Αββά Δωροθέου – επιστολές σε αδελφούς που βρίσκονται σε πειρασμό
Επιστολή Η´
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΔΟΚΙΜΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
— Πρώτα-πρώτα, παιδί μου, δεν γνωρίζουμε τον τρόπο που οικονομεί ο Θεός τη ζωή μας και οφείλουμε να Του παραδίνουμε τον εαυτό μας να τον κυβερνήσει —πράγμα που οφείλουμε ακριβώς να κάνουμε και σ᾽ αυτήν την περίσταση.
Γιατί θα δυσκολευτείς, αν θελήσεις να κρίνεις με ανθρώπινα κριτήρια όσα σου συμβαίνουν αντί ν’ αφήσεις στο Θεό κάθε μέριμνά σου. Πρέπει λοιπόν, όταν σε περικυκλώνουν θλιβεροί και πιεστικοί λογισμοί, να κραυγάζεις στο Θεό:
«Κύριε, οικονόμησε αυτήν την υπόθεση, όπως Συ θέλεις και όπως γνωρίζεις»1. Γιατί πολλά θέματα τα τακτοποιεί η Πρόνοια του Θεού διαφορετικά απ’ ό,τι νομίζουμε ή ελπίζουμε. Και οι ελπίδες που τρέφαμε για μερικά πράγματα, από την πείρα αποδείχτηκαν λαθεμένες.
Με λίγα λόγια, πρέπει να δείχνεις μακροθυμία την ώρα του πειρασμού και να προσεύχεσαι και να μην προσπαθείς ή να νομίζεις ότι με ανθρωπίνους λογισμούς, όπως είπα, θα ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς.
Ο αββάς Ποιμένας επειδή τα γνώριζε αυτά, έλεγε ότι η εντολή «να μη μεριμνήσεις για την αυριανή ημέρα»2 (Ματθ. 6, 34) απευθυνόταν σ’ όσους βρίσκονται σε πειρασμό. Αν λοιπόν, παιδί μου, πιστεύεις ότι αυτά είναι αληθινά, εγκατάλειψε κάθε δικό σου λογισμό —και αν ακόμα είναι συνετός— και κράτησε την ελπίδα σου στο Θεο.
Σ’ Αυτόν που δίνει περισσότερα από όσα Του ζητάμε ή μπορούμε να φανταστούμε (Εφ. 3, 20). Θα μπορούσα να σου απαντήσω σ’ όλα όσα είπες, αλλά δεν θέλω να έλθω σε αντίθεση ούτε με σένα ούτε με τον ίδιο τον εαυτό μου. Το μόνο που λέω είναι να στερεωθείς στην οδό που οδηγεί στην ελπίδα του Θεού. Γιατί αυτή η οδός είναι η πιο ασφαλής και η πιο αμέριμνη. Ο Θεός μαζί σου.
Επιστολή Θ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Να θυμάσαι, παιδί μου, αυτόν που είπε ότι «δια μέσου πολλών θλίψεων θα μπούμε στη Βασιλεία των Ουρανών» (Πραξ. 14, 22), χωρίς να καθορίζει το είδος των θλίψεων, αλλά είπε αόριστα: «δια μέσου πολλών θλίψεων». Και έτσι, αν έχεις αμαρτίες, να υπομένεις ο,τι σου συμβαίνει με ευχαριστιακή διάθεση και επίγνωση, σαν να ήταν κάτι πολύ ευχάριστο.
Αν όμως δεν έχεις αμαρτίες, να υπομένεις τον πειρασμό σαν κάτι που σε καθαρίζει από τα πάθη ή σου γίνεται αφορμή να κερδίσεις τη Βασιλεία των Ουρανών. Ο φιλάνθρωπος και φιλόψυχος Θεός, που επιτίμησε τον άνεμο και τη φουρτουνιασμένη θάλασσα και τη γαλήνεψε, να επιτιμήσει και τον πειρασμό σου, παιδί μου, και να σου δώσει ευρύτητα πνεύματος για να γνωρίσεις τις κακουργίες του εχθρού. Αμήν.
Επιστολή Ι´
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΣΕ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΦΟΡΕΣ
— Σε παρακαλώ, παιδί μου, να υπομένεις και να ευχαριστείς για τις συμφορές που σου συμβαίνουν εξαιτίας της αρρώστιας, σύμφωνα μ’ εκείνον που λέει: «Όλα όσα σου συμβαίνουν, να τα δέχεσαι σαν καλά», για να εκπληρωθεί σε σένα, παιδί μου, ο σκοπός της Θείας Προνοίας σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Παρε λοιπόν κουράγιο και δυνάμωσε, με τη Χάρη του Θεού και την «οικονομία» Του για σένα. Ο Θεός μαζί σου.
Επιστολή ΙΑ´
ΣΕ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
— Ο Χριστός ας σου χαρίσει την ειρήνη Του, αδελφέ μου. Προσπάθησε να πείσεις το λογισμό σου, ότι οπωσδήποτε εσύ έδωσες αφορμή στον πειρασμό, έστω και αν προς το παρόν δεν μπορείς να βρεις για ποια αιτία σου συνέβη. Κατηγόρησε τον εαυτόν σου, υπόμεινε και προσευχήσου. Και έχω εμπιστοσύνη στην ευσπλαχνία του αγαθού Δεσπότου Χριστού, ότι θα διώξει τον πειρασμό. Ο Απόστολος Παύλος είπε: «Η ειρήνη του Θεού, που ξεπερνάει κάθε ανθρώπινο νου, θα φρουρήσει την καρδιά σας» (Φιλ. 4, 7).
Επιστολή ΙΒ'
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Μη σου φαίνεται παράξενο, παιδί μου, εφόσον βρίσκεσαι στην οδό που οδηγεί στο Θεο, αν πολλές φορές πέφτεις πάνω σε αγκάθια και σβώλους και άλλοτε σε ομαλό έδαφος. Γιατί όσοι αγωνίζονται, άλλοτε πέφτουν, άλλοτε νικούν.
Ο Μέγας Ιωβ είπε: «Τι άλλο είναι η ζωη του ανθρώπου πάνω στη γη, παρά μια συνεχής δοκιμασία»; (Ιωβ 7, 1). Και κάποιος άλλος άγιος είπε: «Άνθρωπος που δεν γεύτηκε πειρασμό, δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τις αρετές του» (Σοφ. Σειρ. 34, 10: Ιακώβ. 1, 12). Γιατί καθώς ασκούμαστε στην πίστη πειραζόμαστε, για να δοκιμαστούμε και να μάθουμε να πολεμάμε.
Ο Κύριος είπε: «Πρέπει να περάσετε μέσα από πολλές θλίψεις, για να μπείτε στη Βασιλεία των Ουρανών» (Πραξ. 14, 22),. Ας είναι λοιπόν βοηθός σας σε ο,τι συναντάτε, η ελπίδα του καλού τέλους.
Και ο Άγιος Απόστολος, θέλοντας να μας προετοιμάσει για ν’ αποκτήσουμε υπομονή, λέει: «Είναι αξιόπιστος ο Θεός που σας υποσχέθηκε ότι δεν θα σας αφήσει να πειραστείτε περισσότερο απ’ όσο μπορείτε, αλλά μαζί με τον πειρασμό θα φέρει και το ξεπέρασμά του, ώστε να μπορείτε να τον σηκώσετε» (Α´ Κορ. 10, 13).
Και ο Κυριος μας, η πραγματική Αλήθεια που λέει: «Σ’ αυτόν τον κόσμο θα δοκιμάσετε θλίψεις, αλλά έχετε θάρρος, εγώ νίκησα τον κόσμο» (Ιωάν. 16, 23), ας είναι η παρηγοριά σου. Αυτά να μελετάς, αυτά να τηρείς. Να ζεις με τη μνήμη του Κυρίου, και η αγαθότητά Του, θα σε βοηθάει σε όλα, παιδί μου, γιατί είναι ελεήμονας και γνωρίζει την αδυναμία μας. Αυτός θα επιτιμήσει τα κύματα και θα ξαναφέρει γαλήνη στην ψυχή σου με τις ευχές των Αγίων Του.
Επιστολή ΙΓ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Όπως ακριβώς οι σκιές ακολουθούν τα σώματα, έτσι και οι πειρασμοί τις εντολές του Θεού. Γιατί, όπως λέει ο Μεγας Αντώνιος3, όποιος δεν γεύτηκε πειρασμούς, δεν θα μπει στη Βασιλεία των Ουρανών.
Μην απορήσεις λοιπόν, παιδί μου, αν συναντήσεις θλίψεις και πειρασμούς, ενώ ζητάς συμβουλές για τη σωτηρία της ψυχής σου. Αλλά να υπομένεις ατάραχα και να προσεύχεσαι, ευχαριστώντας τον Θεο, που αξιώνεσαι να πειραστείς, για χάρη της εντολής του Θεού, για να γυμναστεί και να δοκιμαστεί η ψυχή σου. Ο αγαθός Θεός να σου χαρίσει πνευματική αγρύπνια και υπομονή στον καιρό του πειρασμού.
Επιστολή ΙΔ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Πολύ καλά εννόησε ο Αββάς Ποιμένας ότι η εντολή να μη μεριμνήσει κανείς για την επόμενη ημέρα, έχει δοθεί σε άνθρωπο που βρισκόταν σε πειρασμό. Και το «άφησε στο Θεο τη μέριμνα για σένα» (Ψαλ. 54, 23) στο ίδιο αποτέλεσμα οδηγεί.
Απομακρύνσου λοιπόν, παιδί μου, από τους ανθρώπινους λογισμούς και κράτησε την ελπίδα σου στο Θεο, που κάνει πολύ περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε. Και η ελπίδα στο Θεο θα σε αναπαύσει. Ο Κυριος να σε βοηθήσει, παιδί μου, με την ευχή των αγίων. Πρέπει λοιπόν ν’ απομακρυνόμαστε από τέτοιου είδους λογισμούς, γιατί δεν είμαστε βέβαιοι, αν αύριο ζούμε.
Επιστολή ΙΕ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Είμαστε δημιουργήματα του αγαθού και φιλάνθρωπου Θεού που είπε: «Ζω εγώ, λέει Κυριος, και δεν επιθυμώ το θάνατο του αμαρτωλού, αλλά θέλω να μετανοήσει και να ζήσει» (Εξ. 33, 11). Και πάλι: «Δεν ήρθα να καλέσω σε μετάνοια τους δικαίους, αλλά τους αμαρτωλούς» (Ματθ. 9, 13).
Αν λοιπόν είναι έτσι, και έτσι πιστεύουμε, ας αφήσουμε στον Κυριο κάθε μέριμνα, για μας και τη ζωη μας, και Αυτός θα μας διαθρέψει (Ψαλ. 54, 23), δηλαδή θα μας σώσει. Γιατί Αυτός ενδιαφέρεται για μας. Αυτός να παρηγορήσει και την καρδιά σου, παιδί μου, με τις ευχές των αγίων.
Επιστολή ΙΣΤ´
ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΔΕΛΦΟ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΕΣΤΕΡΟ, ΠΟΥ ΤΟΝ ΒΑΣΑΝΙΖΑΝ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΛΟΓΙΣΜΟΙ, ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥΣΑΝ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ
— Στο Όνομα του Ιησού Χριστού. Αδελφέ μου, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα πάνω στον αδελφό μας. Γιατί το κακό που έγινε πρέπει να το ξεπεράσουμε και να το καταπιούμε με αγάπη.
Κανείς δεν μπορεί να πει στον πλησίον: «Γιατί δεν με αγαπάς;» Αλλά αυτός πρέπει με πράξεις αγάπης να ελκύει τον πλησίον και να τον προκαλεί να τον αγαπήσει.
Σχετικά δε με τις σωματικές και υλικές ανάγκες, αν κάποιος είναι άξιος ν’ αναπαυτεί, ακόμα και σε καρδιά Σαρακηνών δίνει πληροφορία ο Θεός να τον ελεήσουν ανάλογα με τις ανάγκες του. Αν όμως δεν είναι άξιος ή δεν είναι για το συμφέρον της ψυχής του να παρηγορηθεί στον καιρό της δοκιμασίας του, τότε και αν ακόμα δημιουργήσει καινούριο ουρανό και καινούρια γη, δεν θα βρει ανάπαυση4.
Πάνω σ’ αυτό που λες, ότι δηλαδή δίνεις βάρος στους αδελφούς, είναι σαν να ομολογείς το δικαίωμά σου. Γιατί κανένας δεν μπορεί να πει ότι βαραίνει τον πλησίον του, που θέλει να σωθεί, όταν του δίνει την ευκαιρία να εκτελέσει την εντολή του Θεού. Όποιος μισεί όσους τον προσβάλλουν, μισεί την πραότητα. Όποιος αποφεύγει αυτούς που τον στενοχωρούν, αποφεύγει την ανάπαυσή του «εν Χριστώ». Ο φιλάνθρωπος Θεός να μας σκεπάσει με τη Χαρη Του, παιδί μου, με τις ευχές των αγίων. Αμήν.
Σημειώσεις:
1. «Ηρώτησάν τινες τον Αββάν Μακάριον, λέγοντες• Πως οφείλομεν προσεύχεσθαι; Λεγει αυτοίς ο γέρων• Ουκ έστι χρεία βατολογείν, αλλ’ εκτείνειν τας χείρας, και λέγειν• Κυριε, ως θέλεις και ως οίδας, ελέησον. Εαν δε επίκειται πόλεμος• Κυριε, βοήθει• Και Αυτός οίδε τα συμφέροντα, και ποιεί μεθ’ ημών έλεος».
(Αβ. Μακ. P.G. 65, 2696).
2. «Ηρωτήθη ο Αββάς Ποιμήν, ότι εις τίνα έρχεται ο λόγος ο γεγραμένος, ότι, «Μη φροντίσητε περί της αύριον». Λεγει αυτώ ο γέρων: Προς άνθρωπον όντα εν πειρασμώ και ολιγωρούντα ερρήθη, ίνα μη φροντίση λέγων: Ποσον χρόνον έχω εν τω πειρασμώ τούτω; αλλά μάλλον λογίσηται, λέγων καθ’ εκάστην το σήμερον».
(Αβ. Ποιμ. P.G. 65, 353Ψ).
3. «Ουδείς απείραστος δυνήσεται εισελθείν εις την βασιλείαν των ουρανών. Έπαρον γαρ, φησί, τους πειρασμούς, και ουδείς ο σωζόμενος».
(Αβ. Αντ. P.G. 65, 77A)
4. Αβ. Ποιμ. P.G. 65, 333.
(Από το βιβλίο «Αββά Δωροθέου Έργα Ασκητικά.»,
Εκδ. «ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ», Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Καρέας, 2000)
