Το κερί της κατάνυξης και οι έξι συμβολισμοί
Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων άναβαν κεριά στους μυστικούς τόπους λατρείας για λόγους εντελώς πρακτικούς.
Στις κατακόμβες
Οι συνάξεις, η τέλεση των μυστηρίων, οι προσευχές, στις εξ ορισμού υπόγειες κατακόμβες γίνονταν νύχτα, οπότε τα κεριά μετρίαζαν το πυκνό σκοτάδι.
Μόνο οι κατακόμβες της Αγίας Πρισκίλλης στη Ρώμη (2ος – 5ος αι. μ.Χ.) αναπτύχθηκαν σε μία έκταση 13 χλμ υπόγειων στοών, σε βάθος 35 μέτρων και σε ανάπτυξη τριών επιπέδων, λόγω της εκτεταμένης ταφής Μαρτύρων (οι ταφές υπολογίζεται από τους αρχαιολόγους ότι ξεπερνούν τις 40.000).
Οι ανασκαφές αποκάλυψαν μεταξύ άλλων, λυχνίες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών, οι οποίες έφεραν επιγραφές όπως «Φως εκ φωτός» και «Εγώ ειμί η Ανάστασις».
Οι πρώτοι συμβολισμοί για το άναμμα των κεριών, έρχονται ήδη από την εποχή των Διωγμών -όταν τα κεριά έδιναν φως και στους τάφους των Μαρτύρων.
Το εθιμικό
Στην πορεία των αιώνων το άναμμα του κεριού από τους πιστούς κατά την είσοδο στην εκκλησία -σύμφωνα με το εθιμικό, ο πιστός πρέπει να ανάψει ένα κερί για τους αγαπημένους ζώντες και ένα για τους αγαπημένους τεθνεώτες, συνοδεύοντας την κίνηση με μία προσευχή- απέκτησε χαρακτήρα διαφορετικό. Έγινε καθιερωμένη θρησκευτική πρακτική, χωρίς να είναι ευρύτερα γνωστός ούτε ο συμβολισμός, ούτε η «καταγωγή» της συνήθειας.
Βεβαίως, η καθοριστική σχέση του ανθρώπου με τη φωτιά και το φως –συνυπολογίζοντας, πέραν όλων των άλλων, τη σημειολογία της «βαθιάς εσωτερικής ανάγκης» να φωτίζει το σκοτάδι- γυρίζει στις απαρχές του Χρόνου.
Οι πρώτες αναφορές για τη χρήση φωτιάς στο θρησκευτικό τελετουργικό είναι στην Παλαιά Διαθήκη. Ο Μωυσής διέταξε τους Ισραηλίτες να τροφοδοτούν με λάδι «άτρυγον, καθαρόν», τη Λυχνία της Σκηνής του Μαρτυρίου.
Οι έξι συμβολισμοί
Σύμφωνα με τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης το κερί των πιστών συνδέεται με έξι συμβολισμούς :
1) Το «καθαρό», το κερί που παρασκευάζεται από μελισσοκέρι, από αγνό κερί μέλισσας, συμβολίζει την καθαρότητα της ψυχής.
2) Ακριβώς επειδή κατασκευάζεται από κερί μέλισσας είναι εύπλαστο (σε αντίθεση με το κερί από παραφίνη), όπως η ψυχή την οποία πρέπει να πλάσουν οι πιστοί σύμφωνα με το Ευαγγέλιο.
3) Επειδή το κερί συνδέεται με τη γύρη των λουλουδιών που τρυγούν οι μέλισσες, συμβολίζει την ευωδιά της Θείας Χάριτος, που «εκπέμπει» κάθε ψυχή.
4) Επειδή όταν καίγεται, ανακατεύεται με τη φωτιά, τής «δίνει τροφή», συμβολίζει τη θέωση, την κατάσταση στην οποία όλοι μπορούμε να φθάσουμε.
5) Καθώς το κερί καίγεται και φωτίζει το σκοτάδι, «γίνεται» το Φως του Χριστού.
6) Και ακριβώς επειδή φωτίζει τον άνθρωπο μέσα στο σκοτάδι, συμβολίζει την αγάπη και την ειρήνη. Όπως το κερί καίγεται και λιώνει, έτσι και ο χριστιανός «εκδαπανάται» από αγάπη για τον πλησίον..
