Περὶ τῶν 8 λογισμῶν, Περὶ τῆς Ἀκηδίας (στ')
Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖος
6. Περὶ τῆς Ἀκηδίας
Ἕκτος εἶναι ὁ ἀγώνας μας ἐναντίον τῆς ἀκηδίας (ἀμέλεια, πλήξη) ποὺ ἑνώνεται καὶ βοηθεῖ τὸ πνεῦμα τῆς λύπης. Δεινὸς καὶ βαρὺς δαίμονας αὐτός, πολεμᾶ πάντοτε τοὺς μοναχούς.
Ἕκτος εἶναι ὁ ἀγώνας μας ἐναντίον τῆς ἀκηδίας (ἀμέλεια, πλήξη) ποὺ ἑνώνεται καὶ βοηθεῖ τὸ πνεῦμα τῆς λύπης. Δεινὸς καὶ βαρὺς δαίμονας αὐτός, πολεμᾶ πάντοτε τοὺς μοναχούς.
Αὐτὸς ἐπιτίθεται ἐναντίον τοῦ μοναχοῦ κατὰ τὸ μεσημέρι προκαλώντας του ἀτονία καὶ φόβο καὶ μίσος ἐναντίον τοῦ τόπου ὅπου ἀσκεῖται καὶ ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν ποὺ εἶναι μαζί του καὶ ἐναντίον κάθε ἐργασίας, ἀκόμη καὶ τῆς ἀναγνώσεως τῶν θείων Γραφῶν. Τοῦ ὑποβάλλει ἀκόμη καὶ λογισμοὺς μεταβάσεως σὲ ἄλλο τόπο, καὶ ὅτι ἂν δὲν πάει ἀλλοῦ, μάταια κοπιάζει ἐδῶ καὶ χάνει τὸν καιρό του.
Ἐπίσης τοῦ φέρνει κατὰ τὸ μεσημέρι καὶ πείνα τόση, ὅση δὲν θὰ προξενοῦσε σ' αὐτὸν τριήμερη νηστεία ἢ μακρὰ ὁδοιπορία ἢ βαρύτατος κόπος. Ἔπειτα τοῦ ὑποβάλλει λογισμοὺς ὅτι μὲ κανένα ἄλλο τρόπο δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν ἀσθένεια αὐτὴ καὶ τὸ βάρος της, παρὰ μὲ τὸ νὰ βγαίνει ἔξω συνεχῶς καὶ νὰ ἐπισκέπτεται τοὺς ἀδελφούς, τάχα γιὰ ὠφέλεια ἢ ἐπίσκεψη τῶν ἀσθενῶν.
Ἐπίσης τοῦ φέρνει κατὰ τὸ μεσημέρι καὶ πείνα τόση, ὅση δὲν θὰ προξενοῦσε σ' αὐτὸν τριήμερη νηστεία ἢ μακρὰ ὁδοιπορία ἢ βαρύτατος κόπος. Ἔπειτα τοῦ ὑποβάλλει λογισμοὺς ὅτι μὲ κανένα ἄλλο τρόπο δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν ἀσθένεια αὐτὴ καὶ τὸ βάρος της, παρὰ μὲ τὸ νὰ βγαίνει ἔξω συνεχῶς καὶ νὰ ἐπισκέπτεται τοὺς ἀδελφούς, τάχα γιὰ ὠφέλεια ἢ ἐπίσκεψη τῶν ἀσθενῶν.
Κι ὅταν δὲν μπορέσει νὰ τὸν ἐξαπατήσει μὲ αὐτά, τότε ἀφοῦ τοῦ φέρνει πολὺ βαρὺ ὕπνο, ἐπιτίθεται ἐναντίον του σφοδρότερος καὶ δυνατότερος, καὶ δὲν μπορεῖ διαφορετικὰ νὰ νικηθεῖ, παρὰ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὴν ἀργολογία καὶ μὲ τὴν μελέτη τῶν θείων λόγων καὶ τὴν ὑπομονὴ στοὺς πειρασμούς.
Γιατί ἂν δὲν τὸν βρεῖ ἀσφαλισμένο μὲ αὐτὰ τὰ ὅπλα, τότε ἀφοῦ τὸν κατατρυπήσει μὲ τὰ βέλη του, τὸν κάνει ἄστατο, ὀνειροπόλο, ράθυμο, ἄεργο καὶ τὸν ὁδηγεῖ νὰ ἐπισκέπτεται πολλὰ μοναστήρια καὶ νὰ μὴν φροντίζει γιὰ τίποτε ἄλλο, παρὰ ποῦ γίνονται τραπέζια καὶ συμπόσια. Γιατί ἡ διάνοια αὐτοῦ ποὺ ἔπεσε σὲ ἀκηδία τίποτε ἄλλο δὲν φαντάζεται παρὰ τὶς μάταιες σκέψεις ὅσων ἀναφέραμε. Ἀπὸ αὐτὰ τὸν δεσμεύει καὶ σὲ κοσμικὰ πράγματα καὶ τὸν δελεάζει λίγο-λίγο σὲ ἐπιβλαβεῖς ἀσχολίες, μέχρις ὅτου καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴ μοναχικὴ ζωὴ τὸν διώξει.
Ὁ Ἀπόστολος, γνωρίζοντας πόσο βαριὰ εἶναι αὐτὴ ἡ ἀρρώστια καὶ ἐπειδὴ ἤθελε ὡς σοφὸς γιατρὸς νὰ τὴ βγάλει μαζὶ μὲ τὴ ρίζα ἀπὸ τὶς ψυχές μας, μᾶς φανερώνει τὶς αἰτίες ἀπὸ τὶς ὁποῖες γεννιέται καὶ λέει: «Σᾶς παραγγέλομε ἀδελφοί, στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, νὰ ἀποχωρίζεστε ἀπὸ κάθε ἀδελφὸ ποὺ συμπεριφέρεται ἄτακτα καὶ ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ποὺ παραλάβατε ἀπὸ ἐμᾶς.
Ὁ Ἀπόστολος, γνωρίζοντας πόσο βαριὰ εἶναι αὐτὴ ἡ ἀρρώστια καὶ ἐπειδὴ ἤθελε ὡς σοφὸς γιατρὸς νὰ τὴ βγάλει μαζὶ μὲ τὴ ρίζα ἀπὸ τὶς ψυχές μας, μᾶς φανερώνει τὶς αἰτίες ἀπὸ τὶς ὁποῖες γεννιέται καὶ λέει: «Σᾶς παραγγέλομε ἀδελφοί, στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, νὰ ἀποχωρίζεστε ἀπὸ κάθε ἀδελφὸ ποὺ συμπεριφέρεται ἄτακτα καὶ ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ποὺ παραλάβατε ἀπὸ ἐμᾶς.
Γνωρίζετε πῶς πρέπει νὰ μᾶς μιμεῖστε, ἐπειδὴ δὲ ζήσαμε ὡς ἄτακτοι ἀνάμεσά σας, οὔτε πήραμε ἀπὸ κανέναν τὸ φαγητὸ μας δωρεάν, ἀλλὰ ἐργαζόμαστε ἡμέρα καὶ νύχτα μὲ κόπο καὶ μόχθο γιὰ νὰ μὴν ἐπιβαρύνομε κανένα σας. ὄχι γιατί δὲν εἴχαμε τέτοιο δικαίωμα, ἀλλὰ γιὰ νὰ σᾶς δώσομε παράδειγμα νὰ μᾶς μιμεῖστε. Καὶ ὅταν εἴμαστε κοντά σας, αὐτὴ τὴν ἐντολὴ σᾶς δίναμε, ὅτι ὅποιος δὲν θέλει νὰ ἐργάζεται, οὔτε νὰ τρώει. Γιατί μαθαίνομε ὅτι μερικοὶ ἀπὸ σᾶς δὲν ἐργάζονται, ἀλλὰ περιεργάζονται ξένες ὑποθέσεις. Σ' αὐτοὺς παραγγέλομε, στ' ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, νὰ ἐργάζονται ἥσυχα γιὰ νὰ κερδίζουν τὸ ψωμὶ τους»(Β΄ Θεσ. 3, 6-12).
Ἂς ἀκούσομε πόσο καθαρὰ φανερώνει τὶς αἰτίες τῆς ἀκηδίας ὁ Ἀπόστολος. Ἐκείνους ποὺ δὲν ἐργάζονται τοὺς ὀνομάζει ἄτακτους, φανερώνοντας μὲ μία λέξη πολλὴ κακία. Γιατί ὁ ἄτακτος, εἶναι καὶ ἀνευλαβὴς καὶ αὐθάδης στὰ λόγια καὶ πρόχειρος σὲ κατηγορίες καὶ γι' αὐτὸ εἶναι ἀκατάλληλος γιὰ τὴν ἡσυχία καὶ δοῦλος τῆς ἀκηδίας.
Ἂς ἀκούσομε πόσο καθαρὰ φανερώνει τὶς αἰτίες τῆς ἀκηδίας ὁ Ἀπόστολος. Ἐκείνους ποὺ δὲν ἐργάζονται τοὺς ὀνομάζει ἄτακτους, φανερώνοντας μὲ μία λέξη πολλὴ κακία. Γιατί ὁ ἄτακτος, εἶναι καὶ ἀνευλαβὴς καὶ αὐθάδης στὰ λόγια καὶ πρόχειρος σὲ κατηγορίες καὶ γι' αὐτὸ εἶναι ἀκατάλληλος γιὰ τὴν ἡσυχία καὶ δοῦλος τῆς ἀκηδίας.
Παραγγέλει λοιπὸν νὰ ἀποχωριζόμαστε ἀπὸ αὐτοὺς σὰν νὰ ἔχουν κολλητικὴ ἀρρώστια. Μὲ τὴ φράση «καὶ ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ποὺ παραλάβατε ἀπὸ ἐμᾶς», φανερώνει ὅτι αὐτοὶ εἶναι ὑπερήφανοι καὶ καταφρονητὲς καὶ ἀκυρώνουν τὶς ἀποστολικὲς παραδόσεις. Κατόπιν λέει: «Δὲν πήραμε τὸ φαγητὸ μας δωρεὰν ἀπὸ κανένα, ἀλλὰ ἐργαζόμαστε νύχτα καὶ ἡμέρα μὲ κόπο καὶ μόχθο».
Ὁ δάσκαλος τῶν ἐθνῶν, ὁ κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ ἀνέβηκε μέχρι τὸν τρίτο οὐρανό, αὐτὸς ποὺ λέει ὅτι ὁ Κύριος διέταξε τοὺς κήρυκες τοῦ Εὐαγγελίου νὰ συντηροῦνται ἀπό τοὺς ἀκροατὲς τοῦ κηρύγματος(Α΄ Κορ. 9, 14), αὐτὸς ἐργάζεται ὁ ἴδιος νύχτα καὶ ἡμέρα μὲ κόπο καὶ μόχθο γιὰ νὰ μὴν ἐπιβαρύνομε κανένα. Τί λοιπὸν θὰ κάνομε ἐμεῖς, ποὺ εἴμαστε στὴν ἐργασία ὀκνηροὶ καὶ ἐπιδιώκομε τὴν σωματικὴ ἀνάπαυση, ἐμεῖς ποὺ οὔτε κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου μᾶς ἔχει ἀνατεθεῖ, οὔτε ἡ μέριμνα γιὰ τὶς Ἐκκλησίες, ἀλλὰ μόνο ἡ φροντίδα γιὰ τὴν ψυχή μας;
Κατόπιν γιὰ νὰ δείξει πιὸ καθαρὰ τὴν βλάβη ποὺ φέρνει ἡ ἀργία, καταλήγει: «Δὲν ἐργάζονται καθόλου ἀλλὰ περιεργάζονται». Γιατί ἀπὸ τὴν ἀργία γεννιέται ἡ περιέργεια, ἀπὸ τὴν περιέργεια ἡ ἀταξία καὶ ἀπὸ τὴν ἀταξία κάθε κακία. Γιὰ τὴν θεραπεία ὅλων αὐτῶν, συμπληρώνει: «Νὰ ἐργάζονται ἥσυχα γιὰ νὰ κερδίζουν ἀπὸ τὸ ψωμί τους». Καὶ γιὰ νὰ τοὺς ἐπιπλήξει περισσότερο, λέει: «Ὅποιος δὲν θέλει νὰ ἐργάζεται, οὔτε νὰ τρώει».
Αὐτὲς τὶς ἀποστολικὲς διαταγὲς ἔχοντας ὑπόψη οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Αἰγύπτου, δὲν ἀφήνουν ποτὲ νὰ μένουν ἀργοὶ οἱ μοναχοὶ καὶ μάλιστα οἱ νεώτεροι, ἐπειδὴ γνωρίζουν ὅτι μὲ τὴν ὑπομονή τῆς ἐργασίας καὶ τὴν ἀκηδία διώχνουν, καὶ τὴν τροφὴ τους προμηθεύονται, καὶ βοηθοῦν ὅσους ἔχουν ἀνάγκη. Γιατί δὲν ἐργάζονται μόνο γιὰ τὶς δικές τους ἀνάγκες, ἀλλὰ καὶ σὲ ξένους καὶ φτωχοὺς καὶ φυλακισμένους δίνουν ἀπὸ τὴν ἐργασία τους, πιστεύοντας ὅτι ἡ ἀγαθοεργία αὐτὴ εἶναι θυσία ἁγία καὶ εὐπρόσδεκτη στὸ Θεό. Καὶ λένε ἐπίσης οἱ πατέρες, ὅτι ὁ ἐργαζόμενος πολεμᾶ μὲ ἕνα δαίμονα πολλὲς φορὲς καὶ στενοχωρεῖται ἀπὸ αὐτόν, ἐνῶ ὁ ἀργὸς αἰχμαλωτίζεται ἀπὸ χιλιάδες πονηρὰ πνεύματα.
Καλὸ εἶναι ἀκόμα νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὸ λόγο πού μοῦ εἶπε ὁ ἀββὰς Μωυσῆς, ποὺ ἦταν πολὺ ἄξιος μεταξὺ τῶν πατέρων. Ἀφοῦ εἶχα καθήσει λίγο καιρὸ στὴν ἔρημο, μὲ πείραξε ὁ δαίμονας τῆς ἀκηδίας. Τὸν ἐπισκέφθηκα τότε καὶ τοῦ εἶπα: «Χθὲς ἐνοχλήθηκα πάρα πολὺ ἀπὸ τὴν ἀκηδία καὶ ἐξασθένησα ὑπερβολικά. καὶ δὲ γλύτωσα ἀπὸ αὐτή, παρὰ ὅταν σηκώθηκα καὶ ἐπισκέφτηκα τὸν ἀββά Παῦλο».
Αὐτὲς τὶς ἀποστολικὲς διαταγὲς ἔχοντας ὑπόψη οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς Αἰγύπτου, δὲν ἀφήνουν ποτὲ νὰ μένουν ἀργοὶ οἱ μοναχοὶ καὶ μάλιστα οἱ νεώτεροι, ἐπειδὴ γνωρίζουν ὅτι μὲ τὴν ὑπομονή τῆς ἐργασίας καὶ τὴν ἀκηδία διώχνουν, καὶ τὴν τροφὴ τους προμηθεύονται, καὶ βοηθοῦν ὅσους ἔχουν ἀνάγκη. Γιατί δὲν ἐργάζονται μόνο γιὰ τὶς δικές τους ἀνάγκες, ἀλλὰ καὶ σὲ ξένους καὶ φτωχοὺς καὶ φυλακισμένους δίνουν ἀπὸ τὴν ἐργασία τους, πιστεύοντας ὅτι ἡ ἀγαθοεργία αὐτὴ εἶναι θυσία ἁγία καὶ εὐπρόσδεκτη στὸ Θεό. Καὶ λένε ἐπίσης οἱ πατέρες, ὅτι ὁ ἐργαζόμενος πολεμᾶ μὲ ἕνα δαίμονα πολλὲς φορὲς καὶ στενοχωρεῖται ἀπὸ αὐτόν, ἐνῶ ὁ ἀργὸς αἰχμαλωτίζεται ἀπὸ χιλιάδες πονηρὰ πνεύματα.
Καλὸ εἶναι ἀκόμα νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὸ λόγο πού μοῦ εἶπε ὁ ἀββὰς Μωυσῆς, ποὺ ἦταν πολὺ ἄξιος μεταξὺ τῶν πατέρων. Ἀφοῦ εἶχα καθήσει λίγο καιρὸ στὴν ἔρημο, μὲ πείραξε ὁ δαίμονας τῆς ἀκηδίας. Τὸν ἐπισκέφθηκα τότε καὶ τοῦ εἶπα: «Χθὲς ἐνοχλήθηκα πάρα πολὺ ἀπὸ τὴν ἀκηδία καὶ ἐξασθένησα ὑπερβολικά. καὶ δὲ γλύτωσα ἀπὸ αὐτή, παρὰ ὅταν σηκώθηκα καὶ ἐπισκέφτηκα τὸν ἀββά Παῦλο».
Σ' αὐτά μοῦ ἀποκρίθηκε ὁ ἀββὰς Μωυσῆς: «Ἔχε θάρρος. δὲν ἐλευθερώθηκες ἀπὸ τὴν ἀκηδία, ἀλλὰ μᾶλλον παραδόθηκες καὶ ὑποδουλώθηκες σ' αὐτή. Νὰ γνωρίζεις λοιπὸν ὅτι τώρα θὰ σὲ πολεμήσει περισσότερο ὡς λιποτάκτη, ἂν στὸ ἑξῆς δὲν φροντίσεις μὲ τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἐργασία τῶν χεριῶν σου νὰ παλαίψεις ἐναντίον της καὶ νὰ τὴ νικήσεις».
(Συνεχίζεται...)
