Για να μετανοήσει η ψυχή, πρέπει να ξυπνήσει. Εκεί, στο ξύπνημα αυτό, γίνεται το θαύμα της μετανοίας.
Κι εδώ βρίσκεται η προαίρεση του ανθρώπου. Το ξύπνημα, όμως, δεν έγκειται μόνο στον άνθρωπο.
Ο άνθρωπος μόνος δεν μπορεί. Επεμβαίνει ο Θεός. Χωρίς την χάρη δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος.
Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης