Ο Όσιος Παΐσιος και το πρόσωπο της ψυχής

Ερχόμουνα για άλλη μια φορά στον Άγιον Όρος με συνοδεία φοιτητών μου του Αρχαιολογικού Ιωαννίνων. Στο πρόγραμμά μας ήταν και η επίσκεψη στον άγιο γέροντα Παΐσιο, που ασκήτευε στο Κουτλουμουσιανό κελλί «Παναγούδα». 

Έτσι κατεβήκαμε από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου στο πυκνό και καταπράσινο δάσος της χαράδρας. Σε κάποιο ξέφωτο μια φραγμένη περιοχή τεσσάρων-πέντε στρεμμάτων φιλοξενεί το απλό σπίτι του πατρός Παϊσίου. Σταθήκαμε έξω από την απλή σιδερένια πόρτα. Περιμέναμε χτυπώντας κατά διαστήματα το κουδουνάκι, τραβώντας το σχοινί. Ξέραμε ότι έπρεπε να περιμένουμε πολλή ώρα. Ο γέροντας δεν άνοιγε αμέσως. Εξασκούσε με τον τρόπο του στην υπομονή τους επισκέπτες του. Και τους δοκίμαζε και λιγάκι. Έτσι έγινε και με εμάς…

Με κάποιο δέος φθάνουμε ως το κατώφλι του. Μας καλοδέχεται ένας λεπτός, χαμογελαστός άνθρωπος. Μας χαιρετά με απλότητα, χωρίς καμιά προσποίηση. Από την πρώτη στιγμή συναντηθήκαμε πνευματικά και συνεννοηθήκαμε. Σα να γνωριζόμαστε χρόνια. Η ομάδα των φοιτητών ήταν προετοιμασμένη γι αυτό. Γιατί είχε ακούσει πολλά και ήταν έτοιμη για όλα. Εκτός από ένα. 

Δύο αντίθετες φύσεις

Τοποθέτησε μπροστά σου τη ζωή και το θάνατο, το αγαθό και το κακό, δύο αντίθετες φύσεις· ιεράρχησέ τες σύμφωνα με τα δικά σου κριτήρια· εκτίμησε πιο είναι για σένα πιο χρήσιμο.

Να ντρέπεσαι όταν πράττεις την αμαρτία, όχι όταν την εξομολογείσαι

«Αν έχεις αμαρτίες, να μην απελπιστείς, αυτά δεν παύω να σας τα λέω συνεχώς, και αν κάθε μέρα αμαρτάνεις, να μετανοείς καθημερινά.

Γιατί η μετάνοια είναι το φάρμακο κατά των αμαρτημάτων είναι η προς τον Θεόν παρρησία, είναι όπλο κατά του διαβόλου, είναι η μάχαιρα πού του κόβει το κεφάλι, είναι ηελπίδα της σωτηρίας, είναι η αναίρεση της απογνώσεως.

Η μετάνοια μάς ανοίγει τον ουρανό και μάς εισάγει στον Παράδεισο. Γι' αυτό (σου λέω), είσαι αμαρτωλός; μην απελπίζεσαι. Ίσως βέβαια αναλογιστείς. Μα τόσα έχω ακούσει στην Εκκλησία και δεν τα ετήρησα. Πώς να εισέλθω και πάλι και πώς και πάλι να ακούσω; Μα γι' αυτό ακριβώς πρέπει να εισέλθεις, επειδή, όσα άκουσες δεν τα ετήρησες.

Να τα ξανακούσεις, λοιπόν, και να τα τηρήσεις. Εάν ο ιατρός σου βάλει φάρμακο στην πληγή σου και παρά ταύτα δεν καθαρίσει, την επομένη ημέρα δεν θα σου ξαναβάλει πάλι;

Ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Ἀπόστολος ὁ Πρωτόκλητος

Ο Ανδρέας, ψαράς στο επάγγελμα και αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, ήταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και τον πατέρα του τον έλεγαν Ιωνά. Επειδή κλήθηκε από τον Κύριο πρώτος στην ομάδα των μαθητών, ονομάστηκε πρωτόκλητος.

Ο Ανδρέας (μαζί με τον Ιωάννη τον ευαγγελιστή) υπήρξαν στην αρχή μαθητές του Ιωάννου του Προδρόμου. Κάποια μέρα μάλιστα, που βρισκόντουσαν στις όχθες του Ιορδάνη κι ο Πρόδρομος τους έδειξε τον Ιησού και τους είπε «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», οι δύο απλοϊκοί εκείνοι ψαράδες συγκινήθηκαν τόσο πολύ, που χωρίς κανένα δισταγμό κι επιφύλαξη αφήκαν αμέσως τον δάσκαλο τους κι ακολούθησαν τον Ιησού.

Η ιστορία της ζωής του Ανδρέα μέχρι την Σταύρωση, την Ανάσταση και την Ανάληψη, υπήρξε σχεδόν ίδια με εκείνη των άλλων μαθητών. Μετά το σχηματισμό της πρώτης Εκκλησίας, ο Ανδρέας κήρυξε στη Βιθυνία, Εύξεινο Πόντο (μάλιστα ο Απόστολος, είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου αφού εκεί εγκατέστησε πρώτο επίσκοπο, τον απόστολο Στάχυ κι αυτού διάδοχος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης), Θράκη, Μακεδονία και Ήπειρο. Τελικά, κατέληξε στην Αχαΐα. 

Στην Αχαΐα, η διδασκαλία του καρποφόρησε και με τις προσευχές του θεράπευσε θαυματουργικά πολλούς ασθενείς. Έτσι, η χριστιανική αλήθεια είχε μεγάλες κατακτήσεις στο λαό της Πάτρας. Ακόμα και η Μαξιμίλλα, σύζυγος του ανθύπατου Αχαΐας Αιγεάτου, αφού τη θεράπευσε ο Απόστολος από τη βαρειά αρρώστια που είχε, πίστεψε στο Χριστό. Το γεγονός αυτό εκνεύρισε τον ανθύπατο και με την παρότρυνση ειδωλολατρών ιερέων συνέλαβε τον Ανδρέα και τον σταύρωσε σε σχήμα Χ. Έτσι, ο Απόστολος Ανδρέας παρέστησε τον εαυτό του στο Θεό «δόκιμον ἐργάτην» (Β΄ προς Τιμόθεον, 2: 15). Δηλαδή δοκιμασμένο και τέλειο εργάτη του Ευαγγελίου.

«Να ευχαριστείς τον Θεό για τον πειρασμό σου»

…Και κάποιος άλλος που είχε πρόβλημα αρκετά σοβαρό και πήγε και κλαιγότανε στο γέροντα και ξανακλαιγόταν, του λέει, αφού ήταν ανθρωπίνως άλυτο.

«Άκου, παιδί μου, σου εμπιστεύτηκε ο Θεός ένα μικρό πειρασμό, μία μικρή δυσκολία, ένα προβληματάκι…

Κι εσύ αντί να χαρείς γι’ αυτό που σου εμπιστεύτηκε, κάθεσαι και στενοχωριέσαι;

Πές, Χριστέ μου, να είναι ευλογημένο!

Αφού εσύ επέλεξες αυτό, ή η αδυναμία μου όρισε αυτό και εσύ το ανέχεσαι, να είναι ευλογημένο…

Το κερί της κατάνυξης και οι έξι συμβολισμοί

Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων άναβαν κεριά στους μυστικούς τόπους λατρείας για λόγους εντελώς πρακτικούς.

Στις κατακόμβες

Οι συνάξεις, η τέλεση των μυστηρίων, οι προσευχές, στις εξ ορισμού υπόγειες κατακόμβες γίνονταν νύχτα, οπότε τα κεριά μετρίαζαν το πυκνό σκοτάδι.

Μόνο οι κατακόμβες της Αγίας Πρισκίλλης στη Ρώμη (2ος – 5ος αι. μ.Χ.) αναπτύχθηκαν σε μία έκταση 13 χλμ υπόγειων στοών, σε βάθος 35 μέτρων και σε ανάπτυξη τριών επιπέδων, λόγω της εκτεταμένης ταφής Μαρτύρων (οι ταφές υπολογίζεται από τους αρχαιολόγους ότι ξεπερνούν τις 40.000).

Διάλογος μεταξύ γέροντα και αθέου

Ένα πρωινό συζητά ο Γέροντας Επιφάνειος Θεοδωρόπουλος με δυο-τρεις επισκέπτες στο σπίτι του. Ο ένας είναι ιδεολόγος άθεος και κομμουνιστής. Σε μια στιγμή έρχεται κάποιος απ’ έξω και τους πληροφορεί ότι η Αθήνα έχει γεμίσει από φωτογραφίες του Μαο Τσε Τουγκ με την επιγραφή: "Δόξα στον μεγάλο Μάο". Ήταν η ημέρα κατά την οποία είχε πεθάνει ο Κινέζος δικτάτορας… 

Γέροντας:

Έτσι είναι, παιδάκι μου. Δεν υπάρχουν άθεοι. Ειδωλολάτρες υπάρχουν, οι οποίοι βγάζουν τον Χριστό από τον θρόνο Του και στη θέση Του τοποθετούν τα είδωλά τους. Εμείς λέμε: «Δόξα τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι». Αυτοί λένε: «Δόξα στον μεγάλο Μάο». Διαλέγεις και παίρνεις.

Άθεος:

Και σεις, παππούλη, το παίρνετε το ναρκωτικό σας. Μόνο που εσείς το λέτε Χριστό, ο άλλος το λέει Αλλάχ, ο τρίτος Βούδα κ.ο.κ.

Γέροντας:

– Ο Χριστός, παιδί μου, δεν είναι ναρκωτικό. Ο Χριστός είναι ο Δημιουργός του σύμπαντος κόσμου. Αυτός που με σοφία κυβερνά τα πάντα: από το πλήθος των απέραντων γαλαξιών μέχρι τα απειροελάχιστα σωματίδια του μικρόκοσμου. Αυτός που δίνει ζωή σε όλους μας. Αυτός που σ’ έφερε στον κόσμο και σου’ χει δώσει τόση ελευθερία, ώστε να μπορείς να Τον αμφισβητείς, αλλά και να Τον αρνείσαι ακόμη.

Το ανύπαρκτο αρχίζει και γίνεται υπαρκτό

Το κακό, ούτε φυσική ύπαρξη έχει, αλλ’ ούτε και κανένας είναι εκ φύσεως κακός. Γιατί ο Θεός δεν έπλασε τίποτε κακό. 

Όταν κανείς επιθυμήσει το κακό, τότε το ανύπαρκτο αρχίζει και γίνεται υπαρκτό, όπως το θέλει εκείνος που το κάνει. 

Ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης απαντά στο ερώτημα γιατί μνημονεύουμε τα ονόματα

Μερικοί ρωτούν γιατί μνημονεύουμε τα ονόματα των κεκοιμημένων και των ζώντων στις προσευχές που κάνουμε γι’ αυτούς.

Ο Θεός σαν παντογνώστης που είναι, δεν ξέρει τα ονόματά τους και τις ανάγκες τους;

Όμως αυτοί που μιλούν και σκέπτονται έτσι, ξεχνούν ότι την προσευχή δεν την κάνομε για ενημέρωση του Θεού.

Φυσικά ο Θεός δεν έχει ανάγκη τέτοιας ενημερώσεως. Άλλη είναι η σημασία αυτής της προσευχής.

Προσευχόμεθα υπέρ των ζώντων και των μεταστάντων και τους μνημονεύουμε με τα ονόματά τους, για να δείξουμε, ότι τους αγαπάμε με όλη μας την καρδιά.

Ὁ Ὅσιος Στέφανος ὁ Ὁμολογητής ὁ Νέος

Γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς του, Ἰωάννης καὶ Ἄννα, τὸν ἀνέθρεψαν κατὰ τὸν καλύτερο χριστιανικὸ τρόπο. Ὅταν μεγάλωσε, μορφώθηκε ἀρκετὰ καὶ ἀργότερα ἀναδείχθηκε ἡγούμενος στὸ περίφημο ὄρος τοῦ Ἁγίου Αὐξεντίου.

Ὅταν ξέσπασε ὁ πόλεμος ἐναντίον τῶν ἁγίων εἰκόνων, ὄχι μόνο δὲ συμμορφώθηκε μὲ τὶς αὐτοκρατορικὲς διαταγές, ἀλλὰ καὶ χαρακτήρισε αἱρετικοὺς τοὺς εἰκονομάχους βασιλεῖς.

Καταγγέλθηκε στὸν αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο τὸν Κοπρώνυμο, ὁ ὁποῖος ἤλπιζε μὲ τὴν προσωπική του ἐπιβολή, ὅταν τὸν ἔφερνε μπροστά του, νὰ δαμάσει τὸ φρόνημα τοῦ Στεφάνου. Συνέβη ὅμως τὸ ἀντίθετο. 

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Κυριακή ΙΓ’ Λουκά: Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το πρώτο βήμα;

Νομίζω ότι αν είχαμε τη δυνατότητα να συνομιλήσουμε με το Χριστό, θα του θέταμε το ερώτημα που έθεσε σήμερα και ο πλούσιος νέος. Μπορεί να κατοικούμε στη γη και, συνεχώς, να προσπαθούμε να απολαύσουμε περισσότερα επίγεια και φθαρτά πράγματα, όμως το νου μας και η ψυχή μας θέλει κάτι παραπάνω. Θέλει να μάθει για την αιώνια ζωή και πως μπορεί να αποκτήσει την συγκεκριμένη πολυπόθητη ζωή.

Πλησιάζει, μάς αναφέρει ο ευαγγελιστής Λουκάς, ένας νέος πλούσιος και Του απευθύνει ένα ερώτημα: «διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;» («Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί νὰ κάνω διὰ νὰ κληρονομήσω ζωήν αἰώνιον;»). 

Λέει ο Χριστός: «τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός» («Γιατὶ μὲ ὀνομάζεις ἀγαθόν; Κανεὶς δὲν εἶναι ἀγαθὸς παρὰ μόνος ὁ Θεός»). Συνεχίζοντας τη διήγηση, ο Χριστός αναφέρει τις εντολές από το Νόμο: «μὴ μοιχεύσῃς, μὴ φονεύσῃς, μὴ κλέψῃς, μὴ ψευδομαρτυρήσῃς, τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου». Ανταπαντάει ο νέος ότι όλες αυτές τις εντολές τις φύλαξα από την νεανική μου ηλικία.

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Κυριακή ΙΓ' Λουκά 

(η προσκόληση στα χρήματα) 

(Λουκ. 18, 18-27) 

Η διήγηση της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής αποτελεί ως προς το περιεχόμενό της συνέχεια της παραβολής του άφρονα πλουσίου που ακούσαμε την περασμένη Κυριακή.

Εκεί ο Χριστός αποκάλεσε άφρονα τον άνθρωπο που φροντίζει μόνο για την δική του προσωπική απόλαυση και γίνεται δέσμιος του εγωισμού του και τελικά της ολιγοπιστίας του προς τον Θεό. Σήμερα, στον άρχοντα που Τον ρωτά τί πρέπει να κάνει για να κερδίσει την αιώνιο ζωή, του απαντά να τηρεί τις εντολές της Παλαιάς Διαθήκης. 

Και στην απόκριση του ανθρώπου ότι από μικρός τηρεί αυτές τις εντολές, ο Κύριος τον καλεί να πουλήσει τα υπάρχοντά του, να τα μοιράσει στους φτωχούς και να Τον ακολουθήσει.

Λυπήθηκε ο άρχοντας κι έφυγε, και ο Χριστός μονολόγησε: “πόσο δύσκολο είναι να μπουν στη βασιλεία του Θεού εκείνοι που έχουν χρήματα”, πιο δύσκολο και από το να περάσει μια καμήλα από την τρύπα μιας βελόνας1. 

† Κυριακῇ 27 Νοεμβρίου 2022 (ΙΓ' Λουκᾶ)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν 

Κεφ. ιη' : 18-27

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἄνθρωπος τις προσῆλθε τῷ ᾿Ιησοῦ, πειράζων αὐτὸν, καὶ λέγων· Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· Τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς, ὁ Θεός. Τὰς ἐντολὰς οἶδας· Μὴ μοιχεύσῃς· μὴ φονεύσῃς· μὴ κλέψῃς· μὴ ψευδομαρτυρήσῃς· τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου. Ὁ δὲ εἶπε· Ταῦτα πάντα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου. Ἀκούσας δὲ ταῦτα ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτῷ· Ἔτι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. Ὁ δὲ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα. Ἰδὼν δὲ αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς περίλυπον γενόμενον εἶπε· πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ!

Ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Πέρσης

Ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος, ἔζησε τὸν 4ο μ.Χ. αἰ. ἐπὶ βασιλέως Ἀρκαδίου. Ζοῦσε στὴν Βηθλαδὰ τῆς Περσίας καὶ καταγόταν ἀπὸ ἐπίσημο γένος. Ἦταν φίλος μὲ τὸν βασιλιὰ τῶν Περσῶν, Ἰσδιγέρδη.

Παρασυρμένος ἀπὸ αὐτὴ τὴ φιλία του, ὁ Ἰάκωβος ἀπαρνήθηκε τὴν πίστη του στὸν Χριστό. Γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν Ἰσδιγέρδη, ἄφησε τὸν ἑαυτό του νὰ χαθεῖ μέσα στὴν ψευδαίσθηση τοῦ πλούτου τῶν ἀνακτόρων. 

Ὅταν τὸ ἔμαθαν αὐτὸ ἡ μητέρα καὶ ἡ γυναίκα του, οἱ ὁποῖες ἦταν εὐσεβεῖς καὶ πιστὲς χριστιανὲς λυπήθηκαν καὶ ἐξοργίστηκαν. Καὶ οἱ δυὸ λοιπὸν τὸν ἐπιπλήξανε γιὰ τὴ στάση του καὶ τοῦ δήλωσαν ὅτι δὲν ἤθελαν καμία σχέση, μαζί του. Αὐτὸ τὸ μικρὸ πλῆγμα, ἐπανέφερε τὸν Ἰάκωβο στὸν ἴσιο δρόμο. Τὸν ἔκανε νὰ διαπιστώσει τὸ χάσμα τὸ ὁποῖο δημιούργησε.

Όταν έλθη ο Κύριός μας εις τον καθωρισμένον χρόνον, δια να κρίνη τον κόσμον...

Τα χρόνια κυλούν, ανακυκλώνονται οι ενιαυτοί και ημέρα τη ημέρα όλον και φθάνομεν εις το τέρμα έκαστος του βίου του. 

Ο πολύτιμος χρόνος κυλά και φεύγει προ των οφθαλμών μας, χωρίς βέβαια να γνωρίζωμεν, τι μας φεύγει απαρατήρητον, διότι εάν ήξευρε το παιδάκι την αξίαν του χρυσού, δεν θα επροτίμα αντί τούτου μίαν πτωχήν καραμέλλαν! 

Ουχί τούτο αληθεύει εν τοις ανθρώποις και πρώτον εις εμέ;

Ὁ Ὅσιος Στυλιανός ὁ Παφλαγόνας

[ Προστάτης τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἄτεκνων γυναικῶν ]

Γιὸς πλουσίων γονέων (ποὺ γεννήθηκε στὴν Ἀδριανούπολη τὸν 7ο αἰῶνα, καὶ ὀνομάστηκε Παφλαγόνας γιατὶ εκεῖ φυλασσόταν τὸ τίμιο λείψανό του), διδάχτηκε νωρὶς ἀπ’ αὐτοὺς νὰ εἶναι ἐγκρατὴς καὶ νὰ θεωρεῖ τὸ χρῆμα μέσο γιὰ τὴν ἀνακούφιση καὶ περίθαλψη τῶν φτωχῶν καὶ τῶν ἀρρώστων.

Ἀφοῦ ἔτσι ἀνατράφηκε, καὶ οἱ γονεῖς του πέθαναν, διαμοίρασε ὅλη τὴν κληρονομιά του καὶ πῆγε σὰν ἀσκητὴς στὴν ἔρημο, χωρὶς νὰ ἀποκόψει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὸν κόσμο. 

Εἰσερχόταν στὴν κοινωνία γιὰ νὰ βοηθήσει ὄποτε καὶ ὅπως μποροῦσε καὶ κατέφευγε στὴν σπηλιά του γιὰ νὰ ἀνανεωθεῖ Πνευματικά. Ἐκεῖ γνωρίστηκε μὲ ἄλλους ἀσκητές, ποὺ ζοῦσε μαζί τους μὲ ἀδελφικὴ ἀγάπη, χριστιανικὴ συγκατάβαση καὶ ἐπιείκεια. 

Δὲν λύπησε ποτὲ κανένα, μεγάλη του χαρὰ μάλιστα, ἦταν νὰ ἐπαναφέρει τὴν γαλήνη στὶς ταραγμένες ψυχές. Σύνθημά του τὰ ὄμορφα λόγια τοῦ Ἰησοῦ «ἄφετε τὰ παιδία καὶ μὴ κωλύετε αὐτὰ ἐλθεῖν πρός με· τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ιθ’ 14). 

Τοῦ ἐμπιστεύτηκαν τόσες οἰκογένειες τὴν καθοδήγηση τῶν παιδιῶν τους, ποὺ πραγματοποιοῦσε μαζὶ μὲ τοὺς συνασκητές του, δημιουργῶντας αὐτὸ ποὺ ὀνομάσθηκε «ὁ πρῶτος παιδικὸς σταθμὸς στὸν κόσμο» (Ὀρθόδοξοι Ἅγιοι, Γ. Πούλου). Κάθε φορὰ ποὺ οἱ γονεῖς ἔφεραν πρὸς αὐτὸν τὰ παιδιά τους, ἡ ἀγαλλίαση τοῦ Ὁσίου ἦταν πολὺ μεγάλη. 

Θαύματα

‘Εκείνος που έκανε κρασί κατά την ημέρα του συμποσίου, ο ίδιος το κάνει κάθε χρόνο στα αμπέλια. Γιατί, όπως μετεβλήθη σε κρασί το νερό που είχαν βάλει οι υπηρέτες στις υδρίες, κατά παρόμοιο τρόπο και το νερό που χύνεται από τα σύννεφα μεταβάλλεται σε κρασί με την ενέργεια του ίδιου του Κυρίου. 

Για το φαινόμενο αυτό δεν εκπληττόμαστε, γιατί γίνεται κάθε χρόνο. Και όμως θα έπρεπε να το προσέξουμε περισσότερο από εκείνο που έγινε στις υδρίες. 

Γιατί ποιος παρατηρεί τις ενέργειες του Θεού, με τις οποίες κυβερνάται και κατευθύνεται ολόκληρος ο κόσμος, και δεν εκπλήσσεται από τα θαύματα; 

Μόρφωση και ευσέβεια

Κανένας δέν µπορεῖ νά ἀµφισβητήσει τή µόρφωση σ᾿ ἕνα κληρικό ἤ µοναχό τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἀπαραίτητη καί βοηθάει πολύ στό ποιµαντικό ἔργο. 

Ἰδιαίτερα στήν ἐποχή µας, πού οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἀρκετή κοσµική µόρφωση καί ἀπαιτοῦν ἀπό τούς κληρικούς νά ἔχουν τά ἀνάλογα προσόντα προκειµένου νά ἐργάζονται ἀποδοτικά καί νά µποροῦν νά ἀνταποκρίνονται στίς σύγχρονες ἀνάγκες. 

Ὡστόσο, µόνη της ἡ µόρφωση δέν φτάνει. Εἶναι βέβαια χρήσιµο µέσον, δέν εἶναι ὅµως αὐτή πού θά βοηθήσει τόν κληρικό νά ποιµάνει ἐπιτυχῶς τό λαό τοῦ Θεοῦ. Χρειάζεται νά συνοδεύεται καί ἀπό εὐσέβεια, ἱερό ζῆλο καί φόβο Θεοῦ. 

∆ίχως αὐτά δέν µπορεῖ νά προκύψει σηµαντικό ἔργο. Στήν ἐποχή µας οἱ περισσότεροι κληρικοί ἔχουν µόρφωση. Ἔχουν φοιτήσει σέ ἐκκλησιαστικές καί θεολογικές σχολές. 

Ἡ Ἁγία Αἰκατερίνη ἡ Μεγαλομάρτυς

Ἡ Ἁγία Αἰκατερίνη καταγόταν ἀπὸ οἰκογένεια εὐγενῶν τῆς Ἀλεξάνδρειας καὶ μαρτύρησε στὶς ἀρχὲς τοῦ 4ου αἰώνα μ.Χ. Ἦταν εὐφυέστατη καὶ φιλομαθής. 

Ἤδη σὲ ἡλικία δέκα ὀκτὼ χρονῶν κατεῖχε τὶς γνώσεις τῆς ἑλληνικῆς φιλολογίας καὶ φιλοσοφίας, ἀλλὰ καὶ ἦταν ἄρτια καταρτισμένη καὶ στὰ δόγματα τῆς χριστιανικῆς πίστης. 

Ὅταν ἐπὶ Μαξεντίου διεξαγόταν διωγμὸς ἐναντίον τῶν χριστιανῶν, ἡ Αἰκατερίνη δὲ φοβήθηκε, ἀλλὰ μὲ παρρησία διέδιδε πὼς ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεός. 

Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ συνελήφθη ἀπὸ τὸν ἔπαρχο τῆς περιοχῆς, ὁ ὁποῖος προσπάθησε μὲ συζητήσεις νὰ τὴν πείσει νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη της. Ὅταν ὁ ἔπαρχος διαπίστωσε τὴν ἀνωτερότητα τῶν λόγων τῆς Αἰκατερίνης, συγκάλεσε δημόσια συζήτηση μὲ τοὺς πιὸ ἄξιους ρήτορες τῆς Ἀλεξάνδρειας, τοὺς ὁποίους ὅμως ἡ Αἰκατερίνη ἀποστόμωσε. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλὰ κάποιοι ἀπὸ τοὺς συνομιλητές της πείσθηκαν γιὰ τοὺς λόγους της καὶ ἀσπάστηκαν τὴν Χριστιανικὴ Πίστη. 

Δεν εκφράζεται το ακατανόητο

Αληθινά δε, μακαριστή ύπαρξη είναι το Θείο. Γιατί ό,τι και να υποθέσουμε πως είναι το Θείο, μακαριότητα είναι εκείνη η καθαρή ζωή, το ανεκδιήγητο και ακατάληπτο αγαθό, το ανέκφραστο κάλλος, αυτό που είναι όλο χάρη και σοφία και δύναμη, το αληθινό φως, η πηγή κάθε αγαθότητας, η ανώτερη εξουσία όλων, το μόνο ποθητό, αυτό που πάντα είναι το ίδιο, η παντοτινή αγαλλίαση, η αιώνια ευφροσύνη, για την οποία θα μπορούσε κανείς να πει πολλά, κι όμως να μην έχει πει τίποτε το ισάξιο. 

«Κάνε το σταυρό σου και περιφρόνησε το διάβολο. Ο πονηρός είναι πάρα πολύ αδύνατος»

«Κάνε το σταυρό σου και περιφρόνησε το διάβολο»

«Άφησε τον αυτόν», μου έλεγε ο π. Πορφύριος για το διάβολο.

«Μην του δίνεις σημασία. Όσο του δίνεις σημασία, τόσο περισσότερο σε πλησιάζει. Αν θέλεις να τον διώξεις, να τον απομακρύνεις από κοντά σου, πάψε να του δίνεις σημασία. Περιφρόνησέ τον. Μόνο η περιφρόνηση του αξίζει. 

Από τη στιγμή που θα αρχίσει να την εισπράττει, θα αρχίσει και θα υποχωρεί. Μέχρι που, τελικά, θα τραπεί σε φυγή. Η περιφρόνηση αποτελεί το δεύτερο όπλο, μετά τον Τίμιο Σταυρό, κατά του διαβόλου!

Και τον μέν Τίμιο Σταυρό τον φοβάται και, κυριολεκτικά, τον τρέμει και τρέπεται σε άτακτη φυγή. Την δε περιφρόνηση δεν την αντέχει. Γιατί είναι υπερόπτης και σκάει από το κακό του! Εξάλλου, αυτή η υπεροψία ήταν αιτία να εκπέσει και να γίνει αυτό που έγινε. Εισέπραξε την τιμωρία του… » 

Να γνωρίσεις τον εαυτό σου, ποιός είσαι

Και γι’ αυτό πρώτα απ’ όλα χρειάζεται το “γνώθι σαυτόν”. Δηλαδή να γνωρίσεις τον εαυτό σου, ποιος είσαι. Ποιός είσαι στ’ αλήθεια, όχι ποιός νομίζεις εσύ ότι είσαι. Με τη γνώση αυτή γίνεσαι ο σοφότερος των ανθρώπων. Με τέτοια επίγνωση έρχεσαι σε ταπείνωση και παίρνεις χάρη από τον Κύριο. 

Διαφορετικά αν δεν αποκτήσεις αυτογνωσία, αλλ’ υπολογίζεις μόνο τον κόπο σου, γνώριζε ότι πάντοτε θα βρίσκεσαι μακριά από το δρόμο. Διότι δεν λέει ο Προφήτης· “ίδε, Κύριε, τον κόπον μου”, αλλά “ίδε, λέγει, την ταπείνωσίν μου και τον κόπον μου”. Ο κόπος είναι για το σώμα, η ταπείνωση για τη ψυχή και πάλι τα δύο μαζί, κόπος και ταπείνωση, για όλον τον άνθρωπο.

Ποιός νίκησε το διάβολο; Αυτός που γνώρισε την ασθένειά του, τα πάθη και τα ελαττώματα, που έχει. Ο φοβούμενος να γνωρίσει τον εαυτό του, αυτός βρίσκεται μακριά από τη γνώση· άλλο τίποτε δεν αγαπά παρά να βλέπει μόνο λάθη στους άλλους και να τους κρίνει. 

Κάνε το καλό

Δεν πρέπει να τρέφεις στην καρδιά σου μίσος και αντιπάθεια κατά του πλησίον, που σε εχθρεύεται. Αλλά να τον αγαπάς και να του κάνεις όσο μπορείς καλό, ακολουθώντας την εντολή του Χριστού:

Τι είναι οι «αλλοιώσεις» στην πνευματική ζωή;

Ψυχωφελείς συζητήσεις με το Γέροντα Ιωσήφ Βατοπαιδινό

Κακός γείτονας και επίβουλος, ειδικά, για τους αστήρικτους και γι’ αυτούς, που αρχίζουν να αγωνίζονται, είναι οι αλλοιώσεις ή τροπές.

Μοιάζουν με τις καιρικές συνθήκες που μεταβάλλονται. Δεν είναι μόνιμες, αλλά παροδικές. Δεν πρέπει να μας φοβίζουν, ώστε να μεταβάλλουν την πορεία της ζωής μας. Έχουμε παράδειγμα τους ναυτικούς. Δε σταματούν να ταξιδεύουν, επειδή η θάλασσα γίνεται επικίνδυνη, κατά την ώρα της τρικυμίας. Δένουν λίγο στο λιμάνι το πλοίο και περιμένουν. Μετά, συνεχίζουν την πορεία τους, χωρίς να ασχολούνται με την τρικυμία.

Είναι η ισόβια μεταπτωτική καταδίκη μας. Μετά την πτώση, ο άνθρωπος έχασε την προσωπικότητά του, έγινε θύμα της επιρροής και υπόκειται στις εναλλαγές. Ποτέ δε μένει σταθερός σε μια θέση και αίσθηση και γνώμη. Επιδρούν στο χαρακτήρα του οι λόγοι, οι σκέψεις, τα πράγματα, τα πρόσωπα, η δίαιτα, το κλίμα και όσα γενικά, συμβαίνουν. 

O Άγγελος τού σπιτιού

Ο άγγελος του σπιτιού προστατεύει τον ιερό αυτό χώρο που στεγάζει τις εικόνες του Θεού, αλλά και όσους ζουν μέσα σ’ αυτό, ακόμη και αν δεν έχουν λάβει το Άγιο βάπτισμα, όπως είναι τα αβάπτιστα παιδιά των χριστιανών, αλλά και όσους ζουν σύμφωνα με τους νόμους του Θεού, αλλά δεν γνώρισαν ακόμη την ορθή πίστη. 

Δεν επιτρέπει στα πονηρά πνεύματα να μπουν μέσα και να πειράξουν την οικογενειακή θαλπωρή, αν οι ίδιοι οι κάτοικοι του χώρου δεν το επιτρέψουν με τη ζωή τους. Είναι διαταγμένος από τον Θεό, κάθε άγγελος που προστατεύει ένα σπίτι, αν δει στις ψυχές των ανθρώπων, απλότητα και ευγένεια, στοιχεία που δηλώνουν πως είναι παιδιά δικά Του, όχι απλά να προστατεύουν αυτόν τον οίκο από πονηρά πνεύματα, αλλά να απομακρύνουν και φθονερούς ανθρώπους σταλμένους από τον Εωσφόρο, που θα ήθελαν να μπουν και να κάνουν κακό.

Μα πόση εξουσία δίνετε εσείς οι άνθρωποι στον σατανά να σας πειράξει μέσα στο ίδιο σας το σπίτι, όταν του χτίζετε τον θρόνο του και από κει τον αφήνεται να μολύνει σιγά-σιγά τις αισθήσεις σας και να καταστρέφει την ψυχή σας, δίχως να βλέπετε τις πληγές που σας επιφέρει!

Τότε κλωτσάνε άσχημα

Η ψεύτικη συμπεριφορά των γονέων, όσο και καλή να φαίνεται, δεν πληροφορεί εσωτερικά τα παιδιά, γι’ αυτό και δεν υποτάσσονται, ούτε και στον αυστηρό τρόπο υποτάσσονται. 

Εάν φαίνονται που ζαρώνουν, αυτό το κάνουν, γιατί δεν μπορούν προς το παρόν να κάνουν και αλλιώς. 

Άλλο το κριτήριο του Θεού

Στό μοναστήρι ὑπῆρχε κάποιος μοναχός ἀρκετά ἀμελής. Σπάνια πήγαινε στίς ἀκολουθίες. Ἔμπαινε μέσα, προσκυνοῦσε τίς εἰκόνες καί ἐξαφανιζόταν. Σάν νά μήν τόν χωροῦσε ὁ τόπος. Κανείς δέν ἤξερε ποῦ πήγαινε. Κανείς δέν γνώριζε τί ἔκανε. Εἶχε κι ἕνα ἀκόμα ἐλάττωμα. Κανέναν δέν ἐνοχλοῦσε. Κακό λόγο ποτέ δέν ἔβγαζε. Σέ τίποτε ὅμως δέν θύμιζε ἡ ζωή του μοναχό.

Πέρασε καιρός καί ὁ μοναχός ἐκοιμήθη. Ἡ ἀδελφότητα βυθίστηκε σέ ἀγωνία. Ἀγωνία γιά τήν ψυχή του. Ἔφυγε ἀπροετοίμαστος, ἀκοινώνητος γιά χρόνια, τουλάχιστον ἀπ’ ὅ,τι οἱ πατέρες ἔβλεπαν. Τόν ξενύχτησαν μέ δάκρυα στά μάτια, μέ ἀναστεναγμούς θερμῆς προσευχῆς.

Ἔφθασε ἡ στιγμή τῆς ταφῆς.

Οἱ πατέρες γύρω ἀπό τό σκήνωμά του δέν θρηνοῦν τόν χωρισμό ὅσο πάσχουν γιά τόν θάνατο, τόν ἀληθινό θάνατο τοῦ κοιμηθέντος ἀδελφοῦ. Τήν στιγμή πού τόν κατέβαζαν στόν τάφο, ἀντί νά ἀντικρύσουν τόν μοναχό γιά τελευταία φορά, διασταύρωσαν ὅλοι μέ ἀπορία τά βλέμματά τους γιά πρώτη φορά.

Ταπείνωση καί ταπεινοφροσύνη

4. Η ταπεινοφροσύνη (Ἡ ἔννοια τῆς ταπεινοφροσύνης)

Ὁ Ἅ­γι­ος Μά­ξι­μος ὁ Ὁ­μο­λο­γη­τής δί­νει τόν ἑ­ξῆς ὁ­ρι­σμό γι­ά τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη: «Τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι μι­ά συ­νε­χής προ­σευ­χή μέ δά­κρυ­α καί πό­νο. Δι­ό­τι αὐ­τή ἐ­πι­κα­λεῖ­ται τή βο­ή­θει­α τοῦ Θε­οῦ καί δέν ἀ­φή­νει τόν ἄν­θρω­πο οὔ­τε νά στη­ρί­ζε­ται ἀ­πε­ρί­σκε­πτα στή δύ­να­μή του καί στή σο­φί­α του, οὔ­τε νά ὑ­πε­ρη­φα­νεύ­ε­ται ἐ­να­ντί­ον ἄλ­λου, τά ὁ­ποῖ­α εἶ­ναι φο­βε­ρά νο­σή­μα­τα, ὀ­φει­λό­με­να στό πά­θος τῆς ὑ­πε­ρη­φά­νει­ας».

Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι τό ἐρ­γα­στή­ρι πού δι­α­λύ­ει τά ἀρ­νη­τι­κά ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα τῆς τα­πεί­νω­σης στήν ὁ­ποί­αν ὑ­πο­βάλ­λει στόν ἄν­θρω­πο ἡ κα­κί­α τῶν δαι­μό­νων καί τῶν ἀν­θρώ­πων. Δη­λα­δή τήν προ­σβο­λή, τόν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό, τήν ἀ­δι­κί­α, τή συ­κο­φαν­τί­α πού θά ὑ­πο­στεῖ ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος, ἐ­νερ­γο­ποι­εῖ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη πού σάν ἄλ­λο ἐρ­γα­λεῖ­ο με­τα­τρέ­πει τήν ὀρ­γή τήν ἐκ­δί­κη­ση σέ συγ­χω­ρη­τι­κό­τη­τα καί ἀ­γά­πη, ἀ­πο­φεύ­γον­τας ἔ­τσι τήν ἁ­μαρ­τί­α καί πλή­γώ­νει τό δι­ά­βο­λο στό κέν­τρο τῆς καρ­δί­ας του.

Ποι­ός εἶ­ναι ὅμως ὁ πρα­γμα­τι­κά τα­πει­νό­φρο­νας;

Ἀ­πό τήν ἀρ­χή θά πρέ­πει νά δι­ευ­κρι­νή­σου­με ποι­ός εἶ­ναι ὁ τα­πει­νό­φρο­νας, γι­α­τί ὑ­πάρ­χουν ­καί με­ρι­κοί ἄν­θρω­ποι πού ἀ­πό τή φύ­ση τους εἶ­ναι πρᾶ­οι καί ἥ­συ­χοι καί φαί­νο­νται ὅ­τι εἶ­ναι τα­πει­νοί, ὄ­ταν ὅ­μως ἔλ­θει ἡ στι­γμή τῆς δο­κι­μα­σί­ας, δέν ἐ­φαρ­μό­ζουν τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί δι­α­μαρ­τύ­ρο­νται. Αὐ­τοί οἱ φαι­νο­με­νι­κά τα­πει­νοί, μό­λις τούς «πα­τή­σεις τόν κάλ­λο», δι­α­μαρ­τύ­ρον­ται ἐν­το­νό­τα­τα καί φω­νά­ζουν καί ἀ­πει­λοῦν. Ποῦ εἶ­ναι λοι­πόν ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη τους;

Την ελπίδα της σωτηρίας ποτέ μη χάνης και να βοάς προς τον Θεόν και να κλαις

Την ελπίδα της σωτηρίας ποτέ μη χάνης και να βοάς προς τον Θεόν και να κλαις. Ο Θεός ποτέ δεν παραβλέπει μίαν ψυχήν που θέλει να σωθή και μετανοεί, όσον και αν τραυματίζεται εις τον αγώνα. 

Γνωρίζει ο Θεός, πόσον ασθενής είναι η φύσις μας. Πόθεν θα εύρη την δύναμιν ο πηλός να βαστάζη την πίεσιν του νερού, εάν ο Θεός δεν τον ψήση με την χάριν του Αγίου Πνεύματος; 

Γνωρίζει ως αλάνθαστος οφθαλμός ότι μόλις μας αφήση, πίπτομεν και χανόμεθα. Δια τούτο δεν μας αφήνει να πειρασθώμεν, όσον ο διάβολος επιθυμεί. Εάν μας άφηνε, συσσώμους θα μας έρριπτε εις την κόλασιν, αλλά ο αγαθός Θεός τον εμποδίζει και τον αφήνει τόσον, όσον δύναται να βαστάξη η κάθε ψυχή. 

Ὁ καθαρώτατος Ναός τοῦ Σωτῆρος

Ὅταν κανεὶς παρατηρήσει προσεκτικὰ τὸν ἑαυτόν του καὶ τὰ πάθη του, τότε καταλαβαίνει πὼς εἶναι γεμάτος ἀπὸ ἁμαρτίες. Αὐτὲς οἱ ἁμαρτίες γίνονται κώλυμα γιὰ τὴν προσέλευσί του στὴ Θεία κοινωνία. Καὶ μιὰ ἡμέρα νὰ εἶναι ἡ ζωή του, καὶ πάλι ἔχει ἁμαρτίες. Ὅμως προσέρχεται στὴ Θεία Εὐχαριστία, προκειμένου νὰ πάρει ζωὴ γιὰ τὴ νεκρὴ ψυχή του. Ἐλπίζει στὴ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, ὅτι θὰ παραβλεφθοῦν οἱ ἁμαρτίες του καὶ θὰ ἁγιασθεῖ. 

Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὶς ἑορτές τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἐκεῖνος ποὺ θὰ προσπαθήσει νὰ ἐγκωμιάσει τὴν Παναγία δὲν διαφέρει ἀπὸ τοὺς ἀλάλους ἰχθεῖς. Τόσο εἶναι τὸ μέγεθος τῆς ἁγιότητός της, ποὺ ἐμεῖς μπροστά της εἴμαστε πιὸ ἄφωνοι καὶ ἀπὸ τοὺς ἰχθεῖς. Ὅμως ἐγκωμιάζουμε τὴν Θεοτόκο, γιατὶ ἐλπίζουμε ὅτι ἀπὸ τὰ ἐγκώμια στὸ πρόσωπό της θὰ ὠφεληθοῦμε καὶ θὰ ἁγιασθοῦμε ἐμεῖς. Ἐμεῖς θὰ πάρουμε δύναμι. 

Σήμερα εἶναι ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου.

Ἑορτάζουμε δηλαδὴ τὴν ἀφιέρωσί της ἀπὸ τοὺς γονεῖς της στὸ Ναό, ὅταν ἡ Μαρία ἦταν τριῶν ἐτῶν.

Τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου

Ἡ εὐσεβὴς Ἄννα σύζυγος τοῦ Ἰωακείμ, πέρασε τὴν ζωή της χωρὶς νὰ μπορέσει νὰ τεκνοποιήσει, καθὼς ἦταν στείρα. Μαζὶ μὲ τὸν Ἰωακεὶμ προσευχόταν θερμὰ στὸν Θεὸ νὰ τὴν ἀξιώσει νὰ φέρει στὸν κόσμο ἕνα παιδί, μὲ τὴν ὑπόσχεση ὅτι θὰ ἀφιέρωνε τὸ τέκνο της σὲ Αὐτόν.

Πράγματι, ὁ Πανάγαθος Θεὸς ὄχι μόνο τῆς χάρισε ἕνα παιδί, ἀλλὰ τὴν ἀξίωσε νὰ φέρει στὸν κόσμο τὴν γυναίκα ποὺ θὰ γεννοῦσε τὸν Μεσσία, τὸν Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστό. 

Ὅταν ἡ Παναγία ἔγινε τριῶν χρόνων, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ἡ Ἄννα καὶ ὁ Ἰωακείμ, κρατώντας τὴν ὑπόσχεσή τους, τὴν ὁδήγησαν στὸ Ναὸ καὶ τὴν παρέδωσαν στὸν ἀρχιερέα Ζαχαρία. Ὁ ἀρχιερέας παρέλαβε τὴν Παρθένο Μαρία καὶ τὴν ὁδήγησε στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου δὲν ἔμπαινε κανεὶς ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο, ἐπειδὴ γνώριζε ἔπειτα ἀπὸ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ τὸ μελλοντικὸ ρόλο τῆς Ἁγίας κόρης στὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Κυρίου. 

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Κυριακή Θ’ Λουκά: Είμαστε ευτυχισμένοι με τα υλικά αγαθά;

Για άλλη μία Κυριακή, ο Χριστός μάς μιλάει διαμέσου μίας παραβολής. Μικρής αλλά πολύ εύστοχης και σημαντικής.

Μάς λέει λοιπόν ότι τα χωράφια ενός πλούσιου ανθρώπου, εκείνη τη χρονιά, έφερε μεγαλύτερη σοδειά από τη συνηθισμένη. Τότε, ο πλούσιος σκεφτόταν τι θα μπορούσε να κάνει για να αποθηκεύσει τη σοδειά του, καθώς οι υπάρχουσες αποθήκες ήταν πολύ μικρές για να αποθηκευτεί όλη η σοδειά. 

Σκέφτηκε, λοιπόν, να γκρεμίσει τις υπάρχουσες αποθήκες και να κτίσει νέες και μεγαλύτερες για να συνάξει τα αγαθά από τα χωράφια. Αφού θα αποθήκευε όλη τη σοδειά, συλλογίστηκε και είπε στην ψυχή του: «ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου» (Ψυχή, έχεις μαζέψει πολλά αγαθά, που σου φτάνουν για πολλά χρόνια. Αναπαύου, λοιπόν, τρώγε, πίνε, καλοπερνά). 

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Κυριακή Θ΄ Λουκᾶ

«Ἀνθρώπου τινός πλουσίου ἐφόρησεν ἡ χώρα»

Ὁ πλούσιος τῆς σημερινῆς παραβολῆς, ἀγαπητοί ἀδελφοί, εἶχε ἀμέρτητα ἀγαθά. Τά πολλά του κτήματα ἔφεραν καλή σοδειά, εἶχαν μεγάλη παραγωγή. Ὁ ἴδιος ὅμως ἦταν ἀχόρταγος, ἀνικανοποίητος καί ἀνελεήμων. Οἱ ἀποθῆκες του στέναζαν κάτω ἀπό τό βάρος καί τό πλῆθος τῆς συγκομιδῆς. Στενάζει καί ὁ ἴδιος, σάν νά τόν χτύπησε μεγάλο κακό, σάν νά τόν βρῆκε δυστυχία μεγάλη. Ἀνησυχεῖ, προβληματίζεται, δέν ξέρει τί νά κάνει. Δέν ἔχει ποῦ νά συνάξει τήν παραγωγή τῶν κτημάτων του. Παραγωγή πού ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε.

Καί ὅμως τό πρᾶγμα εἶναι πολύ ἁπλό. Ἀφοῦ ἦταν γεμάτες οἱ ἀποθῆκες του, ὅ,τι περίσσευε κάλλιστα μποροῦσε νά τό δώσει στούς φτωχούς. Λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «κάθεται καί στενοχωριέται καί δέν τοῦ κολλάει ὓπνος. Νά οἱ καλύτερες ἀποθῆκες, τά στόματα τῶν πεινασμένων καί τά στομάχια τῶν φτωχῶν». 

Ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε ἰδιαίτερη εὐλογία, ἀλλ᾿ αὐτός ἄπληστος καθώς ἦταν, τά ἢθελε ὅλα δικά του, μόνο γιά τόν ἑαυτό του. Μέ ἄλλα λόγια ἦταν σκληρός ἄνθρωπος, ἀφοῦ δέν τόν συγκινοῦσε καθόλου ἡ φτώχεια καί ἡ δυστυχία τῶν ἄλλων. Θά μᾶς πεῖ ὁ ἱ. Θεοφύλακτος : «Ἐνῷ εἶχε πλούσια καρποφορία, ἦταν ἄκαρπος στήν εὐσπλαχνία».

† Κυριακῇ 20 Νοεμβρίου 2022 (Θ' Λουκᾶν)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν 

Κεφ. ιβ' : 16-21

Εἶπε ὁ Κύριος τήν παραβολὴν τάυτην· Ἀνθρώπου τινὸς πλουσίου εὐφόρησεν ἡ χώρα· καὶ διελογίζετο ἐν ἑαυτῷ, λέγων· Τί ποιήσω, ὅτι οὐκ ἔχω ποῦ συνάξω τοὺς καρπούς μου; Καὶ εἶπε· Τοῦτο ποιήσω· καθελῶ μου τὰς ἀποθήκας καὶ μείζονας οἰκοδομήσω, καὶ συνάξω ἐκεῖ πάντα τὰ γενήματά μου καὶ τὰ ἀγαθά μου, καὶ ἐρῶ τῇ ψυχῇ μου· Ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου. Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Θεός· Ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;

Εκείνος που αγάπησε πραγματικά τον Κύριον...

Εκείνος που αγάπησε πραγματικά τον Κύριον και επεζήτησε αληθινά να κερδήση την μέλλουσα βασιλεία, εκείνος πού απέκτησε πραγματικό πόνο για τα αμαρτήματά του και ζωντανή ενθύμησι της κολάσεως και της αιωνίου κρίσεως, εκείνος που ξύπνησε αληθινά μέσα του τον φόβο του θανάτου του, δεν θα αγαπήση πλέον ούτε θα ενδιαφερθή ούτε θα μεριμνήση καθόλου για χρήματα ή για κτήματα ή για επίγειο δόξα ή για φίλους ή για αδελφούς ή για τίποτε το γήϊνο. 

“Η ψυχή μετά τον θάνατο” - Οι πρώτες δύο ημέρες, τα τελώνια, οι σαράντα μέρες, η ψυχή μέχρι την Τελική Κρίση

Οι πρώτες δύο ημέρες μετά το θάνατο

Για διάστημα δύο ημερών η ψυχή απολαύει σχετικής ελευθερίας και έχει δυνατότητα να επισκεφθεί τόπους που της ήτα προσφιλείς στο παρελθόν, αλλά την Τρίτη ημέρα μετακινείται σε άλλες σφαίρες.

Εδώ ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης απλώς επαναλαμβάνει τη διδασκαλία που η Εκκλησία ήδη γνωρίζει από τον 4ο αιώνα, όταν ο άγγελος που συνόδευσε τον Αγ. Μακάριο Αλεξανδρείας στην έρημο, του είπε, θέλοντας να ερμηνεύσει την επιμνημόσυνη δέηση της Εκκλησίας για τους νεκρούς την Τρίτη ημέρα μετά θάνατο: 

«Όταν γίνεται η προσφορά της αναίμακτης θυσίας (μνημόσυνο στη θεία λειτουργία) στην Εκκλησία την τρίτη ημέρα, η ψυχή του κεκοιμημένου δέχεται από τον φύλακα άγγελο της ανακούφιση για τη λύπη που αισθάνεται λόγω του χωρισμού της από το σώμα… Στο διάστημα των δύο πρώτων ημερών επιτρέπεται στην ψυχή να περιπλανηθεί στον κόσμο, οπουδήποτε εκείνη επιθυμεί, με τη συντροφιά των αγγέλων που τη συνοδεύουν. Ως εκ τούτου η ψυχή, επειδή αγαπά το σώμα, μερικές φορές περιφέρεται στο οίκημα στο οποίο το σώμα της είχε σαβανωθεί, περνώντας έτσι δύο ημέρες όπως ένα πουλί που γυρεύει τη φωλιά του. 

Ἡ ἐργασία πού γίνεται μέ ἡρεμία καί προσευχή ἁγιάζεται

– Δεν είναι καλύτερα, Γέροντα, μια δουλειά να γίνη πιο αργά, για να έχει κανής την ηρεμία του;

– Ναι, γιατί, όταν εργάζεται κανείς με ηρεμία, διατηρεί την γαλήνη του και αγιάζει όλη την ημέρα του. Δυστυχώς, δεν έχουμε καταλάβει πως, όταν κάνουμε γρήγορα μια δουλειά, αποκτούμε μια νευρικότητα. Και η εργασία που γίνεται με νευρικότητα δεν είναι αγιασμένη. Σκοπός μας δεν πρέπει να είναι να φτιάξουμε πολλά και να είμαστε όλα αγωνία. Αυτό είναι δαιμονική κατάσταση.

Το εργόχειρο που γίνεται με ηρεμία και προσευχή αγιάζεται και αγιάζει και τους ανθρώπους που το χρησιμοποιούν και έτσι έχει νόημα, όταν η λαϊκοί ζητούν να πάρουν εργόχειρα από μοναχούς για ευλογία. Ενώ εκείνο που…… γίνεται με βιασύνη και νευρικότητα μεταδίδει αυτήν την δαιμονική κατάσταση και στους άλλους.

Μεγάλον κακόν η καταλαλιά

Μεγάλον κακόν η καταλαλιά, όπως ακριβώς το μικρόν τιμόνι του καραβιού οδηγεί όπου θέλει το καράβι, έτσι και η γλώσσα οδηγεί τον άνθρωπον είτε εις το καλόν είτε εις το κακόν. 

Οι άγιοι πατέρες το κρίνειν τα ξένα αμαρτήματα ή ελαττώματα ή τας κακάς συνηθείας πολύ το ελέγχουν. Όταν κρίνωμεν τον αδελφόν μας, κατακρίνομεν τον εαυτόν μας εις μεγάλο αμάρτημα. Όταν λοιπόν σκεπάζωμε τον αδελφό μας, θα μας σκεπάση και ημάς ο Θεός από μεγάλα αμαρτήματα. 

Όταν ξεσκεπάζωμε τον αδελφόν μας, διώκομεν από επάνω μας την χάριν του Θεού και παραχωρούμεθα να πέσωμεν εις τα ίδια και ημείς, δια να μάθωμεν ότι όλοι μας, είμεθα αδύνατοι και ότι η χάρις του Θεού μας βαστάζει. 

Κυριακάτικο πρωινό με τα παιδιά του Κατηχητικού

Την Κυριακή 13.11.2022, μετά την πανηγυρική Θεία Λειτουργία (εόρταζε το Ιερό παρεκκλήσι του Ναού που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο), τα παιδιά των κατηχητικών συνάξεων της ενορίας μας, μαζί με τους γονείς τους, είχαν την ευκαιρία να πάρουν πρωινό, με εδέσματα, που εκτός από την επιτροπή του ναού, προσέφεραν και οι ίδιοι.

Τό ὅραμα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν

«Ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς κηρύσσειν... ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἡ θεμελιώδης πολυσήμαντη ἔννοια τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας καὶ πίστεως, παραμένει θολὴ καὶ συγκεχυμένη στὴ σκέψη πολλῶν. Καὶ αὐτὸ ἐξαιτίας τῆς πληθώρας τῶν συμβολικῶν εἰκόνων μὲ τὶς ὁποῖες παρουσιάζεται στὴν Ἁγία Γραφή, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀνάλογων ποικίλων ἑρμηνειῶν πάνω σ' αὐτές. Ἕνας σύγχρονος ἐπίσκοπος ἀναρωτιέται:

«Τί εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Εἶναι κάτι τωρινὸ ἤ μελλοντικό; Κάτι γήινο ἤ οὐράνιο; Κάτι ἁπτὸ καὶ συγκεκριμένο ἡ μακρινὸ καὶ ἀκαθόριστο»;

Ἡ Ἐκκλησία ὡς μυστήριο τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ

Ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖ τὴν προτύπωση καὶ τὸν «προθάλαμο» τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἱερέας, ὅταν ὑψώνει τὸ Εὐαγγέλιο, διακηρύσσει πανηγυρικὰ τὴ δοξολογικὴ φανέρωση αὐτῆς τῆς βασιλείας, λέγοντας «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ὅμως τί σημαίνει βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Ποιὰ εἶναι ἡ ἔννοιά της; Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ ἀλλὰ καὶ τὴν πατερικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀγάπη γι' Αὐτόν, ἡ ζωὴ ἐν Αὐτῷ, ἡ «καινὴ κτίσις». Εἶναι ἡ καινούργια πραγματικότητα τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς προσπάθειας τοῦ ἀνθρώπου ἐντὸς αὐτῆς.

Ἀδιάκοπος σκοπός τῶν δαιμόνων καί ἀγώνας τους εἶναι νά μήν ἀφήνουν διόλου τήν καρδιά μας νά ζεῖ μέ προσοχή...

29. Ἄν μέ ταπεινό φρόνημα καί μνήμη θανάτου καί αὐτοκατηγορία καί ἀντίρρηση κατά τῶν πονηρῶν λογισμῶν καί μέ ἐπίκληση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μένεις μέσα στήν καρδιά σου καί ἄν τόν στενό ἀλλά χαροποιό καί τερπνό δρόμο τῆς διάνοιας μέ τά παραπάνω ὅπλα βαδίζεις καθημερινά ἔχοντας νήψη, θά φτάσεις σέ ἅγιες θεωρίες Ἁγίων. 

Καί θά φωτιστεῖς σέ βαθιά μυστήρια ἀπό τό Χριστό, στόν Ὁποῖο βρίσκονται οἱ θησαυροί οἱ κρυμμένοι τῆς γνώσεως καί τῆς σοφίας1, στόν Ὁποῖο κατοικεῖ ὅλη ἡ θεότητα μέ σωματική μορφή2. Θά αἰσθανθεῖς δηλαδή ὅτι μαζί μέ τόν Ἰησοῦ, πήδησε ὁρμητικά στήν ψυχήσου τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀπό τό Ὁποῖο ὁ νοῦς τοῦ ἄνθρώπου φωτίζεται νά βλέπει μέ ξέσκεπο πρόσωπο3.

«Κάνεις –λέει ἡ Γραφή– δέν μπορεῖ νά πεῖ Κύριε Ἰησοῦ, παρά μόνο μέ τή δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος4», δηλαδή τό Ἅγιο Πνεῦμα βεβαιώνει μυστικά ὅτι ἔχεις μέσα σου τόν ζητούμενο Κύριο. 

Επίσκεψη του κατηχητικού στην έκθεση με θέμα τη Μικρά Ασία, στο Μητροπολιτικό μέγαρο

Την εβδομάδα που μας πέρασε, τα παιδιά των κατηχητικών συνάξεων της ενορίας Παντανάσσης, είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στην έκθεση που φιλοξενεί η Μητρόπολη μας με θέμα: 

"Μνήμη μου σε λένε Μικρασία - 100 χρόνια μετά". 

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θαυματουργός ὁ Νεοκαισαρείας

Γεννήθηκε περίπου τὸ 210 μὲ 215 μ.Χ. Οἱ γονεῖς του ἦταν εἰδωλολάτρες καὶ εἶχαν μεγάλη κοινωνικὴ θέση στὴ Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου. Μετὰ τὴν στοιχειώδη ἐκπαίδευσή του, ὁ Γρηγόριος μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του Ἀθηνόδωρο πῆγαν στὴ Βηρυτὸ γιὰ νὰ σπουδάσουν νομικά.

Ὁ Θεὸς ὅμως εἶχε ἄλλα σχέδια γιὰ τὸ Γρηγόριο. Ὅταν περνοῦσε ἀπὸ τὴν Καισαρεία, ἄκουσε τὸ δεινὸ ἑρμηνευτή τῶν Γραφῶν, Ὠριγένη. Ὁ Γρηγόριος τόσο πολὺ ἐνθουσιάστηκε μαζί του, ὥστε ἄφησε τὰ νομικὰ καὶ διετέλεσε ἐπὶ χρόνια μαθητής του.

Κατόπιν πῆγε στὴν Ἀλεξάνδρεια, καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἐπέστρεψε στὴ Νεοκαισάρεια μὲ πλήρη θεολογικὴ μόρφωση καὶ ἅγιο ζῆλο. Τότε ὁ Μητροπολίτης Ἀμασείας Φαίδημος διέκρινε τὰ χαρίσματά του καὶ τὸν ἔκανε ἐπίσκοπο Νεοκαισαρείας.

Ἡ ἐπισκοπὴ αὐτὴ εἶχε μόνο 17 χριστιανούς! Ὁ Γρηγόριος, ὅμως, δὲν τὸ θεώρησε ὑποτιμητικό. Βασιζόταν πολὺ στὴν δύναμη τῆς θείας χάριτος καὶ πάντα εἶχε στὸ μυαλό του τὰ ἐνθαρρυντικὰ λόγια τοῦ θείου Παύλου: «Νὰ ἐνδυναμώνεσαι μὲ τὴν χάρη ποὺ μᾶς δίνεται ἀπὸ τὴν σχέση καὶ τὴν ἕνωσή μας μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό». 

Τι μας συμφέρει;

Με τις θλίψεις και τους πειρασμούς, ο άνθρωπος καθαρίζεται. Είναι σαν το χρυσό, που το βάζουν στο καμίνι για να «καθαριστεί» και να γίνει 24 καρατίων. 

Εμείς όμως είμαστε φυγόπονοι και γογγύζουμε. Οι πραγματικοί Χριστιανοί στον κόσμο τούτο θα πετροβοληθούν, θα διωχθούν, θα έχουν πειρασμούς. 

Ο Θεός παραμένει μυστήριο ακόμη και όταν Τον βλέπουμε

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο οποίος επικαλείται την ιδικήν του εμπειρίαν του δοξασμού εις την αναίρεσιν των ισχυρισμών των Ευνομιανών ότι ο άνθρωπος ημπορεί να γνωρίση την ουσίαν του Θεού [ 21 ] τονίζει το σημείον αυτό σαφώς. Αναφέρει ότι κάποιος φιλόσοφος (ο Πλάτων) ισχυρίζεται ότι “φράσαι Θεόν αδύνατον, νοήσαι χαλεπόν”. 

Ο Άγιος Γρηγόριος διαφωνεί τονίζων ότι “Θεόν φράσαι μεν αδύνατον, νοήσαι δε αδυνατώτερον, το μεν γαρ νοηθέν, τάχα αν λόγος δηλώσειεν, ει και μη μετρίως, αλλ’ αμυδρώς γε…” [22]. Αυτό σημαίνει ότι να εννοήση τις και να εκφράση τον Θεόν δεν είναι μόνον αδύνατον εις τους απίστους, αλλά ακόμη και εις τους φίλους του Θεού, οι οποίοι έχουν φθάσει είτε εις τον φωτισμόν είτε εις τον δοξασμόν. Ο Θεός παραμένει μυστήριον ακόμη και όταν οράται.

Εν τούτοις, εκείνοι οι οποίοι φθάνουν εις τον φωτισμόν και τον δοξασμόν, χρησιμοποιούν νοήματα και ρήματα εις την ομιλίαν περί Θεού. Βεβαίως, αυτά τα νοήματα και ρήματα είναι εμπνευσμένα από την εμπειρίαν του δοξασμού. Οι πνευματικοί πατέρες χρησιμοποιούν ρήματα και νοήματα να οδηγήσουν τους άλλους μέσω της καθάρσεως εις τον φωτισμόν, ως έκαναν οι προφήται, οι απόστολοι και ο Ίδιος ο Χριστός. 

Ὁ Ἅγιος Ματθαῖος ὁ Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής

Ὁ Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος καταγόταν ἀπὸ τὴν Γαλιλαία. Προτοῦ γίνει μαθητὴς τοῦ Κυρίου ἀσκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ τελώνη καὶ ὀνομαζόταν Λευΐ.

Μία μέρα καὶ ἐνῶ καθόταν στὸ τελωνεῖο του, ἔξω ἀπὸ τὴν Καπερναοῦμ, τὸν πλησίασε ὁ Ἰησοῦς καὶ τοῦ ζήτησε νὰ τὸν ἀκολουθήσει. Ὁ Ματθαῖος ὑπάκουσε καὶ δέχθηκε τὸν Κύριο στὴν οἰκία του, ὅπου παρέθεσε γεῦμα σὲ Αὐτὸν καθὼς καὶ σὲ πολλοὺς τελῶνες, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ Ἰησοῦς συζήτησε καὶ συνέφαγε, ἐνέργεια γιὰ τὴν ὁποία κατηγορήθηκε ἀπὸ κάποιους Φαρισαίους. Ὅταν ὁ Κύριος πληροφορήθηκε τὶς κατηγορίες ἀπάντησε ὡς ἑξῆς: «Δὲν ἦρθα γιὰ νὰ καλέσω τοὺς δικαίους, ἀλλὰ τοὺς ἁμαρτωλοὺς σὲ μετάνοια». 

Ἔκτοτε ὁ Ματθαῖος ὑπῆρξε μαθητὴς καὶ Ἀπόστολος τοῦ Κυρίου. Ἔπειτα ἀπὸ τὴν ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ Ματθαῖος ἀνέλαβε νὰ κηρύξει τὸν λόγο τοῦ Κυρίου στοὺς Πάρθους καὶ στοὺς Μήδους. Κατὰ τὴν ἐκτέλεση τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου, ὁ Ματθαῖος, ἐπιτέλεσε πλῆθος θαυμάτων. 

Ὡς εὐαγγελιστὴς ἔχει σύμβολο ἕναν φτερωτὸ ἄνθρωπο. Στὸ ἀνεκτίμητης ἀξίας ἔργο του περιλαμβάνεται καὶ ἡ συγγραφὴ τοῦ πρώτου Εὐαγγελίου τῆς Καινῆς Διαθήκης. 

Είκοσι κανόνες για τη Ζωή!

1. Ο μεγαλύτερος και καλύτερος φίλος: Ο Θεός.

2. Οι καλύτεροι σύντροφοι: Οι γονείς.

3. Το καλύτερο σπίτι: Το σπίτι σου.

4. Ο μεγαλύτερος ηρωισμός: Το θάρρος να είσαι καλός και να μη παρασύρεσαι από τους άλλους σε ό,τι δεν πρέπει.

5. Η μεγαλύτερη χαρά: Το εκπληρωμένο καθήκον.

Η Νηστεία των Χριστουγέννων

15 Νοεμβρίου, από σήμερον άρχεται η τεσσαρακονθήμερος νηστεία των Χριστουγέννων...

Επιτρέπεται εκτός Τετάρτης και Παρασκευής, μέχρι 17ης Δεκεμβρίου, από 18-24 κατάλυσις οίνου καί ελαίου (Ράλλη- Ποτλή, Σύνταγμα Ιερών Κανόνων, Τόμος Δ' σελ. 488, πρβλ. Πηδάλιον, Αθήναι 1841, υποσ. είς ερμηνεία του ΞΘ' κανόνος Αγ. Αποστόλων).

Σήμερα 15 Νοεμβρίου ἀρχίζει ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Πρόκειται γιὰ μιὰ περίοδο ἔντονης πνευματικῆς ἐργασίας καὶ ψυχοσωματικῆς προετοιμασίας γιὰ τὸν ἑορτασμό τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου. 

Ἀπὸ τὶς 15 Νοεμβρίου ἕως τὶς 17 Δεκεμβρίου (κατ’ ἄλλη παράδοση ἕως τὶς 12 Δεκεμβρίου) νηστεύουμε τὸ κρέας, τὰ γαλακτομικά καὶ τὰ αὐγά καὶ τρῶμε ψάρι (ἐκτὸς βεβαίως Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς, ποὺ νηστεύουμε αὐστηρά). Μετὰ τὶς 17 (ἢ 12) Δεκεμβρίου νηστεύουμε καὶ τὸ ψάρι.