Ἡ οἰκογενειακή εἰρήνη καί τά παιδιά
Ἡ σημασία τῆς οἰκογενειακῆς εἰρήνης
«Ὁ Χριστός ἐστίν ἡ εἰρήνη ἡμῶν»[1].Ἡ εἰρήνη εἶναι ἀπαραίτητο συστατικό μιᾶς ἐπιτυχημένης οἰκογένειας. Ἡ ὄντως Εἰρήνη εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἑπομένως ἀληθινή εἰρήνη ὑπάρχει ὅπου ὑπάρχει ὁ Κύριος. Ὅταν στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων πού συναποτελοῦν τήν οἰκογένεια κατοικεῖ ὁ Χριστός, τότε ἡ οἰκογένεια ἔχει ἀληθινή εἰρήνη. Τότε ἡ συμβίωση εἶναι εἰρηνική.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τονίζει ὅτι «ὅταν ὑπάρχει εἰρηνική συμβίωση, τότε δέν εἰσχωρεῖ τίποτα δυσάρεστο στήν οἰκογενειακή ζωή».
Ὅταν κανείς εἶναι εἰρηνικός εὔκολα ἀποκρούει τίς ὅποιες ἐχθρικές ἐπιθέσεις. Τότε ἡ προσευχή γίνεται σωστά καί ὁ νοῦς εἶναι νηφάλιος. Τότε ἡ λογική εἶναι φωτισμένη καί ὁ ἄνθρωπος ἐνεργεῖ σωστά ἀνάλογα μέ τίς περιστάσεις. Τότε ἡ οἰκογένειακή εἰρήνη διατηρεῖται.
Ἀκόμη καί ὅταν ὑπάρχουν πολλές ἐξωτερικές δυσκολίες, αὐτές δέν ἐπηρεάζουν τήν εἰρηνική/εἰρηνευμένη λόγῳ τῆς κατοίκησης τοῦ Χριστοῦ οἰκογένεια. Ἡ Εἰρήνη-Χριστός ἑνοποιεῖ τόν ἄνδρα μέ τήν γυναίκα καί τούς κάνει ἕνα πνεῦμα. Τότε ὅλες οἱ ἐπιθέσεις τοῦ ταραχοποιοῦ διαβόλου εἶναι τελείως ἀνίσχυρες στό νά καταλύσουν τό ὀχυρό τῆς οἰκογένειας.
Ὅταν ἔχουν εἰρήνη ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα πρῶτα μέσα τους καί κατόπιν μεταξύ τους, αὐτό τούς προφυλάσσει ἀπό τήν κάθε ἁμαρτία. Ὅταν μύρια κύματα λυσσομανοῦν ὁ ἕνας βοηθεῖ τόν ἄλλο, ὁ ἕνας στηρίζει τόν ἄλλο καθώς καί τά παιδιά ὥστε νά μήν συμβεῖ καμμία πτώση καί διαταραχθεῖ ἡ ἐσωτερική οἰκογενειακή εἰρήνη.
Ἀλοίμονο ὅμως ἄν μεταξύ τῶν συζύγων δέν ὑπάρχει ὁ Χριστός.
Τότε δέν θά ὑπάρχει καί ἀληθινή, μόνιμη, καί σταθερή- ἀδιατάρακτη εἰρήνη.
Τότε ὁπωσδήποτε θά ὑπάρχει φιλονεικία, θά ὑποβόσκει μιά ἀντιπαράθεση, μιά διαμάχη.
Πολύ εὔκολα σέ ἀνύποπτο χρόνο θά ξεσπᾶ ἡ ταραχή ἡ ὁποία θά ἐξαπλώνεται καί στά ὑπόλοιπα μέλη τῆς οἰκογένειας. Θά ταράζονται τότε καί τά παιδιά καθώς καί ὅποιοι ἄλλοι συμβιώνουν μέ τό ταραγμένο ζεῦγος (παπποῦδες, γιαγιάδες κ.λ.π.).
2. Ἡ οἰκογενειακή εἰρήνη καί ἡ ἐπίδραση στό χαρακτήρα τῶν παιδιῶν
Ἡ ταραχή αὐτή πληγώνει πολύ τίς εὐαίσθητες παιδικές ψυχές καί δημιουργεῖ βαθειά τραύματα μέσα τους.
« Ἂν οἱ γονεῖς δὲν ζοῦν ζωὴ ἁγία, ἂν δὲν μιλοῦν μὲ ἀγάπη» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας Πορφύριος, «ὁ διάβολος ταλαιπωρεῖ τοὺς γονεῖς μὲ τὶς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν. Ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμοψυχία, ἡ καλὴ συνεννόηση τῶν γονέων εἶναι ὅ,τι πρέπει γιὰ τὰ παιδιά. Μεγάλη ἀσφάλεια καὶ σιγουριά.
Τὰ φερσίματα τῶν παιδιῶν ἔχουν ἄμεση σχέση μὲ τὴν κατάσταση τῶν γονέων. Ὅταν τὰ παιδιὰ πληγώνονται ἀπ’ τὴν κακὴ μεταξὺ τῶν γονέων τοὺς συμπεριφορά, χάνουν δυνάμεις καὶ διάθεση, νὰ προχωρήσουν στὴν πρόοδο. Κακοχτίζονται καὶ τὸ οἰκοδόμημα τῆς ψυχῆς τοὺς κινδυνεύει ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ νὰ γκρεμισθεῖ».
Πολλές ἀνεξήγητες συμπεριφορές τῶν ἐνηλίκων ἔχουν τήν ρίζα τους στά ἄσχημα παιδικά βιώματα πού εἶχαν μέσα στήν ταραγμένη τους οἰκογένεια.
«Εἶχαν ἔλθει δύο κοπελίτσες σ’ ἐμένανε» διηγεῖται ὁ Γέρων Πορφύριος «κι ἡ μία εἶχε κάτι πολὺ ἄσχημα βιώματα καὶ μὲ ρωτοῦσαν ποὺ ὀφείλονται. Καὶ τοὺς εἶπα:
- Εἶναι ἀπ’ τὸ σπίτι, ἀπ’ τοὺς γονεῖς σας.
Κι ὅπως τὴν «ἔβλεπα» τὴν μία, λέω:
- Ἐσὺ ἀπ’ τὴν μητέρα σου τὰ ἔχεις κληρονομήσει αὐτά.
- Κι ὅμως, λέει, οἱ γονεῖς μᾶς εἶναι τόσο τέλειοι ἄνθρωποι. Εἶναι χριστιανοί, ἐξομολογοῦνται, μεταλαμβάνουν, ποὺ μπορεῖ νὰ πεῖ κανείς, ζήσαμε μέσα στὴ θρησκεία. Ἐκτός… ἂν φταίει ἡ θρησκεία, ἀπαντάει ἐκείνη.
Τοὺς λέω:
- Τίποτα δὲν πιστεύω ἀπ’ αὐτὰ πού μοῦ λέτε. Ἐγὼ ἕνα μόνο βλέπω, οἱ γονεῖς σας δὲν τήνε ζοῦν τὴ χαρὰ τοῦ Χριστοῦ.
Πάνω σ’ αὐτὸ ἡ ἄλλη εἶπε:
- Ἄκουσε, Μαρία, καλὰ λέει ὁ παππούλης, ἔχει δίκιο. Οἱ γονεῖς μας πᾶνε στὸν πνευματικό, στὴν Ἐξομολόγηση, στὴν Θεία Μετάληψη, ναί… Ἀλλὰ εἴχαμε ποτὲ εἰρήνη στὸ σπίτι; Ὁ πατέρας συνεχῶς γκρινίαζε μὲ τὴν μητέρας μας. Διαρκῶς πότε ὁ ἕνας δὲν ἔτρωγε, πότε ὁ ἄλλος δὲν ἤθελε νὰ πᾶνε κάπου μαζί. Ἔχει δίκιο, λοιπόν, ὁ παππούλης.
- Πῶς τὸν λένε τὸν πατέρα σου; τὴν ρωτάω.
Μοῦ εἶπε.
- Πῶς τὴν λένε τὴν μητέρα σου;
Μοῦ εἶπε.
- Ε, λέω, μὲ τὴν μητέρα σου δὲν τὰ ἔχεις καθόλου καλὰ μέσα σου.
Ἀκοῦστε μὲ τώρα. Τὴ στιγμὴ πού μου ἔλεγαν τὸν ὄνομα, ἔβλεπα τὸν πατέρα, ἔβλεπα τὴν ψυχή του. Τὴ στιγμὴ πού μου ἔλεγαν τὸ ὄνομα τῆς μητέρας, ἔβλεπα τὴν μητέρα κι ἔβλεπα πὼς κοίταζε ἡ κόρη τὴν μητέρα της.
Κάποια ἄλλη μέρα ἦλθε μία μητέρα μὲ τὴν μία της κόρη καὶ μ’ ἐπισκέφθηκαν. Ἦταν στενοχωρημένη. Ἔκλαιγε μὲ λυγμούς. Ἐνίωθε πολὺ δυστυχισμένη.
- Τί ἔχεις; τὴν ρωτάω.
- Εἶμαι ἀπελπισμένη μὲ τὴν μεγάλη μου κόρη, ἡ ὁποία ἐδίωξε τὸν ἄνδρα τῆς ἀπ’ τὸ σπίτι καὶ μᾶς παραπλανοῦσε λέγοντας πολλὰ ψέματα.
- Τί ψέματα; τῆς λέω.
- Ἐδίωξε πρὸ πολλοῦ τὸν ἄνδρα τῆς ἀπ’ τὸ σπίτι καὶ δὲν μᾶς εἶπε τίποτα. Τὴν ἐρωτούσαμε ἀπὸ τηλεφώνου, «τί κάνει ὁ Στέλιος;». «Καλά, μᾶς ἀπαντοῦσε, αὐτὴ τὴ στιγμὴ πῆγε νὰ πάρει ἐφημερίδα». Κάθε φορά ἔβρισκε κάποια πρόφαση, ὥστε νὰ μὴν ὑποψιασθοῦμε τίποτα. Αὐτὸ κράτησε δύο χρόνια. Μᾶς τὸ ἔκρυβε, ποὺ τὸν εἶχε διώξει. Πρὸ ἡμερῶν τὸ μάθαμε ἀπ’ τὸν ἴδιο, ποὺ τυχαία τὸν ἐσυναντήσαμε.
Τῆς λέω, λοιπόν:
- Ἐσὺ φταίεις. Ἐσὺ κι ὁ ἄνδρας σου. Καὶ πιὸ πολὺ ἐσύ.
- Ἐγώ! ποὺ ἀγαποῦσα τόσο τὰ παιδιά μου, ποὺ δὲν ἔβγαινα ἀπ’ τὴν κουζίνα, ποὺ δὲν εἶχα προσωπικὴ ζωή, ποὺ τὰ ὁδηγοῦσα στὸν Θεὸ καὶ στὴν Ἐκκλησία, ποὺ τὰ συμβούλευα στὸ καλό. Πῶς φταίω ἐγώ;
Ἀπευθύνθηκα στὴν ἄλλη κόρη, ποὺ ἦταν παροῦσα:
- Ἐσὺ τί λέεις;
- Ναί, μαμά, ἔχει δίκιο ὁ παππούλης, ποτὲ μὰ ποτὲ δὲν φάγαμε γλυκὸ ψωμὶ ἀπ’ τὰ μαλώματα ποὺ κάνατε μία ζωὴ μὲ τὸν μπαμπά.
- Βλέπεις, ποῦ ἔχω δίκιο; Ἐσεῖς φταῖτε, ἐσεῖς τὰ τραυματίζετε τὰ παιδιά. Δὲν φταῖνε ἐκεῖνα, ὑφίστανται, ὅμως, τὶς συνέπειες.
Δημιουργεῖται μία κατάστασις στὴν ψυχὴ τῶν παιδιῶν ἐξαιτίας τῶν γονέων τους, ποὺ ἀφήνει ἴχνη μέσα τους γιὰ ὅλη τους τὴ ζωή. Ἡ συμπεριφορά τους στὴ συνέχεια τῆς ζωῆς τους, ἡ σχέση μὲ τοὺς ἄλλους ἔχουν ἄμεση ἐξάρτηση ἀπ’ τὰ βιώματα ποὺ φέρουν ἀπ’ τὰ παιδικά τους χρόνια.
Μεγαλώνουν, μορφώνονται, ἀλλὰ κατὰ βάθος δὲν ἀλλάζουν. Αὐτὸ φαίνεται καὶ στὶς πιὸ μικρὲς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς. Ἐπὶ παραδείγματι, σοὺ συμβαίνει μία λαιμαργία, νὰ θέλεις νὰ τρώεις.
Πῆρες, ἔφαγες, βλέπεις κάτι ἄλλο, τὸ θέλεις κι ἐκεῖνο, τὸ θέλεις καὶ τ’ ἄλλο. Αἰσθάνεσαι ὅτι πεινάεις, ὅτι ἅμα δὲν φάεις, σὲ πιάνει μία λιγούρα, μία τρεμούλα. Φοβᾶσαι ὅτι θ’ ἀδυνατίσεις. Εἶναι κάτι ψυχολογικό, ποὺ ἔχει ἐξήγηση. Μπορεῖ, ἂς ποῦμε, νὰ μὴν ἐγνώρισες πατέρα, νὰ μὴν ἐγνώρισες μητέρα, νὰ εἶσαι ὑστερημένος καὶ πεινασμένος, φτωχὸς κι ἀδύνατος. Κι αὐτὸ ἀπὸ πνευματικὸ γεγονὸς ἐκδηλώνεται ἀντανακλαστικῶς ὡς ἀδυναμία τοῦ σώματος.
Στὴν οἰκογένεια βρίσκεται μεγάλο μέρος ἀπ’ τὴν εὐθύνη γιὰ τὴν πνευματικὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου. Γιὰ ν’ ἀπαλλαγοῦν τὰ παιδιὰ ἀπὸ διάφορα ἐσωτερικὰ προβλήματα, δὲν εἶναι ἀρκετὲς οἱ συμβουλές, οἱ ἐξαναγκασμοί, ἡ λογικὴ κι οἱ ἀπειλές. Μᾶλλον γίνονται χειρότερα. Ἡ διόρθωση γίνεται μὲ τὸν ἐξαγιασμὸ τῶν γονέων. Γίνεται ἅγιοι καὶ δὲν θὰ ἔχετε κανένα πρόβλημα μὲ τὰ παιδιά σας.
Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων ἀπαλλάσσει τὰ παιδιὰ ἀπ’ τὰ προβλήματα. Τὰ παιδιὰ θέλουν κοντὰ τοὺς ἀνθρώπους ἁγίους, μὲ πολλὴ ἀγάπη, ποὺ δὲν θὰ τὰ φοβερίζουν, οὔτε θὰ περιορίζονται στὴ διδασκαλία, ἀλλὰ θὰ δίδουν ἅγιο παράδειγμα καὶ προσευχή. Νὰ προσεύχεσθε οἱ γονεῖς σιωπηλὰ καὶ μὲ τὰ χέρια ψηλὰ πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ ν’ ἀγκαλιάζετε τὰ παιδιὰ σᾶς μυστικά. Κι ὅταν κάνουν ἀταξίες, νὰ παίρνετε παιδαγωγικὰ μέτρα, ἀλλὰ νὰ μὴν τὰ πιέζετε. Κυρίως νὰ προσεύχεσθε»[2].
Πάνω ἀπ΄ ὅλα ἄς φροντίζουμε νά διατηροῦμε τήν εἰρήνη τόσο τήν ἐσωτερική ὅσο καί τήν οἰκογενειακή. Καλλίτερα νά μήν γίνει ἡ ὅποια «δουλειά» πού μᾶς φαίνεται ἀναγκαία, παρά νά γίνει μέ ταραχή, ἄγχος, διαπληκτισμούς καί ἀπώλεια τοῦ πολυτιμώτερου ἀγαθοῦ πού εἶναι ἡ Εἰρήνη-Χριστός. Ἔτσι θά ἐργαζόμαστε γιά τήν αἰωνιότητα καί τό αἰώνιο καλό μας καί ὄχι γιά τήν ματαιότητα πού καταλήγει στόν αἰώνιο θάνατο.
***************
[1]Ἐφ. 2, 14.
[2]Απόσπασμα από το βιβλίο «Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου Βίος και Λόγοι» Εκδ. Ι.Μ. Χρυσοπηγής, Χανιά, Κρήτη, 2003
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
