Κυριακή των Αγίων Πατέρων: «Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός»

Κυριακή των Αγίων Πατέρων, μία Κυριακή πριν τη μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής, και εορτάζουμε τη μνήμη των 318 Αγίων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου η οποία συνεκλήθη στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Εορτάζουμε αυτή τη Σύνοδο, για να δοθεί η έμφαση στη θεότητα του Ιησού Χριστού, μιας σπουδαίας αλήθειας για την Εκκλησία.

Κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όταν πρόκυπτε κάποιο πρόβλημα στους κόλπους της Εκκλησίας, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, πραγματοποιούσε σύγκληση συνόδου επισκόπων από όλα τα μέρη, για να βρεθεί η λύση του προβλήματος. 

Μετά την Ανάσταση του Χριστού, προέκυψαν διάφορα προβλήματα και διχογνωμίες σχετικά με το πρόσωπό Του. Πώς γίνεται να είναι Θεός και να γεννιέται από άνθρωπο; Ποια η σχέση του Χριστού με το Θεό; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα, προσπάθησαν οι 318 Πατέρες της Εκκλησίας να δογματίσουν την αλήθεια γύρω από το πρόσωπο του Χριστού.

Στις αρχές του 4ου αι., λοιπόν, ένας ιερέας από την πόλη της Αλεξάνδρειας, ο Άρειος, υποστήριζε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι κτίσμα και όχι υπόσταση του Θεού. Από αυτή τη διδασκαλία, προέκυψε η περίφημη αίρεση του Αρειανισμού (δεν πίστευε στη θεότητα του Χριστού), όπου μαζί με τον Νεστοριανισμό και τον Μονοφυσιτισμό, υπήρξαν οι σημαντικότερες αιρέσεις στη Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Σύντομα, αυτή η αιρετική διδασκαλία του Αρείου βρήκε πολλούς οπαδούς στην περιοχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αλλά και στα γερμανικά φύλα, καθώς ήταν πολύ μορφωμένος για να καταφέρει να αναδείξει το ψέμα ως αλήθεια.

Όπως προείπαμε, η Οικουμενική Σύνοδος συγκαλούνταν από τον αυτοκράτορα. Έτσι, ο Μ. Κωνσταντίνος είναι ο πρώτος αυτοκράτορας που συγκαλεί Οικουμενική Σύνοδο, για να απαντήσει στη θεολογική διαμάχη που είχε ξεσπάσει. Έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας κατά το 325 μ.Χ. και είχε διάρκεια περίπου 3,5 χρόνια. Σημαντικές μορφές διακρίθηκαν κατά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο, όπως ο Μ. Αθανάσιος (διάκονος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας), ο Άγιος Σπυρίδων, ο Άγιος Νικόλαος κ.α.

Ας σημειώσουμε, σε αυτό το σημείο, το θαύμα που έκανε ο Άγιος Σπυρίδων για να αποδείξει την σχέση της Αγίας Τριάδας. Πήρε ένα κεραμίδι και έκανε το σημείο του Σταυρού. Όταν είπε «Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρός», εμφανίστηκε πάνω από αυτό φωτιά. Όταν είπε «Καὶ τοῦ Υἱοῦ», έτρεξε προς τα κάτω νερό και όταν είπε «Καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», έμεινε στο χέρι του μόνο το χώμα. Με αυτό τον τρόπο, θέλησε να δείξει στον Άρειο την άρρηκτη σχέση της Αγίας Τριάδος· του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Κατά τη σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, οι 318 Πατέρες δημιούργησαν τα πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως σχετικά με τον Υιό. Ομολογούμε ότι ο Υιός του Θεού είναι ομοούσιος με το Θεό και τέλειος Θεός, (δηλαδή έχουν την ίδια ουσία και όχι ομοιούσιος που υποστήριζε ο Άρειος), στο δεύτερο άρθρο του Συμβόλου: 

«Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων· φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸνἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένετο». Αλλά, αυτή τη σχέση Θεού και Χριστού, μπορούμε να την δούμε και στην Καινή Διαθήκη· «ἐγώ καί ὁ Πατήρ ἐν ἐσμεν» (Ιωάν. 10,30) και «τά ἐμα πάντα σα ἐστί καί τά σα ἐμα» (Ιωάν. 17,10) κ.α.

Το Σύμβολο της Πίστεως, κατά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο, ήταν: «Πιστεύομεν εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα παντοκράτορα πάντων ὁρατῶν τε, καὶ ἀοράτων ποιητήν. Καὶ εἲς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, τὸν γεννηθέντα ἐκ τοῦ Πατρὸς μονογενῆ, τοῦτ’ ἐστὶν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρός, Θεὸν ἐκ Θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὗ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο, τὰ ἐν τῷ Οὐρανῷ, καὶ τὰ ἐν τῇ γῆ. Τὸν δι΄ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα, καὶ σαρκωθέντα, καὶ ἐνανθρωπήσαντα. Παθόντα· ἀναστάντα τῇ Τρίτῃ ἡμέρᾳ· καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς Οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενον ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρός. Πάλιν ἐρχόμενον κρίναι ζῶντας καὶ νεκρούς. Καὶ εἰς τὸ ἅγιον Πνεῦμα· τοὺς δὲ λέγοντας, ὅτι ἢν πότε, ὅτε οὐκ ἤν, καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὒκ ἤν, καὶ ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐγένετο, ἡ ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως, ἡ οὐσίας φάσκοντας εἶναι, ἡ τρεπτόν, ἡ ἀλλοιωτὸν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, τούτους ἀναθεματίζει ἡ καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία» [1].

Το Αποστολικό Ανάγνωσμα της ημέρας, τονίζει την αποστολή των επισκόπων στο χώρο της εκκλησίας.

«προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος» (Πράξ. 20, 28)

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, συγγραφέας των Πράξεων των Αποστόλων, υπογραμμίζει την προσοχή που χρειάζεται να έχουν οι επίσκοποι ώστε να ποιμαίνουν το ποίμνιο του Θεού, που τους τοποθέτησε το Άγιο Πνεύμα.

Ιδίως, στη σημερινή εποχή, χρειάζεται να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί, επίσκοποι και λαϊκοί, καθώς προσπαθούν διάφοροι να αλλάξουν και να αλλοιώσουν το δόγμα και την αλήθεια της ορθόδοξης πίστης. Δε θα πρέπει να ξεφεύγουμε από τους Πατέρες της Εκκλησίας· αυτοί είχαν το Άγιο Πνεύμα όταν συνέγραφαν τα συγγράμματά τους και όταν υποστήριζαν με κίνδυνο τη ζωή τους, την Ορθοδοξία.

Δεν θα πρέπει να παρασυρόμαστε από διάφορα καινά ρεύματα που, κατά καιρούς, εισρέουν στους κόλπους της Εκκλησίας. Χρειάζεται να είμαστε όλοι μονιασμένοι, χωρίς διαφωνίες και διαιρέσεις.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, παραθέτει την προσευχή του Χριστού για τους ανθρώπους στο Θεό. «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν» (Ιωάν. 17, 21), ακούσαμε να υπογραμμίζει ο Χριστός. «Να είναι όλοι ένα», αυτό θέλει ο Θεός για εμάς. Έχοντας αγάπη για όλους τους ανθρώπους, θα μπορέσουμε να φτάσουμε στο λόγο του Χριστού.

«Ὑπερδεδοξασμένος εἶ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ φωστῆρας ἐπὶ γῆς τοὺς Πατέρας ἡμῶν θεμελιώσας, καὶ δι' αὐτῶν πρὸς τὴν ἀληθινὴν πίστιν, πάντας ἡμᾶς ὁδηγήσας· πολυεύσπλαγχνε, δόξα σοι», ακούσαμε στο Απολυτίκιο της εορτής. 

Εν κατακλείδι, ας καταφέρουμε να ασπαστούμε τις αποφάσεις της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, που θέσπισαν οι 318 Άγιοι Πατέρες αυτής. Πολλά ερωτήματα που έχουμε για το Χριστό, έχουν απαντηθεί στην Σύνοδο σχετικά με τη θεότητά Του. Αυτές οι αλήθειες, μπορούν να μας βοηθήσουν να προσεγγίσουμε το Χριστό, ο Οποίος είναι Θεός και ομοούσιος με τον Πατέρα, αλλά και να συσφίξουμε περισσότερο τη σχέση μαζί Του. Για να καταφέρουμε, εν τέλει, κατά το λόγο του Κυρίου: «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν».

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός, ἐκ τῶν τῆς οἰκουμένης περάτων συνδραμών, Πατρός, καὶ Υἱοῦ, καὶ Πνεύματος ἁγίου, μίαν οὐσίαν ἐδογμάτισε καὶ φύσιν, καὶ τὸ μυστήριον τῆς θεολογίας, τρανῶς παρέδωκε τῇ Ἐκκλησίᾳ· οὓς εὐφημοῦντες ἐν πίστει, μακαρίσωμεν λέγοντες· Ὦ θεία παρεμβολή, θεηγόροι ὁπλῖται, παρατάξεως Κυρίου, ἀστέρες πολύφωτοι, τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τῆς μυστικῆς Σιὼν οἱ ἀκαθαίρετοι πύργοι, τὰ μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου, τὰ πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου, Νικαίας τὸ καύχημα, οἰκουμένης ἀγλάϊσμα, ἐκτενῶς πρεσβεύσατε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν».

Δοξαστικό των Αίνων

[1] https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85

Σωτήριος Θεολόγου

Φοιτητής Α.Ε.Α.Θ.