Τιμή στις γιορτές

Μια γερόντισσα Καππαδόκισσα από το Τασλίκ που έζησε στην Θηριόπετρα Αριδαίας, η Αθηνά Γεωργίου Γαλανόπουλου, διηγήθηκε το εξής όπως το άκουσε από την γιαγιά της:

«Οι νοικοκυρές του χωριού όταν γινόταν Λειτουργία πήγαιναν τα πρόσφορα στην Εκκλησία την ώρα που ο παπάς «έπαιρνε καιρό» (προετοιμαζόταν για να φορέση την ιερατική του στολή) και μετά γύριζαν σπίτι για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους να πάνε όλοι μαζί για την Θεία Λειτουργία».

Κάποια χρονιά, ήταν παραμονή Φώτων κατά την οποία γίνεται η Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου, η γιαγιά μου ξύπνησε μεν, αλλά παρέμεινε στο κρεββάτι της και καθυστερούσε να πάει στην Εκκλησία.

Τρίτη Α' Αὐγούστου 2023

 

Τό κακό πού περιέχει ἡ ἁμαρτία

Σταχυολόγηση καί διασκευή κειμένου ἀπό τά “Πνευματικά Γυμνάσματα” 

τοῦ ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Ὁ Θεός εἶναι τό ἄκρο ἀγαθό, πού πρέπει ν᾿ ἀγαπᾶμε, ἐνῶ ἡ ἀμαρτία τό ἄκρο κακό, πού πρέπει νά σιχαινόμαστε καί νά μισοῦμε.

Ὁ Θεός εἶναι ἕν᾿ ἀπέραντο πέλαγος τελειότητος, ἐνῶ ἡ ἁμαρτία εἶναι μιά ἀπύθμενη ἄβυσσος κακίας.

Ὁ Θεός εἶναι ἀγαθό ἄπειρα καλύτερο ἀπ᾿ ὅλα τ᾿ ἀγαθά, ἐνῶ ἡ ἁμαρτία εἶναι κακό ἄπειρα χειρότερο ἀπ᾿ ὅλα τά κακά.

Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἡ μεγαλύτερη τερατωδία καί τῆς τωρινῆς καί τῆς μέλλουσας ζωῆς.

Ὁ Θεός δέν γνωρίζει κακό πιό φοβερό καί πιό ἐνάντιο στή μεγαλειότητα καί τήν ἀγαθότητά Του, ἀπό τήν ἁμαρτία.

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Κυριακή Η' Ματθαίου - Κανείς πεινασμένος

«Καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν» (Ματθ. 14,20)

Ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου, εἶνε ὁ πατέρας μας. Ἡ ἀγάπη του ὠκεανός, τὸ ἐνδιαφέροντου ἀπερίγραπτο. Δὲν θέλει νὰ ζοῦμε δυστυχισμένοι, διψασμένοι, πεινασμένοι, γυμνοί. Διαφορετικά, θὰ μᾶς εἶχε ῥίξει σ᾽ ἕνα πλανήτηγυμνό, κατάξερο, χωρὶς σταγόνα νεροῦ, χωρὶς πράσινο φύλλο, χωρὶς κελάϊδημα πουλιοῦ.

Ὁ Θεὸς προνοεῖ . Φρόντισε ἡ κατοικία τῶν παιδιῶν του νὰ εἶνε ὅσο τὸ δυνατὸν εὐχάριστη. Καὶ ἀκτῖνες ἥλιου, καὶ αὖρες, καὶ ζέφυροι, καὶ νερά, καὶ δέντρα, καὶ ζῷα, καὶ πουλιά, καὶ λουλούδια, καὶ πολύτιμα μέταλλα…

Τί πλοῦτο ἔθεσε στὴ διάθεσί τους! Κι ὅμως ὁ ἄνθρωπος δὲν ζῇ εὐτυχισμένος. Μέσα σὲ τέτοιο πλοῦτο, εἶνε δυστυχισμένος· καὶ πεινάει, καὶ διψάει, καὶ αἱματοκυλίει τὴν ὑδρόγειο. Ποιά ἡ αἰτία; ποιός φταίει; Ἡ ὀρθὴ λύσι τοῦ περιέργου αὐτοῦ φαινομένου βρίσκεται κρυμμένη στὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή, κατὰ Ματθαῖον κεφ. 14, στίχ. 14-22.

Κυριακῇ 30 Ἰουλίου 2023 (Η' Ματθαῖου)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον

Κεφ. ιδ' : 14-22

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, εἶδεν ὁ ᾿Ιησοῦς πολὺν ὄχλον, καὶ ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτούς καὶ ἐθεράπευσε τοὺς ἀρρώστους αὐτῶν. Ὀψίας δὲ γενομένης, προσῆλθον αὐτῷ οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ, λέγοντες· Ἔρημός ἐστιν ὁ τόπος, καὶ ἡ ὥρα ἤδη παρῆλθεν· ἀπόλυσον τοὺς ὄχλους, ἵνα ἀπελθόντες εἰς τὰς κώμας, ἀγοράσωσιν ἑαυτοῖς βρώματα. Ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Οὐ χρείαν ἔχουσιν ἀπελθεῖν· δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν. Οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ· Οὐκ ἔχομεν ὧδε εἰ μὴ πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθύας. Ὁ δὲ εἶπε· Φέρετέ μοι αὐτοὺς ὧδε. Καὶ κελεύσας τοὺς ὄχλους ἀνακλιθῆναι ἐπὶ τοὺς χόρτους, καὶ λαβὼν τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τοὺς δύο ἰχθύας, ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν, εὐλόγησε· καὶ κλάσας, ἔδωκε τοῖς Μαθηταῖς τοὺς ἄρτους, οἱ δὲ Μαθηταὶ τοῖς ὅχλοις. Καὶ ἔφαγον πάντες, καὶ ἐχορτάσθησαν, καὶ ἦραν τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων δώδεκα κοφίνους πλήρεις. Οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν ἄνδρες ὡσεὶ πεντακισχίλιοι χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων.

Θεομητορικό Σαρανταλείτουργο

Μην κατηγορείτε τον Χριστό για τις αμαρτίες των χριστιανών

Η Εκκλησία πολλές φορές σκανδαλίζει γιατί έχει ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι τέλειοι, ήρωες, αψεγάδιαστοι, αλλά αμαρτωλοί, ανήθικοι, εμπαθείς.

Είναι σαν να πηγαίνουμε σε ένα νοσοκομείο και να σκανδαλιζόμαστε επειδή μέσα στο νοσοκομείο υπάρχουν άρρωστοι. Μα, ακριβώς γι'αυτό βρίσκονται εκεί οι άρρωστοι (μέσα στο νοσοκομείο) για να βρούνε γιατρειά.

Μην ξεχνούμε ποτέ, ότι ο Χριστός δεν προσδοκά από εμάς την αναμαρτησία, γιατί γνωρίζει ότι δεν είναι εφικτή. Αυτό που μας λέγει ο Χριστός είναι να αναγνωρίσουμε την αρρώστια μας, την ατέλειά μας, και να Του ζητήσουμε βοήθεια, να ακολουθήσουμε τον δικό Του τρόπο θεραπείας.

Βεβαίως οι άνθρωποι που θέλουνε να πολεμήσουν τον Χριστό, επειδή δεν βρίσκουν κάτι το μεμπτό σ'Αυτόν, προβάλουν τα λάθη, τα πάθη των χριστιανών. Αυτό όμως είναι και πάλι λάθος.

Τα τρία στάδια στην Οδό

Λίγο μετά τη χειροτονία μου σε ιερέα, ζήτησα από έναν Έλληνα επίσκοπο συμβουλές για τη διδασκαλία του κηρύγματος. Η απάντησή του ήταν ακριβής και περιεκτική. «Κάθε κήρυγμα», είπε, «θάπρεπε να περιλαμβάνει τρία σημεία· ούτε λιγότερα, ούτε περισσότερα».

Κατά τον ίδιο τρόπο συνηθίζεται να χωρίζουμε την πνευματική Οδό σε τρία στάδια. Για τον Αγ. Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη αυτά είναι κάθαρση, έλαμψη και ένωση -ένα σχήμα που συχνά υιοθετήθηκε στη Δύση.

Ο Αγ. Γρηγόριος Νύσσης, παίρνοντας για πρότυπό του τη ζωή του Μωυσή, μιλάει για φως, σύννεφο και σκοτάδι. Σ' αυτό το κεφάλαιο όμως θ' ακολουθήσουμε το κάπως διαφορετικό τρίπτυχο σχήμα που επινόησε ο Ωριγένης, απέδωσε με μεγαλύτερη ακρίβεια ο Ευάγριος και ανέπτυξε τέλεια ο Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής. 

Τι είναι το Τάμα;

Είναι η υπόσχεση που κάποιο πρόσωπο δίνει στον Θεό από ευγνωμοσύνη ή εξαιτίας της αμαρτίας. Από τα χωριά μας γύρω από το Μπίτολ πολλοί νέοι άνθρωποι πηγαίνουν για δουλειά στους μακρινούς τόπους του κόσμου. Κατά την αναχώρηση τους οι μητέρες ή οι αδελφές δίνουν κρυφά κάποια υπόσχεση στον Θεό για την υγεία τους και για καλή επιστροφή. Τούτες οι γυναίκες, όπως λέγεται, δώσανε τάμα. 

Ένα Σάββατο μπήκαμε ξαφνικά σε μια μικρή χωριάτικη εκκλησία, και εκεί βρήκαμε μία γριά που έπλενε το πάτωμα. Ρωτώντας την ιδιαιτέρως, εκείνη εξήγησε ότι το κάνει ήδη δεκαοχτώ μήνες κάθε Σάββατο, κατά το τάμα της για τον γιο της στην Αμερική. Και όταν ο γιός της επέστρεψε, ακούσαμε, ότι εκείνη συνέχισε να πλένει την εκκλησία ακόμα έξι μήνες από την ευγνωμοσύνη της προς τον Θεό.

«Έδωσα τάμα» (δηλαδή: έδωσα υπόσχεση) είναι συνηθισμένος λόγος στους τόπους μας σ΄ εκείνους που έρχονται στα μοναστήρια να διακονούν για κάποιο καιρό. Όταν το χωριό Λ. καιγόταν έτρεξε ο νεαρός Θεόδωρος και είδε το γειτονικό σπίτι στη φωτιά. 

Τρίτη Α' Αὐγούστου 2023

 

Το παν στον άνθρωπο είναι η θέληση

Η θέληση είναι το σπουδαιότερο στοιχείο της ελευθερίας του ανθρώπου.

Το παν στον άνθρωπο είναι η θέληση. Η θέληση είναι το σπουδαιότερο στοιχείο της ελευθερίας του ανθρώπου. Δεν μπορεί φυσικά μόνη της να επιτύχει. Εκλέγει όμως και αποφασίζει.

Αυτή προκαλεί τη θεία επέμβαση, την οποία ο Θεός δεν πραγματοποιεί εάν δεν προηγηθεί η ελεύθερη εκλογή της προσωπικότητας. Διατήρησε ο δημιουργός την κυριότητα και ελευθερία του ανθρώπου και μετά την αποκοπή και την πτώση του απ αυτόν.

Κανένα μονοπάτι όμως δεν έχει νόημα εάν αυτά που μαθαίνουμε δεν τα εφαρμόζουμε στην πράξη

Κάποτε ζούσε ένας άνθρωπος που του άρεσε να ακούει τη διδασκαλία κάποιου σοφού, ποτέ όμως δεν έμπαινε στον κόπο να κάνει πράξη τα όσα άκουγε.

Όταν ο παπαγάλος του, ο οποίος μπορούσε να μιλάει καλά, τον ρώτησε πού πήγαινε κάθε μέρα, εκείνος απάντησε ότι επιθυμούσε να μάθει περισσότερα για τον Θεό και την ελευθερία. Αυτός ήταν και ο λόγος που πήγαινε να ακούσει τα λόγια του σοφού.

Ο παπαγάλος τότε τον έβαλε να ρωτήσει τον σοφό πώς θα μπορούσε κι εκείνος να απελευθερωθεί.

Θεομητορικό Σαρανταλείτουργο

Τι κάνει η παρακοή

Εις την Αγία Άννα, ζούσε ένας Γέροντας με τον υποτακτικό του, ο οποίος έκανε συχνά παρακοές. Ήτανε παραμονή μιας εορτής της Παναγίας.

«Γέροντα», λέει ο υποτακτικός, «θά πάω να ψαρέψω κανένα ψάρι, διότι της Παναγίας εορτή είναι αύριο. Τί θα φάμε;» «Παιδί μου», του λέει ο Γέροντας, «εδώ οι γείτονες μας ψαράδες είναι. Ώρες ψάρευαν και δεν πιάσανε ψάρια. Αν ήθελε η Παναγία να τρώγαμε ψάρια, θα έπιαναν, θα έφερναν και σε μας. Να μην πάς για ψάρεμα».

«Όχι, Γέροντα», ξαναλέει ο υποτακτικός, «εγώ θα πάω να ψαρέψω». «Μην πηγαίνεις», επαναλαμβάνει ο Γέροντας. 

Σε ποιον θα αφιερώσω την ημέρα μου;

Υπάρχουν στιγμές στην πνευματική μας ζωή που μας παίρνει ο κατήφορος… είτε από παρατεταμένη αμέλεια, είτε από την ψυχική μας διάθεση, είτε από εξωτερικούς παράγοντες, είτε από συνδυασμό πολλών παραγόντων.

Το ένα λάθος διαδέχεται το άλλο, τα πάθη διεγείρονται και οι αμαρτίες μάς γίνονται συνήθεια. Η Χάρις του Θεού απομακρυσμένη και ο Χριστός παραμελημένος. 

Έρχεται το σκοτάδι μέσα μας και ο διάβολος μάς ψιθυρίζει ασταμάτητα: ‘ Παράτα τα! Βλέπεις πως δεν μπορείς να είσαι χριστιανός; Ό,τι θέλω σε κάνω! Κι έλεγες πως θέλεις να γίνεις άγιος, τρομάρα σου…’

Τρίτη Α' Αὐγούστου 2023

 

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Κυριακή Ζ' Ματθαίου

Οι σωματικές και πνευματικές αισθήσεις 

Ο Χριστός, όπως διασώζεται στα Ευαγγέλια, έκανε πολλά θαύματα για να δείξη στους ανθρώπους ότι Αυτός είναι ο Μεσσίας που περίμεναν και ότι αυτά είναι προμηνύματα της νέας ζωής που έφερε στον κόσμο. Τα θαύματα ήταν απόδειξη της μεσσιανικής Του ιδιότητος, πέρα από την αγάπη που έδειχνε στους ανθρώπους που υπέφεραν από διάφορες ασθένειες, σωματικές και ψυχικές.

Στο σημερινό Ευαγγέλιο είδαμε δύο θαύματα που έκανε ο Χριστός. Το ένα είναι ότι θεράπευσε δύο τυφλούς οι οποίοι αμέσως απέκτησαν το φως των οφθαλμών τους και είδαν τα δημιουργήματα του Θεού. 

Το άλλο θαύμα είναι ότι θεράπευσε έναν κωφό που δεν άκουγε, και αυτή η κώφωση ήταν συνέπεια της δαιμονικής κατάστασης και δεν ήταν απλώς μια σωματική ασθένεια. Και στα δύο αυτά θαύματα βλέπουμε την θεραπεία δύο σωματικών αισθήσεων, της οράσεως και της ακοής.

Κυριακῇ 23 Ἰουλίου 2023 (Ζ' Ματθαῖου)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον

Κεφ. θ' : 27-35

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παράγοντι τῷ ᾿Ιησοῦ, ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ, κράζοντες καὶ λέγοντες· Ἐλέησον ἡμᾶς, Υἱὲ Δαυΐδ. Ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν, προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· Πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; Λέγουσιν αὐτῷ· Ναί, Κύριε. Τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, λέγων· Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν, γενηθήτω ὑμῖν. Καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί· καὶ ἐνεβριμήσατο αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς λέγων· Ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω. Οἱ δὲ ἐξελθόντες, διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ. Αὐτῶν δὲ ἐξερχομένων, ἰδοὺ προσήνεγκαν αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν, δαιμονιζόμενον· Καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου, ἐλάλησεν ὁ κωφός· καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι λέγοντες· Ὅτι οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ ᾿Ισραήλ. Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἔλεγον·

Η νηστεία κάνει τα σπίτια να προκόβουν

«Η νηστεία γεννᾶ τούς προφῆτες, δυναμώνει τούς δυνατούς. Ἡ νηστεία κάνει σοφούς τούς νομοθέτες· εἶναι τό καλό φυλαχτό τῆς ψυχῆς, ὁ πιστός σύντροφος τοῦ σώματος, τό ὅπλο γι᾿ αὐτούς πού ἀριστεύουν, τό γυμναστήριο γιά τούς ἀθλητές. 

Αὐτή ἀποκρούει πειρασμούς, αὐτή προετοιμάζει γιά τήν ἀπόκτηση εὐσέβειας· εἶναι σύντροφος τῆς νήψεως καί δημιουργός τῆς σωφροσύνης. Στούς πολέμους φέρεται μέ γεναιότητα, ἐν καιρῷ εἰρήνης διδάσκει τήν ἡσυχία. Ἁγιάζει τόν Ναζιραῖο καί τελειοποιεῖ τόν ἱερέα».

«Ἡ νηστεία ἔσβυσε τή δύναμη τῆς φωτιᾶς κι ἔφραξε τά στόματα τῶν λιονταριῶν. Ἡ νηστεία ἀνεβάζει τήν προσευχή στόν οὐρανό, μέ τό νά γίνεται τρόπον τινά ἡ φτερούγα στήν πορεία πρός τά ἄνω. 

Ο καρπός της νυχτερινής προσευχής και η δύναμη της ευχής (Θαυμαστή Αγιορείτικη διήγηση!)

– Δι’ ευχών των αγίων Πατέρων ημών…, η φωνή του Αφυπνιστή* αντήχησε μέσα στην παγωμένη νύχτα του χειμώνα και ταυτόχρονα ένας ρυθμικός χτύπος ακούστηκε στην πόρτα του κελλιού.

Ο μοναχός ξύπνησε. Κοίταξε γύρω του. Σκοτάδι απλώθηκε σ’ όλο το κελλί του. Η αμέλεια ρίχνει τα πρώτα βέλη της, για να λαβώσει τον αγωνιστή.

– «Είναι νωρίς ακόμη», του ψιθυρίζει. «Κοιμήσου λίγο να ξεκουραστείς και αργότερα με όρεξη… θα κάνεις τα πνευματικά σου».

Ο μοναχός όμως δε φαίνεται να συμφώνησε με το λογισμό.

– «Αμήν», απαντά αμέσως. Η πρώτη νίκη της νύχτας! Και ταυτόχρονα χαρά μεγάλη στον ουρανό. Οι άγγελοι χειροκρότησαν τον αγωνιστή. Αλλά ο δαίμονας της αμέλειας δεν αποθαρρύνεται.

Εὐλογητός εἶ Κύριε

Εὐλογητός εἶ Κύριε (Ψαλμ.118,12)

Ἡ κλῆσις τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας 

Ὁ ναός ἦταν γεμᾶτος ἀπό κόσμο. Εἶχε πεθάνει ὁ ἀρχιμανδρίτης Λαυρέντιος, ἄνθρωπος ἐκλεκτός καί φιλάνθρωπος, πολύ ἀγαπημένος ἀπ᾿ ὅλους καί εἶχαν ἔλθει νά τόν ἰδοῦν γιά τελευταία φορά. Τώρα εὑρισκόταν στό νεκροκράββατο, στήν μέση τῆς ἐκκλησίας καί οἱ μοναχοί ὁλόγυρά του.

Ἦλθε σιωπηλός καί ὁ Καθηγούμενος μέ θλιμμένο τό πρόσωπο γιά τόν ἀγαπητό του φίλο. Ἐπῆγε στό στασίδι του κι ἀμέσως ἕνας μεγάλος ἀριθμός ἀπό ἱερομονάχους καί διακόνους ἄρχισε τήν νεκρώσιμο ἀκολουθία.

Στό προσκέφαλο τοῦ κεκοιμημένου, ἕνας μοναχός πού φοροῦσε μανδύα καί καλυμμαύχι, ἄρχισε νά διαβάζη τό 17ο Κάθισμα: Μακάριοι οἱ ἄμωμοι οἱ ἐν ὁδῶ...».

Ταυτοχρόνως, ἀπό τόν δεξιό χορό ἀκούεται ἀργά καί σιγανά μία χαμηλή ψαλμωδία: «Εὐλογητός εἶ, Κύριε...». Σάν ἕνας ἀντίλαλος ἐπαναλαμβάνει ὁ ἄλλος χορός: «Εὐλογητός εἶ, Κύριε...».

Είναι σταλαγματιές

Να χαίρεστε όσα μας περιβάλλουν. Όλα μας διδάσκουν και μας οδηγούν στον Θεό. Όλα γύρω μας είναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. 

Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός. 

Η σκληρότητα του Προφήτη Ηλία & η τιμωρία του

Υπάρχει μία σπουδαία όσο και τολμηρή ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου περί του προφήτου Ηλία (MPG 56,583-586 [MPG = Migne,Patrologia Greaca, κλασική έκδοση πατερικών έργων, που θα βρείτε στις μεγάλες ενημερωμένες βιβλιοθήκες, πανεπιστημιακές, δημόσιες κ.λ.π.]). Την παραθέτω συντόμως.

Κατά την ομιλία αυτή, ο Θεός προσπάθησε πολύ να κάνει τον ζηλωτή προφήτη του επιεική και φιλάνθρωπο, χωρίς όμως... να το πετύχει. Η ομιλία παρουσιάζει τον Ηλία να απορεί για την αγάπη και την φιλανθρωπία του Θεού στους αποστάτες Ισραηλίτες, γιατί έβλεπε ότι με αυτήν δεν επέρχεται η διόρθωσή τους.

Πίστευε δε ότι η διόρθωση αυτή του λαού θα έλθει με μία τιμωρία, αυστηρή τιμωρία εναντίον του. Γι᾽ αυτό – όπως το παρουσιάζει η ομιλία του ιερού Πατρός – τόλμησε να παρουσιαστεί στον Θεό και να τον «δέσει» με όρκο να δώσει τιμωρία στους Ισραηλίτες, όπως την σκεπτόταν αυτός, και να μη λύσει την τιμωρία αυτή, αν δεν το πει ο ίδιος!... 

«Ει μη διά στόματός μου», είπε! Ο προφήτης Ηλίας ζήτησε από τον Θεό να δώσει ανομβρία στην γη για τρία έτη και έξι μήνες. Η ομιλία παρουσιάζει τον Θεό να «συνέχεται», να συμπιέζεται· από την μια μεριά ήθελε να ακούσει τον ζηλωτή του προφήτη Ηλία, αλλά και από την άλλη μεριά ευσπλαγχνιζόταν τον λαό για το κακό της ανομβρίας και της πείνας, που θα του συνέβαινε. 

Δύσκολα φεύγουν

Το θέλημα του Θεού, στο οποίο καλεί ο Απόστολος τον καθένα να φτάσει είναι η τέλεια κάθαρση από την αμαρτία, η ελευθερία από τα πάθη της ατιμίας και η απόκτηση της αρετής. 

Δηλαδή ο καθαρισμός και ο αγιασμός της καρδιάς, που γίνεται με τη μετοχή του Αγίου Πνεύματος, που το νιώθουμε μέσα μας. 

«Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν το Θεό», είπε ο Κύριος. 

Η θαυματουργή Εικών της Γλυκοφιλούσης

Ο Εικονομάχος αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Θεόφιλος είχε στην Σύγκλητο του ένα πατρίκιο, Συμεών ονόματι. Ο Συμεών είχε σύζυγο ευσεβεστάτη και Ορθοδοξάτη, την Βικτωρία.

Η ευσεβής Βικτωρία, είχε κρυμμένη στο Εικονοστάσι του μεγάρου της μια Εικόνα της Παναγίας, που την προσκυνούσε κρυφά. Δυστυχώς ο άνδρας της ήταν εικονομάχος.

– Βικτωρία, της είπε μια μέρα, αυτή την ελεεινή Εικόνα που προσκυνάς να την παραδώσωμε στις Αρχές. Οι διοικητές, ας την κάψουν και ας την κάμουν ό,τι θέλουν, διότι αν κάμουν έρευνα εδώ και την βρούν, τότε κινδυνεύουμε. Ο αυτοκράτωρ σ’ αυτό το ζήτημα είναι αμείλικτος.

– Εγώ, είπε η Βικτωρία, δεν φοβάμαι κανένα εκτός από τον Θεόν. Άφησέ με όμως να σκεφθώ απόψε τι θα πράξω. Το βράδυ εκείνο η Βικτωρία πήγε μπροστά στην εικόνα και είπε:

«Ποία πνευματική ὠφέλεια θά ἔχουν οἱ πιστοί ἀπό τό Μοναστῆρι;»

ΠΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ

Γέροντος Ἐφραίμ Φιλοθεΐτου

Ἡ ἱερά Μονή εἶναι τόπος προσευχῆς, νηστείας, ἐντεύξεως, λατρείας, μυστηρίων. Ἡ δυνατότητα τῶν πιστῶν νά ἔχουν πρόσβασι σ᾿ ἕνα τέτοιο τόπο δέν μπορεῖ παρά νά τούς ὠφελήση πνευματικά.

Οἱ μέν συνειδητοί χριστιανοί εὑρίσκουν εἰς τό Μοναστῆρι τήν εὐλάβεια, ἀγάπη, πίστι καί ἀγωνιστική διάθεσι πού χρειάζεται ὁ κάθε ἄνθρωπος στήν πρός τόν Θεό πορεία τοῦ σάν στήριγμα καί παραμυθία.

Οἱ δέ ἄσχετοι ἐπισκέπται, οἱ ἑλκυόμενοι ἀπό περιέργεια παρά ὁτιδήποτε ἄλλο, χάριτι Θεοῦ, θά προβληματισθοῦν, θά φωτισθοῦν, θά ἐκτεθοῦν σέ μιά ἄλλη προοπτική στά πράγματα καί ἴσως τελικά αὐτή τους ἡ ἐπίσκεψις γίνη σταθμός στή ζωή τους.

Ἐπιπροσθέτως, ὅλοι ἀναγνωρίζουμε σήμερα τήν δίψα τῶν νέων ἀνθρώπων γιά ἀξίες καί τρόπους ζωῆς πού ἀναστέλλουν τόν ὁλοκληρωτισμό τοῦ ὑλισμοῦ καί τοῦ καταναλωτισμοῦ. Οἱ νέοι καί οἱ νέες τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν πού χαρακτηρίζονται ἀπό ἁπλότητα, ἀγαθότητα, εἰλικρίνεια θά βροῦν στό Μοναστῆρι ὅ,τι τούς λείπει γιά νά ἑδραιώσουν καί νά δυναμώσουν τό φρόνημα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς Ὀρθοπραξίας.

Σαν καθαρό χρυσάφι

Πρέπει να πιστεύουμε ακράδαντα ότι κανείς δεν πειράζεται από τους δαίμονες χωρίς την παραχώρηση του Θεού και, επιπλέον, ότι καθετί, το οποίο προς στιγμήν μας φαίνεται θλιβερό ή δυσάρεστο, μας έχει σταλεί από ένα στοργικό Πατέρα, από ένα σπλαχνικό Γιατρό. 

Κι αυτό, αποκλειστικά και μόνο για την ωφέλειά μας. Έτσι, οι πειρασμοί συμβαίνουν στους ανθρώπους: 

α) για να δοκιμαστούν, ώστε να λάμψει η αρετή τους, όπως συνέβη με τους πειρασμούς του Αβραάμ, του Ιώβ και πολλών άλλων δικαίων· 

Είναι έξω από τον κόσμο

Ο Θεός είναι άπειρος, στην ουσία ακατάληπτος, απερίγραπτος, απερινόητος, υπέρ πάσαν θέσιν. 

Όπως εμείς κάνουμε ένα αντικείμενο και είμαστε έξω από αυτό, έτσι και ο Θεός είναι έξω από τον κόσμο που βλέπουμε, γιατί είναι δημιουργός του κόσμου. 

Καθώς το κτίσμα δεν μπορεί να καταλάβει τίποτε από εμάς, έτσι και η κτίση δεν μπορεί να καταλάβει από τον Θεό, παρά μόνον όσα ο ίδιος ο Θεός μας απεκάλυψε. 

Δεν είναι στις δικές μας δυνάμεις

Ας μην καυχόμαστε για κάτι που δεν είναι στις δικές μας δυνάμεις. Ο Κύριος έχει ρυθμίσει τις εποχές και τα χρόνια υπό τη δική Του εξουσία, Εκείνος τις ελέγχει. 

Ο Κύριος μόνον γνωρίζει αν αύριο θα είμαστε με τους ζώντες ή με τους νεκρούς. Ορισμένοι απεβίωσαν την παραμονή του γάμου τους· άλλοι κατέβηκαν στον τάφο την παραμονή της στέψεώς τους με βασιλικό διάδημα. 

Τά ἱερά λείψαvα

Πιστεύουμε πὼς τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ προσλαμβάνεται στήν Ἐκκλησία, γίνεται δοχεῖο τῆς ἄκτιστης θείας ἐνέργειας χριστοφόρο καί πνευματοφόρο: «οὐκ οἴδατε ὅτι τά σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστίν; ἤ οὐκ oἴδατε ὅτι τό σῶμα ὑμῶν ναός τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματος ἐστίν, οὗ ἔχετε ἀπό Θεοῦ, καί οὐκ ἐστὲ ἑαυτῶν;... δοξάσατε τόν Θεόν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καί ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ» (Α' Κορ. στ' 15-20). «Αὐτός δέ ὁ Θεός τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καί ὁλόκληρον ὑμῶν τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη. Πιστός ὁ καλῶν ὑμᾶς, ὅς καί ποιήσει» (Α' Θεσ. ε' 23-24).

Τό ἀνθρώπινο σῶμα ἐξυψώνεται μέσα στήν Ἐκκλησία καί ἔχει αἰώνιο προορισμό. Ὁ Χριστός θά «μετασχηματίσει», δηλαδή θά μεταμορφώσει τό ταπεινό μας σῶμα, ὥστε νά γίνει «σύμμορφον τῷ σώματι τῆς δόξης αὐτοῦ», νά λάβει τήν ἴδια μορφή πρός τό ἔνδοξο σῶμα τοῦ Κυρίου καί αὐτό θά γίνει κατά τή δευτέρα παρουσία, «μέ τήν ἐνέργειαν, μέ τήν ὁποία δύναται καί νά ὑποτάξει τά πάντα εἰς τόν ἑαυτόν Του» (Φιλιπ. γ' 21).

Ἡ δόξα τῶν ἁγίων λειψάνων ἀποτελεῖ προεικόνιση αὐτῆς τῆς νέας, τῆς δοξασμένης κατάστασης τοῦ σώματος. Ἡ τιμή ποὺ ἀποδίδεται σ' αὐτά στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀποτελεῖ ἀκόμη μαρτυρία τῆς πίστης μας στήν καθολική δόξα τοῦ ἀνθρώπου (Α' Θεσ. ε' 23-24).

Ἡ ἁγιαστική χάρη ἐκφράζεται στά ἱερά λείψανα μέ εὐωδία, γιά τήν ὁποία κάνει λόγο ἡ ἁγία Γραφή (Β' Κορ. β' 15. Πρβλ Ἠσ. ξστ' 14) καί ἐπιτελεῖ θαύματα (Δ/Β' Βασιλ ιγ' 20-21). 

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, ἡ κοινωνία τῶν Ἁγίων, ἡ μόνη ὁδός τῆς κατά Χάριν θεώσεως τῶν μετανοούντων. 

Ἡ πορεία τῆς ἀνορθώσεως διά τῆς μετανοίας, τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τήν δουλείαν τῶν παθῶν καί τῆς ἀσκήσεως διά τήν ἐργασίαν τῶν θείων ἐντολῶν, εἶναι πορεία τῶν ἁγίων καί θεουμένων ὑπάρξεων. 

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τονίζει τά ἑξῆς: «Ἐάν κάθε ἄνθρωπος δέν ἠμπορῇ νά φθάσῃ τούς Ἁγίους καί τά μεγάλα καί θαυμαστά ἐπιτεύγματα πού χαρακτηρίζουν τήν ζωήν των καί εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου ἀμίμητα, ἠμπορεῖ ὅμως καί πρέπει νά τούς ὁμοιάσῃ καί νά τούς ἀκολουθήσῃ εἰς τήν πορείαν τῆς ζωῆς των πρός τήν μετάνοιαν». 

Η πεταλούδα και η ψυχή

Μια μέρα ένας μαθητής αποφάσισε να προκαλέσει τον δάσκαλό του. Έτσι σκέφτηκε να του στήσει μια παγίδα. 

Έπιασε μια πεταλούδα και την κράτησε στη χούφτα του. Όταν θα πήγαινε στο δάσκαλο θα τον ρώταγε τι είχε στο χέρι του. Κι αν ο δάσκαλος το έβρισκε, τότε θα τον ρωτούσε εάν η πεταλούδα ήταν ζωντανή ή νεκρή. 

Στην περίπτωση που απαντούσε ότι η πεταλούδα ήταν ζωντανή, τότε θα έσφιγγε το χέρι του και θα τη σκότωνε και το αντίστροφο. Όταν είχαν μάθημα λοιπόν, πλησίασε τον δάσκαλο, μπροστά σε όλους τους υπόλοιπους μαθητές, έτεινε το χέρι προς το μέρος του και τον ρώτησε:

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

 

Κυριακή Δ’ Οικουμενικής Συνόδου: Να γίνουμε οι φωτεινοί οδοδείκτες στην Εκκλησία

 

Στη σημερινή Κυριακή μετά την εορτή της Αγίας Ευφημίας, όρισαν οι Άγιοι Πατέρες να εορτάζουμε την μνήμη των 630 πατέρων της εν Χαλκηδόνι Δ’ Οικουμενικής Συνόδου. Αγωνίστηκαν ενάντια στις αιρέσεις εκείνης της εποχής, για να υπερνικήσει, και πάλι, η ορθόδοξη διδασκαλία στην Εκκλησία.

Ο Χριστός, διά του ευαγγελιστή Ματθαίου, χαρακτηρίζει όλους τους πατέρες που υπερασπίστηκαν το ορθόδοξο δόγμα ως «φως του κόσμου» (Μτ. 5, 14). Ήταν το φως που φώτισε τον κόσμο. Ήταν οι φωτεινοί διδάσκαλοι του κόσμου και της Εκκλησίας.

Όμως, το «φως του κόσμου» καλούμαστε να γίνουμε και εμείς. Μάς καλεί ο Χριστός να ακολουθήσουμε όλους αυτούς τους θεοφόρους Πατέρες και να γίνουμε οι φωτεινοί οδοδείκτες μέσα στην κοινωνία, όπου θα φωτίσουμε και άλλους ανθρώπους.

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Αρκετές φορές ακούγεται από ορισμένους η φράση (ίσως για να δικαιολογήσουν τη δική τους άστατη ζωή), ότι καλά και άριστα τα λέει το Ευαγγέλιο, αλλά δεν εφαρμόζονται τα προστάγματά του…

Η Κυριακή όμως αυτή που ορίστηκε ως «Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Δ' Οικουμ. Συνόδου, μας δηλώνει ξεκάθαρα ότι όχι απλώς το Ιερό Ευαγγέλιο είναι εφαρμόσιμο, αλλά πλείστοι όσοι, αγωνίστηκαν, βίωσαν τα μηνύματά του και η αγάπη τους προς τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, τους ανέβασε στα καταπληκτικά ύψη της Πατρότητας. 

Πρόκειται για τους Αγίους αυτούς οι οποίοι αγωνίστηκαν σε δύσκολες εποχές να προσφέρουν ανόθευτο τον αυθεντικό αποκαλυπτικό λόγο στην κοινωνία της στρατευομένης μας Εκκλησίας.

Το να τολμά κάποιος να κάνει λόγο για της μεγάλες αυτές μορφές της Εκκλησίας, που ως «αστέρες πολύφωτοι» φωτίζουν τα σκότη της άγνοιας και της αμαρτίας, είναι σα να θέλει να αποδείξει πως το φως είναι αυτό που καταυγάζει και χαροποιεί τους υγιείς οφθαλμούς των ανθρώπων…

† Κυριακῇ 16 Ἰουλίου 2023 (Ἁγίων Πατέρων τῆς ἐν Χαλκηδόνι Δ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον

Κεφ. ε' : 14-19

Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ Μαθηταῖς· ῾Υμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου· οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον, ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι. Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν· Ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν, ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου, ἕως ἂν πάντα γένηται.

Χαρισματική Οδός

"Η πνευματική ζωή δεν είναι να αποκτήσω κάτι που δεν έχω, αλλά να ανακαλύψω αυτό που ήδη έχω, να ζωογονήσω μέσα μου αυτό που έλαβα από τον Θεό.

Αυτή είναι η δική μας νέκρα, το ότι δεν νοιώθομε, δεν είναι ζωντανό για μάς, αυτό που ήδη μας έχει δώσει ο Θεός. Ο Θεός εξετέλεσε το έργο του, εκπλήρωσε την αποστολή του καθ' ολοκληρίαν, την έφερε εις πέρας, έκανε τα πάντα. Εμπλούτισε, γέμισε την ζωή μας· δεν υπάρχει τίποτε άλλο που θα μπορέσει να χωρέσει η ζωή μας· μόνο που εμείς ζούμε χωρίς αυτό το πλήρωμα του Θεού. 

Πρέπει να τις εξουσιάζουμε

Όπως στην πλατειά και ευρύχωρη αυτή γη άλλα μεν ζώα είναι ημερότερα, άλλα δε αγριότερα, έτσι και στην έκταση της δικής μας ψυχής άλλες μεν σκέψεις είναι περισσότερο παράλογες και κτηνώδεις, άλλες δε περισσότερο θηριώδεις και άγριες. 

Πρέπει λοιπόν να τις εξουσιάζουμε και να τις κατανικούμε και να παραδίδουμε την εξουσία τους στην ορθή κρίση. Και πώς θα μπορέσει κανείς, θα πει κάποιος, να νικήσει τη θηριώδη σκέψη; Τί λες, άνθρωπε; 

«Προσοχή ἀπό τήν πνευματική νέκρωσι!»

Ὁ πνευματικά νεκρός δέ βλέπει τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, δέν ἀκούει τό λόγο του, δέν κάνει ἐλεημοσύνη, δέν πατάει στήν ἐκκλησία, ἡ καρδιά του εἶναι ἄδεια.

Αὐτούς τούς ἀνθρώπους ὁ Κύριος τούς ὀνομάζει νεκρούς. «Ἄφες τούς νεκρούς θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς», εἶπε στό Εὐαγγέλιο. Καί γιά τόν ἄσωτο πού ἐπέστρεψε εἶπε· «νεκρός ἦν καί ἀνέζησε». 

Κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει· Ἐσεῖς πού λατρεύατε τά εἴδωλα ἤσασταν «νεκροί τοῖς παραπτώμασι». Καί ἡ Ἀποκάλυψις λέει στόν ἀμετανόητο ἁμαρτωλό· «Οἶδά σου τά ἔργα», γνωρίζω τά ἔργα σου, «ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καί νεκρός εἶ», ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς ἀλλά εἶσαι νεκρός.

Ἡ Ἐκκλησία, ὁ χῶρος τῆς θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου

Ὅσοι θέλουν νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸν Χριστὸ καὶ διὰ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα γνωρίζουν ὅτι αὐτὴ ἡ ἕνωσις γίνεται στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ ἁγία μας Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Ἕνωσις ὄχι βέβαια μὲ τὴν Θεία οὐσία, ἀλλὰ μὲ τὴν θεωμένη ἀνθρώπινη φύσι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἕνωσις ὅμως αὐτὴ μὲ τὸν Χριστὸ δὲν εἶναι ἐξωτερική, οὔτε ἁπλῶς ἠθική.

Δὲν εἴμαστε ὀπαδοὶ τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἴσως οἱ ἄνθρωποι εἶναι ὀπαδοὶ ἑνὸς φιλόσοφου ἢ ἑνὸς διδασκάλου. Εἴμαστε μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, τὸ πραγματικὸ καὶ ὄχι τὸ ἠθικό, ὅπως λανθασμένα ἔγραψαν μερικοὶ θεολόγοι μὴ ἐμβαθύνοντας στὸ πνεῦμα τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστὸς μᾶς παίρνει, τοὺς Χριστιανούς, παρὰ τὴν ἀναξιότητα καὶ τὴν ἁμαρτωλότητά μας, καὶ μᾶς ἐνσωματώνει στὸ σῶμα Του. Μᾶς κάνει μέλη Του. Καὶ γινόμαστε πραγματικὰ μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὄχι ἠθικά. Ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «μέλη ἐσμὲν τοῦ σώματος αὐτοῦ, ἐκ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ καὶ ἐκ τῶν ὀστέων αὐτοῦ» (Ἐφεσ. ε´ 30).

Συλλογή Αποφθεγμάτων-Από τη διδασκαλία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Η μετάνοια χωρίς ελεημοσύνη είναι νεκρή και χωρίς φτερά.

Όποιος ελεεί το φτωχό δανείζει το Θεό, με βέβαιη επιστροφή του δανείου του.

Ο πλούσιος μπορεί να δικαιωθεί με την ελεημοσύνη, αλλά και ο φτωχός με τη υπομονή.

Ἡ θέωσις δυνατή διά τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ

Στὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ πετύχει τὴν θέωση, ἐπειδὴ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἄκτιστος. Ὁ Θεὸς δὲν εἶναι μόνο οὐσία, ὅπως νομίζουν οἱ Δυτικοί, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἐνέργεια. Ἐὰν ὁ Θεὸς ἦταν μόνο οὐσία, δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ ἑνωθοῦμε, νὰ κοινωνήσουμε μαζί Του, διότι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι φοβερὴ καὶ ἀπρόσιτη στὸν ἄνθρωπο, κατὰ τὸ «οὐ γὰρ μὴ ἰδῆ ἄνθρωπος τὸ πρόσωπόν μου καὶ ζήσεται» (Ἐξ. λγ´, 20).

Ἂς ἀναφέρουμε ἕνα κάπως σχετικὸ παράδειγμα ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα. Ἂν πιάσουμε ἕνα ἡλεκτρικὸ καλώδιο γυμνό, θὰ πεθάνουμε. Ὅταν ὅμως ἑνώσουμε μία λάμπα στὸ καλώδιο, φωτιζόμαστε. Τὴν ἐνέργεια τοῦ ἡλεκτρικοῦ ρεύματος τὴν βλέπουμε, τὴν χαιρόμαστε, μᾶς βοηθεῖ. Τὴν οὐσία του δὲν μποροῦμε νὰ τὴν πιάσουμε. Κάτι παρόμοιο, ἂς μᾶς ἐπιτραπεῖ νὰ ποῦμε, συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ἄκτιστο ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

Ἐὰν θὰ μπορούσαμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὴν οὐσία τοῦ Θεοῦ, θὰ γινόμασταν καὶ ἐμεῖς κατ᾿ οὐσίαν θεοί. Δηλαδή, ὅλα θὰ γινόντουσαν θεοί, θὰ ὑπῆρχε μία σύγχυσις, καὶ τίποτε δὲν θὰ ἦταν οὐσιαστικὰ θεός. Ὅτι πιστεύουν μὲ λίγα λόγια στὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες, π.χ. στὸν Ἰνδουισμό, ὅπου ὁ θεὸς δὲν εἶναι προσωπικὴ ὕπαρξις, ἀλλὰ συγκεχυμένη δύναμις σκορπισμένη σ᾿ ὅλον τὸν κόσμο, καὶ στοὺς ἀνθρώπους καὶ στὰ ζῶα καὶ στὰ πράγματα (Πανθεϊσμός).

Ἐὰν πάλι ὁ Θεὸς εἶχε μόνο τὴν ἀμέθεκτη θεία οὐσία χωρὶς τὶς ἐνέργειές Του, θὰ παρέμενε ἕνας θεὸς αὐτάρκης, κλεισμένος στὸν ἑαυτό του, ἀκοινώνητος στὰ πλάσματά του.

Ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ Θεοῦ αἰτία τῆς θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου

Λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο θεό. Δὲν θὰ μποροῦσε ὁ ἄνθρωπος νὰ πετύχει τὴν θέωση ἂν ὁ Θεὸς δὲν εἶχε σαρκωθεῖ.

Στοὺς πρὸ Χριστοῦ χρόνους ἀνεφάνησαν πολλοὶ σοφοὶ καὶ ἐνάρετοι ἄνθρωποι. Γιὰ παράδειγμα, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν φθάσει σὲ ἀρκετὰ ὑψηλὰ μέτρα φιλοσοφίας περὶ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ περὶ τοῦ Θεοῦ. Ἡ φιλοσοφία τους μάλιστα περιεῖχε σπέρματα ἀληθείας, τὸν λεγόμενο "σπερματικὸ λόγο". 

Ἦσαν ἄλλωστε πολὺ θρησκευτικοὶ ἄνθρωποι, δὲν ἦσαν καθόλου ἄθεοι, ὅπως προσπαθοῦν νὰ τοὺς παρουσιάσουν μερικοὶ σύγχρονοι ποὺ δὲν γνωρίζουν καλὰ τὰ πράγματα. Δὲν γνώριζαν βεβαίως τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἦσαν εἰδωλολάτρες, ὅμως ἦσαν πολὺ εὐλαβεῖς, θεοφοβούμενοι. Γι᾿ αὐτὸ ὅσοι παιδαγωγοί, δάσκαλοι ἢ πολιτικοὶ καὶ πολιτειακοὶ ἄρχοντες, ἀσυνεπεῖς πρὸς τὶς μνῆμες τοῦ γένους τῶν Ἑλλήνων ἐπιχειροῦν νὰ βγάλουν ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ μας τὴν πίστη του πρὸς τὸν Θεό, χωρὶς μάλιστα καὶ τὴν συγκατάθεσή του, αὐτοὶ ἀποτολμοῦν μίαν «ὕβριν», μὲ τὴν ἀρχαία σημασία τῆς λέξεως. 

Να προσεύχεσαι κάθε φορά...

Όταν δέχεσαι το ψωμί, να αποδίδεις την ευχαριστία σ’ Αυτόν που το έδωσε. Όταν με οίνο στηρίζεις την ασθένεια του σώματος, να θυμάσαι Αυτόν που σου παρέχει το δώρο για να ευφραίνεται η καρδιά και να καταπραΰνονται οι ασθένειες.

Πέρασε η ανάγκη των φαγητών; Η μνήμη όμως του Ευεργέτη να μην παρέλθει. Κάθε φορά που φοράς τον χιτώνα να ευχαριστείς Αυτόν που σου τον έδωσε. Όταν ντύνεσαι το ρούχο, να αυξήσεις την αγάπη στον Θεό, ο οποίος μας χάρισε κατάλληλα σκεπάσματα και για τον χειμώνα και για το καλοκαίρι, τα οποία και τη ζωή μας προφυλάσσουν και την ασχήμια καλύπτουν.

Τι είναι η άσκηση;…η νηστεία, η μελέτη, η νοερά προσευχή;…

Τί νόημα έχει η αγρυπνία για τον μοναχό και για τον κάθε πιστό; Γιατί αγρυπνώ την νύχτα; Διότι με την αγρυπνία μου κάθομαι ενώπιον του Θεού. Μάλιστα για τους ασκητές, η αγρυπνία ως επί το πλείστον ήταν μία ορθοστασία, μία στάσις και όχι ένα κάθισμα· ήταν μία πάλη συνεχής, ένα πήγαινε-έλα. 

Μερικοί δε, για να κάνουν αυστηρότερη την άσκησί τους, στέκονταν όρθιοι στον ίδιο τόπο, για να κουρασθούν. Στήνομαι λοιπόν και εγώ όρθιος ενώπιον του Θεού. Και όσο πιο αόρατος είναι για μένα ο Θεός, τόσο μεγαλύτερη σημασία έχει η άσκησίς μου.

Τι είναι η νηστεία μου; Δεν είναι τίποτε άλλο, παρά απόδειξις ότι παρίσταμαι ενώπιον του Θεού και τον προσδοκώ, χωρίς να περιμένω πότε θα μου χτυπήση την πόρτα· εάν κάνω κάτι τέτοιο, θα πέσω σε πλάνη. Προσμονή μου και συνάντησίς μου με τον Θεόν είναι η πείνα μου, η αίσθησις της κενότητος του στομάχου μου, ο κόπος που καταβάλλω.

Ἑρμηνεία τῆς Θείας Λειτουργίας ( μέρος β΄ )

[ ... ]

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Δοξολογία

«Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος…». Μ᾿ αὐτὴ τὴ δοξολογία ἀρχίζει ὁ ἱερέας τὴ Λειτουργία. Γιατὶ καὶ οἱ εὐγνώμονες δοῦλοι τὸ ἴδιο κάνουν ὅταν παρουσιάζονται στὸν κύριό τους. Πρῶτα-πρῶτα δηλαδὴ τὸν ἐγκωμιάζουν, κι ἔπειτα τὸν παρακαλοῦν γιὰ τὶς δικές τους ὑποθέσεις.

Εἰρηνικά

Καὶ ποιὰ εἶναι ἡ πρώτη αἴτηση τοῦ ἱερέα; «Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης καὶ τῆς σωτηρίας τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Λέγοντας εἰρήνη, δὲν ἐννοεῖ μόνο τὴ μεταξύ μας εἰρήνη, ὅταν δηλαδὴ δὲν μνησικακοῦμε ἐναντίον κανενός, ἀλλὰ καὶ τὴν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἑαυτούς μας, ὅταν δηλαδὴ ἡ καρδιά μας δὲν μᾶς κατηγορεῖ γιὰ τίποτα. Τὴν ἀρετὴ τῆς εἰρήνης, βέβαια, τὴν ἔχουμε πάντοτε ἀνάγκη, μὰ ἰδιαίτερα τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, γιατὶ χωρὶς αὐτὴν κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ προσευχηθεῖ σωστὰ καὶ νὰ ἀπολαύσει κάποιο καλὸ ἀπὸ τὴν προσευχή του.

Στὴ συνέχεια παρακαλοῦμε γιὰ τὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὸ κράτος καὶ τοὺς ἄρχοντες, γιὰ ὅσους βρίσκονται σὲ κινδύνους, γιὰ ὅλους γενικὰ τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ δὲν προσευχόμαστε μόνο γιὰ ὅ,τι ἐνδιαφέρει τὴν ψυχή, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ ἀναγκαῖα ὑλικὰ ἀγαθὰ – «ὑπὲρ εὐκρασίας ἀέρων, εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς…». Γιατὶ ὁ Θεὸς εἶναι ὁ αἴτιος καὶ χορηγὸς ὅλων, καὶ σ᾿ Αὐτὸν μόνο πρέπει νὰ ἔχουμε στραμμένα τὰ βλέμματά μας.

Να μην ανακατευόμαστε

Σε κάθε έργο μας πρέπει να προσέχουμε πως το λέμε και τι λέμε. Η σκέψη μας να είναι πάντοτε προσηλωμένη στο πως θα ευαρεστήσουμε τον Θεό και να μην επιθυμούμε κανένα πράγμα περισσότερο από τον Θεό. 

Ἑρμηνεία τῆς Θείας Λειτουργίας

Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ἐκ τῆς ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

Η ΘΕΙΑ Λειτουργία ἀποτελεῖ τὸ κέντρο τῆς ὀρθόδοξης λατρείας. Εἶναι τὸ μεγαλύτερο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας μας, τὸ μυστήριο τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ἀνάμεσά μας. Γι᾿ αὐτὸ καὶ παραμένει πάντα ἡ μοναδικὴ ἐλπίδα ἀληθινῆς ζωῆς γιὰ τὸν ἄνθρωπο.

Στὸν πνευματικὸ χῶρο τῆς θείας Λειτουργίας μᾶς εἰσάγει ἀριστοτεχνικὰ ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, μεγάλος μυστικὸς θεολόγος καὶ κορυφαῖος θεωρητικὸς της λειτουργικοπνευματικῆς ζωῆς, ὁ σημαντικότερος ἐκπρόσωπος τοῦ ὀρθόδοξου ἀνθρωπισμοῦ τοῦ 14ου αἰῶνα.

Γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη γύρω στὰ 1322. Ἀνατράφηκε χριστιανικὰ ἀπὸ τὴν εὐσεβῆ μητέρα του, ποὺ μετὰ τὴ χηρεία της (1363) ἔγινε μοναχή, διδάχθηκε τὰ ἐγκύκλια γράμματα ἀπὸ τὸν λόγιο θεῖο του Νεῖλο Καβάσιλα, ποὺ ἀργότερα ἀναδείχθηκε σὲ μητροπολίτη Θεσσαλονίκης (1361-1363), καὶ καλλιεργήθηκε πνευματικὰ μέσα στοὺς ἡσυχαστικοὺς κύκλους τῆς γενέτειράς του, ποὺ διευθύνονταν ἀπὸ τὸ μαθητὴ τοῦ ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτη Ἰσίδωρο, τὸν κατοπινὸ οἰκουμενικὸ πατριάρχη (1347-1349).

Γιὰ ἑφτὰ περίπου χρόνια (1335-1342) σπούδασε στὴν Κωνσταντινούπολη φιλοσοφία, θεολογία, ρητορική, νομική, μαθηματικὰ καὶ ἀστρονομία.

Στὴν πατρίδα του ξαναβρέθηκε στὰ χρόνια της ἐπαναστάσεως καὶ κυριαρχίας τῶν Ζηλωτῶν (1342-1349), παίρνοντας ἐνεργὸ μέρος στὶς πολιτικὲς ζυμώσεις, καθὼς καὶ στὰ 1363-1364 γιὰ οἰκογενειακὲς ὑποθέσεις. Τὸ ὑπόλοιπο καὶ μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς του τὸ πέρασε στὴ Βασιλεύουσα, ὅπου, πέρα ἀπὸ τὴν ἐνασχόλησή του μὲ τὰ κοινὰ πράγματα -κοντὰ στ᾿ ἄλλα διετέλεσε καὶ σύμβουλος τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη ΣΤ´ Καντακουζηνοῦ (1347-1355)-, ἐπιδόθηκε σὲ περαιτέρω μελέτες καὶ στὴ συγγραφή. Τελικά, πάντως, ἀποσύρθηκε ἀπὸ τὰ ἐγκόσμια καί, καθὼς φαίνεται, ἔγινε μοναχός, ἴσως καὶ κληρικός. Κοιμήθηκε εἰρηνικὰ μετὰ τὸ 1391, πιθανότατα στὴ μονὴ τῶν Μαγγάνων.