Το κερί είναι η πίστη μας, το φυτίλι η ελπίδα μας και η φλόγα η αγάπη που ενώνει την πίστη

Στον άγιο Σεραφείμ άρεσε να παρομοιάζει την ανθρώπινη ζωή με ένα κερί. Ένα πλήθος από κεριά έκαιγαν μέσα στο κελί του μπροστά στις εικόνες. 

Όσο περισσότεροι έρχονταν- και οι επισκέπτες όλο και αυξάνονταν χρόνο με τον χρόνο-τόσο περισσότερα κεριά του έφερναν.

Η ζωή μας έλεγε ο Στάρετς, μπορεί να συγκριθεί με μια λαμπάδα καμωμένη από κερί με φιτίλι, που καίει με μια φλόγα που εμείς ανάψαμε.

Το κερί είναι η πίστη μας, το φιτίλι η ελπίδα μας, και η φλόγα η αγάπη που ενώνει την πίστη μαζί με την αγάπη, όπως το κερί και το φιτίλι καίνε μαζί με αποτέλεσμα τη φωτιά.

Ιερά Αγρυπνία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Ν. Πιερίας '' ο Όσιος Διονύσιος εν Ολύμπω ''

 

Ο πνευματικά νεκρός…

Ὁ πνευματικά νεκρός δέ βλέπει τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, δέν ἀκούει τό λόγο του, δέν κάνει ἐλεημοσύνη, δέν πατάει στήν ἐκκλησία, ἡ καρδιά του εἶναι ἄδεια.

Αὐτούς τούς ἀνθρώπους ὁ Κύριος τούς ὀνομάζει νεκρούς. «Ἄφες τούς νεκρούς θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς», εἶπε στό Εὐαγγέλιο. Καί γιά τόν ἄσωτο πού ἐπέστρεψε εἶπε· «νεκρός ἦν καί ἀνέζησε».

Κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει· Ἐσεῖς πού λατρεύατε τά εἴδωλα ἤσασταν «νεκροί τοῖς παραπτώμασι». Καί ἡ Ἀποκάλυψις λέει στόν ἀμετανόητο ἁμαρτωλό· «Οἶδά σου τά ἔργα», γνωρίζω τά ἔργα σου, «ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καί νεκρός εἶ», ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς ἀλλά εἶσαι νεκρός.

Το μεγαλύτερο βασανιστήριο

Επιστρέψτε με το νου και την καρδιά σας προς τον Θεό και την αιωνιότητα, και δεν θα αιχμαλωτισθείτε απ’ το διάβολο. 

Η προσευχή του πιστού είναι το μεγαλύτερο βασανιστήριο για τα πονηρά πνεύματα.

Αγιορείτικες ιστορίες Κατηφορίζαμε τρείς προσκυνητές (της κακιάς ώρας) …

Κατηφορίζαμε τρείς προσκυνητές (της κακιάς ώρας) το μονοπάτι από Καρυές προς Ιβήρων, αφού πρώτα πήραμε ευλογία από τον γερο Παΐσιο στην Παναγούδα.

Στα μισά της διαδρομής σταματήσαμε σε μια παλιά βρύση για νερό και τσιγάρο. Μετά από λίγα λεπτά ακούσαμε φωνές και τρανταχτά γέλια. Κάποιοι μας ακολουθούσαν με χρονική διαφορά δέκα λεπτών. Ξεπρόβαλαν τρεις πενηντάρηδες.

Χαιρετηθήκαμε… ήταν ανθυπασπιστές του πεζικού που μόλις είχαν συνταξιοδοτηθεί. Ερχόταν πρώτη φορά στον Άθωνα. Από θεολογικά… τραλαρόμ τραλαράμ.

-Για που το βάλατε παλληκάρια;;

Η αόρατη βοήθεια της Υπεραγίας Θεοτόκου

Ἦταν κάποτε ἕνας ἄνθρωπος εὐλαβής πού ὠνομαζόταν Ἀγαθόνικος.

Αὐτός εἶχε διδαχθῆ, ἀκόμη ἀπό τήν παιδική του ἡλικία, νά λέγη μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, τόν ὕμνο αὐτό: «Θεοτόκε, Παρθένε, χαῖρε Κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετά σοῦ. Εὐλογημένη, σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου. Ὅτι Σωτῆρα ἔτεκες, τῶν ψυχῶν ἡμῶν».

Ἀργότερα ἔκανε μιά ζωή μέ πολλές φροντίδες καί ἔλεγε σπανιώτερα αὐτόν τόν ὕμνο τῆς Κυρίας Θεοτόκου. Κατόπιν σιγά σιγά ἔπαυσε νά τόν λέγη.

Ὁ Θεός ὅμως, ὁ Ὁποῖος δέν θέλει τόν θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἔστειλε στό σπίτι του ἕναν ἐρημίτη ἀπό τήν Θηβαΐδα γιά νά τόν ἐλέγξη διότι ἐξέχασε αὐτόν τόν ὕμνο τῆς Κυρίας Θεοτόκου. Ὁ Ἀγαθόνικος ἀπήντησε στόν ἐρημίτη μοναχό ὅτι ἔπαυσε νά τόν λέγη, διότι, παρότι τόν ἔλεγε γιά πολλά χρόνια, ὅμως δέν εὑρῆκε καμμία ὠφέλεια.

Όχι στα εξωτερικά

Να δίνουμε την προτεραιότητα στον έσω άνθρωπο και όχι στα εξωτερικά. 

Να μην σπαταλούμε τον χρόνο μας και όλη την ενέργεια και δραστηριότητά μας στα υλικά, στα γήινα που φθείρονται και δεν μένουν στον αιώνα. 

Τας κεφαλάς ημών τω Κυρίω κλίνομεν

Σε όλες σχεδόν τις ακολουθίες όπως Εσπερινοί, Όρθροι, Θείες Λειτουργίες, Παρακλήσεις, Αγιασμούς κτλ., ακούμε συχνά την προτροπή του ιερέα προς όλους μας «τας κεφαλάς ημών τω κυρίω κλίνομεν».

Πρόκειται για μια πρόσκληση για κλίση της κεφαλής μας, μια και ο ιερέας ετοιμάζεται να απευθυνθεί στο Θεό πιο ικετευτικά και έντονα.

Η κλίση της κεφαλής, δυστυχώς δεν τηρείται από τους περισσοτέρους από μας, ίσως λόγω άγνοιας, αδιαφορίας ή και « άλλης » δυσκολίας.

Τι να σημαίνει άραγε η κίνηση αυτή και γιατί ο ιερέας να μας καλεί τόσο χαρακτηριστικά;

Η απάντηση αφορά την όλη θεολογία περί της ιερότητας του σώματος.

Όλα αρχίζουν εδώ

Κάθε λογισμός και κάθε αίσθηση οδηγούν σταδιακά την ψυχή είτε προς τον παράδεισο είτε προς την κόλαση. 

Αν ο λογισμός είναι έλλογος, τότε συνδέει τον άνθρωπο με τον Θεό Λόγο, με τον ύψιστο Λογισμό, με την Παναξία, πράγμα που είναι ήδη ο παράδεισος. 

Εάν πάλι είναι άλογος ο λογισμός ή και παράλογος, τότε συνδέει αναπόφευκτα τον άνθρωπο με τον Παράλογο, τον Ανόητο, με τον διάβολο, πράγμα που είναι ήδη η κόλαση. Όσα ισχύουν για τον λογισμό, ισχύουν και για τις αισθήσεις. 

Τίποτα δεν υπάρχει έξω από την πρόνοια του Θεού...

Εάν νομίζουμε ότι υπάρχει κάτι που είναι έξω από την πρόνοια του Θεού κάνουμε τεράστιο λάθος. Δεν δημιουργεί, ούτε είναι αίτιος ο Θεός των πειρασμών και δοκιμασιών που περνάμε, ωστόσο δεν είναι έξω από την πρόνοια του. 

Προγνωρίζει και δεν καθορίζει, επιτρέπει αλλά δεν ευδοκεί το κακό. Ο Θεός ακόμη και το μεγαλύτερο λάθος μας, την μεγαλύτερη αμαρτία και αστοχία μας, δεν θα την αφήσει δίχως να την αξιοποιήσει προς το συμφέρον μας. Χαριτωμένα λένε στο Άγιον Όρος οι πατέρες, «όταν ο διάβολος σου πετάει πέτρες ο Θεός κτίζει εκκλησίες…». 

Κι αυτό φανερώνει ακριβώς αυτή την μεγάλη αλήθεια, ότι κανείς πειρασμός και δοκιμασία που θα περάσουμε στην ζωή μας, δεν θα μείνει αναξιοποίητη από τον Θεό. Κανείς Γολγοθάς δεν θα μείνει δίχως Ανάσταση, εάν βεβαίως και εμείς το θέλουμε και συνεργαστούμε αγαπητικά με τον Θεό.

Η παρουσία του Θεού στη ζωή μας

Ο κόσμος αυτός που ζούμε είναι όλο πόνους, πίκρες, θλίψεις, απογοητεύσεις, στενοχώριες, δοκιμασίες και δυσκολίες. Όπου να σταθείς, ό,τι ν’ αντικρύσεις, και ό,τι ν’ ακούσεις θα ’χει σχέση με την αμαρτία, την αδικία και τον θάνατο. Φαίνεται σαν να έχει νικήσει τον κόσμο η πονηρία και το κακό, σαν να κυριαρχεί κι εξουσιάζει ο δαίμονας, σαν ν’ απομακρύνθηκε ο Θεός, να κουράσθηκε, να βαρέθηκε τα συνεχή λάθη μας. Ο αόρατος Θεός σαν να στέκει πολύ μακρυά ως βουβός και κουφός.

Όμως, αγαπητοί μου, δεν είναι ακριβώς έτσι. Μπορεί να φαίνεται ότι νίκησε η κακία και υποδούλωσε τους πάντες, να φαίνεται ότι απουσιάζει ο Θεός και ότι κρύβεται, αλλά δεν είναι έτσι. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αντιστέκονται στο κακό, ούτε είναι λίγοι αυτοί που βρήκαν μέσα τους τον Θεό ή ακόμη μέσα στον πόνο, στη δυστυχία και στον κατατρεγμό.

Ορισμένοι εύκολα σκανδαλίζονται από τη μη άμεση επέμβαση του Θεού στη ζωή τους, ότι δεν τους ακούει, δεν τους προσέχει, δεν απαντά στα καυτά ερωτήματα που τους πνίγουν. Ο Θεός όμως που επιβλέπει τα δέντρα, τα φυτά, τα άνθη, τα στρουθία, τα ζώα, τα ζωύφια κι έχει μετρημένες τις τρίχες της κεφαλής μας, λέτε να μην ενδιαφέρεται για τα παιδιά του; 

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Η ΜΕΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΕΥΦΗΜΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ 

ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

«Ο άγιος Ιωάννης υπήρξε από τους δώδεκα μαθητές του Κυρίου Ιησού Χριστού, ανήκοντας μάλιστα στον στενότερο κύκλο αυτών, μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο και τον απόστολο Πέτρο. Κλήθηκε από τον Κύριο να Τον ακολουθήσει, όταν Εκείνος βρήκε τον Ιωάννη μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο και το άλλο ζεύγος αδελφών, Σίμωνα και Ανδρέα, να είναι απογοητευμένοι, που ως ψαράδες στη λίμνη Γεννησαρέτ, «δι’ όλης της νυκτός κοπιάσαντες ουδέν έλαβον» και τους προέτρεψε να δοκιμάσουν και πάλι, κάτι που τους απέφερε πλήθος ιχθύων. 

Από τότε ο άγιος Ιωάννης ακολούθησε τον Κύριο, μέχρι το τέλος της ζωής Του, κι ήταν μάλιστα ο μόνος που με αφοβία Τον ακολούθησε και κατά την ώρα του μαρτυρίου Του, όπως παρευρέθηκε και κάτω από τον Σταυρό. Μετά την Πεντηκοστή και τη λήψη του αγίου Πνεύματος, κήρυξε μαζί με τον απόστολο Πέτρο στα Ιεροσόλυμα, επιτελώντας πολλά θαύματα και μεταστρέφοντας πολλούς στην πίστη, κι αργότερα του έλαχε να αναλάβει την ευθύνη ευαγγελισμού των ειδωλολατρών στη Μικρά Ασία, με κέντρο την Έφεσο. 

Κι εκεί μετέστρεψε πολλούς στην πίστη του Χριστού, μέχρις ότου ορισμένοι Εφέσιοι, μην αντέχοντας τη δράση του, κατάφεραν με κατηγορίες στον αυτοκράτορα Δομιτιανό να εξοριστεί στη νήσο Πάτμο, όπου ξεκίνησε καινούργια δράση. Ο Θεός τού παρουσίασε πολλές ευκαιρίες, κι ο άγιος Ιωάννης κήρυξε και θαυματούργησε, μέχρις ότου με την αλλαγή του αυτοκράτορα επέστρεψε στην Έφεσο, αφήνοντας απαρηγόρητους τους Πατμίους. 

† Κυριακῇ 26 Σεπτεμβρίου 2021

 

† Ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου, ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Ἰωάννην

Κεφ. ιθ' : 25-27, κα' : 24-25

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, εἱστήκεισαν παρὰ τῷ Σταυρῷ τοῦ ᾿Ιησοῦ ἡ Μήτηρ αὐτοῦ, καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς Μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή. ᾿Ιησοῦς οὖν ἰδὼν τὴν Μητέρα, καὶ τὸν Μαθητὴν παρεστῶτα ὃν ἠγάπα, λέγει τῇ Μητρί αὐτοῦ· Γύναι, ἰδοὺ ὁ υἱός σου. Εἶτα λέγει τῷ Μαθητῇ· ἰδοὺ ἡ Μήτηρ σου. Καὶ ἀπ᾿ ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ὁ Μαθητὴς αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια. Οὗτός ἐστιν ὁ Μαθητὴς ὁ μαρτυρῶν περὶ τούτων καὶ γράψας ταῦτα· καὶ οἴδαμεν ὅτι ἀληθής ἐστιν ἡ μαρτυρία αὐτοῦ. Ἔστι δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ὅσα ἐποίησεν ὁ ᾿Ιησοῦς, ἅ τινα ἐὰν γράφηται καθ᾿ ἕν, οὐδὲ αὐτὸν οἶμαι τὸν κόσμον χωρῆσαι τὰ γραφόμενα βιβλία. Ἀμήν.

Ὁ Ἀπόστολος

Προκείμενον. Ἦχος πλ. δ΄[ Ψαλμός 18]

Γιατί όχι σε σένα ρε φίλε;

Καθιερωμένος πλέον βραδινός περίπατος. Χωριό. Ήσυχοι δρόμοι. Έρημοι, αλλά με μια βαθιά ανθρωπιά, μια και περπατήθηκαν με σεβασμό από τις αγωνίες των ανθρώπων. Στην επιστροφή ανηφόρα. Νιώθω το αριστερό μου πόδι και πάλι να μην υπακούει. Βλάβη στην σπονδυλική στήλη. 

Κουτσαίνοντας και αργοπορώντας, προσπαθώ να φτάσω σπίτι. Ένας φόβος, μια αγωνία, ένα γιατί πάει να ξεπηδήσει στην ψυχή. Μα δεν το αφήνω να πολυκαιρίσει. Το σταματώ και κάπως μαλώντας το διορθώνω. «Και γιατί όχι σε σένα; Σε ένα κόσμο οδύνης, πόνου και δακρύων, τι ανήλικα ζητάς; Να μην πονάς; Γιατί ρε φίλε ποιος είσαι εσύ;»

Την ίδια στιγμή που εσύ απαιτείς να αποφύγεις την οδύνη και γογγύζεις για τα βάσανα σου, δεκάδες χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν σε ανόητους πολέμους, θάβονται κάτω από την γη σε σεισμούς, τεμαχίζονται σε τροχαία, και υποφέρουν απο φρικτές αρρώστιες. Άνθρωποι δεν προλαβαίνουν καν να χορτάσει η ματιά τους ομορφιά, και εμείς ζητάμε τι; Να μην πονέσουμε; Δεν ξέρω εάν υπάρχει μεγαλύτερος εγωισμός.

Άγνωστες οι βουλές του Θεού!

Στο Γένισεικ ο επίσκοπος Λουκάς επρόκειτο να λειτουργήσει και ήλθε στο σαλόνι του διαμερίσματος, που είχε πρόχειρα διαμορφώσει σε ναό. Μπαίνοντας στο σαλόνι, βλέπει ξαφνικά απέναντί του έναν άγνωστο ηλικιωμένο μοναχό.

Ο μοναχός μόλις τον αντίκρισε ξαφνιάστηκε, πάγωσε! Σάστισε τόσο πολύ που ούτε καν υποκλίθηκε μπροστά στον επίσκοπο. Πέρασαν λίγα λεπτά σιωπής και κάπως συνήλθε.

Ο επίσκοπος Λουκάς τον πλησίασε και τον ρώτησε:

– Ποιος είσαστε και από που ήρθατε;

Ο μοναχός απάντησε:

– Σεβασμιώτατε, είμαι ο μοναχός Χριστόφορος και ήρθα από το Κράσνιαρσκ. Οι εκκλησίες εκεί έχουν καταληφθεί από τους σχηματικούς και οι πιστοί δεν θέλουν να πηγαίνουν με τους άπιστους ιερείς. Αποφάσισαν λοιπόν να με στείλουν στην πόλη Μίνουσικ, 300 χιλιόμετρα νότια από το Κρασνογιάρσκ, σ΄ έναν ορθόδοξο επίσκοπο να με χειροτονήσει ιερέα. Όμως τα πράγματα μου ήρθαν κάπως παράξενα. Μια φωνή μέσα μου και μια ανεξήγητη δύναμη με ωθούσε να έρθω εδώ.

Τα μεγάλα χαρίσματα έχουν και μεγάλες δοκιμασίες...

Τα μεγάλα χαρίσματα συνοδεύονται πάντα από μεγάλες δοκιμασίες, και πριν και μετά την έλευση τους. Και τούτο διότι ο καλός Θεός γνωρίζει τον αρρωστημένο ναρκισσισμό μας, που θέλει όλα να τα προσεταιρίζεται προς ίδιον όφελος. Γι αυτό μαζί με το χάρισμα και την δωρεά επιτρέπει και την δοκιμασία.

Με αυτό τον τρόπο, μας κρατάει ταπεινούς, ώστε να μην πάρουν τα μυαλά μας αέρα, μας θυμίζει ότι το χάρισμα είναι δωρεά και όχι ατομικό κατόρθωμα.

Γι αυτό και ο Απόστολος Παύλος που είχε μεγάλο πειρασμό και παρακαλούσε τον Θεό να του τον πάρει, άκουσε την απάντηση του ουρανού, που έλεγε, «σου αρκεί η χάρις μου». 

"Τελικά τρομάζει η αγάπη;"

Τελικά τις εντολές του Θεού προσπαθούμε να της εφαρμόσουμε επειδή αγαπούμε τον Θεό ή επειδή φοβόμαστε την οργή του και την απώλεια του παραδείσου; Η μήπως επειδή φοβόμαστε τον εαυτό μας, και μέσα από τα «ασκητικά κατορθώματα», ισχυροποιούμε ακόμη περισσότερο το εγώ μας; Αλήθεια αγαπάμε τον Θεό ή τον παράδεισο Του; Δηλαδή τον πατέρα μας αγαπάμε ή την περιουσία του;

Τα λέω αυτά, διότι συχνά ακούω και λαμβάνω το ερώτημα, «πάτερ εάν ο Θεός είναι αγάπη, αποδοχή και έλεος, μήπως τελικά ανοίγει η πόρτα για να αμαρτήσουμε; Μήπως αυτή η αγάπη του Θεού γίνει το άλλοθι της ραθυμίας και αμαρτίας μας;».

Αντιλαμβάνεστε οτι τα παραπάνω ερωτήματα, κρύβουν γενικευμένο άγχος για απόλυτο έλεγχο. Μια δίψα τα πάντα στην ζωή μου να είναι κάτω από τον «δικό» μου έλεγχο. Να τα ορίζω όλα, ακόμη και την σωτηρία μου. Μα στην τήρηση των εντολών του Θεού δεν κινούμαι από φόβο και απειλή, αλλά από έρωτα, πόθο και αγάπη. Τον αναζητώ ως το απόλυτο νόημα της ύπαρξης μου, ως την ολοκλήρωση της βαθιάς ελλείψεως μου, ως απάντηση στην απειλή του θανάτου. Είναι η σωτηρία μου, δηλαδή η ολοκλήρωση μου.

Κάθε Ιερός Ναός είναι και ένα κομμάτι του ουρανού επάνω στην γη...

Κάθε Ιερός Ναός είναι και ένα κομμάτι του ουρανού επάνω στην γη.

Και όταν είσαι μέσα στον ναό, ή­δη βρίσκεσαι στον ουρανό.

Έτσι, όταν η γη σε συν­θλίβει με την κόλαση της, τρέξε στον ναό, μπες μέσα και να, είσαι μέσα στον παράδεισο.

Αν οι άνθρωποι σε ενοχλούν με την κακία τους, να προσφεύγεις στον ναό, να γονατίζεις μπροστά στον Θεό και Εκείνος θα σε προσλάβει κάτω από την γλυκιά και παντοδύναμη προστασία Του.

Από που προέρχονται οι φωτεινές ιδέες;

Έχουμε όλοι τη δυνατότητα να σκεφτόμαστε, επειδή υπάρχει μια απεριόριστη κι αιώνια Σοφία (Σκέψη), όπως ακριβώς μπορούμε ν’ αναπνέουμε, επειδή υπάρχει ένα διάστημα με ανεξάντλητο αέρα.

Αυτός είναι κι ο λόγος που κάποιες φωτεινές ιδέες, πάνω σε οποιοδήποτε θέμα, ονομάζονται εμπνεύσεις. Οι σκέψεις μας ρέουν ακατάπαυστα, αφού η ύπαρξη του Πνεύματος της Σοφίας είναι απεριόριστη. 

Γι’ αυτό λέει κι ο απόστολος: «Οχ ότι ικανοί έσμεν αφ’ εαυτών λογίσασθαί τι ως εξ εαυτών, αλλ’ η Ικανότης ημών εκ του Θεού» (Β’ Κορ. γ’ 5). Γι’ αυτό επίσης είπε κι ο ίδιος ο Σωτήρας μας: «Όταν δε παραδώσωσιν υμάς, μη μεριμνήσητε πως ή τι λαλήσετε· δοθήσεται γαρ υμίν εκείνη τη ώρα τι λαλήσετε» (Ματθ. ι’ 9).

Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ για την προσευχή «Πάτερ ημών»

Μία κυρία στο Παρίσι πριν από λίγα χρόνια μου έλεγε ότι δεν τολμούσε να απαγγείλει την προσευχή αυτή μετά τα λόγια «ελθέτω η Βασιλεία Σου».

Φοβόταν τόσο πολύ ώστε αν έλεγε στον Θεό έντιμα, «γεννηθήτω το θέλημά Σου», τότε όφειλε να δεχθεί «όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή» με την ετοιμότητα να τα υπομένει χωρίς γογγυσμό, χωρίς μικροψυχία και τα παρόμοια.

Πρόσφατα ένα άλλο πλάσμα μου έλεγε ακριβώς τα ίδια λόγια με σένα, σχετικά με το «και άφες ημίν... ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών».

Ο ίδιος όμως θεωρώ ότι, αν εμείς λέγαμε μόνο τις δύο πρώτες λέξεις της προσευχής αυτής, δηλαδή Πάτερ ημών, αντιλαμβανόμενοι το βαθύ τους νόημα, τότε όλη μας η ζωή σε όλα τα επίπεδα και τις εκδηλώσεις της θα άλλαζε ριζικά.

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Όταν πέσεις σε θλίψη, μη βιάζεσαι να απαλλαγείς. Την στέλνει ο Θεός για να σε διδάξει.

Αν στηρίζουμε τις ελπίδες μας στον Θεό, θα βρεθούμε εμείς σε ασφαλή και ευρύχωρο τόπο, ενώ αυτοί που μας ωθούν θα χαθούν, γιατί «όποιος ανοίγει λάκκο», λέει, «θα πέσει ο ίδιος μέσα» ( Σοφ. Σειρ. 27,26 ).

Και αν μας δέσουν τα χέρια και τα πόδια, η θλίψις θα μπορέσει να τα λύσει. Διότι πρόσεχε το θαυμαστό : Αυτούς που έδεσαν άνθρωποι, τους έλυσε η φωτιά. Όπως, δηλαδή, αν κάποιος παραδώσει μερικούς φίλους στους υπηρέτες, και αυτοί σεβόμενοι την φιλία του κυρίου όχι μόνο δεν τους βλάπτουν αλλά και τους αποδίδουν πολλή τιμή, αυτό έκανε και η φωτιά. 

Επειδή γνώρισε ότι εκείνοι οι νέοι είναι φίλοι του Κυρίου τους, έσπασε τα δεσμά τους, τους έλυσε και τους άφησε ελεύθερους, και γινόταν έδαφος γι’ αυτούς και το πατούσαν και σωστά. Διότι είχαν ριχθεί για την δόξα του Θεού. Όσοι βρισκόμαστε σε θλίψεις ας έχουμε αυτά τα παραδείγματα.

Αλλά να, λέει, εκείνοι απαλλάχθηκαν από την θλίψη, εμείς όμως όχι. Και σωστά, διότι δεν μπήκαν έτσι στο καμίνι, για να απαλλαγούν, αλλά για να πεθάνουν πραγματικά. 

Οι αμαρτωλοί έχουν πολύ υλικό για ταπείνωση

Όσοι έζησαν αμαρτωλή ζωή και ύστερα μετανόησαν και άρχισαν να ζουν πνευματικά, πρέπει να δέχωνται με χαρά τις ταπεινώσεις και τις θλίψεις που τους συμβαίνουν, γιατί έτσι εξοφλούν.

Βλέπουμε την Οσία Μαρία την Αιγυπτία, που έζησε αμαρτωλή ζωή, όταν μετανόησε και άλλαξε ζωή, οι κοσμικές επιθυμίες την βασάνιζαν. Έκανε όμως μεγάλη πάλη, για να τις διώχνη. Της έλεγε ο διάβολος: «Τι θα χάσης, αν δης λιγάκι την Αλεξάνδρεια; Δεν σου λέω να διασκεδάσης, μόνο να την δης λίγο από μακριά», και εκείνη ούτε γύριζε να κοιτάξη. 

Τι μετάνοια είχε! Άλλες Όσιες, που δεν είχαν ζήσει κοσμική ζωή, δεν είχαν πόλεμο. Η Οσία Μαρία, που είχε ζήσει κοσμική ζωή, είχε και πόλεμο. Η ταλαιπωρία αυτή είναι η καυτηρίαση των πληγών της αμαρτίας. Και έτσι φθάνουν και οι μεν και οι δε στην ίδια κατάσταση.

-Σε αυτές τις περιπτώσεις , Γέροντα, δεν υπάρχει καθόλου θεία παρηγοριά;

Ὁ Ὅσιος Εὐμένιος ὁ Θαυματουργός Ἐπίσκοπος Γορτύνης

Ἀπὸ νεαρὴ ἡλικία ὁ Εὐμένιος ὑπέβαλλε τὸν ἑαυτό του σὲ πολλὲς σκληραγωγίες καὶ ἀσκήσεις. Ἡ ἐγκράτεια ἦταν ἐκείνη ποὺ τὸν διέκρινε περισσότερο. Διότι στὸ μυαλό του, εἶχε πάντα τὴν συμβουλὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, «πᾶς ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται». 

Καθένας, δηλαδή, ποὺ ἀγωνίζεται, ἐγκρατεύεται σὲ ὅλα, ἀκόμα καὶ στὴν τροφὴ καὶ στὸ ποτό, προκειμένου νὰ πετύχει τὸν πνευματικό του σκοπό. Καὶ ὁ Εὐμένιος, ἀκολουθώντας τὰ λόγια τοῦ θεόπνευστου Ἀποστόλου, πέτυχε.

Ἀξιώθηκε νὰ ἱερωθεῖ καὶ νὰ γίνει Ἐπίσκοπος Γορτύνης στὴν Κρήτη. Ἀπὸ τὴ νέα του θέση, ἡ ἀρετή του ἔλαμψε ἀκόμα περισσότερο καὶ ὁ Θεὸς τοῦ ἔδωσε τὴν χάρη καὶ τὴν δύναμη νὰ θαυματουργεῖ. Καὶ ὅπως ἀναφέρει ἡ παράδοση, μιὰ φορὰ μὲ ἀναμμένες λαμπάδες κατέκαυσε ἕναν δράκοντα, ποὺ ὅρμησε ἐναντίον του.

Η δύναμη της προσευχής (Θαυμαστά περιστατικά)

~ Όταν προσευχόταν ο όσιος Ακάκιος ο Καυσοκαλυβίτης στεκόταν στην προσευχή ως στύλος ακλόνητος και καθήμενος δεν αισθανόταν καθόλου το σώμα του, σε κατάσταση ψηλή υπάρχων, πλήρης χάριτος και θείου Φωτός.

~ Στην «Μεταμόρφωση» της ιεράς Σκήτης αγίας Άννας έζησε ο ευλαβέστατος Μαυροβούνιος ιερομόναχος Μηνάς. Το ημερονύκτιο έκαμε από 1000 έως 3000 γονυκλισίες και 50 έως 100 κομβοσχοίνια. Από την πολλή προσευχή δεν άδειαζε να μιλήσει. Η προσευχή για αυτόν ήταν η ένωση του ανθρώπου με τον Θεό, αλλά είχε και πρακτική ωφέλεια. Τον σκέπασε από την πολυλογία και την κατάκριση.

~ Ένας ασκητής έστελνε τον υποτακτικό του να πουλήσει το εργόχειρο του στις Καρυές. Εκεί ο υποτακτικό του άκουσε στο Πρωτάτο ωραιότατες ψαλμωδίες, μουσική κ.λ.π. Μια μέρα λέει στον γεροντά του. Γέροντα έχω ένα λογισμό.

Εμείς εδώ πέρα στην έρημο δεν κάνουμε τίποτα. Να δεις πως εκεί υμνούν τον Θεό. Ψαλμωδίες, πράγματα, χορωδίες. Εμείς εδώ μόνο κομποσχοίνι, μόνο ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ… Τον παίρνει ο Γέροντας τότε μια άλλη μέρα και του λέει.

Πολύ σε αγαπά ο Θεός, δια τούτο και σε παιδεύει

Παιδί μου, αν και πολλά της ασθενείας σου είναι από παρακοήν, εν τούτοις όμως διαφαίνεται εν σοι, η αγάπη του Θεού. Πολύ σε αγαπά ο Θεός, δια τούτο και σε παιδεύει. 

Την πολύτιμον σωτηρίαν σου κατεργάζεται ο Θεός δια μέσου των δοκιμασιών σου, θέλοντας να σου ελαφρύνη το φορτίον και να γεμίση το σκεύος της ψυχής σου με το δώρον της μεγάλης ελπίδος, δια την κατάκτησιν του ουρανού και την αιώνιόν σου παραμονήν πλησίον του Χριστού, που αγάπησες φλογερά!

Λοιπόν τι μένει πλέον; Υπομονή εις το έπακρον, θάρρος εις την δοκιμασίαν σου και μία απέραντος ευχαριστία εις τον άριστον Κυβερνήτην των ψυχών μας, την οποίαν ευχαριστίαν θα συνοδεύη και μία χαριτωμένη ταπείνωσις. 

«Περί ἀγάπης, ἐλπίδος και πίστεως»

Περί ἀγάπης, ἐλπίδος καί πίστεως

Κλῖμαξ Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου

ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΑΚΟΣΤΟΣ

(Διά τόν σύνδεσμον τής εναρέτου τριάδος τών αρετών, τής αγάπης, τής ελπίδος καί τής πίστεως)

12. Η αύξησις του φόβου είναι αρχή της αγάπης. Και το τέλος της αγνείας είναι προϋπόθεσις της θεολογίας. Εκείνος που ένωσε τελείως τις αισθήσεις του με τον Θεόν, μυσταγωγείται στην θεολογία από τον ίδιο τον Θεόν. Εάν όμως οι αισθήσεις δεν έχουν ενωθή με τον Θεόν, είναι δύσκολο και επικίνδυνο να θεολογή κανείς [2].

13. Ο ενυπόστατος Λόγος του Θεού Πατρός, σε εκείνον πού θα κατοικήση, θα χαρίση τελεία αγνότητα και καθαρότητα, νεκρώνοντας τον θάνατο,(δηλαδή τα πάθη πού νεκρώνουν την ψυχή). Μετά από την νέκρωσι αυτή, ο μαθητής του Χριστού φωτίζεται και γίνεται γνώστης της θεολογίας. (Ο αγνός γνωρίζει τον Αγνόν), εφ΄ όσον «ο Λόγος Κυρίου, δηλαδή ο Υιός του Κυρίου και Θεού, αγνός (εστί) διαμένων είς αιώνα αιώνος» (πρβλ. Ψαλμ. ια΄ 7, ιη΄ 10). Και όποιος δεν εγνώρισε κατ΄ αυτόν τον τρόπο τον Θεόν, ομιλεί περί Θεού «στοχαστικώς».

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

"Ησυχία, ο τρόπος να ακούς την φωνή του Θεού"

Ο Χριστός συχνά αποσυρόταν σε ήσυχα μέρη για να προσευχηθεί. Άλλοτε στην έρημο και άλλοτε σε βουνά. Εκεί ησύχαζε για να ακούσει την φωνή του Θεού.

Όταν προσευχόμαστε το σημαντικό δεν είναι τι θα πούμε εμείς στο Θεό, μια και δεν υπάρχει κάτι που δεν γνωρίζει, όσο το να ακούσουμε Εκείνος τι έχει να πει σε εμάς.

Γι’ αυτό και η ανώτερη μορφή προσευχής είναι η σιωπή. Ο Άγιος Ισαάκ Σύρος, αναφέρει ως γλώσσα της Βασιλείας Του Θεού την σιωπή. Δεν υπάρχουν λέξεις εκεί που υπάρχει η Παρουσία του Άλλου. Όταν σε παίρνω αγκαλιά δεν χρειάζεται να σου εξηγώ πόσο σ αγαπώ.

Έτσι στόχος της προσευχής είναι να μάθουμε να ακούμε την φωνή του Θεού μέσα μας.

Ἱερά Πανήγυρις Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου

 

Διμηνιαῖο Πρόγραμμα Λειτουργικῆς Ζωῆς Ἐνορίας

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Κυριακάτικο Κήρυγμα

                              

Κυριακή ΙΑ' Ματθαίου

Το έλεος και η συγγνώμη

Ματθ. 18, 23-35

Τη σημασία της συγγνώμης μας παρουσιάζει σήμερα ο Χριστός, μέσα από την παραβολή που ακούσαμε από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.

Μοιάζει, μας λέει, η Βασιλεία των Ουρανών με έναν βασιλέα, ο οποίος αποφάσισε να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του με τους υπηρέτες του.

Πρώτος παρουσιάστηκε ένας, ο οποίος του χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα και επειδή δεν είχε να τα ξεχρεώσει, ο Κύριός του διέταξε να πουληθούν η γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα του τα υπάρχοντα, ώστε να αποδοθεί το χρέος.

Εκείνος έπεσε στα γόνατα και τον παρακαλούσε λέγοντας: “δείξε λίγη υπομονή, και θα στα ξεχρεώσω όλα”. Τότε ο άρχοντας τον συμπόνεσε, και του χάρισε το δάνειο. Φεύγοντας ο δούλος αυτός, συνάντησε ένα συνυπηρέτη του, ο οποίος του χρωστούσε εκατό δηνάρια, και τον άρπαξε από το λαιμό λέγοντάς του “δώσε μου αυτά που μου χρωστάς!”.

† Κυριακῇ 5 Σεπτεμβρίου 2021 (ΙΑ' Ματθαῖου)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον

Κεφ. ιη' : 23-35

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. Ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν, προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. Μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι, ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ τὰ τέκνα, καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. Πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ, λέγων· Κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου, ἀπέλυσεν αὐτὸν, καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. Ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος, εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὄφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· Ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. Πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, παρεκάλει αὐτὸν, λέγων· Μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ, καὶ ἀποδώσω σοι. Ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν, ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον. ᾿Ιδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα, ἐλυπήθησαν σφόδρα· καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ αὐτῶν πάντα τὰ γενόμενα.

Ἱερά Πανήγυρις Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου

 

Γέροντα, γιατί η Παναγία άλλοτε µου δίνει αμέσως αυτό που της ζητώ και άλλοτε όχι;

– Η Παναγία, όποτε έχουµε ανάγκη, απαντά αµέσως στην προσευχή µας• όποτε δεν έχουµε, µας αφήνει, για να αποκτήσουµε λίγη παλληκαριά.

Όταν ήµουν στην Μονή Φιλοθέου, µια φορά, αµέσως µετά την αγρυπνία της Παναγίας µε έστειλε ένας Προϊστάµενος να πάω ένα γραµµα στην Μονή Ιβήρων. Ύστερα έπρεπε να πάω κάτω στον αρσανά της µονής και να περιµένω ένα γεροντάκι που θα ερχόταν µε το καραβάκι, για να το συνοδεύσω στο µοναστήρι µας – απόσταση µιαµιση ώρα µε τα πόδια.

Ήµουν από νηστεία και από αγρυπνία. Τότε την νηστεία του Δεκαπενταυγούστου την χώριζα στα δύο• µέχρι της Μεταµορφώσεως δεν έτρωγα τίποτε, την ηµέρα της Μεταµορφώσεως έτρωγα, και µετά µέχρι της Παναγίας πάλι δεν έτρωγα τίποτε.

Νά συνεχίζετε νά ζεῖτε σ΄ αὐτό τό πνεῦμα! Ἐδῶ ἐνέργησε ὁ Θεός!

Τώρα ἦταν ὅλο καί πιό καταβεβλημένος. Ὁ τράχηλός του δέν μποροῦσε νά στηρίξει τό κεφάλι του καί τό στήριξα ἐγώ μέ τό χέρι μου.

Ζοῦσα τότε μέ τό αἴσθημα ὅτι ξεσκεπάζονται τά μυστήρια τῆς δημιουργίας καί οἱ πατοῦσες μου εἶχαν κάτω ἀπ᾿ αὐτές ἕνα εἶδος πανιοῦ, τό ὁποῖο μέ βοηθοῦσε καί ἡ ψυχή μου εἶχε τό συναίσθημα τῆς πληρότητας.

Ἤμουν τόσο εὐτυχής ἐκεῖνες τίς ὧρες ὥστε ποτέ δέν θά τίς ξεχάσω. Καί στήν αἰωνιότητα δέν ἐπιθυμῶ ὑψηλότερη γαλήνη ἀπ᾿ αὐτήν, διότι ἤμουν τελείως εὐτυχής. Πιστεύω ὅτι ὁ Χριστός ἦταν παρών μέσα στόν Βαλέριο.

Μόνο ἔτσι μπορῶ νά ἐξηγήσω τήν κατάσταση χάριτος στήν ὁποία ζοῦσε αὐτός, καθώς καί τήν ἔκπληξή μου καί τῶν παρόντων φίλων μου σ΄ αὐτό τό περιστατικό.

Συλλογή Αποφθεγμάτων Αγίου Γέροντος Σωφρονίου του Essex

Η αμαρτία υπερνικάτε μόνο και αποκλειστικά από τον Χριστό και το Άγιο Πνεύμα ... Ο άνθρωπος χωρίς τον Χριστό δεν είναι σε θέση να διακρίνει στον ίδιο τον εαυτό του την παρουσία της αμαρτίας ̇ αλλά και όταν την διακρίνει δεν είναι σε θέση να την υπερνικήσει.

Η τέλεση της ίδιας της Λειτουργίας, η οποία είναι θυσία για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων, είναι η υψηλότερη από όλες της συμμετοχές στη δύσκολη διακονία προς την ανθρωπότητα.

Να είναι κάποιος χριστιανός σημαίνει να πιστεύει στη νίκη επάνω στον κόσμο και τίποτε λιγότερο.

Τα μυστικά της πνευματικής ζωής

Με τους Άγιους Πατέρες της Εκκλησίας μας, οι οποίοι εμπειρικά πέρασαν τον πύρινο δρόμο της μετανοίας, καθορίζονται τρεις περίοδοι στην πνευματική ζωή του ανθρώπου, τον οποίο ο Κύριος καλεί για την ιδιαίτερη επικοινωνία Μαζί Του.

Η πρώτη περίοδος είναι η δωρεά της χάριτος, η δεύτερη είναι η αφαίρεση τηςκαι η τρίτη, στον πολυετή άθλο της μετάνοιας, είναι η συνετή απόκτησή της, δηλαδή, της χάριτος, ήδη ως προσωπικό αιώνιο αγαθό, με το οποίο ο άνθρωπος αναχωρεί για τον Ουράνιο Κόσμο, όπου και λαμβάνει τη Θεϊκή Ανταμοιβή. Ο Απόστολος Παύλος γράφει:

-“Ἐκείνους δὲ ποὺ προώρισε, αὐτούς καὶ ἐκάλεσε, καί ἐκείνους πού ἐκάλεσε, αὐτούς καί ἐδικαίωσε, ἐκείνους δὲ πού ἐδικαίωσε, αὐτούς καί ἐδόξασε. ”.

Εμείς φταίμε και όχι ο άλλος

Μπορεί να επικοινωνήσει μέσω του διαδικτύου, να στείλει email, να γράψει μήνυμα στον άλλο μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα, αλλά να μην μπορεί να επικοινωνήσει με τον ή την σύζυγο και τα παιδιά του. 

Διαλύσαμε τα σπίτια μας. Όταν δυσκολευόμαστε να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, πρέπει να καταλάβουμε ότι η αρχή του προβλήματος δεν έγκειται στον άλλο άνθρωπο αλλά σε εμάς. 

Θέλεις να βρεις την αιώνια ζωή; Κράτησε αυτά τα δύο...

Θέλεις να βρεις την αιώνια ζωή; Κράτησε αυτά τα δύο, την πίστη και την ταπεινοφροσύνη.

Όπως η χάρη του Θεού πλησιάζει τον ταπεινόφρονα, έτσι στον υπερήφανο έρχονται οδυνηρές περιστάσεις. Οι οφθαλμοί του Κυρίου είναι στους ταπεινόφρονες, για να τους κάνει να ευφραίνονται στους υπερήφανους όμως εναντιώνεται, για να τους ταπεινώσει. 

Ο ταπεινός δέχεται συνεχώς το έλεος του Θεού, ενώ ο σκληρόκαρδος και ολιγόπιστος βρίσκει στο δρόμο του συναπαντήματα φοβερά. Ταπείνωσε τον εαυτό σου για όλες τίς δωρεές που δέχθηκες από το Θεό, μπροστά σε όλους τους ανθρώπους, και θα δοξαστείς πιο πολύ παρά οι άρχοντες αυτού του κόσμου. Να προλαβαίνεις και να χαιρετάς όλους τους ανθρώπους, και να υποκλίνεσαι μπροστά τους, και έτσι θα τιμηθείς πιο πολύ παρά αυτοί που προσφέρουν ως δώρο χρυσάφι καθαρό.

Ἱερά Πανήγυρις Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου

 

Αυτή είναι η σωστή αρχή στην πνευματική ζωή!

Για μια σωστή αρχή στην πνευματική ζωή…να μην κατηγορείς ποτέ κανένα…να μήν κοροιδεύεις…να μην οργίζεσε… να μην περιφρονείς… μην λες ο μεν ζει ενάρετα η ο τάδε άσωτα διότι αυτό ακριβώς είναι το μη κρίνετε…

Όλους να τους βλέπεις το ίδιο και με την ίδια διάθεση με την ίδια σκέψη και με απλή καρδιά… μην ανοίγεις το αυτί σου σε εκείνον που κατακρίνει ούτε πολύ περισσότερο να ευχαριστείσε και να συμφωνείς με όσα λέει…να κρατάς το στόμα σου κλειστό στα λόγια τα πολλά και πρόθυμο στην προσευχή…

Βάζε τον εαυτό σου κάτω απ’ όλους και τότε θα ζεις συντροφιά με τον Χριστό…αγωνίζου να μην φαντάζεσε με τον νου σου ότι έφτασες σε μέτρα των αγίων και να θεωρείς την προσευχή σου σαν του χειρότερου αμαρτωλού…ποτέ μην ξεθαρεύεις για τα καλά σου έργα γιατί δεν ξέρεις αν είναι αρεστά στον Θεό…