόδια από κάποιο μονοπάτι. Και οι δύο όμως έχουν τον ίδιο σκοπό. Ο Θεός και το ένα το χαίρεται και το άλλο το θαυμάζει. Κακό είναι, όταν αυτός που πάει από το μονοπάτι κατακρίνει μέσα του τον άλλον, που πάει από τον δημόσιο δρόμο, ή και το αντίστροφο...


Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους

... Μου λένε μερικοί άνδρες: «Δεν συμφωνώ με την γυναίκα μου -είμαστε αντίθετοι χαρακτήρες. Άλλος χαρακτήρας εκείνη, άλλος εγώ! Πώς κάνει τέτοια παράξενα πράγματα ο Θεός; Δεν θα μπορούσε να οικονομήσει μερικές καταστάσεις έτσι, ώστε να ταιριάζουν τα ανδρόγυνα, για να μπορούν να ζουν πνευματικά;». «Δεν καταλαβαίνετε, τους λέω, ότι μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται η αρμονία του Θεού; Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία. Αλίμονο, αν ήσασταν ίδιοι χαρακτήρες! Σκεφθείτε τι θα γινόταν, αν λ.χ. και οι δύο θυμώνατε εύκολα· θα γκρεμίζατε το σπίτι. Η, αν και οι δύο ήσασταν ήπιοι χαρακτήρες, θα κοιμόσασταν όρθιοι!...»...


Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους

Σε ένα ανδρόγυνο ξέρετε τι είπα; «Επειδή ταιριάζετε, γι' αυτό δεν ταιριάζετε!». Είναι και οι δύο ευαίσθητοι. Αν συμβεί κάτι στο σπίτι, και οι δύο τα χάνουν και αρχίζουν: «Ωχ, τι πάθαμε!» ο ένας, «ωχ, τι πάθαμε!» ο άλλος. Ο ένας δηλαδή βοηθάει τον άλλον να απελπισθεί πιο πολύ. Δεν μπορεί να τον τόνωση λίγο «για στάσου, να του πει, δεν είναι και τόσο σοβαρό αυτό που μας συμβαίνει». Το έχω δει αυτό σε πολλά ανδρόγυνα.


Για τη διαφορά των χαρακτήρων ανάμεσα στους συζύγους

....Και στην αγωγή των παιδιών, όταν οι σύζυγοι είναι διαφορετικοί χαρακτήρες, μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν. Ο ένας κρατάει λίγο φρένο, ο άλλος λέει: «Άφησε τα παιδιά λίγο ελεύθερα». Αν τα στριμώξουν και οι δύο, θα χάσουν τα παιδιά τους. Και αν τα αφήσουν και οι δύο ελεύθερα, πάλι θα τα χάσουν. Ενώ έτσι βρίσκουν και τα παιδιά μία ισορροπία.

Θέλω να πω ότι όλα χρειάζονται. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεπερνούν τα όρια, αλλά ό καθένας να βοηθάει τον άλλον με τον τρόπο του. Αν φας λ.χ. κάτι πολύ γλυκό, θέλεις να φας και κάτι που είναι λίγο αλμυρό...