Ἡ ἀρετή τῆς ἐλεημοσύνης
Ἡ ἐλεημοσύνη ὡς ὁρισμός εἶναι ἡ ἀνιδιοτελής προσφορά πρός τόν συνάνθρωπό μας, ὁ ὁποῖος εἶναι ἐμπερίστατος. Εἶναι μέ ἄλλα λόγια ἡ ἔμπρακτη ἐκδήλωση ἀγάπης πρός τόν πλησίον. Σημαίνει ὅτι σπλαχνίζομαι καί ἐλεῶ κάποιον.
Ἡ ἀπόλυτη ἔννοια τῆς φιλανθρωπίας καί ἐλεημοσύνης εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός ἀπό ἄκρα φιλανθρωπία καί συγκατάβαση δημιούργησε τόν κόσμο. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἦταν τό κίνητρο γιά τή δημιουργία τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ὡς ἡ κορωνίδα τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ δέχεται ἀπό αὐτόν τῆς εὐεργετικές του δωρεές.
Ἀπολαμβάνει ὁ ἄνθρωπος ὅλα τά ὑλικά ἀγαθά, τά ὁποῖα μέ φιλανθρωπία τοῦ τά παρέχει ὁ ἐλεήμων Θεός. Ἀλλά καί στή συνέχεια παρά τήν πτώση καί ἀποστασία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ δέν παύει νά ὑφίσταται. Ἀντίθετα κορυφώνεται μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ του, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τήν σταυρική του Θυσία, πού λυτρώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν φθορά καί τόν θάνατο.
Ἀλλά καί ἡ ἀποστολή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν κόσμο πού ζωογονεῖ πλέον τήν κτίση ὁλόκληρη εἶναι ἐκδήλωση φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ. Κατά τό πρότυπο αὐτό λοιπόν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ὀφείλει καί ὁ κάθε πιστός ἄνθρωπος νά καλλιεργεῖ τήν ἀρετή τῆς ἐλεημοσύνης.
Ἕνας μεγάλος ἀσκητής τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὅσιος Νεῖλος κάνει τήν ἀκόλουθη παρατήρηση: «Ὅπως τά παιδιά μέ τούς γονεῖς τούς ἔχουν κοινούς χαρακτῆρες, δηλαδή ἔχουν ὁμοιότητες στό πρόσωπο καί στό σῶμα καί ἀπ’ αὐτές τίς ὁμοιότητες καταλαβαίνουμε τίνος γιός εἶναι κάποιος, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τή συμπεριφορά ἑνός ἀνθρώπου.
Ἀπό τά λόγια καί τά ἔργα τοῦ καταλαβαίνουμε τίνος διδασκάλου εἶναι κάποιος μαθητής. Τό ἴδιο καί ἀκόμη περισσότερο συμβαίνει μέ τούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Οἱ πιστοί ἄνθρωποι εἶναι μαθητές τοῦ αἰώνιου Πατέρα. Ἔχουμε συγγένεια μέ τόν Θεό, αὐτός εἶναι ὁ Πατέρας καί ἐμεῖς τά παιδιά Του. Γι’ αὐτό μας καλεῖ ὁ Χριστός νά γίνουμε οἰκτίρμονες: «γίνεσθε οὔν οἰκτίρμονες, καθώς καί ὁ Πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστι».
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σημειώνει ὅτι δέν καλούμαστε ἀπό τόν Θεό νά τόν μιμηθοῦμε στήν παντοδυναμία, στή σοφία ἤ στά θαύματα, ἀλλά στήν ἀγάπη, στήν καλοσύνη, στήν εὐσπλαχνία. Ὁ Θεός εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἐλεήμων καί εὔσπλαχνος, ἑπομένως ὡς παιδιά τοῦ Θεοῦ μποροῦμε ὅλοι νά ὁμοιάσουμε μέ τόν Θεό ὡς πρός τήν ἀγάπη καί τήν εὐσπλαχνία.
Ὁ κάθε πτωχός ἀδελφός μας, ὄχι μόνο δέν πρέπει νά περιφρονεῖται ἀπό ἐμᾶς, ἀλλά νά εἶναι πρόσωπο ἄξιο εὐλάβειας καί σεβασμοῦ. Ὁ λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς τονίζει ὅτι «ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει Θεῶ» καί σημειώνει χαρακτηριστικά ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «ἐάν ὁ Θεός δανείζεται ἀπό ἐμᾶς, ἑπομένως εἶναι χρεώστης μας. Στήν μέλλουσα ζωή, λοιπόν, θέλεις νά ἔχεις τόν Θεό κριτή ἤ χρεώστη;».
Ἅς ἀγαπήσουμε λοιπόν τήν ἐλεημοσύνη. Πραγματικά κανένα ἀγαθό δέν μπορεῖ νά ἐξισωθεῖ μέ αὐτήν, «μακάριον ἐστίν μαλλον διδοναι η λαμβανειν» τονίζει καί πάλιν ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ πραγματική εὐτυχία εἶναι νά δίνει κανείς παρά νά λαμβάνει. Προτρέποντάς μας στήν ἐλεημοσύνη, μᾶς τονίζει ἐμφαντικά ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ ἐλεήμων: «στή μέλλουσα κρίση, ἐνῶ ἐσύ θά σωπαίνεις αὐτή (ἡ ἐλεημοσύνη σου) θά σέ ὑπερασπίζεται. Ἤ, καλύτερα, ἐνῶ ἐσύ θά σωπαίνεις, ἀμέτρητα στόματα θά εὐχαριστοῦν γιά σένα. Λοιπόν τρέξε καί ἀγόρασε τήν σωτηρία διά τῆς ἐλεημοσύνης».
Ἀρχιμ. Αὐγουστίνου Καρά
