Ηθικαί κακίαι (Ι)

1. ΠΕΡΙ ΖΗΛΟΥ ΚΑΙ ΕΡΙΘΕΙΑΣ

Αντίθετοι προς την της ειρήνης αρετήν κακίαι εισίν ο ζήλος και η ερίθεια, αίτινες γεννώσι μάχας και ακαταστασίας.

Αι κακίαι αυταί είσιν αι πολεμιώταται της ειρήνης αντίπαλοι˙ η παρουσία αυτών φέρει την καταστροφήν, η δε ενέργεια την ανατροπήν του έργου της ειρήνης˙ εργάζονται υπέρ της αποκαταστάσεως της βασιλείας του πονηρού επί της γης, και της καταλύσεως της βασιλείας του Θεού, υπέρ ης εργάζεται η Ειρήνη.

Ουαί τη παροικία και τη εκκλησία, εν η ετάχθη ο ποιμήν ο ταις κακίαις ταύταις υπαχθείς! ή τε εκκλησία και η παροικία άπασα διατρέχουσι τον έσχατον κίνδυνον της απωλείας και καταστροφής˙ εν αυταίς αι έριδες, αι μάχαι, αι ακαταστασίαι και παν φαύλον πράγμα, κατά τον Απόστολον Ιάκωβον, θέλουσι τελείως εγκαθιδρυθή. Το πολίτευμα του ποιμένος έσται υπόδειγμα τη ποίμνη, τα δε πάθη αυτού μεταδοθήσονται ως μόλυσμα αυτή.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του τοιούτου ποιμένος εισίν η μοχθηρία, ο φθόνος, το μίσος, ο θυμός, η λύπη, η ταραχή, η αγανάκτησις, η δυστροπία, η απιστία, η αυστηρότης και τα παρόμοια.

Ο υπό τοιούτων κατεχόμενος μόνον κατά θείαν παραχώρησιν δύναται να ανυψωθή εις το ειρηνικόν του πνευματικού ποιμένος αξίωμα.


2. ΠΕΡΙ ΥΨΗΛΟΦΡΟΣΥΝΗΣ

Αντίθετος προς την μετριοφροσύνην (ή ταπεινοφροσύνην) κακία εστίν η υψηλοφροσύνη˙ εστί δ’ υψηλοφροσύνη το φρονείν υπέρ ο δει φρονείν εξ αγνοίας εαυτού.

Ο υψηλόφρων εστίν εγωιστής, αυτάρεσκος, και φίλαυτος διότι φρονεί λίαν ταπεινά περί των άλλων˙ αυτή δε η πλάνη καθιστά αυτόν τυραννικόν, βίαιον και απότομον˙ εμβάλλει αυτόν εις παραλόγους επιθυμίας και διεγείρει πάθη ακόρεστα, άτινα αδιάλειπτα κιρνώσιν αυτόν ποτήρια θλίψεων. 

Τα εκ της υψηλοφροσύνης κακά τα τη ποίμνη προσγινόμενα εισί πλείστα όσα. Η ματαιότης κυριαρχούσα έθετο τον εαυτής θρόνον εν τη του επισκόπου παροικία και εκέρασεν άπαντας εκ του εαυτής σώματος. Ο Θεός απέστη από της παροικίας του υψηλόφρονος επισκόπου.

Η υψηλοφροσύνη ταπεινοί και εξευτελίζει τον υψηλόφρονα. Ο υψηλόφρων εστίν ο ακαταλληλότατος πάντων προς το υψηλόν της ποιμαντορίας αξίωμα.

Ο Μέγας Βασίλειος λέγει περί υψηλοφροσύνης˙ «υψηλόφρων μεν είη αν ο εαυτόν υψών, ο επί τοις προσούσιν αυτώ κατορθώμασι μεγαλοφρονών και επαιρόμενος κατά τον Φαρισσαίον εκείνον, και μη τοις ταπεινοίς συνεπαγόμενος»˙ ο αυτός λέγεται και πεφυσιωμένος.


3. ΠΕΡΙ ΦΙΛΑΥΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΩΙΣΜΟΥ

Αντίθετοι προς την αρετήν της αυταπαρνήσεως κακίαι εισίν η φιλαυτία και ο εγωισμός.

Η φιλαυτία και ο εγωισμός εισί φοβεραί κακίαι, διότι αίρουσι τας αρχάς του Χριστιανισμού και τίθεισι τας εαυτών. Αυταί διδάσκουσι το μίσος προς τον πλησίον, εισάγουσιν εν τω κόσμω την κακοδαιμονίαν, και εργάζονται υπέρ της εγκαταστάσεως της βασιλείας του πονηρού επί της γης.

Ο φίλαυτος και ο εγωιστής μόνον περί εαυτού σκέπτεται, θεωρεί εαυτόν ον υπέροχον, τους δε ομοίους αυτώ όντα ταπεινά προωρισμένα να δουλεύωσιν αυτώ και θνήσκωσιν υπέρ αυτού όπως παρέχωσιν αυτώ τα μέσα της ευδαιμονίας.

Ο χαρακτήρ του φιλαύτου και εγωιστού εστίν όμοιος προς εικόνα αχρειεστάτην. Ουδέν αγαθόν εν τη ψυχή αυτού κέκτηται˙ άπασαι αι κακίαι συλλήβδην συνδραμούσαι εχάραξαν επί της εικόνος του φιλαύτου και εγωιστού τοις εαυτών χρωστήρσι πλατείας τας γραμμάς διά ζωηροτάτων χρωμάτων. Ο φίλαυτος και εγωιστής γενόμενος ποιμήν πνευματικός αποβαίνει όλεθρος της εκκλησίας και της εαυτού παροικίας˙ παν ό,τι πράττη, πράττει προς καταστροφήν του πνευματικού αυτού ποιμνίου. Ουαί τη παροικία και τη εκκλησία εκείνη τη λαχούση τοιούτου ποιμενάρχου.

Ο ιερός Μάξιμος λέγει˙ «Φιλαυτία εστίν η προς το σώμα εμπαθής και παράλογος φιλία, η αντίκειται αγάπη και εγκράτεια. Ο έχων την φιλαυτίαν δήλον ότι έχει όλα τα πάθη».


4. ΠΕΡΙ ΑΤΛΗΣΙΑΣ

Αντίθετος προς την της υπομονής αρετήν κακία εστίν η ατλησία˙ έστι δε ατλησία το μη υπομένειν θλίψιν.

Η ατλησία εστί μεγάλη κακία, διότι ο υπό ταύτης κατεχόμενος αποφεύγει πάντα πόνον, και παν έργον δυνάμενα να προξενήσωσιν αυτώ θλίψιν ή λύπην τινά˙ ο άτλητος βαδίζει πάντοτε την πλατείαν και πεπατημένην οδόν της απωλείας και επιμελώς αποφεύγει την στενήν και τεθλιμμένην οδόν της σωτηρίας.

Ο άτλητος ουδέν αγαθόν εν τη ψυχή αυτού κέκτηται˙ διότι τα αγαθά κόποις κτώνται και πόνοις κατορθούνται˙ εν δε τεθλιμμένη ψυχή η του Θεού επιφοιτά χάρις.

Ο άτλητος ως ποιμήν πνευματικός έσται ολεθριώτατον παράδειγμα τη εαυτού ποίμνη, και όργανον προς διαφθοράν και απώλειαν του λογικού αυτού ποιμνίου.

Τα εκ της κακίας ταύτης κακά εισίν ίσα προς το μέγεθος αυτής. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ατλήτου εισίν η ανυπομονησία, η οργή, ο θυμός, η αγανάκτησις, η στενοχωρία, η αναλγησία, η σκληρότης, η αφροντισία, η αδιαφορία, ο εγωισμός, η φιλαυτία, η ιδιοτέλεια, και τα παρόμοια.

Ο άτλητος εστιν άπιστος, ουδέν ελπίζει και ουδένα αγαπά˙ ζη υπέρ εαυτού.

Ο άτλητος χειροτονούμενος ιερεύς ή επίσκοπος κατά θείαν προχειρίζεται παραχώρησιν˙ ο Θεός απεδοκίμασεν ήδη την παροικίαν, ης χειροτονείται πρεσβύτερος ή επίσκοπος ο άτλητος.


5. ΠΕΡΙ ΑΘΥΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΗΔΙΑΣ

Αντίθετοι τη καρτερία κακίαι εισίν η αθυμία και ακηδία˙ ταύταις δε έπονται η ενδοτικότης, η υποχώρησις και η αποθάρρυνσις.

Ο άθυμος και ακηδής πνευματικός ποιμήν εστιν όλως ακατάλληλος τω αξιώματι τούτω, διότι στερείται της προσφυεστέρας αρετής της ενισχυούσης και βοηθούσης αυτόν εις την επιτέλεσιν της υψηλής αποστολής του προς επίτευξιν του καλού, του αληθούς, του αγαθού, του δικαίου, και προς ανάπτυξιν και προαγωγήν του ιδίου ποιμνίου. 

Ο αθυμών και ακηδών πνευματικός ποιμήν καταπαύει τας εαυτού εργασίας υποχωρών εν των αγώνι και παραδίδει την εαυτού ποίμνην τοις επιφερομένοις κακοίς τοις πανταχόθεν υπερπηδώσιν εν μέσω αυτής. Ο υπό των κακιών τούτων κατεχόμενος πνευματικός ποιμήν αποθαρρύνει τους περί αυτόν εργαζομένους κληρικούς και λαϊκούς και αποβαίνει ολέθριον τις ατενίζουσιν αυτώ υπόδειγμα.

Χαρακτηριστικά της κακίας ταύτης εισίν η φιλαυτία, η δειλία και η ραθυμία. Ο τοιούτο εστιν όλως ακατάλληλος διά το μέγα της ιεροσύνης και αρχιερωσύνης αξίωμα.

ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΝ

ΜΕΡΟΣ Β΄ ΚΕΦ. Β΄ 1-5

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΒΑΣ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΝΥΞΙΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ