Κυριακάτικο Κήρυγμα
ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ
«Ἄφρον,...»
Τό νά λησμονεῖ κανείς τόν Θεό καί νά πορεύεται μέ βάση τό στενό ἀτομικό συμφέρον εἶναι πράξη ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του. Μέ τήν ἁμαρτία ὁ ἄνθρωπος στρέφεται κατά τοῦ δικοῦ του συμφέροντος, ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του.
Γιά τόν λόγο αὐτό οἱ Πατέρες τῆς Έκκλησίας δέν θεωροῦν τήν ἁμαρτία παράβαση ἀλλά ἀσθένεια καί τήν Ἐκκλησία θεραπευτήριο. Στήν σημερινή παραβολή ὁ Θεός ἀποκαλεῖ ἄφρονα, δηλαδή παράφρονα, αὐτόν πού στηρίζει τήν ἀσφάλειά του στόν πλοῦτο του. Αὐτόν πού θησαυρίζει γιά τόν ἑαυτό του καί ὄχι πρός τόν Θεό. Τό «πλουτεῖν εἰς Θεόν» εἶναι ἡ βοήθεια πρός τούς ἄλλους ἀνθρώπους. «Ποιήσατε ἑαυτοῖς βαλάντια μή παλαιούμενα, θησαυρόν ἀνέκλειπτον ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Λουκ. 12,33). «Ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει τόν Θεόν» καί αὐτός πού δέν πολλαπλασιαζει τό τάλαντό του καί ὅτι ἔχει θά τοῦ ἀφαιρεθεῖ.
Ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά ἐνηλικιωθεῖ πνευματικά καί νά ἀναχθεῖ στήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπου δέν κυριαρχεῖ τό ταπεινό προσωπικό μας συμφέρον καί τό ἐγώ, ἀλλά ἡ μεγαλωσύνη τοῦ Θεοῦ καί ἡ μέριμνα καί ἀγάπη του πρός τήν κτίση. Ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά αἰσθανθεῖ μέλος τοῦ ἀνθρώπινου γένους μέσα ἀπό τόν σύνδεσμο τῆς ἀγάπης, τῆς μίας ποίμνης ὑπό ἕνα ποιμένα, τόν Χριστό. Κάθε προσπάθεια νά ὀχυρωθεῖ κανείς πίσω ἀπό τόν πλοῦτο του καί ἔτσι νά αἰσθανθεῖ αὐτάρκης ἤ νά ἐπιδιώξει μία προσωπική εὐημερία λησμονεῖ τόν Θεό, πλάθει μία οὐτοπία, ἕνα κόσμο πού δέν ὑπάρχει, δηλαδή ἕνα κόσμο χωρίς Θεό.
Ὁ πλοῦτος εἶναι μεταπτωτικό φαινόμενο. Ἀποτέλεσμα τῆς πτώσης τῶν πρωτοπλάστων εἶναι ἡ ἐσωτερική διάσπαση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ἐπιθυμεῖ κατά τοῦ ἑαυτοῦ του, κατά τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, κατά τῆς κτίσης, κατά τοῦ Θεοῦ. Ἡ μακαριότητα τοῦ παραδείσου συνίστατο στήν ἀσφάλεια καί θαλπωρή πού εἶχε ό ἄνθρωπος πού συνομιλοῦσε μέ τόν Θεό, ὀνομάτιζε τά ζῶα, ἐτρέφετο καί ἐφρόντιζε τόν κῆπο τοῦ Παραδείσου.
Αὐτή τήν εἰκονική πραγματικότητα τῆς Δημιουργίας διετάραξε ἡ ἐπιθυμία τῶν πρώτων ἀνθρώπων νά γίνουν θεοί. Σήμερα ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά ἀγωνισθεῖ προκειμένου νά φύγει ἀπό τήν τυραννία τῶν κτισμάτων καί νά ἀναχθεῖ στόν κτίστη. Αὐτό γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία, μέ τήν ἐνεργοποίηση τῶν χαρισμάτων πού λαμβάνουμε στήν βάπτιση-μύρωμα, τήν ἀποδοχή τῆς σταυρικῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά μεταμορφωθεῖ. Κανένας ψυχολογικός λόγος δέν ἔχει ἐφαρμογή σάν δικαιολογία.
Ὁ Θεός ἔχει ἕνα προσωπικό σχέδιο γιά τόν καθένα μας, δέν εἶναι προσωπολήπτης, μᾶς ἀγαπᾶ ἐξ ἴσου καί μᾶς προορίζει γιά συνθρόνους καί συμβασιλεῖς τοῦ Χριστοῦ. Μέ τήν ἐνσάρκωση, τήν Ἀνάσταση καί Ἀνάληψη τοῦ Λόγου μᾶς δώρισε τήν θέωση. Ὁ Θεός στήν παραβολή τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου λέγει ὅτι ἀρκεῖ ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στόν κόσμο γιά τό φωτισμό καί σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Δέν ἰσχύει ἡ δικαιολογία ὅτι ὁ ἄνθρωπος παγιδεύτηκε ἀπό τά πονηρά πνεύματα.
Ὁ ἄνθρωπος ἑκούσια ἁμαρτάνει, διαλέγει τόν δρόμο χωρίς τόν Θεό. Ἡ ἐνηλικίωση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μία διαδικασία χριστοποίησης τῆς ζωῆς του, ἐξόδου ἀπό τόν ἐγωκεντρισμό καί πορείας πρός τήν κάθαρση ἐκ τῶν παθῶν. Ὁ ἄνθρωπος πού ἀπαλλάσεται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ του, στρέφεται μέ ἀγάπη πρός τόν Θεό, τούς ἄλλους ἀνθρώπους, πρός ὅλη τήν κτίση.
Ἀρχίζει νά βλέπει τούς λόγους τῶν ὄντων. Συνειδητοποιεῖ τό μέγεθος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί αὐτή ἡ ἀγάπη τόν ἐλευθερώνει. Κομμάτι τῆς ἐνηλικίωσης εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος νοιάζεται γιά τούς ἄλλους, προσεύχεται γιά τόν πλησίον, κάνει τό «ξένο» πρόβλημα δικό του. Ὅπου δέν ἀντιδρᾶ κατά Χριστόν συνειδητοποιεῖ τήν ἀνεπάρκειά του καί φροντίζει νά χριστοποιήσει κάθε γωνιά στόν χαρακτήρα του. Κατά τόν μεγάλο Παῦλο: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ ἐν ἐμοί Χριστός» ( Γαλ. 2, 20).
Ἡ πρόοδος αὐτή δέν εἶναι ἐγκεφαλική ἀλλά κίνηση ὁλοκλήρου τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Χριστό. Τό τριμερές της ψυχῆς: λογικό, θυμικό καί θυμοειδές ἔχει ἀνάγκη μεταμόρφωσης. Αὐτό γίνεται μέ τήν βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ πατέρα. Κάθε προσπάθεια νά κινηθεῖ κανείς μέ βάση τήν λογική μόνο εἶναι ἀνεπαρκής. Ἡ ἀποκλειστική χρήση τῆς λογικῆς, πού εἶναι κύριο γνώρισμα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, εἶναι στήν οὐσία ἄρνηση τοῦ Χριστοῦ, προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου νά σωθεῖ διά τῶν ἰδίων δυνάμεων.
Γι αὐτό οἱ Πατέρες θεωροῦν τήν καρδιά κέντρο τῆς ζωῆς τοῦ ἄνθρώπου καί τήν λογική μέρος τοῦ νοῦ. Ἡ ἐν Χριστῶ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ἀναγωγή του σέ πρόσωπο, στήν μοναδικότητα τοῦ ὁποίου ἐπαναπαύεται ὁ Θεός. Τό πρόσωπο εἶναι ἕνα χριστοποιημένο μόριο στό ἐνιαῖο σῶμα Θεοῦ καί κτίσης πού ἀκτινοβολεῖ ἀγάπη παντοῦ: πρός τόν Θεό, τούς ἄλλους ἄνθρώπους, ὅλη τήν κτίση. Ὁ ἄνθρωπος βρίσκει δικαίωση τῆς ὕπαρξῆς του μόνο στήν θέωση, στήν ἕνωσή του μέ τόν Θεό.
Ἡ Ἐκκλησία, λοιπόν, δέν πολεμᾶ τόν πλοῦτο. Προειδοποιεῖ ὅμως ὅτι ἡ χρήση του ὡς προσωπική ἄμυνα κατά τῆς ἀνασφάλειας εἶναι σύμπτωμα ἀσθενείας. Οἱ χριστιανοί πού ἔχουν καθαρισθεῖ ἀπό τά πάθη τῆς ψυχῆς καί ἔχουν φωτισμένο τόν νοῦ εἶναι οἱ ἀληθινά πλούσιοι: «οἱ πτωχοί πολλούς δέ πλουτίζοντες, ὡς μηδέν ἔχοντες καί τά πάντα κατέχοντες» ( Β΄Κορ. 6,10).
Ἀρχιμ. Δ.Τ.
