Αγιορείτικες ιστορίες του Γέροντα Ιωακείμ - Α' Μέρος
Αγιορείτικες ιστορίες του Γέροντα Ιωακείμ - Α' Μέρος
(γ. Μωυσής Αγιορείτης)
Περί του παλαιού ημερολογίου
Έλεγε ο γ. Ιωακείμ πριν την αλλαγή του ημερολογίου, την Κυριακή της Ορθοδοξίας το εσπέρας, είδαν μία λευκή ταινία στον ουρανό, από την ανατολή ως τη δύση, που τον χώριζε στα δύο. Όλοι είπαν ότι κάτι το σοβαρό θα συμβεί. Πατέρες που είχαν έλθει από τον κόσμο έλεγαν πως μία δαιμονισμένη, αν έβλεπε μοναχό, έλεγε: Θα έλθω στο Όρος και θα κάνω κάθε καλύβα μητρόπολη, κάθε κελλί αρχιεπισκοπή, κάθε ησυχαστήριο Οικουμενική Σύνοδο και κάθε μοναστήρι πατριαρχείο.
Όταν άλλαξε το ημερολόγιο ήλθε ο πειρασμός και χώρισε τους πατέρες. Ο παπα-Ιωνάς ο Καυσοκαλυβίτης (†1765), ο υποτακτικός και βιογράφος του οσίου Ακακίου, έλεγε: Θα έλθει ένας καιρός που οι πατέρες θ' ακούνε την καμπάνα του Κυριακού και θα πηγαίνουν αλλού και όχι στο Κυριακό. Κι έλεγε ο οσιακής βιοτής μακάριος παπα-Ιωνάς: Πατέρες μη χωρίζετε από την καμπάνα του Κυριακού, μην κάνετε ανυπακοή στην καμπάνα....
Και άλλοτε έλεγε: Εύχεσθε πατέρες εκτενέστερον, να μην έλθει εκείνη η ώρα, αλλά δεν θα την αποφύγετε. Θα δημιουργηθούν φατρίες και θα τυραννήσουν τον τόπο...
Ο γ. Αρσένιος είχε πει στον γ. Ιωακείμ με παράπονο για την αποτυχία τού ζητήματος του ημερολογίου: Οι πατέρες πριν πάνε έξω, για να εργασθούν κι ενεργήσουν για τη διόρθωση τού ημερολογίου, είχαν τη σύμφωνη γνώμη του εγκλείστου Καλλινίκου του Ησυχαστού τού Κατουνακιώτου. Τους είχε πει να μην κτίσουν εκκλησίες και μοναστήρια, απλώς να διαφωτίσουν τον κόσμο και να επιστρέψουν στο Όρος.
Αυτοί όμως μόλις βγήκαν έξω, έφτιαξαν εκκλησίες και μοναστήρια και χώρισαν κι αναμεταξύ τους και δεν εργάζονταν όλοι μαζί και κήρυξαν πόλεμο κι έφθασαν να μη λένε ούτε ευλογείτε ούτε Χριστός ανέστη.
Ο γ. Ιωακείμ παρότι ευλαβείτο πολύ πολλούς των ζηλωτών πατέρων για την ακρίβεια, την άσκηση και την απλότητά τους, δεν θέλησε ποτέ να τους ακολουθήσει και λυπόταν για τις συνεχείς διαμάχες τους. Υπέρ της συχνής θείας Κοινωνίας, έλεγε, ήταν ο γ. Γαβριήλ Σταυρονικητιανός, ο γ. Χριστόφορος από την Καλύβη Άγιος Αθανάσιος της Κουτλουμουσιανής σκήτης, ο γ. Παχώμιος ιδρυτής τού οίκου των Παχωμαίων, ο γ. Ιωσήφ ο Σπηλιώτης, ο γ. Γαβριήλ Κατουνακιώτης, ο γ. Θεοδόσιος Αγιοπαυλίτης, ο ιερομόναχος Αθανάσιος Ιβηρίτης, ο γ. Θεόκλητος Διονυσιάτης, ο γ. Γερόντιος Καψαλιώτης, ο ιερομόναχος Γεράσιμος Αγιοβασιλειάτης και άλλοι.
Περί μεγαλόσχημων
Έλεγε ο γ. Ιωακείμ πως καλό είναι ο μοναχός να γίνεται μεγαλόσχημος. Τη γνώμη αυτή έχουν όλοι οι καλοί παλαιοί πατέρες. Αυτό που κάνουν ορισμένοι, να γίνονται την τελευταία ώρα, όταν καταλάβουν ότι θα πεθάνουν, θεωρείται ως η θυσία τού Κάιν, ότι τη νεότητά τους δεν την έδωσαν στον Χριστό, παρά μόνο τα γεράματα τους. Όταν μπορούσαν, ως νέοι, να κάνουν αγώνες δεν έκαναν, λέγοντας πως θα κάνουν όταν γεράσουν. Μα όταν γεράσουν και να θέλουν δεν μπορούν να κάνουν μετάνοιες, μεγάλες νηστείες κι αγρυπνίες.
Λέγεται πως οι παλαιοί Ξηροποταμηνοί μοναχοί γίνονταν με ρασοευχή κι ορισμένοι ούτε σταυροφόροι. Κάποτε πήγε ένας Ξηροποταμηνός στον παράδεισο κι απόρησαν οι εν τω παραδείσω Ξηροποταμηνοί που τον είδαν, νομίζοντας, ότι το μοναστήρι τους είχε καταστραφεί και δεν έχει μοναχούς και του έλεγαν: Από τα άλλα μοναστήρια έρχονται τακτικά πατέρες, ενώ από το δικό μας έχουμε καιρό να δούμε κι έρχεσαι εσύ, ύστερα από αρκετά χρόνια. Αυτό οφείλεται στ' ότι οι άξιοι μεγαλόσχημοι είναι οι μοναχοί εκείνοι που θ' αναπληρώσουν το εκπεσών τάγμα τού εωσφόρου.
Οι σωζόμενοι ρασοφόροι και σταυροφόροι μοναχοί πηγαίνουν σε άλλο τόπο τού παραδείσου. Ο Ξηροποταμηνός μοναχός που πήγε με τους άλλους ήταν μεγαλόσχημος. Το να γίνεται κανείς σε μεγάλη ηλικία μεγαλόσχημος παρατηρείται συχνά στους Ρώσους, οι οποίοι υπερτιμούν το μέγα αγγελικό σχήμα λέγοντας: Αν δεις ένα πατριάρχη κι ένα μεγαλόσχημο, πρώτα θα φιλήσεις το χέρι τού μεγαλόσχημου. Γι' αυτό και στη Ρωσία γενικώς γίνονται λίγοι μεγαλόσχημοι. Εμείς όμως δεν έχουμε τέτοια παράδοση κι ούτε σημαίνει πως οποίος δεν είναι μεγαλόσχημος του επιτρέπεται ν' αμελεί τα μοναχικά του καθήκοντα.
Περί των παλαιών πατέρων, των αγίων και της Θεοτόκου
Έλεγε ο Γέροντας Ιωακείμ πως πρόλαβε στο Άγιον Όρος πολύ καλούς πατέρες. Βέβαια οι καλοί δεν φαίνονται, κρύβονται. Υπήρχαν όμως αληθινοί αγωνιστές και άνθρωποι μεγάλης υπομονής. Επίσης είχαν πενία, κόπωση, μεγάλες ακολουθίες, πολύωρες ορθοστασίες, πολλές αγρυπνίες και στα μοναστήρια και στα καλύβια. Τότε έβγαζαν το ψωμί με τον ιδρώτα τους, δεν περίμεναν, δεν είχαν και δεν ήθελαν βοήθεια από τους κοσμικούς, όπως σήμερα. Πολλοί πατέρες αγόραζαν μόνο ενδύματα, τα οποία συχνά τα μπάλωναν, και αλάτι. Αρκούνταν σε αυτά που παρήγαγαν. Ούτε έβγαιναν συχνά από το Άγιον Όρος, αρκετοί, τότε, δεν είχαν βγει ποτέ από τότε που ήλθαν.
Μόνο στα Κελλιά που είχαν πολλές λεπτοκαρυές και ιδίως σ' εκείνα που ήσαν αγιογράφοι περνούσαν ίσως κάπως πιο άνετα. Το εργόχειρο της αγιογραφίας απέδιδε, γιατί τότε, η λεγόμενη αγία Ρωσία, έκαμε πολλές παραγγελίες στο Άγιον Όρος εικόνων, για τις εκκλησίες και τα μοναστήρια της, από ευλάβεια, και το θεωρούσε ιδιαίτερη ευλογία να έχει κάτι από το Περιβόλι της Παναγίας. Αυτοί είχαν και κάποια άνεση για να επιδιορθώνουν τα Κελλιά τους.
Επίσης πολλά θαύματα έβλεπαν τότε οι άγιοι πατέρες, από τα τίμια λείψανα, τις ιερές εικόνες, τους τιμώμενους αγίους της μονής ή του Κελλιού. Εκτός των αγίων Αναργύρων και του αγίου Παντελεήμονος πολλά θαύματα έκανε και ο άγιος Αρτέμιος, γιατί αρκετοί πατέρες από τη μεγάλη ορθοστασία, έπασχαν από κήλη, την οποία ο άγιος θεραπεύει.
Ο άγιος Νικόλαος επίσης είχε συχνές θαυματουργικές επισκέψεις σ' εκείνους που ταξίδευαν, ασχολούνταν με την αλιεία κι είχαν βάρκες. Ο άγιος Μηνάς είχε καθημερινώς ταξίματα, άλλος έταζε μια λαμπάδα και άλλος μία λειτουργία για αντικείμενα που έχαναν. Όλοι έτρεχαν στον άγιο Μηνά και πολλά από τα απολεσθέντα τα έβρισκαν με θαυματουργικό τρόπο.
Στο Κελλί του Χατζηγιώργη στην Κερασιά, όπου είχαν θαυματουργή εικόνα του αγίου Μηνά, την παραμονή μιας πανηγύρεως, κατά την ώρα της αρχής της αγρυπνίας, ήλθε ένας φτωχός λαϊκός, που είχε χάσει το ζώο του. Οι πατέρες του είπαν να ξεκουραστεί και τον παρηγορούσαν. Εκείνος ήταν απαρηγόρητος, γιατί το ζώο αυτό ήταν μεγάλη βοήθεια στη φτώχεια του. Την ώρα εκείνη ακούστηκαν δυνατά κτυπήματα στην εξώθυρα. Πήγαν να δουν ποιος κτυπά έτσι δυνατά, είδαν το ζώο, το έδιωχναν, μα δεν έφευγε. Ο φτωχός που βγήκε να δει, είδε πως ήταν το μουλάρι του.
Ευχαρίστησαν όλοι τον άγιο. Πολλά θαύματα ετελούντο κατά τις μνήμες εορταζόντων αγίων, στις πανηγύρεις μονών και Κελλιών. Κακοκαιρίες σφοδρές, εμπόδια μεγάλα και διάφορα, την τελευταία ώρα διαλύονταν κι όλα πήγαιναν καλά. Τα θαύματα είναι πάμπολλα, αυτά που ξέρουν οι ίδιοι οι μοναχοί, η συνοδεία τους, και οι πνευματικοί τους. Άπειρα τα θαύματα από θαυματουργικές εικόνες της Παναγίας και των αγίων, των μονών και των Κελλιών.
Πολλά διηγούνται οι Σλάβοι και ιδίως οι Ρώσοι, κυρίως θαύματα της Παναγίας, του αγίου Νικολάου και του αγίου Παντελεήμονος. Διηγείτο ο Ρώσος παπα-Ισαάκ στον γ. Ιωακείμ, που εκοιμήθη γύρω στο 1960 στη μονή του Αγίου Παντελεήμονος, πως όταν ήταν στο Παντοκρατορινό Κελλί των Δώδεκα Αποστόλων στην Καψάλα, του έλεγαν οι Γεροντάδες του για ένα θαύμα που έγινε στο Κελλί τους, πριν το 1917.
Λέγεται πως το Κελλί αυτό ήταν παλαιά Κυριακό της εκεί σκήτης. Σε μια Ρωσίδα παρουσιάσθηκε η Παναγία και της είπε να στείλει βοήθεια στο Κελλί αυτό: Μη στενοχωρείσαι, θα σε κάνω καλά, μόνο στείλε κάτι στο Κελλί των Αγίων Αποστόλων στο Άγιον Όρος...
Εκεί βρίσκεται η εικόνα μου η Γοργοεπήκοος. Όταν έλαβαν οι πατέρες το γράμμα, θαύμασαν για τη βοήθεια της Παναγίας προς τη Ρωσίδα και το Κελλί τους. Μιά εικόνα που είχαν έτοιμη, της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, για να τη στείλουν στη Ρωσία, δεν την έστειλαν και παρήγγειλαν άλλη στους αγιογράφους. Σήμερα το Κελλί είναι ακατοίκητο και η εικόνα αυτή δεν υπάρχει εκεί. Λέγουν οι παλαιοί πατέρες, πως πολλοί των πατέρων που άγιασαν στον ιερό αυτό τόπο, δεν φανερώνονται μετά την κοίμηση τους, μόνο και μόνο για να τιμάται η Παναγία και προς αυτή ν' απονέμεται όλη τους η ευλάβεια.
Ακόμη και των γνωστών οσίων των μονών, των σκήτεων και των Κελλιών η μετά την κοίμηση δράση και τιμή είναι περιορισμένη και δεν κάνουν παρά πολλά θαύματα, όπως άλλοι άγιοι στον έξω κόσμο. Ο λόγος είναι ένας, για να έχει το προβάδισμα στην τιμή η Θεοτόκος. Εν τούτοις έχουμε και παραδείγματα αρκετά επεμβάσεων των τοπικών αγίων στη ζωή των μοναχών.
Ο Γέροντας Εφραίμ, αντιπρόσωπος της μονής Γρηγορίου, έλεγε στον γ. Ιωακείμ: Έναν αδελφό, που ήταν διάκος, τον πολεμούσε ο λογισμός να φύγει από το μοναστήρι, αρρώστησε όμως βαρειά κι έπεσε στο κρεβάτι. Πριν ξεψυχήσει πήγε ο αδελφός που τον υπηρετούσε, να πάρει τα ρούχα του, για να τα πλύνει. Του λέγει: Κάνε υπομονή μέχρι να έλθω, πάω να πλύνω τα ρούχα. Του λέγει ο ετοιμοθάνατος: Τα πήρε τα ρούχα η γυναίκα εκείνη με τα μαύρα, που ήταν πριν εδώ... Και λέγοντας αυτά παρέδωκε το πνεύμα του. Η γυναίκα ήταν η οσιομάρτυς Αναστασία, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων της φυλάγεται στη μονή. Τούτο συνέβη μάλλον το 1953.
Στην ίδια μονή ο ηγούμενος επισκέφθηκε άλλο ετοιμοθάνατο αδελφό και τον ρώτησε: Γέροντα, πως πας, τι καταλαβαίνεις, θα σωθούμε; Του απαντά ταπεινά εκείνος: Αγαθάς ελπίδας έχουμε Γέροντα, από αυτά που βλέπω, αγαθάς ελπίδας έχουμε...
Στη Μ. Λαύρα ήταν τα τελευταία χρόνια ένας ευλαβέστατος εκκλησιαστικός ο γ. Θεόφιλος, ο οποίος πολύ αγαπούσε τον κτίτορα της μονής, όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Ήθελε να είναι ακοίμητα τα κανδήλια τού τάφου και της εικόνας του οσίου, και τον παρακάλεσε όταν σβύνουν να τον ειδοποιεί. Πράγματι κατά τρόπο θαυμαστό του παρουσιαζόταν ο άγιος, ημέρα και νύκτα και τού έλεγε ποιο καντήλι του δεν ανάβει. Ο άγιος τού μήνυσε και τον ακριβή χρόνο του θανάτου του.
Στη μονή Διονυσίου ο γ. Ιάκωβος έβλεπε τον προστάτη της μονής Τ. Πρόδρομο να λιχνίζει τους καλούς από τους σκάρτους. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν «Ω ευλογημένο κοινόβιο!».
Περί των Θεοπατόρων
Έλεγε ο γ. Ιωακείμ στη σκήτη της Αγίας Αγ. Άννης υπήρχε μια Καλύβη έπ' ονόματι των Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης. Κάποτε, όταν πήρε την Καλύβη νέος Γέροντας, θεώρησε καλό ν' αλλάξει τους εορταζομένους αγίους και ν' αφιερώσει σε άλλο άγιο το ναό, επειδή την ίδια ημέρα εορτάζει το Κυριακό. Ένας Γέροντας της σκήτης είδε ένα Γέροντα και μία Γερόντισσα να κατηφορίζουν και τους λέει με όλη την απλότητά του: Που πάτε και που είσασθαν εσείς; Και του λέγουν: Μας έδιωξαν από το σπίτι μας και πάμε στο Κυριακό... Μετά κατάλαβαν όλοι, όσοι το έμαθαν, ότι επρόκειτο για τους αγίους Θεοπάτορες...
ΜΩΥΣΕΩΣ ΜΟΝΑΧΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ,
"ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΙΩΑΚΕΙΜ"
ΕΚΔ.: ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
