Πολλοί μοναχοί του Αγίου Όρους και όχι μόνον, αναρωτιόμαστε πολλές φορές και λέμε ποιά να είναι άραγε η απόδειξη ότι υπάρχει πρόοδος στον εαυτό μας και στη μοναχική μας ζωή;
Να είναι απόδειξη το ότι κάνουμε υπακοή κι έχουμε αγάπη; Να είναι απόδειξη η αυταπάρνηση και τα ασκητικά μας κατορθώματα ή μήπως επειδή καλλιεργούμε τη νοερά προσευχή και τα υπόλοιπα έργα της μοναχικής ζωής;
Δυστυχώς στις μέρες μας, αυτά τα ερωτήματα σε πολλούς μοναχούς μένουν αναπάντητα. Όμως την απάντηση μας τη δίνει ο Μέγας Αγιορείτης της εποχής μας, ο Άγιος Παΐσιος, που μας λέει: «προσέξτε οι μοναχοί και μη βγάζετε το συμπέρασμα πως πάτε καλά στην καλογερική και νομίζετε ότι έχετε πρόοδο επειδή καλλιεργείτε τη νοερά προσευχή, κάνετε άσκηση, υπακοή κλπ.
Το σωστό συμπέρασμα ότι έχετε πρόοδο βγαίνει μόνον όταν σας αδικούν και σας συμπεριφέρονται άσχημα κι εσείς τα σηκώνετε γενναίως. Τότε μόνον να είστε σίγουροι πως έχετε πρόοδο. Αν όμως συμβαίνει το αντίθετο, να ξέρετε πως δεν πατάτε καλά».