Απόσπασμα Λόγου εις την Προσευχήν
Προςευχή σωφροσύνης εστί φυλακτήριον, θυμού παιδαγωγία, τύφου καταστολή, μνησικακίας καθάρσιον, φθόνου καθαίρεσις, αδικίας αναίρεσις, ασεβείας επανόρθωσις.
Προςευχή σωμάτων εστίν ισχύς, οικίας ευθηνία, πόλεως ευνομία, βασιλείας κράτος, πολέμου τρόπαιον, ειρήνης ασφάλεια, των διεστώτων συναγωγή, των συνεστώτων διαμονή. . .
Προςευχή παρθενίας εστί σφραγίς, γάμου πίστις, οδοιπόροις όπλον, κοιμωμένων φύλαξ, εγρηγορότων θάρσος, γεωργών ευφορία, ναυτιλλομένων σωτηρία.
Προςευχή κρινομένων συνήγορος, δεδεμένων άνεσις, κεκμηκότων ανάπαυσις, λυπουμένων παραμυθία, χαιρόντων θυμηδία, πενθούντων παράκλησις, γαμούντων στέφανος, γενεθλίων εορτή, αποθνησκόντων εντάφιον.
Προςευχή θεού ομιλία, των αοράτων θεωρία, των επιθυμουμένων πληροφορία, των αγγέλων ομοτιμία, των καλών προκοπή, των κακών αποτροπή, των αμαρτανομένων διόρθωσις, των παρόντων απόλαυσις, των ελπιζομένων υπόστασις.
Προςευχή τω μεν Ιωνά το κήτος οίκον εποίησεν, τον δε Εζεκίαν εκ των πυλών του θανάτου προς την ζωήν επανήγαγεν, τοις δε τρισί νέοις, εις πνεύμα δροσώδες την φλόγα έτρεψεν, και τοις Ισραηλίταις κατά των Αμαληκιτών ανέστησε τρόπαιον, και τας εκατόν ογδοήκοντα και πέντε των Ασσυρίων χιλιάδας, μια νυκτί, τη αοράτω ρομφαία κατέστρωσεν.
Και μυρία προς τούτοις έστιν ευρείν εκ των ήδη γεγενημένων τα υποδείγματα δι ὧν φανερόν γίνεται, το μηδέν της προςευχής είναι των κατά την ζωήν τιμίων ανώτερον.
Αλλά καιρός αν είη προς αυτήν ήδη την προςευχήν ασχοληθήναι. Μάλλον δε μικρόν έτι προςθώμεν τω λόγω, ότι πολλών και παντοδαπών αγαθών παρά της θείας χάριτος ημίν υπαρξάντων εν τούτο προς αντίδοσιν ων ειλήφαμεν έχομεν, το δια προςευχής τε και ευχαριστίας τον ευεργέτην αμείβεσθαι.
«…Η προσευχή είναι φύλακας της σωφροσύνης, χαλιναγωγεί τον θυμό, καταστέλλει την υπερηφάνεια, καθαρίζει από τη μνησικακία, διώχνει το φθόνο, καταργεί την αδικία, επανορθώνει την ασέβεια.
Η προσευχή είναι δύναμη των σωμάτων, φέρνει χαρά στο σπίτι, χορηγεί ευνομία στην πόλη, παρέχει ισχύ στην εξουσία, δίνει νίκη κατά την διάρκεια του πολέμου, εξασφαλίζει την ειρήνη, ξαναενώνει τους χωρισμένους, διατηρεί στη θέση τους ενωμένους.
Η προσευχή είναι το επισφράγισμα της παρθενίας, η πιστότητα του γάμου, όπλο στους οδοιπόρους, φύλακας όσων κοιμούνται, θάρρος των ξύπνιων, στους γεωργούς φέρνει την ευφορία, στους ναυτιλόμενους χαρίζει τη σωτηρία.
Η προσευχή γίνεται συνήγορος των δικαζομένων, ελευθερία των φυλακισμένων, παρηγοριά των λυπημένων, χαρά για τους χαρούμενους, παρηγοριά στους πενθούντες, δόξα γι’ αυτούς που έρχονται σε γάμο, γιορτή στα γενέθλια, σάβανο σ’ αυτούς που πεθαίνουν.
Η προσευχή είναι συνομιλία με τον Θεό, θεωρία των αοράτων, πληροφόρηση για όσα επιθυμούμε, ομοτιμία με τους αγγέλους, προκοπή στα καλά έργα, αποτροπή από τα κακά, διόρθωση για κείνους που αμαρτάνουν, απόλαυση των παρόντων αγαθών, υπόσταση των αγαθών του μέλλοντος.
Η προσευχή μετέβαλε για τον Ιωνά σε σπίτι το κήτος, επανέφερε στη ζωή τον Εζεκία από αυτές τις πύλες του θανάτου. Για χάρη των τριών νέων μετέστρεψε τη φλόγα της καμίνου σε δροσερή αύρα και για τους Ισραηλίτες κέρδισε νίκη κατά των Αμαληκιτών, ενώ τις εκατόν ογδόντα πέντε χιλιάδες του Ασσυριακού στρατού, με αόρατη ρομφαία κατανίκησε σε μια νύχτα.
Και κοντά σ’ αυτά, μπορείς να βρεις αμέτρητα παραδείγματα από εκείνα που έχουν γίνει κι από τα οποία φαίνεται καθαρά, ότι κανένα από όσα θεωρούνται πολύτιμα στη ζωή, δεν είναι ανώτερο από την προσευχή.
Επειδή είναι πολλά και κάθε είδους τα αγαθά που μας έδωκε η θεία χάρη, αυτό το ένα έχουμε να ανταποδώσουμε για όσα λάβαμε, δηλαδή να πληρώνουμε τον Ευεργέτη με την προσευχή και με την ευχαριστία…».
Λογίζομαι τοίνυν ότι, καν πάση τη ζωή την προς τον θεόν ομιλίαν συμπαρατείνωμεν, ευχαριστούντες και προςευχόμενοι, τοσούτον της κατά την αντίδοσιν αξίας απολειπόμεθα, όσον ει μηδέ την αρχήν αντιδούναι τω ευεργέτη προεθυμήθημεν.
Του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου Επισκ. Νύσσης
