Ο Θεός και το «τυπικό»
Διαβάζοντας την Αγία Γραφή, ιδιαίτερα την Παλαιά Διαθήκη, βλέπουμε πως ο Θεός επέμενε στην τήρηση των «τύπων». Απαιτούσε λ.χ. να τηρηθούν κατά τη λατρεία οι πιο ασήμαντες λεπτομέρειες.
Όποιος τις καταφρονούσε, τον περίμενε ο θάνατος. Επέμενε λ.χ. να ακούγεται ο ήχος των κωδωνίσκων, των αρχιερατικών αμφίων, όταν ο αρχιερέας έμπαινε στα Άγια των Αγίων, αλλά και όταν έβγαινε. (Τυπολατρεία!). Διαφορετικά τον αρχιερέα τον περίμενε ο θάνατος! (Έξοδ.28:31).
Όταν τα παιδιά του Ααρών, Ναβάδ και Αβιούδ πρόσφεραν στον Κύριο, «πυρ αλλότριον, ο ου προσέταξε Κύριος αυτοίς» (Λευ. 10:1), καταφρόνησαν δηλαδή το παραδεδομένο «τυπικό», και έκαναν αυτό που οι ίδιοι θεωρούσαν πιο καλό, ο Κύριος τους τιμώρησε με θάνατο. «Και εξήλθε πυρ παρά Κυρίω και κατέφαγεν αυτούς και απέθανον έναντι Κυρίου» (Λευ. 10:1-2).
Το ίδιο έκανε (τιμώρησε με θάνατο) τον Οζά, όταν τόλμησε να πιάσει την Κιβωτό, και μάλιστα τη στιγμή που θα έπεφτε κάτω στο έδαφος! (Β Βασιλ. 6:1-8).
Το ακόμα πιο «σκανδαλιστικό» είναι πως αυτός ο Παντοκράτωρ Κύριος, έφθασε στο σημείο να ασχολείται ακόμα και με τις τρίχες (!) των ιερέων Του! «Και τας κεφαλάς αυτών ου ξυρίσονται και τας κόμας αυτών ου ψιλώσουσιν» (Ιεζ. 44:20. Λευ. 19:27, & 21: 5-10). (Αυτό και αν ήταν τυπολατρεία!).
Θα ειπείτε, αυτά ίσχυαν στην Παλαιά Διαθήκη. Όμως, και οι δέκα εντολές στην Π. Διαθήκη ανήκουν.
Ισχύουν η δεν ισχύουν; Δηλαδή; Έχουμε τώρα το ελεύθερο να αυτοσχεδιάζουμε και να αυθαιρετούμε μέσα στην Εκκλησία;
Τυπολάτρες ήταν παλαιότερα και οι ιερείς μας. Δεν τολμούσαν να αλλάξουν ούτε ένα «γιώτα» από το «τυπικό».
Το σκεπτικό τους: «Εμείς δεν είμαστε ανώτεροι από αυτούς που μας τα παρέδωσαν» (ταπείνωση!), γι'αυτό και η απάντησή τους ήταν κοινή: «Έτσι τα βρήκαμε! Έτσι θα τα αφήσουμε», κατά το λόγο της Γραφής: «μην αλλάζεις τα «όρια» που έθεσαν οι πατέρες» (Παρ.22: 28).
Και όπως ο Θεός απαιτούσε να τηρείται στο απόλυτο το «τυπικό» της λατρείας που ο ίδιος παρέδωσε στον Μωυςή, εξίσου απαιτεί να τηρείται στο ακέραιο και το «τυπικό» που παρεδόθη από τους Αγίους Πατέρες στην Εκκλησία Του.
Με άλλα λόγια, ο Θεός δεν θέλει τους λειτουργούς Του να κάνουν ο,τι θέλουν μέσα στην Εκκλησία, αλλά θέλει να δείχνουν πνεύμα υποταγής προς τους προγενεστέρους, που παρέδωσαν αυτό το «τυπικό». Και από αυτό το σημείο (από την ταπείνωση!) ξεκινά και τελειώνει η αληθινή ευλάβεια και διακονία.
(Ας μην ξεχνάμε ότι η Θεοτόκος τηρούσε στο ακέραιο όχι μόνο το «τυπικό» της ιουδαϊκής θρησκείας, αλλά και τα έθιμα της περιοχής της!).
Όμως, σήμερα, εποχή αποστασίας, αλαζονίας, σπάνια ακούμε να λένε, «έτσι τα βρήκαμε, έτσι θα τα αφήσουμε».
Γι' αυτό και γίνονται και μάλιστα με φοβερή άνεση (!) ένα σωρό καινοτομίες! (Έτσι, κάνοντας, από αλαζονία, καινοτομίες στη λατρεία, ξεκίνησε ο Άρειος την πορεία προς την αίρεση!).
Παραδείγματα: Μέχρι τώρα ξέραμε πως «Παρακλήσεις» γίνονται μόνο στην Παναγία, σαν την κατ' εξοχή «μεσίτρια». Τώρα γίνονται «Παρακλήσεις» και στους Αγίους.
Μάλιστα δε, περισσότερες «Παρακλήσεις» γίνονται στους Αγίους, παρά στην Παναγία! Ακόμα και σε Ναούς που είναι αφιερωμένους στην Παναγία...! (Στην «άκρη» η Παναγία!).
Μπορεί να ακούσεις να γίνεται «Παράκληση» και σε Άγιο, ακόμα και Σάββατο εσπέρας, κάτι που δεν επιτρέπεται να γίνεται ούτε στη Θεοτόκο! (Θυμητείτε τις «Παρακλήσεις» του δεκαπενταύγουστου).
Όχι βέβαια πως δεν πρέπει να τιμώνται οι Άγιοι, που τα έδωσαν όλα για το Χριστό, αλλά στην Εκκλησία υπάρχει μια τάξη στην τιμή. Πρώτα ο Χριστός, μετά η Παναγία, κ.λ.π.
Οι Άγιοι έχουν την «τιμητική» τους τη μέρα που γιορτάζουν. Τότε και μόνο τότε· (και μόνο τότε «προσφέρουν» προς προσκύνηση τα λείψανά τους).
Μέχρι τώρα ξέραμε πως το «Ευχέλαιο» γινόταν στην εκκλησία μια φορά το χρόνο, κάθε Μ. Τετάρτη (και υπήρχε λόγος ειδικός).
Σήμερα ο κάθε ιερέας έχει το ελεύθερο να κάνει «Ευχέλαιο» στην εκκλησία του όποτε θελήσει. Μέχρι τώρα ξέραμε πως τα Εγκώμια και ο Επιτάφιος ήταν αποκλειστικότητα του Χριστού (το αξίζει...!).
Τώρα λέγονται Εγκώμια ακόμα και στους Αγίους! Μέχρι τώρα ξέραμε πως το μυστήριο του γάμου, γινόταν εκτός της Λειτουργίας.
Τώρα γίνεται γάμος και μέσα στη Λειτουργία. Επειδή, λένε, έτσι έκαναν παλαιά. Ναι, παλαιά γινόταν γάμος στη Λειτουργία, αλλά όχι όπως τον κάνουν σήμερα.
Ήταν μια «ευχή» προ της Θείας Κοινωνίας. Όμως, παλαιά έκαναν και δημοσία εξομολόγηση!
Αυτό γιατί δεν το επαναφέρουν;
Ξέραμε πως η Λειτουργία γίνεται σε εγκαινιασμένο Άγιο Θυσιαστήριο.
Τώρα γίνονται Λειτουργίες και σε «τραπεζάκια», σαν αυτά που πίνουν τον καφέ, καταφρονώντας έτσι εν ψυχρώ το Άγιο Θυσιαστήριο, που εγκαινιάσθηκε ακριβώς γι'αυτόν το λόγο...!
Το χειρότερο; Γίνονται Λειτουργίες έξω από το Ναό, στο προαύλιο..!
Και ας λέει ο Θεός, «θα είμαι στο Ναό για να ακούω την προσευχή, που θα απευθύνει ο δούλος Μου. Μάλιστα! Θα είμαι νύκτα - μέρα στο Ναό!» (Γ Βασιλ. 8:29. 9:3).
Και δεν επιτρέπεται να γίνει καμιά αλλαγή στο «τυπικό» της Εκκλησίας;
Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν έλεγε, ο,τι ισχύει από παλιά στην Εκκλησία δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό.
Ούτε επίσης είναι εκ των προτέρων λάθος, όταν εισαχθεί στην Εκκλησία κάτι το καινούργιο. Όμως, το θέμα είναι ποιός θα τολμήσει να κάνει αυτές τις αλλαγές;
Οι επίσκοποι; Μα αυτοί έχουν δώσει όρκο ότι θα τηρούν τους Κανόνες και τις Παραδόσεις της Εκκλησίας. Είναι φύλακες, όχι καταφρονητές!
«Αυτός ο επίσκοπος τίποτε δεν έλεγε δικό του· δεν είχε μυαλό που να κάνει νεωτερισμούς· ήταν φύλακας «πατρώων θεσμών» και εχθρός του νεωτερισμού», έλεγε, εγκωμίαζε ο Μ. Βασίλειος τον επίσκοπο Νεοκαισαρείας που απέθανε επί των ημερών του (Επιστολή 28).
Έστω, λοιπόν, ότι οι επίσκοποι έχουν το ελεύθερο να αλλάξουν κάτι στην Εκκλησία. Έχουμε λοιπόν ογδόντα επισκόπους.
Μία αλλαγή να κάνει ο καθένας, έχουμε αμέσως ογδόντα αλλαγές!
Και μία ακόμα αλλαγή να κάνουν οι διαδοχοί τους, φθάνουμε ήδη στις 160!
Οπότε έχουμε ένα νέο «τυπικό» που δεν έχει σχέση με αυτό που μας παρέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες.
Αν ο επίσκοπος χρειασθεί να κάνει κάτι το νέο στην επισκοπή του, να αλλάξει λ.χ. κάτι από το «τυπικό», θα πρέπει, σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, να το κάνει με την άδεια των Επισκόπων της Συνόδου.
«Μηδέ εκείνος άνευ της πάντων γνώμης ποιείτω τι» (Κανόνας ΛΔ Ἁγίων Αποστόλων).
Όπως δηλαδή ο Ιερέας δεν μπορεί να κάνει κάτι (το νέο, το καινούργιο) στην ενορία του, χωρίς την έγκριση του επισκόπου του, «οι πρεσβύτεροι και οι διάκονοι άνευ γνώμης του επισκόπου μηδέν επιτελείτωσαν» (Κανόνας ΛΘ Ἁγίων Αποστόλων), έτσι ακριβώς και οι επίσκοποι δεν μπορούν να κάνουν καινοτομίες στην επισκοπή τους άνευ εγκρίσεως της Συνόδου.
Με άλλα λόγια, κανένας ορθόδοξος κληρικός δεν έχει το ελεύθερο να κάνει ο,τι θέλει μέσα στην Εκκλησία, αλλά είμαστε άπαντες κάτω από Ιερούς Θεσμούς και Κανόνες.
Το «δικαίωμα» αυτό το έχουν μόνο οι προτεστάντες, γιατί δεν έχουν ούτε κανόνες, ούτε θεσμούς, ούτε παραδόσεις, παρά μόνο «ευλαβείς συναισθηματισμούς».
Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη
